Çevreye duyarlı, ama etkileyici dünya: Sürdürülebilir toplum ve kirli ucuz ya- ya-kıt kullanımı ile küreselleşmenin devamlılığı esas alınmaktadır: Bu senaryoda;

 “Yeşil” = ana satın alma kararı haline gelmekte ve firmalar arasındaki rekabette de

“yeşil “ olan firmalar öne çıkar.

 Sertifikalar ve eko etiketler önümüzdeki dönemin önemli faaliyetleri olur.

 Fiyat ve teslimat süresi ikincil sırada gelir.

 Yerel vatanseverler kendi çevrelerini ve ülkelerini korumak adına a harekete geçer.

Şekil 3: Taşıma ve Lojistik için 2030'un Olası Geleceği: Küresel Fikir Birliğine 16 Projeksiyon [4,5].

Şekil 3: 2030’un aşırı senaryoları: “Yeşilin tüm sinyalleri” mi yoksa 'Şeytan ile işbbirliği?” mi [5]

1. Küreselleşmemiş ve temiz dünya: Sürdürülebilir çalışmaları ile temiz bir dünya mümkün hale gelirken petrol fiyatının patlaması ile taşıma ve lojistik faaliyetlerin azalarak küreselleşmemiş b ir dünyaya dönüş yapılması söz konusudur. Bu senaryoda;

 Yerel kaynakların kullanımı ile yerelde üretim öne çıkar, yerel ürünlerin kullanımı tercih sebebi olur

 Entegre “yeşil” lojistik bu senaryoda da öne çıkar.

 Maliyet tasarrufu programları nedeniyle taşımacılıkta minimizasyona gidilir.

 Akıllı lojistik sistemler öne çıkar.

2. Dikkatsiz ve Küreselleşmiş dünya: Sürdürülebilir olmayan toplumda ucuz, kirli yakıt kullanımına kısıt getirilmez, herkes her yere gitmekte, seyahatler ve taşımalardan kaçınılmamakta, kirli ama daha da küreselleşmiş bir dünyaya ortaya çıkar. Bu senaryoda;

 Fiyat baskın kriter olarak öne çıkar.

 Yenilikler petrole olan bağımlılığı azaltıyor.

 Küresel ağların genişletilmesi söz konusudur.

 Küreselleşme 2.0 olarak yeni bir boyuta ulaşır.

3. Sınırlı, ama cahil dünya: Sürdürülebilir olmayan bilinçsiz toplum, petrol fiyatının patlaması ile taşıma ve lojistik faaliyetlerin azalarak giderek içine kapanan toplum yapısı ile birleşince gitgide cahilleşen bir dünya ortaya çıkar. Bu senaryoda;

 Kaynaklar için küresel mücadeleler ortaya çıkar.

 Hareketlilik lüks hale gelir ve sadece zenginler yapabilir.

 Demiryollarına modal kayma ve nakliye de bölgeselleşme ağırlık kazanır.

Küreselleşmeden vazgeçmek mümkün olamayacağı ve sürdürülebilirlik konseptinin cid-diye alınmadığı durumda üzerinde yaşanacak bir dünya kalmayacak olmasının bilinciyle eldeki tek olası senaryo “Çevreye duyarlı, ama etkileyici dünya” seçeneğidir. Bu senaryo-nun uygulanması durumunda dikkate alınması gereken temel konular aşağıda verilmektedir:

1. “Taşımacılık emisyonları” - Lojistik şirketleri için üzerinde çalışmaları gereken ana zorluktur.

2. Bölgesel düzeyde lojistik ağları yoğunluk kazanacaktır ancak, küreselleşmekten geri adım atmak söz konusu olmayacaktır.

3. Sürdürülebilir lojistik yada bir başka deyişle “Yeşil Lojistik” konsepti ulaşım ve lojistik için çeşitli fırsatlar sunmaktadır.

4. Lojistik sektörü, kirletici konumundan sürdürülebilirlikte bir lokomotife dönüşür.

5. Geleceği yönetme becerisi çok önemlidir. Olası gerçekleşecek alt senaryolar üzerinde şimdiden düşünmeye başlamak gerekiyor.

Tüm Lojistik şirketlerinin bu kapsamda yapması gereken çok fazla hazırlık ve çalışma bulunmaktadır.

2. YEŞİL LOJİSTİK

Yeşil lojistik aynı zamanda "ekolojik lojistik" olarak da bilinir ve lojistiğin ekolojik etki-sini anlama ve minimize etme sürecidir. Reverse Logistics Executive Council (RLEC) yeşil Lojistik ve Ters Lojistik kavramını karşılaştırmak için, Tersine Lojistik'in tüketiciden akış sürecinin ana kaynağına kadar olan ürün ve ambalaj malzemelerine atıfta bulunduğunu, akı-şın amacının malların geri kazanım değeri olduğunu veya uygun şekilde atılmasını sağladı-ğını ifade etmektedir. Tersine lojistik de yeşil lojistiğin bir yönüdür [7].

