Çalışmanın Yöntemi (Metodoloji)

Küreselleşmenin, ekonomiler üzerinde meydana getirdiği değişiklikler ve bu değişikliklerin piyasalar üzerinde oluşturduğu etkilerden yola çıkarak; işgücü

piyasalarında iktisadi etkinlik ve istihdam kavramlarının değerlendirilmesi ve özellikle batıda her geçen gün giderek önemli bir insan kaynakları aktivitesi haline gelen kariyer planlaması ile ilişkisinin tespiti çalışmamızın ana amacını oluşturmaktadır. Bu bağlamda iktisadi etkinliği etkileyebilecek faktörler, dünya, ülke ve kurum ekonomisi açılarından da analiz edilerek önemleri ortaya konulmaya çalışılmakta ve istihdam edilen bireylerin yine makro ve mikro katkılarının veya katmaları istenilen değerlerin, bir kariyer planı çerçevesinde düzenlenmesi gerekliliği, literatürde yer alan çeşitli çalışmalarda tekli ve ikili analizler halinde ortaya konulmuş olmasına rağmen, üçlü ilişkinin incelendiği bir çalışma henüz literatürde yer almamıştır.

Buradan yola çıkarak; çalışmamızın amacını kısaca; örnek örgüt olarak seçilmiş TKK’da farklı yaş, eğitim, cinsiyet gruplarından oluşan iş görenlerin bireysel kariyer planlaması çerçevesinde kendilerini ne ölçüde tanıdıkları, değişen iş şartları karşısındaki tutumları, bulundukları pozisyon ile ilgili tatmin düzeyleri, kendilerine ait gelecek oluşturup-oluşturmadıkları, kuruma ve mesleklerine bağlılıkları, yaptıkları işler üzerindeki verimlilikleri, kurum işleyişi, kurumda kariyer planlamasının yapılıp-yapılmadığı ile buna bağlı kurumun istihdam yapısına ve iktisadi etkinliğine olan katkıları, ankete katılan çalışanların “iktisadi etkinlik, istihdam, kariyer planlaması ve kurumsal yapının gözden geçirilmesine yönelik durum tespiti” ekseninde yargı ve tutumlarının belirlenmesi vb. konularda bilgi edinmek şeklinde özetlemek mümkündür.

Araştırmada verilerin elde edilmesi amacıyla, odak grup çalışması ve anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Anket sorularının oluşturulmasına yönelik olarak gerçekleştirilen bu odak grup çalışmasına; başta tezin yazarı olmak üzere; 2 profesör, 1 doçent ve 1 sosyoloji doktoru katılmıştır. Odak grup çalışması boyunca tüm sorular üzerinde görüş bildirimleri gerçekleştirilerek, katılımcılara yöneltilen sorular ile konu hakkında durum tespiti yapılması ve varsa sorunların ortaya çıkarılarak çözümlenmesi amaçlanmıştır. Çeşitli aşamalardan geçen anket soruları, oluşturulan taslak form üzerinde pilot uygulamanın gerçekleştirilmesi sonucunda 47 sorudan oluşmak üzere nihai katılımcılara uygulanmıştır265.

Anket ölçümlerinin değerlendirilmesi için iki yaklaşım düşünülmüştür. Birincisi soru gruplarının oluşturulmasıdır. Anket soruları hazırlanırken, iktisadi etkinliğin ölçümüne, istihdam ve kariyer planlamasında kurum uygulamalarının tespitine ve bunlar arasındaki ilişkinin ölçümüne yönelik planlama yapılmıştır. Bu amaçla kurumun çalışanların gözüyle güçlü ve zayıf yönlerini tespit etmeyi

amaçlayan, çalışanların performanslarını etkileyen ve ölçen, amir-memur ilişkisini gösteren, çalışanların kuruma aidiyetlerini ve kişisel gelişim çerçevelerini yansıtan

ve medeni durum&evli ise; eş mesleği gibi - ek bilgi sağlayacağı düşünülen – soru grupları oluşturulmuştur. Soruların belli gruplar altında yer aldığı kabul edilmiş ve bireysel memnuniyet ve performansın, kurum genel yapısının, kurumun makro ekonomiye katkılarının, eğitim, hizmet ve kariyer planlaması çalışmalarının çalışanların gözünden bir bakışla durum tespitinin ilintili ve çapraz sorularla (simetrik ve/veya asimetrik) şekilde formüle edilmiştir.

