T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 1795 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 930 TÜRKÇE Ö RET M

(1)

T.C. ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ YAYINI NO: 1795 AÇIKÖ⁄RET‹M FAKÜLTES‹ YAYINI NO: 930

TÜRKÇE Ö⁄RET‹M‹

Yazarlar

Prof.Dr. fiefik YAfiAR (Ünite 1)

Yard.Doç.Dr. fierife Dilek BELET (Ünite 4, 6, 7, 8) Yard.Doç.Dr. Ali ERSOY (Ünite 9, 10) Yard.Doç.Dr. Mehmet GÜLTEK‹N (Ünite 11)

Ö¤r.Gör. Necmettin KOÇ (Ünite 2) Ö¤r.Gör. ‹brahim GÜRGEN (Ünite 3, 5)

Editör

Yard.Doç.Dr. Hülya P‹LANCI

ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹

(2)

Bu kitab›n bas›m, yay›m ve sat›fl haklar› Anadolu Üniversitesine aittir.

“Uzaktan Ö¤retim” tekni¤ine uygun olarak haz›rlanan bu kitab›n bütün haklar› sakl›d›r.

‹lgili kurulufltan izin almadan kitab›n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay›t veya baflka flekillerde ço¤alt›lamaz, bas›lamaz ve da¤›t›lamaz.

No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without

permission in writing from the University.

UZAKTAN Ö⁄RET‹M TASARIM B‹R‹M‹

Genel Koordinatör Prof.Dr. Levend K›l›ç Genel Koordinatör Yard›mc›s›

Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Ö¤retim Tasar›mc›s›

Yard.Doç.Dr. Elif Toprak Grafik Tasar›m Yönetmenleri

Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö¤r.Gör. Cemalettin Y›ld›z

Ö¤r.Gör. Nilgün Salur

Televizyon Programlar› Yöneticisi Prof. Yalç›n Demir

Dil ve Yaz›m Dan›flmanlar›

Yard.Doç.Dr. Hülya Pilanc›

Okt. Olcay Salt›k

Ölçme De¤erlendirme Sorumlular›

Ö¤r. Gör. fiennur Arslan Kitap Koordinasyon Birimi

Yard.Doç.Dr. Feyyaz Bodur Uzm. Nermin Özgür

Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar

Dizgi

Aç›kö¤retim Fakültesi Dizgi Ekibi

Türkçe Ö¤retimi ISBN 978-975-06-0494-2

1. Bask›

Bu kitap ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ Web-Ofset Tesislerinde 3.000 adet bas›lm›flt›r.

ESK‹fiEH‹R, fiubat 2008

(3)

‹çindekiler

Önsöz ... ix

Kullan›m K›lavuzu... x

Türkçe Dersinin Tan›m›, Kapsam›, Önemi ve ‹lkö¤retim Programlar›ndaki Yeri ... ... 1

G‹R‹fi ... 3

D‹L VE ANA D‹L‹ Ö⁄RET‹M‹... 3

TÜRKÇE DERS‹N‹N ‹LKÖ⁄RET‹MDEK‹ YER‹ VE ÖNEM‹ ... 5

TÜRKÇE DERS‹ Ö⁄RET‹M PROGRAMININ GENEL ÖZELL‹KLER‹ ... 6

Program›n Vizyonu ... 6

Program›n Temel Yaklafl›m› ... 6

Temel Beceriler ... 6

Türkçe Ö¤retim Program›n›n Özellikleri ... 7

TÜRKÇE DERS‹ Ö⁄RET‹M PROGRAMININ YAPISAL ÖGELER‹ ... 9

Amaçlar ... 9

‹çerik ... 10

Ö¤retme-Ö¤renme Süreci ... 12

De¤erlendirme... 13

Özet ... 14

Kendimizi S›nayal›m ... 15

Yaflam›n ‹çinden ... 16

Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ... 17

S›ra Sizde Yan›t Anahtar› ... 17

Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ... 18

‹lk Okuma Yazma Ö¤retimi ... 19

G‹R‹fi ... 21

SES TEMELL‹ CÜMLE YÖNTEM‹... 21

Ses Temelli Cümle Yönteminin Aflamalar›... 21

Ses Temelli Cümle Yönteminin Özellikleri... 22

Ses Temelli Cümle Yönteminin ‹lkeleri ... 22

‹LK OKUMA YAZMA Ö⁄RET‹M‹ ... 23

‹lk Okuma Yazma Ö¤retimine Haz›rl›k ... 23

Genel Haz›rl›k ... 23

Okumaya Haz›rl›k ... 24

Yazmaya Haz›rl›k ... 24

‹lk Okuma Yazma Ö¤retiminde Yaz› ... 24

E¤ik Bitiflik Yaz› ... 24

Yaz› Ö¤retiminin Programdaki Yeri, Kazan›mlar›, Konular› ... 25

‹lk Okuma Yazma Ö¤retiminde Yaz› Çal›flmalar› ... 25

‹lk Okuma Yazmaya Bafllama ve ‹lerleme ... 27

Sesi Hissetme, Tan›ma ... 28

Sesi Hissetme, Sezme... 28

Sesi Tan›ma ... 28

Sesi Ay›rt Etme ... 28

Harfi Tan›ma, Yazma, Seslendirme... 28

Hece Üretme ... 29

‹çindekiler iii

ÜN‹TE 1

ÜN‹TE 2

(4)

Sözcük Üretme ... 30

Cümle Üretme ... 32

Metin Oluflturma... 34

Serbest Okuma Yazma... 35

Metin Çal›flmalar›... 35

Ö¤renme Ö¤retme Süreci... 35

S›n›f Kitapl›¤› ... 38

Ses Temelli Cümle Yönteminde Karfl›lafl›labilecek Sorunlar ve Öneriler .. 39

E¤ik Bitiflik Yaz›da Büyük Harflerin Ö¤retimi ... 39

Rakamlar›n, Art› ve Eksi ‹flaretlerinin Ö¤retimi... 39

Noktalama ‹flaretlerinin Ö¤retimi ... 39

Yaz›m Kurallar›n›n Ö¤retimi... 39

Abece Ö¤retimi ve Ayr›k Harflerin Yaz›l›fl› ... 39

Düzey Kümeleri “Erken Açan Çiçekler” ... 40

Özet... 41

Kendimizi S›nayal›m... 42

Yaflam›n ‹çinden... 43

Okuma Parças› ... 44

Dinlenme Ö¤renme Alan› ... 47

G‹R‹fi ... 49

D‹NLEME NED‹R?... 49

D‹NLEMEN‹N ÖNEM‹ ... 50

D‹NLEME ‹LKELER‹... 52

Amac›m›z Olmal›... 52

‹stekli Olmal›y›z... 52

Elefltirel Dinlemeliyiz ... 53

Tahmin Ederek Dinlemeliyiz ... 53

Not Alarak Dinlemeliyiz... 53

D‹NLEME TÜRLER‹ ... 53

ETK‹L‹ D‹NLEME... 54

D‹NLEME E⁄‹T‹M‹ ... 56

Ailede Dinleme E¤itimi... 56

Okulda Dinleme E¤itimi ... 56

Haz›rl›k... 57

Dinleme Sürecine Geçifl... 57

Dinleme Sonras› Yap›lacak Etkinlikler... 57

‹LKÖ⁄RET‹M I.KADEMES‹NDE D‹NLEME ... 58

KAZANIMLARI VE ETK‹NL‹KLER... 58

D‹NLEMEY‹ OLUMSUZ ETK‹LEYEN TUTUM VE ... 59

DAVRANIfiLAR, DURUMLAR, ÖNER‹LER ... 59

Ön Yarg›l› Dinleme... 59

Duygusal Dinleme... 59

Dinleme Al›flkanl›¤› ... 60

‹flitme Gücü ... 60

Göz ‹letiflimi ... 60

Yüzdeki ‹fade ... 60

‹çindekiler

iv

ÜN‹TE 3

(5)

Oturma fiekli... 60

Konuflmac›yla Dinleyici Aras›ndaki Uzakl›k... 61

Afl›r› Hareketlilik... 61

Ortama Yabanc› Olmak ... 61

Gürültü... 61

Ifl›k ... 61

Is› ... 61

Ortam›n Düzeni... 61

Özet... 63

Okuma Ö¤renme Alan› ... 67

G‹R‹fi ... 69

OKUMA E⁄‹T‹M‹ VE N‹TEL‹⁄‹... 70

Okuma Süreci Bileflenleri ... 70

Okuma ve Anlama ... 71

Okuma E¤itiminin Amaçlar› ... 72

OKUMA E⁄‹T‹M‹ SÜREC‹ ... 72

Okuma Öncesi Etkinlikler ... 73

Okuma Etkinlikleri ... 73

Okuma Sonras› Etkinlikler... 74

OKUMA TÜRLER‹... 74

Sessiz Okuma ... 75

Sesli Okuma... 75

Paylaflmal› Okuma ... 75

Rehberle Okuma ... 75

Eflli (Arkadaflla) Okuma ... 76

Ö¤rencilerin Hep Birlikte Sesli Okumas› ... 76

Elefltirel Okuma ... 76

Metinler Aras› Okuma... 77

OKUMA ‹LG‹S‹ VE ALIfiKANLI⁄I... 77

OKUMA HIZI... 78

MET‹N ‹fiLEME ÖRNE⁄‹... 79

Özet... 84

Konuflma Ö¤renme Alan› ... 91

G‹R‹fi ... 93

KONUfiMA NED‹R? ... 93

KONUfiMANIN YAfiAMIMIZDAK‹ YER‹ VE ÖNEM‹... 94

ETK‹L‹ VE GÜZEL KONUfiMA ‹LKELER‹... 95

Konuflman›n Amac› Olmal›... 95

‹çindekiler v

ÜN‹TE 4

ÜN‹TE 5

(6)