Geleneksel lojistik ile karşılaştırıldığında, geleneksel lojistiğin verimsiz olduğunu ve çev-reyi nasıl koruyacaklarını önemsemediğini anlamak zor değildir. Geleneksel lojistik, ekolo-jik zararların maliyeti karşılığında ekonomik faydalar sağlar. Bununla birlikte, yeşil lojistik kavramları geleneksel lojistikten çok farklıdır. Yeşil Lojistik, sürdürülebilir ekonomik ve sosyal kalkınma perspektifine odaklanmaktadır. Lojistik endüstrisinin gelişmesini sağlamak için çaba harcarlar ve ekonominin ve çevrenin ortak gelişimini sağlamaya çalışırlar.

Lojistik süreçlerinde çevre kirliliğini azaltmak ve insan yaşamı ve gelişimi için çevrenin kalitesini artırmak için modern lojistik endüstrisinin gelişimine öncelik verilmelidir. Yeşil

Yeşil Lojistik yeni çok düzeyli bir kavramdır. Yeşil lojistik faaliyetlerinin kapsamı, Şekil 5'te gösterilen geniş bir yelpazeyi içerir [7,8]. Yeşil lojistik gelişiminin ana nedenleri, çev-reyi korumak için insan bilincinin yavaş yavaş uyanması ve düşük karbon ekonomisi kavra-mının popülerlik kazanmasıdır. Bu çerçevede yeşil lojistiğin hedefleri;

 Çevre kirliliğini azaltmak

 Kaynak tüketimini azaltmak

Ulaşım, depolama, taşıma, nakliye, dağıtım süreçleri, dağıtım ve ambalajlama lojistik fa-aliyetlerinin planlanması ve uygulanması için ileri teknoloji kullanmaktır.

Şekil 4. Yeşil lojistiğin faaliyet alanları [7,8]

Yeşil Lojistik "lojistik operasyonlar ve lojistik yönetimi" içerir. Yeşil Lojistiğin temel parçaları Şekil 6’da verilmektedir [9]. Düşük Karbonlu Lojistiğin alt açılımları ise aşağıda açıklanmaktadır:

Düşük Karbonlu Satın Alma: Seçilen tedarikçiler ve hammadde temini, tüm karbon emis-yonlarını etkileyen faktörlerden biridir. Lojistik sürecinde karbon emisyonlarında belirli bir azalma derecesi olabilir ve lojistik tedarik yolunu optimize ederek ve uygun satıcıyı seçerek (basit paketleme tedarikçilerinin seçilmesi, lojistik tedarikçilerinin belli standartlara -Euro 5 gibi- uyumunu aramak vb) yeşil lojistiğin gerçekleştirilmesine yardımcı olur.

Yeşil Operasyon

Yeşil Taşımacılık

Yeşil Paketleme

Atık Geri Dönüşümü

Yeşil Lojistik

Oranı

Yeşil İşleme

Şekil 5. Yeşil Lojistiğin temel parçaları [9]

 Düşük Karbonlu Taşımacılık: Yeşil lojistik hedefine ulaşmak için C lojistiği, lojistik ve ulaşım hatlarının rasyonel planlamasına dayanmalıdır. Taşımacılık ve lojistikten önce ulaşım tam olarak anlaşılmalı ve ulaşım yolları üzerinde çalışılmalıdır. Dolayısıyla, rasyonel ve verimli bir ulaşım rotası seçebilir ve çeşitli ulaşım araçlarını kullanmanın avantajları tam anlamıyla kullanılabilir. Rota-araç optimizasyonuyla C ayakizi düşürme kapsamında; örneğin kara yerine ro-ro taşımasıyla, insanın hayatına değmeden, günlük hayatlarını etkilemeyecek şekilde taşıma yaparken, günlük 100.000 aracın trafikten çekilmesi gibi uygulamalar lojistik şirketlerinin önemli uygulamaları arasında yer alacaktır.

 Düşük Karbonlu Depolama: Ana kaynağı iki açıdan gelir. 1) Depolama cihazı çalışırken belirli bir enerji ve karbon emisyonları üretilir. 2) Depodan varış noktasına kadar ürünler taşınırken karbon emisyonları üretilir. Bu nedenle, depolama ekipmanları olarak düşük güçlü cihazlar seçilmelidir. Buna ek olarak, depolar tüm yönleriyle analiz edilmeli gözden geçirilmeli ve düşük karbon emisyonu yaratmaları sağlanmalıdır (Leed certificate, doğal kaynağın az kullanımı, depoada çalışan insanların bu bilgiyi sosyal hayatlarına doğrudan aktarmalarının sağlanması vb uygulamalar).

 Düşük karbon işleme: Tüm yeşil lojistik sürecinin gereksinimleri, daha az tüketim enerjisi olan cihazın seçilmesi gibi düşük karbonlu dağıtım işlemlerinin farkındalığını arttırmaktır; Bu karbon emisyonlarını azaltmaya yardımcı olacaktır. (Araçların Euro 5-6’ya uygun olması; binada LEED yatırımı, elektrikli forkliftler vb.)