Her üç disiplinin de sosyal bilimlerin birer kategorisi olduğu düşünüldüğünde, bu ölçümleme tipinin yönelimlerin irdelenmesine de aracılık edebileceğini düşünülerek, ankete verilen cevaplardan; ilk olarak katılımcı görüşlerinin ortalamasını elde edebilmek, ikinci olarak ise benzeri bir çalışmayla tekrar ölçülebilmesi ve test edilebilmesi amacıyla likert ölçümlemesi kullanılmıştır. Ayrıca, her grup altında konuların hassasiyetine binaen farklı sayıda soru yer almakta olup, soruların katılım sırasında birbirini takip eden konular ve bir sonraki kavramı irdeleyen sorularla ilintili olan soruların geçiş sorusu olarak yerleştirildiği soru sıralaması tercih edilmiştir. İkinci yaklaşım ise; katılımcı profiline yönelik olarak düşünülmüştür. Anket sorularının, farklı ünvanlar ve yaşlara göre değerlendirilmesinin, söz konusu özellikler düzeyinde bilgi verici olacağı ümit edilmiştir. Soru cümlesi tiplerinde ise; beşli skala yöntemi ağırlıkta olmak üzere kapalı uçlu sorular kullanılmıştır. Bunlar arasından belirlenen 40 sorunun yanı sıra ankete katılacak bireylerin demografik bilgilerine ilişkin olarak 7 profil sorusu da eklenmiştir.

Kurumun farklı alanlarında, değişik sürelerle çalışanlar arasından istihdam ve kariyer planlamasının bilfiil gerçekleştirildiği ve bireysel performansların yansıtılabilmesine imkan tanıyan objelerle bağlantılı olarak; TTKKMB Genel Müdürlüğü çalışanlarından Tarım Kredi Otomasyon sistemini kullanmaya yetkili

Daire Başkanı, Birim Müdürü, Uzman, Şef, Yetkili Memur ve Yetkisiz Memurlar tercih edilmiştir. Ankete katılım süresi 1 gün ile sınırlı tutulmuş, 7 Daire Başkanının tamamı, 28 Birim Müdüründen 15’ü, 11 Uzmandan 7’si, 63 Şeften 45’si, 100 Yetkili Memurdan 54’i, 57 Yetkisiz Memurdan 53’ü olmak üzere; toplam olarak 181 katılım gerçekleşmiş, cevaplardaki eksikliklerden dolayı 176 katılım geçerli sayılmıştır. Bununla birlikte, sayılarının az olması itibariyle 1 Genel Müdür ve 3 Genel Müdür Yardımcısı olmak üzere örneklem anketine paralel olarak hazırlanan anket266 de 4 adet üst düzey yönetici tarafından yüzyüze anket yöntemiyle cevaplandırılmıştır.

Çalışmanın bağlamına ve uygulamasına yönelik olarak; Türkiye’de geniş ölçekte paylaşılmış bir araştırmaya rastlanmadığından bu çalışma, uygulamasının test edilebileceği, gerçek anlamda öncül bir hipoteze sahip olmamıştır. Bu eksikliğin; gerçekleştirilen odak grup çalışması ve literatürden elde edilen değiniler yardımıyla, uygulamaya ilişkin sonuçların elde edilmesi yoluyla giderilmesi denenmiştir. Dolayısıyla, çalışmanın da keşifsel olarak kurgulanması planlanmıştır. Bu nedenle anket analizlerinin değerlendirilmesinden önce; ekte yer alan odak grup çalışması ile literatür bölümünün birlikte ele alınabilmesi mümkündür. Ayrıca, çalışmanın ölçümleri veya sonuçlarının daha sonraki araştırmaların hipotezlerinin kurulmasında destekleyici olabileceği de düşünülmektedir.