Konuflma ‹çten ve Canl› Olmal› ... 95

Konuflma Do¤al Olmal› ... 95

Konuflma Aç›k ve Anlafl›l›r Olmal› ... 95

Konuflma Ak›c› Olmal›... 96

Konuflma ‹nand›r›c› Olmal›... 96

Konuflma Güler Yüzle Yap›lmal›... 96

Konuflmada Söz Varl›¤› Zengin Olmal›... 97

Do¤ru ve Güzel Konuflmaya Özen Gösterilmeli ... 97

Konuflmada Görgü Kurallar›na Uyulmal›... 97

Konuflmada Ses ‹yi Kullan›lmal› ... 98

KONUfiMA E⁄‹T‹M‹... 98

‹LKÖ⁄RET‹M‹N 1. KADEMES‹NDE KONUfiMA YETERS‹ZL‹KLER‹, NEDENLER‹ VE ÖNER‹LER ... 99

Yöresel Dil Kullan›m›... 99

Kiflilik Özellikleri ... 99

Anlat›m Yetersizli¤i ... 99

Ses Yetersizli¤i... 99

Sözcüklerin Eksik veya Yanl›fl Söylenmesi... 100

Konuflma E¤itiminde Dikkat Edilmesi Gereken Di¤er Noktalar ... 100

‹LKÖ⁄RET‹M‹N 1. KADEMES‹NDE KONUfiMA KAZANIMLARI VE ETK‹NL‹KLER... 101

Özet ... ... 103

Yazma Ö¤renme Alan› ... 107

G‹R‹fi ... 109

TÜRKÇE DERS‹ ‹Ç‹NDE YAZMA Ö⁄RENME ALANININ YER‹ VE ÖNEM‹ ... 109

YAZMA E⁄‹T‹M‹ VE N‹TEL‹⁄‹ ... 110

Yazma E¤itiminin Amaçlar› ... 111

Yazma E¤itimi ‹le Gelifltirilecek Temel Yeterlikler ... 111

YAZMA E⁄‹T‹M‹ ETK‹NL‹KLER‹ ... 114

Yazma E¤itiminde ‹lkeler... 114

S›n›f ‹çi Yazma Etkinlikleri ... 114

S›n›f ‹çi Yazma Etkinli¤i Türleri, Amac› ve Düzenlenebilecek Etkinlikler... 115

S›n›f D›fl› Yazma Etkinlikleri... 117

Yazma Etkinliklerinde Ö¤retmen Rolleri ... 117

Yazma E¤itiminde Kullan›labilecek Etkinlik Modelleri... 117

YAZMA SÜREC‹... 119

Yazma Sürecinin Aflamalar› ... 119

Yazma Stratejileri... 120

YAZMA ETK‹NL‹KLER‹N‹N DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹... 122

Yazma Etkinliklerinin De¤erlendirilmesi Süreci ... 122

‹LKÖ⁄RET‹ME YÖNEL‹K YAZMA ETK‹NL‹K ÖRNEKLER‹ ... 123

MET‹N ‹fiLEME ÖRNE⁄‹ ... 124

‹çindekiler

vi

ÜN‹TE 6

(7)

Özet ... 128

Görsel Okuma Görsel Sunu Ö¤renme Alan› ... 133

G‹R‹fi ... 135

TÜRKÇE DERS‹ ‹Ç‹NDE GÖRSEL OKUMA GÖRSEL SUNU Ö⁄RENME ALANININ YER‹ VE ÖNEM‹... 135

GÖRSEL OKURYAZARLIK ... 136

GÖRSEL OKUMA VE N‹TEL‹⁄‹... 137

GÖRSEL SUNU VE N‹TEL‹⁄‹ ... 139

GÖRSEL OKUMA GÖRSEL SUNU ETK‹NL‹KLER‹... 140

MET‹N ‹fiLEME ÖRNE⁄‹ 1... 140

Özet... 151

Türkçe Ö¤retiminde Yeni Yaklafl›mlar ... 155

G‹R‹fi ... 157

YAPILANDIRMACI Ö⁄RENME YAKLAfiIMI ... 158

Yap›land›rmac› Ö¤renmenin Kuramsal Temelleri... 158

Yap›land›rmac› Kurama Göre Ö¤renme ... 159

Yap›land›rmac› Yaklafl›ma Dayal› Türkçe Ö¤retiminin Özellikleri ... 160

Yap›land›rmac› Yaklafl›ma Dayal› Türkçe Ö¤retiminde ... 160

Ö¤retmen Özellikleri ... 160

‹fi B‹RL‹⁄‹NE DAYALI Ö⁄RENME... 161

‹fl Birli¤ine Dayal› Ö¤renmenin Temel Ögeleri ... 161

‹fl Birli¤ine Dayal› Ö¤renme Teknikleri... 162

Türkçe Ö¤retiminde ‹fl Birli¤ine Dayal› Ö¤renme... 163

PROBLEME DAYALI Ö⁄RENME ... 163

Türkçe Ö¤retiminde Probleme Dayal› Ö¤renme ... 164

ÇOKLU ZEKÂ KURAMI... 164

Zekâ Türleri ve Özellikleri ... 166

Ö⁄RENME ST‹LLER‹ VE STRATEJ‹LER‹... 168

Ö¤renme Stilleri ... 168

Ö¤renme Stratejileri ... 170

Ö¤renme Stratejilerinin Ö¤retimi ... 172

Özet... 174

‹çindekiler vii

ÜN‹TE 7

ÜN‹TE 8

(8)

Türkçe Ö¤retiminde Ortam Düzenleme ve

Araç Gereç Kullan›m›... 91

G‹R‹fi ... 181

TÜRKÇE Ö⁄RET‹M‹NDE ORTAM DÜZENLEME... 181

TÜRKÇE Ö⁄RET‹M‹NDE ARAÇ VE GEREÇ KULLANMAMIN ÖNEM‹... 182

Ö¤rencilerin Özellikleri... 183

Konunun Özellikleri... 184

Ö¤retimin Amaçlar› ... 184

Ö¤renci Say›s›... 184

Fiziksel Koflullar ... 184

Ö¤retmenin Özellikleri ... 184

TÜRKÇE Ö⁄RET‹M‹NDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER ... 185

Görsel Araçlar... 185

‹flitsel Araçlar ... 192

Görsel ve ‹flitsel Araçlar... 193

Özet ... ... 198

Türkçe Ö¤retim Etkinliklerinin Planlanmas›... 205

G‹R‹fi ... 207

Ö⁄RET‹MDE PLAN YAPMANIN GEREKL‹L‹⁄‹ VE ÖNEM‹ ... 207

TÜRKÇE Ö⁄RET‹M ETK‹NL‹KLER‹N‹N PLANLANMASI ... 208

ÜN‹TELEND‹R‹LM‹fi YILLIK PLAN ... 210

DERS PLANI... 214

Özet... 220

Türkçe Ö¤retiminde Ölçme ve De¤erlendirme ... 225

G‹R‹fi ... 227

TÜRKÇE Ö⁄RET‹M‹NDE ÖLÇME VE DE⁄ERLEND‹RMEN‹N ÖNEM‹ ... 227

TÜRKÇE Ö⁄RET‹M‹NDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI ... 228

Türkçe Ö¤retiminde Ö¤renme Ürünlerini De¤erlendirmede Kullan›lan Ölçme Araçlar› ... 230

Türkçe Ö¤retiminde Süreci De¤erlendirmede Kullan›lan Ölçme Araçlar›... 235

Performans De¤erlendirme... 235

Öz De¤erlendirme... 238

TÜRKÇE Ö⁄RET‹M‹NDE DE⁄ERLEND‹RME VE NOT VERME... 240

Özet ... 244

Sözlük ... 249 Dizin ... ?

‹çindekiler

viii

ÜN‹TE 9

ÜN‹TE 10

ÜN‹TE 11

(9)

Önsöz

Sevgili Arkadafllar,

Bu programda, Türkçe Ö¤retimi dersini birlikte iflleyece¤iz. Dersimize bafllamadan önce sizlere Türkçe ö¤retiminin önemi üzerinde biraz düflünelim:

Dünyan›n bugünkü yap›s› içinde ça¤dafl toplum; sorunlar›n› çözebilen, bilinç- li bireyler ister. E¤itimin bafll›ca ifllevi de bireyi bu kiflilikle yetifltirmek, yetkin bir kiflililik içinde izleyece¤i yolu, olanaklar› göstermektir. Böyle bir kiflili¤in gerektirdi¤i ba¤›ms›z düflünme, do¤ru anlama, iyi anlatma, nesnel davranma yetenekleri do¤rudan ana diline ba¤l› olarak geliflti¤inden, bireyin öncelikle ana dilini iyi ö¤- renmesi ve ana dilinin kendine sundu¤u anlat›m olanaklar›n› kavramas› gerekir.