 Düşük karbonlu paketleme: Lojistik sürecinde ürün ambalajı düşük karbonlu çevre şüm kullanım oranı olan malzemeler seçilmelidir. Paketleme

malzemeleri müşterinin yönlendirmesine uygun olarak yapılmaktadır. Ayrıca, hasarsız taşıyarak, geri taşımaları, yeniden paketlemeleri minimize ederek de C- ayakizinin artırılma-ması sağlanabilir.

 Atık geri dönüşümü: Yeşil lojistik ve düşük karbonlu lojistiği sağlayabilmek için, lojistik proses atıklarının geri dönüşümüne dikkat edilmeli (azaltma, yeniden kullanım, geri dönüşüm (3R)) Bu, lojistik maliyetlerini azaltabilir, şirket karlarını artırabilir, ve karbon emisyonlarını azaltabilir. Taşımada lastik en önemli atıklardan birisidir. Demiryolu veya ro-ro ile taşıyarak az lastik kullanımı ile C- ayakizini azaltmak mümkün olabilir.

Tedarik zinciri dekarbonizasyonu için oluşturulan üst düzey yapı, uçtan uca tedarik zin-ciri emisyonlarının azaltılması için dokuz odak alanında potansiyel tanımlamaktadır. Şekil 7.de potansiyel emisyon azaltmada tedarik zincirinde bu dokuz odak alanı gösterilmektedir.

Çerçeve, tedarik zincirlerinde dekarbonizasyon için daha odaklanmış ve spesifik girişimler geliştirmek isteyen işletmeleri desteklemektedir. Her tür tedarik zinciri için muhtemel hedef alanları gösterir. Ayrıca, her alandaki emisyonların boyutlandırılmasının ardından, bunun altındaki özel fırsatların kolayca geliştirilmesine olanak tanır.

Dokuz maddelik çerçeveye dayanarak, Dünya Ekonomik Forumu üyeleriyle yapılan atölye çalışmalarında, tedarik zincirlerinin karbon yoğunluğunu azaltma potansiyeli olan yaklaşık 75 fırsat tespit edilmiştir. Daha sonra yapılan analizlerle, 75 fırsat, uygun maliyetli ve ulaşılabilir dekarbonizasyon için gerçek ve güvenilir bir fırsat sunan on üç maddeye indi-rilmiştir. Bu on üç fırsat ve bu fırsatların etkililiği ise Şekil 8’de gösterilmektedir. Bu fırsatın özeti de Tablo 1’de verilmektedir [3].

Şekil 6: Potansiyel Emisyon Azaltmada Tedarik Zincirinde Dokuz Odak Alanı [3]

Şekil 7: Her Fırsatın Etkinliği [3].

Tablo 1: Karbon emisyonlarının azaltılmasında olası onüç fırsatın özeti [3]

Dekarbonizasyon Fırsatı Tanım Potansiyel

Metrik Temiz Araç Teknolojileri Temiz ve çevre açısından verimli

teknolojilerin devreye alınması

175 0.8

Tedarik Zinciri Hızlandırması

Taşıma hızının azaltılması ve yük dolumunun arttırılması

171 0.8 Düşük Karbon Kaynağı

İmkanı: Tarım Tarım alanının optimize edilmesi 178 0.6

Optimize Edilmiş Ağlar Dönüşüm projeleri ile ağ planlamasının

iyileştirilmesi 124 0.8

Enerji Tasarruflu Yapılar İşleme faaliyetlerinden kaynaklanan emisyonların minimize edilmesi

93 0.9

Paketleme Tasarım

Girişimleri Ambalaj ağırlığının ve hacminin minimize edilmesi

132 0.7 Düşük Karbon Kaynağı

İmkanı: İmalat Üretim yerinin optimize edilmesi 152 0.6 Eğitim ve İletişim Karayolu taşımacılığı müteahhitlerine ve

bina işletmecilerine eğitim sağlanması 117 0.8 Modal Dönüşümler Hava taşımacılığı ve uzun mesafeli

karayolu taşımacılığından deniz, kara ve demiryolu taşımacılığına transfer

115 0.7

Tersine Lojistik/Geri

Dönüşüm Geri dönüştürülen toplam tedarik zinciri atığı yüzdesinin iyileştirilmesi

84 0.6 Yakın/Yerel alışveriş Uzun mesafeli hava ve okyanus

taşımacılığını kara ve demiryolu taşımacılığına aktarıılması

5 0.7

Artan Eve Teslimat Malların eve teslimi için alternatif taşıma

sistemlerinin geliştirilmesi 17 0.5

Yoğunluğu Azaltmak Trafik yönetimi tekniklerinin tanınması 26 0.3

Lojistik ve Taşımacılık sektöründe tedarik zinciri karbon salımlarını azaltmak için en fazla potansiyeli sunan üç fırsat olarak aşağıdakiler belirlenmiştir:

1 - Temiz Araç Teknolojileri Puan Kartı

2 - Tedarik Zincirinin Hızlandırılması Puan Kartı 4 - Optimize Edilmiş Ağlar

Bu üç fırsatın, karbon azaltma potansiyeli ile tedarik zincirindeki muhtemel uygulanabi-lirliği (veya uygulama kolaylığı) arasında iyi bir denge sağladığı ifade edilmektedir.