6.3. Veriler

Analizde kullanılan veriler; köy, bucak, belde, ilçe, il ve genel müdürlük bazında olmak üzere; ülke genelinde hizmet ağına sahip Türkiye Tarım Kredi Kooperatiflerine bağlı toplam 16 bölge birliği içerisinden çalışmanın birinci aşamasını oluşturan ve aynı zamanda pilot uygulamanın gerçekleştirildiği Konya Bölge Birliği personelinden seçilen deneklerin vermiş olduğu cevaplar neticesinde yeniden düzenlenen formların, Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Genel Müdürlüğü’nde çalışan personellerden Tarım Kredi Kooperatifleri Otomasyon Sistemini kullanmaya yetkili personel üzerine uygulanan anket sonucunda elde edilmiştir.

Bu çalışmanın iki hareket noktası bulunmaktadır. Bunlardan ilki, çalışmamızın konusunu oluşturan 3 farklı disipline ait 3 temel kavramın önemlerinin makro ve mikro ölçekte ortaya konularak, söz konusu kavramlar arasında bir ilişkinin olup olmadığına dair herhangi bir araştırmanın şuana dek literatürde yer alan hiçbir çalışmada tam konu olarak seçilmemiş olmasıdır. Bu durum Türkiye’de küreselleşme ve ekonomik etkileri alanında giderek artan sayıda araştırmaya rağmen; konusu bu şekilde multidisiplinler arası olan çalışma ve tartışmaların çok daha az sayıda gerçekleştirildiği gerçeğinden de kaynaklanmaktadır. İktisat disiplinin doğuşundan bu yana gerçekleştirilen ve insanoğlunun ekonomik ve sosyal hayatını idame ettirebilmesi için gerekli bu tip araştırmalar ve tartışmalar onun yeni araştırma alanlarını konu edinmesine ve geliştirmesine neden olmuş olabilir. İkincisi ise, iktisat alanında yapılmış lisansüstü çalışmaların belirlenmesine yönelik bir araştırma sırasında, bu çalışmaları belirleyecek nitelikte kriterlerin oldukça göreceli olması ve hatta ulusal tez tarama sisteminin bu konuda yetersiz kalması oluşturmuştur. Bu tür bir araştırmada, söz konusu lisansüstü çalışmaların tez tarama sistemi aracılığıyla belirlenebilmesi için; araştırmacının çeşitli alan ve disiplinlerde aramayı gerçekleştirmesi ve bilimsel nitelikleri çerçevesinde çok sayıda "anahtar arama kelimesi”ni ödünç alması gerekecektir. Bu nedenle çalışmanın alanı sınırsız bir şekilde genişleyebilmektedir.

Bilim dalının alanına ve yöntemine ilişkin sorgulamalara kolaylıkla yanıt verilememesi ve sözü edilen araştırmanın handikaplarından oluşan bu zorluklar aynı zamanda bu çalışmanın iki temel amacına da yol açmıştır. Bunlardan ilki, ele alınan konuların hem iktisat hem de diğer bilim dallarında yapılan araştırmalara özellikle son yıllarda hızlı bir ivme kazanan disiplinler arası çalışmalara akademisyenlerin geniş ölçekte katılımı ile disiplinin yöntem, konu ve niteliğine ilişkin olası problematikler ile disiplinin olası yapısal sorunlarına ilişkin bir ölçme ve değerlendirme gerçekleştirmektir. İkinci olarak ise; iktisadi etkinlik, istihdam, kariyer planlaması ilişkisinin ve bu alanda gerçekleştirilecek çalışmaların, Tarım Kredi çalışanları, ortakları ve diğer çiftçiler açısından, yöntem ve amacına dikkat çekerek, incelenen kavramlar arasındaki ilişkinin varlığı halinde bunun olumsuz ilerlemesinin nedenlerinin giderilmesi ile kurum ve bireyler için daha olumlu gelişmelere katkıda bulunabilmek düşüncesidir.

Bu çalışmanın iki temel amacının yanı sıra; disiplinler arası bir bilim dalının yöntemsel sorunlarla karşılaşabileceği varsayımından yola çıkılarak, bunlardan “hangileri günümüz disiplinler arası çalışmaları için geçerlidir?”, “Türkiye’de lisansüstü çalışmalar çerçevesinde, söz konusu disiplinlerin yönleri, belirleyici nitelikleri ve ayırt edici özellikleri nasıl saptanabilir?”, “Aralarındaki ilişkinin yönü ve derecesi nedir?” gibi sorulara yönelik öngörülmeyen sonuçlara ulaşmaya yardımcı olması ümit edilmiştir.

YEDİNCİ BÖLÜM