Çünkü; insan› bireysel ve toplumsal bir varl›k olarak bütünleyen ana dili; insan›, insan yapan duygu ve düflünce gelifliminin de tamamlay›c›s›d›r. Bu nedenle bü- tün dünyada, ana dili e¤itimi, dersinin s›n›rlar›n› aflan bir e¤itim olarak kabul edil- mekte ve geliflmifl ülkelerde önemi tart›flma konusu bile edilmemektedir.

Türkçe ö¤retimi, ö¤rencilerin yaflama haz›rlanmas›nda önemli sorumluluklar yüklenmektedir. Bu sorumlulu¤u yerine getirme görevi de ça¤dafl düflünebilen, araflt›r›c›, ö¤renme-ö¤retme süreçlerini do¤ru kullanabilen ö¤retmenlerimize düfl- mektedir.

Türkçe ö¤retimini içeren bu kitap, ö¤retmenlerimizin bu anlay›fla uygun çal›flmalar›na destek verecek bilgi ve becerilerle donat›lm›flt›r. fiimdi de kitab›m›z›n özellikleri üzerinde dural›m:

Kitab›n›z, “2004 ‹lkö¤retim Türkçe Dersi Ö¤retim Program›”n› temel alan 11 üniteden oluflmaktad›r. ‹lk üniteniz; Türkçe dersinin tan›m›, Kapsam›, Önemi ve

‹lkö¤retim Programlar›ndaki yeri üzerinde bilgiler vermektedir. 2. üniteniz, ilk okuma yazma üzerinde bilgiler içermektedir. 3. üniteniz, dinleme ö¤renme alan›;

4. üniteniz, okuma ö¤renme alan›; 5. üniteniz, konuflma ö¤renme alan›; 6. ünite- niz, yazma ö¤renme alan›; 7. üniteniz, görsel okuma görsel sunu ö¤renme alan›

olmak üzere ö¤renme alanlar› üzerine haz›rlanm›flt›r. 8. ünitede, Türkçe ö¤retiminde yeni yaklafl›mlara eriflebileceksiniz. 9. ünitede, Türkçe ö¤retiminde araç ge- reç kullan›m› ve ortam düzenleme konusunda destek alacak, 10. ünitede Türkçe ö¤retim etkinliklerinin planlanmas›nda örnekler göreceksiniz. 11. ünite, Türkçe ö¤retiminde gösterdi¤iniz çaban›n ö¤rencileriniz üzerindeki kazan›mlar›n› görme- nizi sa¤layacak olan ölçme ve de¤erlendirme konusuna ayr›lm›flt›r.

Üniteleriniz derslerinizde de kullanabilece¤iniz örneklerle zenginlefltirildi. “S›- ra Sizde” ve “Kendimizi S›nayal›m” bölümleri ö¤rendiklerinizi pekifltirmenize destek verecek özelliklerde haz›rland›. Ünite içindeki tüm sorular› mutlaka dikkate alman›z›; ünitelerde yer alan bilgilerin birbirini tamamlad›¤›n› düflünerek, bir üni- tede yer alan bilgileri tam olarak kavramadan di¤erine geçmemenizi; dönemlerin ve türlerin en güzel ve en önemli örnekleri oldu¤u düflünülerek kitab›n›za al›nan örnekleri incelemenizi özellikle öneririm.

Üniteleriniz, konular›nda yetkin olan hocalar›m›z taraf›ndan yaz›ld› ve ça¤dafl uzaktan e¤itim ilke ve yöntemlerine göre düzenlendi. Dersimizde, temel malze- meniz kitapt›r. Kitaptaki bilgiler televizyon programlar›yla desteklenecektir.

E¤itim konusunda gösterdi¤iniz ilgiyi yürekten destekliyorum. Baflar›y› da paylaflmak dile¤iyle...

Editör

Yard. Doç.Dr. Hülya P‹LANCI

Önsöz ix

(10)

x Kullan›m K›lavuzu

Girifl: Ünitede ifllenen ko- nulara iliflkin bilgi veren, konuya bafllamadan önce sizi düflünmeye iten, gerekti¤inde konular› daha iyi kavrayabilmeniz için yap- man›z gerekenleri belirten k›sa aç›klamalard›r.

Amaçlar›m›z: Ünite- yi tamamlad›¤›n›zda kazana- ca¤›n›z bilgi ve becerilerdir.

endi kendine ö¤renme ilkelerine göre

haz›rlanm›fl olan bu kitab›n ifllevlerini ö¤renmek için haz›rlanan “Kullan›m K›lavuzu”, konular›

anlaman›zda ve s›navlara haz›rlanman›zda sizlere fayda sa¤layacakt›r.

K

S›ra Sizde: ‹flle- nen konular› kav- ray›p kavramad›¤›n›z› kendi kendinize ölçmenize yar- d›mc› olmaya amaçlayan, düflünmeye ve uygulamaya yönlendiren sorulard›r.^{S O R U}

D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

T E L E V ‹ Z Y O N

K ‹ T A P

‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T

Yana Ç›kma: Metin içinde yer alan önemli kavram ve ifade- lere iliflkin tan›m ya da aç›k- lamalard›r. Önemsemeniz gereken noktalar› gösterir. Me- tin içinde yap›lan aç›klama- lar›n bir tür çok k›sa özeti gibi düflünülebilir.

N

Örnek Olay: Ünitede ifllenen konular›n günlük yaflama yans›malar›n› içeren, kuramsal aç›klamalarla çevrenizde yaflanan olaylar aras›nda ba¤ kurman›za yard›mc› olma- y› hedefleyen örnek olaylar, anektodlar, al›nt›lar ya da gazete haberleridir.

‹çindekiler: Ünite içinde hangi konular›n ifllenece¤ini gösterir. Ana konular›n bafl- l›klar›n› içerir.

Anahtar Kavramlar: Ünitede aç›mlanan temel kavramlar- d›r. Ünitedeki önemli nokta- lara iliflkin ipuçlar› verir.

Kitap: Konu ile ilgili di¤er kitaplara yönlendirir.

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

(11)

Kullan›m K›lavuzu xi

Özet: Ünitede ayr›nt›l› iflle- nen konular›n önemli noktalar› tekrar vurgulan›r.

Kendimizi S›nayal›m: Ünitede ifl- lenen konular› ö¤renip ö¤renme- di¤inizi kendi kendinize ölçmenizi sa¤layacak, bir tür s›nava haz›rl›k testidir. S›navlarda ç›kabilecek türde sorular› içerir.

S›ra Sizde Yan›t Anahtar›: "S›ra Sizde"ler- de yer alan sorular›n cevaplar›n› içerir.

Her hangi bir S›ra Sizde sorusuna verdi-

¤iniz cevap ile bu bölümdeki cevab› karfl›laflt›rarak, ilgili konuyu ne ölçüde ö¤- rendi¤inizi belirleyebilirsiniz.

Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kay- naklar: ‹fllenen konulara iliflkin daha ge- nifl bilgi edinmek isteseniz bu bölümde yer alan kaynaklar› inceleyebilirsiniz.

Yaflam›n ‹çinden: Üni- tede aktar›lan kuramsal aç›k- lamalar ile günlük yaflam›m›z- da karfl›laflt›¤›m›z olaylar ara- s›nda iliflki kurman›z› sa¤lamak için verilmifl haber ve al›nt›lard›r.

”

“

Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anah- tar›: "Kendimizi S›nayal›m" bölü- mündeki sorular›n cevaplar›n› ve ilgili olduklar› konular› içerir. Yanl›fl cevaplad›¤›n›z sorularla ilgili konular› tekrar etmeniz s›navdaki baflar›n›z› art›rabilir.

(12)

(13)

1

Türkçe Dersinin Tan›m›, Kapsam›,

Önemi ve ‹lkö¤retim Program›ndaki Yeri

Günümüzde, bireyin toplumun etkin bir üyesi olabilmesi, kendi ifl ve yaflam koflul- lar›n› düzenleyebilmesi, özgür ve kat›l›mc› bir kiflilik oluflturabilmesi nitelikli bir ana dili e¤itimi almas›yla olanakl›d›r. Ana dili olarak Türkçe dersi, bireyin kendi- sini ifade edebilmesi, içinde yaflad›¤› toplumla kaynaflarak bütünleflebilmesi ve kendisini her yönden gelifltirebilmesi aç›s›ndan çok önemlidir. Bu nedenle, ana di- li olarak Türkçe ö¤retiminin belirli bir program dahilinde, sistemli bir biçimde ve özenle gerçeklefltirilmesi gerekmektedir.

Amaçlar›m›z

Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra;

Dilin ve ana dili ö¤retiminin önemi,

Türkçe dersinin ilkö¤retimdeki yeri ve önemi, Türkçe dersi ö¤retim program›n›n genel özellikleri,

Türkçe dersi ö¤retim program›n›n yap›sal ögeleri konular›nda bilgi ve beceri- lere sahip olabileceksiniz.

N N N N

1

(14)

• G‹R‹fi

• D‹L VE ANA D‹L‹ Ö⁄RET‹M‹

• TÜRKÇE DERS‹N‹N ‹LKÖ⁄RET‹MDEK‹ YER‹ VE ÖNEM‹

• TÜRKÇE DERS‹ Ö⁄RET‹M PROGRAMININ GENEL ÖZELL‹KLER‹

• TÜRKÇE DERS‹ Ö⁄RET‹M PROGRAMININ YAPISAL ÖGELER‹

Örnek Olay

Ayla Ö¤retmen, e¤itim fakültesinden yeni mezun olmufl ve ilk görev yeri olarak bir köye atanm›flt›. Ö¤retmenli¤inin ilk günü, büyük bir heyecanla s›n›fa girdi, ö¤ren- cilerle tan›flmaya bafllad›. Ancak Ayla Ö¤retmen, ö¤rencilerinin birço¤unun söylediklerinden bir fley anlayam›yor; ö¤rencilerine, söylediklerini defalarca tekrar- lat›yordu. Çok geçmeden Ayla Ö¤retmen, ö¤rencilerinin kendilerini ifade etmede sorunlar yaflad›klar›n› fark etti. Bu durum ö¤rencilerin anlama, anlat›m, din- leme, konuflma, okuma ve yazma konusunda sorunlar yaflad›klar›n› gösteriyor- du. Ayla Ö¤retmen, dil becerilerinin bireyde küçük yafllardan itibaren geliflmeye bafllad›¤›n› ve bunun daha sonraki y›llarda akademik baflar›y› da etkiledi¤ini biliyordu. Sorunu çözmek için büyük bir merakla Türkçe ö¤retim program›n›

incelemeye bafllad›. Programdaki temel yaklafl›m›, geliflmeleri, program›n yap›sal ögelerini büyük bir titizlikle inceledi. Daha sonra, ö¤rencilerinin dil becerilerinin geliflimine yönelik bir dizi etkinlik düzenledi. Ayla Ö¤retmen, gösterdi¤i eme¤inin karfl›l›¤›n› k›sa bir süre sonra ald›. Ö¤rencilerinin kendini ifade etme becerilerinde, okuduklar›n› anlama düzeylerinde, akademik baflar›lar›nda büyük ilerlemeler gözlemledi. Düzenlenen bir kompozisyon yar›flmas›nda ö¤rencilerinden Murat’›n birincilik ödülü almas› hem Ayla Ö¤retmen için hem de di¤er ö¤renciler için büyük bir mutluluk kayna¤› oldu.

2 Türkçe Ö¤retimi

Anahtar Kavramlar

• Dil

• Ana dili

• Türkçe ö¤retimi

• Türkçe ö¤retim program›

• Kazan›m

• ‹çerik

• Ö¤renme alan›

• De¤erlendirme

‹çindekiler

(15)

G‹R‹fi

H›zla de¤iflen ve geliflen dünyam›zda; araflt›ran, sorgulayan, neden-sonuç iliflkile- rini kurabilen, geliflmeleri izleyerek geliflmelerden yararlanabilen, çevresine daha kolay ve daha çabuk uyum sa¤layabilen ve karfl›laflt›¤› sorunlara çözüm önerileri getirebilen bireylere duyulan gereksinim giderek artmaktad›r. Çünkü birey; gerek- sinimlerini gidermek, karfl›laflt›¤› sorunlar› çözebilmek, duygu ve düflüncelerini baflkalar›yla paylaflmak ve bilgi edinmek için toplumun di¤er üyeleriyle sürekli etkileflimde bulunmak zorundad›r. Bireyler aras› etkileflimde ise kuflkusuz sahip olu- nan ana dili, çok önemli bir ifllevi yerine getirir. Bu nedenle bireylere, ifllevsel ni- teli¤i yüksek ana dili becerilerinin küçük yafllardan itibaren kazand›r›lmas› gerekir.

Bireylere ana dilin etkili olarak kazand›r›lmas›nda ise Türk e¤itim sisteminin en temel basama¤› olan ilkö¤retim, önemli bir ifllevi yerine getirir.

Bu ünitede, önce dil ve ana dili ö¤retimi üzerinde durulmufl, sonra Türkçe dersinin ilkö¤retimdeki yeri ve öneminden söz edilmifl, daha sonra da Türkçe dersi ö¤retim program›n›n genel özellikleri ve Türkçe dersi ö¤retim program›n›n yap›sal ögeleri ele al›nm›flt›r.

D‹L VE ANA D‹L‹ Ö⁄RET‹M‹

Bilimsel ve teknolojik geliflmeleri anlayarak günlük yaflamda kullanmak, ça¤›n de-

¤erlerini ve demokrasi kültürünü benimseyerek yaflam biçimine dönüfltürmek;

araflt›ran, sorgulayan, elefltiren, analiz ve sentez gücüne sahip, özgür düflünen bireyler ile olanakl›d›r. Bu niteliklere sahip bireylerin yetifltirilmesi ise e¤itim kurumlar›nda nitelikli bir dil e¤itiminin verilmesini gerektirir.

Dil, bireyler aras› etkileflimi sa¤layan ve sürekli olarak de¤iflerek geliflen bir iletiflim arac›d›r. Çeflitli özellikleri dolay›s›yla dilin birçok farkl› tan›m› yap›lm›flt›r (Kavcar, 1998, s.13). Dil tan›mlar›n›n ortak temel ögelerini flöyle s›ralamak olanak- l›d›r (aktaran: Belet 2006, ss. 1-2; Petty ve di¤erleri, 1989, s.3):

• Dil; belirli kal›plar›, kurallar› ve kendine özgü kodlamas› olan bir sistemdir.

• Dil, her biri de¤iflken sembollerle belirtilen seslerden oluflur. Her sesin bir anlam› vard›r.

• Dil, en etkili iletiflim arac›d›r.

• Dil, bir düflünce arac›d›r. ‹nsanlar dili kullanarak duygu, düflünce ve istekle- rini belirtirler.

• Dil, dura¤an olmay›p dinamik bir yap›ya sahiptir, sürekli olarak de¤iflir.

Dilin iki temel ifllevi bulunmaktad›r. Dilin birinci ifllevi; bireyin belli bir kültüre girmesini, o kültürün üyesi olmas›n›, kültürü yaflamas›n› ve yaflatmas›n› sa¤lamak- t›r. Bilindi¤i üzere insanlar, sahip olduklar› dil arac›l›¤›yla belirli bir toplumun üye- si olurlar, o toplumun kültürünü yaflayarak ve gelifltirerek gelecek kuflaklara akta- r›rlar. Dilin ikinci ifllevi ise bireyin analiz ve sentez yapabilme, elefltirel ve yarat›c›

düflünebilme, sorun çözebilme vb. düflünme yeteneklerinin geliflmesini sa¤lamak- t›r. Dilin bu ifllevlerini etkili olarak yerine getirebilmesi, her toplumun bireylerine kendi dilini edindirmesi, baflka bir deyiflle ana dilini ö¤retmesi ile olanakl›d›r.

Ana dili, bireyin içinde do¤up büyüdü¤ü aile ya da toplum çevresinde ö¤rendi¤i ilk dildir. Ana dili ö¤retimi; kiflinin annesinden, aile ve arkadafl çevresinden gelifligüzel kültürlenme süreciyle ö¤rendi¤i dilin, kurallar›n›n ve do¤ru kullan›mla- r›n›n okul ortam›nda belirlenmifl amaçlara göre, kas›tl› kültürleme yoluyla bireylere kazand›r›lmas› süreçleri olarak tan›mlanmaktad›r (Demirel, 1999, s.12). Ana dili; bireyin bilgi ve becerilerini art›rmada, içinde bulundu¤u topluma uyum sa¤lamada ve kiflili¤inin geliflmesinde çok önemli bir ifllevi yerine getirir.

3

Ünite 1 - Türkçe Dersinin Tan›m›, Kapsam›, Önemi ve ‹lkö¤retim Program›ndaki Yeri

Dil: Bireyler aras› etkileflimi sa¤layan, kendine özgü bir kodlamas› olan ve düflünceyi temel alan dinamik bir iletiflim arac›d›r.

Dilin ifllevleri:

• Bireyi kültürlemek

• Bireyin düflünme becerilerinin geliflmesini sa¤lamak

Ana Dili: Bireyin içinde do¤up büyüdü¤ü aile ya da toplum çevresinde, gelifligüzel bir kültürlenme sonucu ö¤rendi¤i ilk dildir.

(16)

Çocuk, ilk toplumsal kurallar› ana dili arac›l›¤›yla ö¤renir. Ana dili edinimi, bireyin dünyaya gelmesi ile birlikte ailedeki bireylerle etkileflimi yoluyla bafllar (Top- bafl, 1998, ss. 10). Toplumun temel tafl› olan bu kurumdaki dil ö¤renimi; plans›z, programs›z ve dilin kurallar›ndan uzak bir ö¤renme biçimidir. Etkili olarak dil ö¤- retiminin tek yolu, ilkö¤retim kurumlar›nda planl› ve programl› bir dil ö¤retimi ile olanakl›d›r. Ana dili ö¤retimiyle dilin yap›s› ve kullan›m› hakk›nda bilgi verilirken o dilin evrene bak›fl biçimi ve kültürü de ö¤retilir. Çünkü ana dili, bir ulusun kül- türünün aynas›d›r. Bu nedenle ana dili ö¤retimi, uluslar›n e¤itim politikalar›nda önemli bir yere sahiptir (Uluda¤, 2006, s.89).

Ana dili ö¤retimi tek boyutlu bir bilgi ve beceri alan› de¤ildir. Çok yönlü ve karmafl›k etkinlikleri içerir (K›l›ç, 2000, s.15). Dilin etkili olarak kullan›m›, dil becerilerinin bir bütünlük oluflturacak biçimde gelifltirilmesine ba¤l› oldu¤u için, ana dili dersini bir bilgi aktar›m› dersi olarak de¤il beceri kazand›rma dersi olarak gör- mek gerekir (Kavcar, 1998, s.13).

Ana dili ö¤retiminin bireylere do¤ru, aç›k ve etkili bir iletiflimi gerçeklefltirebi- lecek dil becerilerini kazand›rma, onlar›n düflünme becerilerini gelifltirme ve top- lumsallaflma süreçlerine katk›da bulunma gibi temel amaçlar› bulunmaktad›r (Se- ver, 2005, s.5).

Ana dili ö¤retimiyle ilgili amaçlar›n gerçekleflmesine yönelik olarak ö¤retim sü- reçleri fiekil 1.1’de verilmifltir.

fiekil 1.1’de görüldü¤ü gibi ana dili ö¤retim süreçleri, birbirini tamamlayan beceri alanlar›ndan oluflmaktad›r. ‹lkö¤retim birinci s›n›fa, yak›n çevresinden edindi-

¤i konuflma ve dinleme becerileri ile gelen ö¤rencinin ana dili ö¤retim süreçleri ta- mamlanmam›flt›r. Bu süreçler ile ilkö¤retim basama¤›nda edinilen ve di¤er ö¤retim basamaklar›nda devam eden okuma ve yazma becerileri ile ö¤rencinin anlama ve anlat›m evreni güçlendirilmektedir (Belet, 2006, s. 4).

Ana dilini iyi bilen bireylerin, yaflamlar› boyunca bilgiyi bulma ve kullanma becerileri yüksek olmaktad›r. Bu nedenle ana dilini iyi kullanabilme becerisi, ö¤renme ve kendini gelifltirmenin ilk ad›m›d›r (Özdemir, 1983). Ana dili ö¤retimi di¤er bilim dallar›n›n da kap›s›n› açmaktad›r. Ö¤rencilerin di¤er derslerden baflar›l› ol- malar›, ana dilinden yararlanabilme yeteneklerine ba¤l›d›r. Ana dili ö¤retimi den- di¤inde, öncelikle anlafl›lmas› gereken Türkçenin ö¤retimidir. Türkçe ö¤retimi di-

¤er derslerin de anahtar› konumundad›r (Güleryüz, 2002, s.7). Bloom (1995) tara- f›ndan yap›lan araflt›rma sonuçlar›na göre, okulda ö¤renme ile ilgili olarak özellik- le anlat›m gücü (dil yetene¤i), çocu¤un zihin geliflmesine ve dolay›s› ile okul baflar›s›na etki etmektedir. Ö¤retimin büyük ölçüde anlat›ma dayal› olmas›, çocu¤un do¤al olarak okuldaki baflar›s›n› etkilemektedir. Dili etkili kullanman›n, biliflsel ge-

Ana dili ö¤retiminin amaçlar›:

• Bireylere temel dil becerilerini kazand›rmak,

• Bireylerin düflünme becerilerini gelifltirmek,

• Bireylerin toplumsallaflmas›na katk›da bulunmak.

Girdiler Zihinsel ‹fllemler Ç›kt›lar

Dinleme Gözleme

Okuma

Yazma

Konuflma Beden Dili Anlama

Anlat›m

Dönüt fiekil 1.1

Ana Dili Ö¤retim Süreçleri Kaynak: Belet (2006) taraf›ndan Güleryüz’den (2002) uyarlanm›flt›r.

(17)

liflime ve gelecekteki okul ö¤renmelerine katk›s›n›n yan› s›ra çocu¤un duygusal ve sosyal geliflimine katk›s› da göz ard› edilemez. Çocu¤un kendisini ifade etmesin- de, baflkalar›yla olumlu ve etkili iliflkiler kurmas›nda ve kendisini gerçeklefltirme- sinde dili etkili kullanma yetene¤inin gelifltirilmesi büyük öneme sahiptir. Bu nedenle ana dili ö¤retiminin gerçeklefltirildi¤i ve dil becerilerinin kazand›r›lmaya bafl- land›¤› yer olan ilkö¤retim basama¤›nda, Türkçe dersi en temel ve en önemli derslerden biri olarak görülmektedir.

Dili etkili kullanman›n, bireylerin geliflim düzeylerini nas›l etkiledi¤ini belirtiniz.

TÜRKÇE DERS‹N‹N ‹LKÖ⁄RET‹MDEK‹ YER‹ VE ÖNEM‹

‹lkö¤retim bireylere, karfl›laflacaklar› sorunlar› çözmede, toplum de¤erlerine uyum sa¤lamada ve toplum kurallar›n› uygulamada temel davran›fllar kazand›r›r. Bunun yan›nda, ö¤rencileri ilgi ve yetenekleri do¤rultusunda yetifltirerek onlar› toplumsal yaflama ve üst ö¤renime haz›rlamas› aç›s›ndan da e¤itim sistemi içerisinde önemli bir yere sahiptir (Gültekin, 1999, s. 2).

‹lkö¤retime yeni bafllayan çocuk; ana dilini konuflmay›, dinlemeyi ve anlamay›

ailesi içinde ve çevresinde bir ölçüde ö¤renmifltir. Çocuk, ilkö¤retim birinci s›n›f- tan itibaren konuflma becerisine, okuma ve yazma becerilerini de ekler. Ayr›ca ço- cuk, ilkö¤retim süresince sözcük da¤arc›¤›n› da zenginlefltirir (Öz, 2001, s.2). Türk e¤itim sisteminde bireylere zihinsel geliflimlerine ve toplumsal gereksinimlerine dayal› olarak dil becerilerinin kazand›r›lmas› görevi, Türkçe dersine verilmifltir (Se- ver, 1995). Bir baflka deyiflle Türkçe dersi hem ö¤renim yaflam›n›n hem de günlük yaflam›n temel kayna¤› olup bireyin kendini gerçeklefltirmesi, geliflmesi ve de¤ifl- melere uyum sa¤layacak biçimde kendini yetifltirmesi, toplumsallaflmas› ve kültür- lenmesi bak›m›ndan ilkö¤retim program› içinde önemli bir yere sahiptir (Belet, 2006, s. 5).

Bireylere bilimsel, elefltirel ve yarat›c› düflünme yetene¤inin kazand›r›lmas›nda önemli bir yere sahip olan Türkçe dersinin genel özellikleri flöyle s›ralanabilir (Öz- demir 1987, ss: 12-13):

• Türkçe dersi okuma, yazma, dinleme ve konuflma olmak üzere birbirine ba¤l› etkinlik alanlar›na dayan›r.

• Türkçe dersinin kapsam›na giren bu etkinlik alanlar›, bir bütün halinde yü- rütülür.

• Türkçe dersi bir al›flkanl›k dersidir, bilgiden daha çok uygulamaya dayal›d›r.

• Türkçe dersi tüm derslerin temelini oluflturur. Çünkü bu derste edinilen okuma, yazma, dinleme ve konuflma becerileri, tüm derslerin ortak etkinlik alan›d›r. Bu nedenle ö¤rencilerin di¤er derslerdeki baflar›s›, büyük ölçüde Türkçe dersindeki baflar›s›na ba¤l›d›r.

Türkçe dersi, bu özellikleri dikkate al›nd›¤›nda ö¤rencilere, “ana dillerini kazand›rmak” hedefi do¤rultusunda, çocuklar›n kendi toplumlar›na uyumunu sa¤la- makla ve çocuklara kültür dilini ö¤retmekle yükümlüdür. ‹lkö¤retim okullar›nda Türkçe dersleriyle do¤ru ve h›zl› okuyan, okudu¤unu anlayan, sözcük da¤arc›¤›

genifl, etkili iletiflim kurabilen, kendini do¤ru biçimde ifade edebilen, sözü ve ya- z›y› etkili biçimde kullanabilen bireylerin yan› s›ra çeflitli düzeylerde dil ve düflün- me becerileri de geliflmifl bireylerin yetifltirilmesi hedeflenmektedir.

Türkçe dersinin belirlenen bu hedeflere ulaflmas›, “Türkçe dersi ö¤retim program›” ile olanakl›d›r. Bu bölümde k›saca Türkçe dersi ö¤retim program›n›n genel özellikleri aç›klanmaktad›r.

5

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

1

(18)

Türkçe dersinin ilkö¤retim program› içindeki önemini belirtiniz.

TÜRKÇE DERS‹ Ö⁄RET‹M PROGRAMININ GENEL ÖZELL‹KLER‹

Talim ve Terbiye Kurulunun 12.07.2004 tarih ve 115 say›l› karar› ile uygulamaya konan ‹lkö¤retim Türkçe Dersi Ö¤retim Program›, ça¤dafl ö¤renme yaklafl›mlar› temel al›narak haz›rlanm›fl bir ö¤retim program›d›r.

Program›n Vizyonu

Türkçe ö¤retim program›, ö¤rencilerin yaflam boyu kullanabilecekleri dinleme, konuflma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu becerilerini kazanmalar›;

bu becerileri kullanarak kendilerini biliflsel, sosyal ve duygusal yönlerden gelifltir- meleri; etkili iletiflim kurmalar›; Türkçe sevgisiyle, istek duyarak okuma yazma al›flkanl›¤› edinmeleri amac›yla haz›rlanm›flt›r. Türkçe dersinin vizyonu, programda flöyle belirtilmifltir (MEB, 2004, s. 14):

Gelece¤in ö¤rencilerini yetifltirecek bu programla;

• Türkçeyi do¤ru ve etkili kullanan,

• kendini ifade eden, iletiflim kuran, ifl birli¤i yapan, giriflimci ve sorun çözen,

• bilimsel düflünen, anlayan, araflt›ran, inceleyen, elefltiren, sorgulayan, yorumlayan,

• haklar›n› ve sorumluluklar›n› bilen, çevresiyle uyumlu, flartland›rmaya duyarl›,

• okumaktan ve ö¤renmekten zevk alan,

• bilgi teknolojilerini kullanan, üreten ve gelece¤ine yön veren bireylerden oluflan bir toplum beklenmektedir.

Program›n Temel Yaklafl›m›

Türkçe dersi ö¤retim program›nda yap›land›rmac› yaklafl›m temel al›nmakla birlikte, etkin ö¤renme ve çoklu zekâ gibi çeflitli e¤itim yaklafl›mlar›ndan da yararla- n›lm›flt›r. Yap›land›rmac› yaklafl›ma göre ö¤renme sürecinde ön bilgileri harekete geçirme, geliflim düzeyini dikkate alma, etkili iletiflim kurma, anlam kurma, uygu- lama ve de¤erlendirme önemli kavramlard›r. Türkçe ö¤retim program›, ö¤renci merkezli bir yaklafl›mla ele al›nm›flt›r. Ö¤renci merkezli ö¤renmeyi temel alan ya- p›land›rmac› yaklafl›m, ö¤renme sürecinde ö¤renci kat›l›m›na ve ö¤retmen reh- berli¤ine a¤›rl›k vermektedir. Bu dersteki bütün etkinlikler, ö¤rencinin etkin rol almas›n› gerektirdi¤i için ö¤rencinin iletiflim kurma, yarat›c›l›k, ifl birli¤i yapma, sorun çözme ve giriflimcilik gibi becerilerini gelifltirecek biçimde yap›land›r›lm›fl- t›r (MEB, 2004, s. 14).

Temel Beceriler

Temel beceriler, ö¤rencilerin ö¤renme alanlar›ndaki geliflmeleriyle ba¤lant›l›, ya- tay olarak bir y›l›n sonunda, dikey olarak da beflinci s›n›f›n sonunda kazanacakla- r› ve yaflam boyu kullanacaklar› becerilerdir. Türkçe dersi ö¤retim program›, içer- di¤i kazan›mlarla bu üst becerilerin geliflmesini sa¤layacakt›r. Türkçe dersi ö¤retim program›yla ulafl›lmas› beklenen temel beceriler flunlard›r (MEB, 2004, s. 17):

• Türkçeyi do¤ru, etkili ve güzel kullanma

• Elefltirel düflünme

• Yarat›c› düflünme

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

2

Türkçe ö¤retim program›yla ulafl›lmas› beklenen temel beceriler:

• Türkçeyi do¤ru, etkili ve güzel kullanma

• Elefltirel düflünme

• Yarat›c› düflünme

• ‹letiflim

• Problem çözme

• Araflt›rma

• Karar verme

• Bilgi teknolojilerini kullanma

• Giriflimcilik

• Metinler aras› okuma

• Kiflisel ve sosyal de¤erlere önem verme.

(19)

• ‹letiflim

• Problem çözme

• Araflt›rma

• Karar verme

• Bilgi teknolojilerini kullanma

• Giriflimcilik

• Metinler aras› okuma

• Kiflisel ve sosyal de¤erlere önem verme

Türkçe ö¤retim program›n›n benimsedi¤i temel yaklafl›m› aç›klayarak programla ulafl›l- mas› beklenen temel becerileri belirtiniz.

Türkçe Ö¤retim Program›n›n Özellikleri

Bilimsel yöntem benimsenerek haz›rlanan Türkçe ö¤retim program›n›n özellikleri- ni flöyle s›ralamak olanakl›d›r (MEB, 2004, ss. 15-16):

• Yap›land›rmac› ö¤renme yaklafl›m›, çoklu zekâ kuram›, ö¤renci merkezli ö¤renme, bireysel farkl›l›klara duyarl› ö¤retim gibi, bilgi üretmeye dayal›

e¤itim yaklafl›m ve modelleri temel al›nm›flt›r.

• Programda elefltirel düflünme, yarat›c› düflünme, iletiflim, araflt›rma, prob- lem çözme, bilgi teknolojilerini kullanma, giriflimcilik, Türkçeyi do¤ru, et- kili ve güzel kullanma, metinler aras› okuma, kiflisel ve sosyal de¤erlere önem verme gibi temel becerilere yer verilmifltir.

• E¤itim alan›ndaki son bilimsel geliflmeler ve yaklafl›mlar çerçevesinde ö¤- rencinin dil ve zihinsel becerilerini gelifltirmesi ve etkili kullanmas›na önem verilmifltir. Bu amaçla; s›ralama, s›n›flama, elefltirme, tahmin etme, iliflki kurma, analiz-sentez yapma ve de¤erlendirme gibi zihinsel beceriler ön plana ç›kar›lm›flt›r.

• Ö¤renme alanlar› günümüz dil e¤itim anlay›fl›na uygun olarak; dinleme, konuflma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu bafll›klar› alt›nda düzenlenmifltir. Bilgi ve iletiflim teknolojisinin h›zla geliflmesi ve iletiflimde, bilgiye ulaflmada büyük önem kazanmas›; görsel okuma ve görsel sunu- nun ayr› bir ö¤renme alan› olarak programa yans›t›lmas›n› gerektirmifltir.

• Programda kazan›mlar›n belirlenmesinde; ö¤rencilerin yafl›, s›n›f›, dil ve zihinsel geliflimleri göz önünde bulundurulmufltur.

• Dil bilgisi ayr› bir ö¤renme alan› olarak ele al›nmam›fl; di¤er ö¤renme alanlar› içinde verilmifltir.

• Anlama becerilerinin gelifltirilmesi amac›yla; s›ralama, s›n›flama, elefltir- me, tahmin etme, iliflki kurma, özetleme, analiz-sentez yapma ve de¤er- lendirme gibi etkinlikler verilmifl; ayr›ca metin içi, metin d›fl› ve metinler aras› okuma yoluyla anlam kurmaya özen gösterilmifltir.

• Tematik yaklafl›m›n bir gere¤i olarak ö¤retme-ö¤renme sürecinde ele al›- nacak zorunlu ve seçmeli temalar ayr›nt›l› olarak verilmifltir.

• Yaz› ö¤retimine birinci s›n›ftan itibaren bitiflik e¤ik yaz›yla bafllanmas› ve bütün yaz› çal›flmalar›n›n bitiflik e¤ik yaz› harfleriyle yap›lmas› için ge- rekli düzenlemeler yap›lm›flt›r.

• Ö¤rencilerin bireysel farkl›l›klar› dikkate al›narak her ö¤renme alan› için ayr› belirlenen etkinliklerle ö¤rencilerin süreç içinde de¤erlendirilmesi planlanm›flt›r. Bireysel de¤erlendirme formlar›, çal›flma dosyas›, gözlem formlar› gibi çeflitli de¤erlendirme formlar› da programda yer almaktad›r.

7

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

3

(20)

• Türkçe ö¤retim program›, Sekiz Y›ll›k Kesintisiz Zorunlu ‹lkö¤retim anla- y›fl›na göre düzenlenmifl; ilkö¤retim 1-8. s›n›flar aras›nda bütünlük ve aflamal›l›k gözetilerek haz›rlanm›flt›r.

• ‹lk okuma-yazma ö¤retimi, dinleme ve konuflma alanlar›ndan kopuk, yaln›zca okuma ve yazma becerilerini gelifltirme süreci olarak düflünül- medi¤inden, programda di¤er alanlardan ayr› olarak ele al›nmam›flt›r.

Bu nedenle, bütün ö¤renme alanlar›yla iç içe, özellikle dinleme ve konufl- ma alanlar›yla da bütünlefltirilerek verilmifltir.

Bu özellikler dikkate al›narak 2004 y›l›nda haz›rlan›p 2005-2006 ö¤retim y›l›n- da uygulamaya konan Türkçe dersi ö¤retim program›, 1981 Türkçe dersi ö¤retim program›yla karfl›laflt›rmal› olarak Çizelge 1.1’de verilmifltir.

1981 Türkçe dersi ö¤retim program› 2004 Türkçe dersi ö¤retim program›

Benimsenen

Yaklafl›m Davran›flç› yaklafl›m Yap›land›rmac› yaklafl›m

Amac›

Dört temel dil becerisini “dinleme, konuflma, yazma ve okuma” gelifltirmek; Türkçeyi sevdirmek.

Program›n amac›, do¤rudan gözlene- bilen ve ölçülebilen hedefler ve davran›fllar biçiminde ifade edilmifltir.

Ö¤rencilere yaflam boyu kullanabilecekleri dil becerilerinin yan›nda üst dü- zey düflünme becerileri kazand›rmak.

Program›n amac›, bireyin do¤rudan gözlenebilen davran›fllar›n›n yan› s›ra dolayl› olarak gözlenebilen tutumla- r›n›, de¤erlerini ve becerilerini de kapsayan “kazan›mlar” biçiminde ifade edilmifltir.

Kazand›r›lacak Beceriler

Türkçeyi do¤ru, etkili ve güzel kullanma

Elefltirel düflünme Yarat›c› düflünme

‹letiflim Problem çözme Araflt›rma Karar verme

Bilgi teknolojilerini kullanma Giriflimcilik

Metinler aras› okuma

Ö¤renme Alanlar›

Dinleme Konuflma Yazma Okuma

Görsel okuma ve görsel sunu

Temalar

Zorunlu temalar;

Atatürk, De¤erlerimiz, Sa¤l›k ve Çevre, Birey ve Toplum

Seçmeli temalar;

Güzel Ülkem Türkiye, Yenilikler ve Geliflmeler, Oyun ve Spor, Dünya- m›z ve Uzay, Üretim-Tüketim ve Ve- rimlilik, Hayal Gücü ve Gizemler, E¤itsel ve Sosyal Etkinlikler, Kurum- lar ve Sosyal Örgütler, Do¤al Afet- ler, Güzel Sanatlar

Tablo 1.1

1981 ve 2004 Türkçe Dersi Ö¤retim Programlar›n›n Karfl›laflt›r›lmas›

(21)

Çizelge 1.1’den de anlafl›laca¤› gibi 1981 Türkçe dersi ö¤retim program›nda, dil ö¤retimine iliflkin özel amaçlar ve davran›fllar “Anlama, Anlat›m, Dil Bilgisi ve Ya- z›” alt bafll›klar› alt›nda ele al›nm›flt›r. Anlaman›n alt bafll›klar› dinleme ve okuma, anlatman›n alt bafll›klar› ise sözlü ve yaz›l› anlat›m olarak s›n›fland›r›lm›fl; dil bilgisi ve yaz› için herhangi bir s›n›flamaya gidilmemifltir. Bunun yan› s›ra dil ö¤retiminin temelinde dört dil becerisi olarak kabul edilen dinleme, konuflma, okuma ve yazma becerilerinin gelifltirilmesi görüflü bulunmaktad›r. Bu nedenle bu program, dört temel dil becerisinin gelifltirilmesine dayal› bir yaklafl›m› benimsemifltir. Ancak 2005-2006 ö¤retim y›l›nda uygulamaya konan Türkçe ö¤retim program›n›n amaç- lar› incelendi¤inde ça¤›n gereklerinin dikkate al›nd›¤›, daha sistemli ve daha kap- saml› amaçlar›n oluflturuldu¤unu söylemek olanakl›d›r. Bu programda, “dört temel dil becerisi” kavram› yerine “ö¤renme alanlar›” kavram›n›n kullan›lmas› uygun gö- rülmüfltür. Bunun yan› s›ra daha önce kullan›lmakta olan beceri alanlar›na “görsel okuma ve görsel sunu” becerileri de eklenmifl, “hedef ve davran›fl” anlay›fl›ndan daha genel olan “kazan›m” anlay›fl›na geçilmifltir.

1981 Türkçe ö¤retim program› ile 2004 Türkçe ö¤retim program› aras›ndaki farkl›l›klar›

ana çizgileriyle belirtiniz.

TÜRKÇE DERS‹ Ö⁄RET‹M PROGRAMININ YAPISAL ÖGELER‹

Türkçe ö¤retim program›n›n ögeleri; amaçlar, içerik, ö¤retme-ö¤renme süreci ve de¤erlendirme bölümlerinden oluflmaktad›r. Türkçe dersi ö¤retim program›nda belirlenen amaçlar flöyle s›ralanm›flt›r (MEB, 2004, ss.16-17):

Amaçlar

Türkçe ö¤retiminin amac›, Türk milli e¤itiminin genel amaçlar› ve temel ilkelerine uygun olarak ö¤rencilerin;

1. Dinleme, konuflma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu dil bece- rilerini gelifltirmek,

2. Türkçeyi sevmelerini, do¤ru ve etkili kullanmalar›n› sa¤lamak,

3. Zihinsel geliflimlerine uygun olarak anlama, s›ralama, s›n›flama, sorgu- lama, iliflki kurma, elefltirme, tahmin etme, analiz-sentez yapma ve de¤er- lendirme gibi zihinsel becerilerini gelifltirmek,

9

Ö¤retme Ö¤renme Süreci

Anlat›m, soru yan›t gibi yöntemlerin kullan›ld›¤› ö¤retmen merkezli bir süreçtir.

Türkçe etkinlikleri bu süreçte, anlama, anlat›m ve dil bilgisi çal›flmalar›

olarak yürütülür.

Etkin ö¤renme ve ifl birli¤ine dayal›

ö¤renme gibi yöntem ve teknikle- rin kullan›ld›¤› ö¤renci merkezli bir süreçtir.

Ö¤retme-ö¤renme süreci; haz›rl›k, anlama, metin arac›l›¤› ile ö¤renme, kendini ifade etme ve de¤erlendirme olmak üzere befl aflamada ger- çeklefltirilir.

Dil bilgisi ayr› bir alan olarak tan›m- lanmaz ve di¤er alanlar›n içinde sez- dirilerek verilir.

De¤erlendirme

Ürünü de¤erlendirmeye yöneliktir.

Test ve yaz›l› s›nav gibi de¤erlendirme teknikleri kullan›lmaktad›r.

Ürün yan›nda alternatif tekniklerle süreç de¤erlendirilir.

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

4

(22)

4. Metinler aras› düflünme becerilerini gelifltirerek söz varl›¤›n› zenginlefl- tirmek,

5. Bilimsel, yap›c›, elefltirel ve yarat›c› düflünme, kendini ifade etme, iletiflim kurma, ifl birli¤i yapma, problem çözme ve giriflimcilik gibi temel becerile- rini gelifltirmek,

6. Bilgiyi araflt›rma, keflfetme, yorumlama ve zihinde yap›land›rma becerile- rini gelifltirmek,

7. Bilgiye ulaflma, bilgiyi kullanma ve üretme becerilerini gelifltirmek, 8. Bilgi teknolojilerini kullanarak okuma, metinler aras› anlam kurma ve

ö¤renme becerilerini gelifltirmek,

9. Kitle iletiflim araçlar›yla verilen mesajlar› sorgulama becerilerini gelifltirmek, 10. Kiflisel, sosyal, kültürel, ekonomik ve politik yönlerden geliflmelerini sa¤-

lamak,

11. Milli, manevi, ahlâki, tarihi, kültürel, sosyal, estetik ve sanatsal de¤erlere önem vermelerini sa¤lamak; milli duygu ve düflüncelerini güçlendirmek, 12. Yaz›l› ve sözlü ürünlerle Türk ve dünya kültürünü tan›malar›n› sa¤lamak, 13. Okuma ve yazma sevgisi ile al›flkanl›¤›n› kazanmalar›n› sa¤lamakt›r.

Türkçe dersi, bir bilgi dersi de¤il bir ifade ve beceri dersidir.Türkçe dersi, ö¤- rencilerin zihin ve ruh gelifliminde önemli bir yere sahiptir (Demirel, 1999, s.26).

Bu nedenle günümüzde Türkçe ö¤retimi; yaln›zca dinleme, konuflma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu ile ilgili becerilerin gelifltirilmesi de¤il ayn› zamanda metinler arac›l›¤› ile ö¤renme, anlama, s›ralama, s›n›flama, sorgulama, iliflki kurma, elefltirme, analiz-sentez yapma ve de¤erlendirme gibi zihinsel becerilerin de gelifltirilmesini amaçlamaktad›r. Böylece, Türkçe ö¤retiminde ö¤rencilerin zihinsel becerilerinin gelifltirilmesi ön plana ç›kar›lmaktad›r. Bu özelli¤e ba¤l› olarak Türkçe dersinde benimsenen temel yaklafl›m do¤rultusunda ö¤rencileri genel amaçlara ulaflt›rmaya yönelik kazan›mlar belirlenmifltir.

Kazan›mlar, e¤itim sürecinin sonunda ö¤rencilerin edinecekleri bilgi ve becerileri kapsamaktad›r. Bu nedenle, ö¤rencilerin ö¤renme alan›ndaki geliflmeleri, kazan›mlar›n edinilmesine ba¤l›d›r. Kazan›mlar, programda ö¤rencilerin geliflim dü- zeyine ve ö¤renme alan›n›n özelli¤ine göre birinci s›n›ftan, beflinci s›n›fa do¤ru ar- t›r›larak verilmifltir.

‹çerik

Türkçe ö¤retiminde belirlenen amaçlara ve kazan›mlara ulafl›lmas›na yönelik konular›n titizlikle düzenlenmesi gerekmektedir. Bu do¤rultuda Türkçe dersi ö¤retim program›nda, içerik ögesine karfl›l›k gelecek temalar ve ö¤renme alanlar› belirlenmifltir. Ö¤rencilerin haz›r bulunuflluk düzeyi, ö¤renme ilkeleri, ilgi ve gereksinimleri göz önünde bulundurularak oluflturulan bu bölüm, ö¤rencilerin günlük yaflamlar›ndan örnekleri de içermektedir.

Son y›llarda, özellikle dil ö¤retimiyle ilgili içerik düzenlemesinde benimsenen yaklafl›mlar; yap›salc›, durumsal, kavramsal/ifllevsel, dil becerisi merkezli, konu merkezli, belirli alan merkezli yaklafl›m olarak s›n›fland›r›labilir. Ancak bu yaklafl›mlara paralel olarak ana dili ö¤retimiyle ilgili içerik düzenlemesinde en yayg›n kullan›lan yaklafl›mlar; do¤rusal, sarmal ve modüler yaklafl›m olmak üzere üç grupta incelenmektedir (Demirel, 1999, ss. 29-32):

• Do¤rusal yaklafl›m: Ana dilde okutulacak okuma metinlerinin ve bunlara ba¤l› dil bilgisi konular›n›n basitten bilefli¤e do¤ru s›ralanmas›d›r.

(23)

• Sarmal yaklafl›m:Özellikle dil bilgisi konular›n›n yeri ve zaman› geldikçe tekrar ö¤retilmesidir.

• Modüler yaklafl›m: Her konuya ya da üniteye uygun seçilen okuma parça- lar› bir modülü oluflturmakta ve o modül içinde ö¤renilmesi gereken dil bilgisi kurallar› belli bir s›raya ba¤l› kalmadan verilmektedir.

Türkçe dersi ö¤retim program›n›n içeri¤i; dinleme, konuflma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunudan oluflan befl ö¤renme alan› üzerine yap›land›r›l- m›flt›r. Bu ö¤renme alanlar›, hem kendi içerisinde hem de di¤er ö¤renme alanla- r›yla bir bütünlük içerisinde ele al›nm›fl ve iliflkilendirilmifltir (Günefl, 2004).

Ayr›ca içerik, ö¤rencinin ilgi ve gereksinimleri dikkate al›narak tematik bir yaklafl›mla düzenlenmifltir. Bir ö¤retim y›l› içinde, ö¤renme alanlar›na yönelik, dördü zorunlu ve dördü seçmeli olmak üzere sekiz tema belirlenmifltir. Seçmeli temalar belirlenirken milli e¤itimin genel amaçlar› ve temel ilkelerine uygunlu¤unun dikkate al›nmas› öngörülmüfltür. Türkçe dersi ö¤retim program›nda belirlenen zorunlu ve seçmeli temalar flunlard›r:

Zorunlu temalar:

• Atatürk

• De¤erlerimiz

• Sa¤l›k ve Çevre

• Birey ve Toplum Seçmeli temalar:

• Güzel Ülkem Türkiye

• Yenilikler ve Geliflmeler

• Oyun ve Spor

• Dünyam›z ve Uzay

• Üretim-Tüketim ve Verimlilik

• Hayal Gücü ve Gizemler

• E¤itsel ve Sosyal Etkinlikler

• Kurumlar ve Sosyal Örgütler

• Do¤al Afetler

• Güzel Sanatlar

Programda, her tema için farkl› içerik önerileri sunulmufltur. Bununla birlikte ö¤retmenlere, ayn› tema kapsam›nda farkl› içerik belirleme f›rsat› da verilmifltir.

Her temada üç farkl› türden (öyküleyici metin, bilgilendirici metin ve fliir) dört metnin ifllenmesi gerekti¤i belirtilmifltir. Ayr›ca, temalar›n her s›n›f düzeyinde fark- l› bir içerik kapsam›nda ele al›narak ifllenmesi vurgulanm›flt›r.

Türkçe dersi ö¤retim program›nda belirlenen temalar›n d›fl›nda, önemle üzerin- de durulan konulardan biri de Atatürkçülüktür. Atatürkçülük, programda dört bafl- l›k alt›nda ele al›nm›flt›r. Bu bafll›klar flöyle s›ralanabilir (MEB, 2004, s.75):

• Atatürk’ün Hayat› ve Eserleri

• Atatürk’ün Kiflilik Özellikleri

• Atatürkçü Düflünce Sisteminde Yer Alan Konular

• Atatürk ve Cumhuriyet E¤itimi

Programda bu konulara göre düzenlenen kazan›mlar, ö¤renme alanlar› ile bü- tünlefltirilerek verilmifltir.

11

Ana dili ö¤retimiyle ilgili içeri¤in düzenlemesinde kullan›lan yaklafl›mlar:

• Do¤rusal yaklafl›m

• Sarmal yaklafl›m

• Modüler yaklafl›m

Ö¤renme Alanlar›:

• Dinleme

• Konuflma

• Okuma

• Yazma

• Görsel okuma ve görsel sunu

(24)

Ö¤retme-Ö¤renme Süreci

Programdaki tüm etkinlikler, ö¤renci merkezli ö¤renme yaklafl›m› benimsenerek gelifltirilmifltir. Bu nedenle programda; etkin ö¤renme, ifl birli¤ine dayal› ö¤renme, ba¤›ms›z ö¤renme, ö¤renmeyi ö¤renme, s›n›f d›fl›nda e¤itim, bireysel farkl›l›klara duyarl› e¤itim gibi çeflitli uygulamalara a¤›rl›k verilmifltir.

Türkçe ö¤retiminde ö¤renme, “anlam kurmak” olarak alg›lanmaktad›r. Bu sü- reçte ö¤rencinin, sunulan bilgiyi oldu¤u gibi kabul etmek yerine sorgulamas›, ö¤- renme sürecinde sorumluluk üstlenmesi ve etkin olmas›, al›flt›rma yapmak yerine gerçek yaflamda karfl›laflt›¤› sorunlar› ele almas› ve çözmesi beklenmektedir. Prog- ram, ö¤rencilere sadece bilgi ve beceri kazand›rmay› de¤il ayn› zamanda, bilgileri yap›land›rmay› ve yeni bilgiler üretmeyi de amaçlamaktad›r. Bu nedenle ö¤renciler, bütün ö¤retim etkinliklerinin merkezinde bulunmaktad›r (fiahin, 2007).

Türkçe ö¤retiminde ö¤retme-ö¤renme süreci “haz›rl›k”, “anlama”, “metin ara- c›l›¤› ile ö¤renme”, “kendini ifade etme” ve “de¤erlendirme” olmak üzere befl afla- madan oluflmaktad›r. Ö¤rencilerin, her aflamada çeflitli etkinlikler yoluyla etkin ol- malar› öngörülmektedir (MEB, 2004, ss:70-72). Bu aflamalar ana çizgileriyle flöyle aç›klanabilir:

1. Haz›rl›k: Bu aflamada; ön haz›rl›k yapma, zihinsel haz›rl›k yapma, ön bilgi- leri harekete geçirme, anahtar sözcüklerle çal›flma, metni tan›ma ve kestirimde bulunma gibi etkinliklerin yan› s›ra amaç, yöntem ve teknikleri belir- lemeye yönelik etkinlikler gerçeklefltirilir.

2. Anlama: Bu aflamada; dinleme, okuma, görsel okuma, metni anlama ve söz varl›¤›n› gelifltirme etkinlikleri gerçeklefltirilir. Anlama becerilerinin gelifltirilmesi amac›yla programda; s›ralama, s›n›flama, elefltirme, kestirimde bulunma, iliflki kurma, özetleme, analiz-sentez yapma ve de¤erlendirme gibi etkinlik örneklerine yer verilmifltir.

3. Metin arac›l›¤› ile ö¤renme: Bu aflamada, bilgiyi zihinde yap›land›rman›n yan› s›ra ö¤rencilerin üst düzey düflünme becerilerinin gelifltirilmesi amaç- lan›r.

4. Kendini ifade etme: Bu aflamada; ön haz›rl›k, zihinsel haz›rl›k, ön bilgileri harekete geçirme, konuyu belirleme; amaç, yöntem ve teknikleri belirleme, konuflma, yazma ve görsel sunu gibi uygulamalar gerçeklefltirilir.

5. De¤erlendirme: Bu aflamada, ö¤rencilerin düflünme, anlama, sorgulama, ilifl- ki kurma, analiz-sentez yapma gibi becerilerinin ölçülmesi ve de¤erlendirilmesi amaçlan›r.

Türkçe dersi ö¤retme-ö¤renme sürecinde ö¤rencinin üstlenmesi gereken rol ve sorumlu- luklar› belirtiniz.

Türkçe dersi ö¤retim program›nda verilen etkinlikler, birer öneri ve örnek nite- li¤indedir. Ö¤retmen, bu etkinlikleri aynen kullanabilece¤i gibi üzerinde ekleme ya da ç›karmalar yapabilir. Etkinlikler, ö¤rencinin ö¤renme sürecinde etkin kat›l- mas›n› sa¤layacak biçimde düzenlenmifltir. Örne¤in ö¤rencinin yaln›zca kitap oku- yarak, ö¤retmeni dinleyerek bilgi edinmesi ya da beceri gelifltirmesi yerine; s›n›f- taki arkadafllar›yla tart›flarak, görüfllerini aç›klayarak, sorgulayarak, baflka arkadafllar›na aktararak ö¤renme sürecine kat›lmas› amaçlanm›flt›r. Ayr›ca programda, ö¤- rencilerin gerek birbirleriyle gerekse ö¤retmenle etkileflimde bulunmalar›na olanak sa¤layacak etkinliklere de yer verilmifltir.

Türkçe ö¤retiminde ö¤retme-ö¤renme sürecinin aflamalar›:

• Haz›rl›k

• Anlama

• Metin arac›l›¤› ile ö¤renme

• Kendini ifade etme

• De¤erlendirme

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P