Yazma Etkinliklerinin De¤erlendirilmesi Süreci
KEND‹N‹ ‹FADE ETME Yazma
Ö¤rencilerden parça ile ilgili olarak verilen sorular›n yan›tlanmas› istenir. Bu yazma etkinli¤i el yaz›s› ile gerçeklefltirilir.
(Etkinlik I) (Sözel zekâ)
126 Türkçe Ö¤retimi
Hikâyeyi okudu¤unuzda hissettiklerinizi bir cümle ile ifade ediniz.
………...…….
………...…….
Ne tür hayaller kurars›n›z, k›saca aç›klay›n›z.
………...…….
………...…….
………...…….
Bir a¤ac›n›z olsayd› meyvelerini kimlerle paylafl›rd›n›z? Neden?
………...…….
………...…….
………...…….
………...…….
Hikâyede size ilginç gelen kahramana iliflkin görüfllerinizi k›saca aç›klay›n›z.
………...…….
………...…….
………...…….
………...…….
Etkinlik II
Etkinlik III
Ö¤rencilerin bir fliir okumas› sa¤lan›r. Bu fliirle ilgili olarak duygular›n› anlatan afla¤›daki yazma etkinli¤i gerçeklefltirilir.
Konuflma
Ö¤rencilerden parçada geçen duygulardan yararlan›larak beyin f›rt›nas› yoluy-la duyguyoluy-lar› ifade eden sözcükleri bulmayoluy-lar› istenir. Buldukyoluy-lar› ifadelere uygun mi-mikleri içeren resimler tahtaya as›l›r. Daha sonra gruplara ayr›lm›fl ö¤rencilere, bu yüz ifadelerini içeren resimler da¤›t›l›r ve onlardan bu yüz ifadelerinin oluflmas›na neden olan diyaloglar haz›rlamalar› ve s›n›fta bunlar›n konuflulmas› istenir.
Görsel Sunu
Ö¤renciler bilinçli bir biçimde al›flveriflin nas›l yap›lmas› gerekti¤ine iliflkin bir drama etkinli¤i ya da kukla gösterisi yapabilir. (Buradaki metinlerin haz›rl›¤›n›n kontrolü gerekmektedir.) (Bedensel zekâ, Sözel zekâ)
Sa¤l›k kültürü ile iliflkilendirilerek ö¤rencilerin afifl haz›rlamalar› sa¤lan›r.
5. ÖLÇME VE DE⁄ERLEND‹RME
Ö¤renciler, dereceli puanlama anahtar› yard›m› ile de¤erlendirilir.
127
Ünite 6 - Yazma Ö¤renme Alan›
Ayn› sokakta oturdu¤unuz yafll› çiftin maddi olanaklar› çok iyi de¤ildir, üste-lik sa¤l›k durumlar› da her geçen gün biraz daha kötüleflmektedir. Sizce bu yafll› çiftin sa¤l›k problemlerini çözmek amac›yla neler yap›labilir? Üretti¤iniz çözümleri yaz›l› bir biçimde k›saca aç›klay›n›z. (mant›ksal matematiksel zekâ)
fiiirin ad›:
fiairin ad› soyad›:
fiiirde ifllenen tema ya da konu nedir?
fiiirde en çok hangi bölümü sevdin?
fiiirde be¤endi¤in ya da be¤enme-di¤in yönler neler?
Bu fliiri sen yazsayd›n fliirde be¤enmedi¤in bölümleri nas›l de¤ifltirirdin?
128 Türkçe Ö¤retimi
Türkçe dersi içinde yazma ö¤renme alan›n›n ye-ri ve önemi
Yazma yoluyla çocuklar, var olan bilgi ve dene-yimlerini kullanarak konufltuklar› ya da yazd›k-lar› konuyu ifade etmede etkinleflir, yeni bilgi ve deneyimler edinir, olaylar›n nedenini bulur, sonuçlar›n› tahmin eder, kendi yaflant›lar›ndan yola ç›karak bilgi ve deneyimlerini aktar›r. Yaz-ma; her ö¤rencinin gözlem gücünü, mant›¤a uy-gunluk yönünden düflünme ve hayalinde can-land›rma yetene¤ini, ana dilini kullanabilme be-cerisini göstermektedir. Kendilerini ifade etmek için yazan ö¤renciler, sonuçta do¤ru cümle ve sözcükleri kullanarak gerçek gereksinimlerini keflfederler.
Yazma e¤itiminin amaç ve ilkeleri
Ö¤rencilerin belli bir amaç ve kendi özellikleri do¤rultusunda, do¤ru ve etkili bir biçimde yaz›l›
olarak kendilerini ifade etmelerini sa¤lamak, et-kili ve do¤ru yazman›n özelliklerini ö¤rencilere tan›tmak ve kazand›rmak, ö¤rencilerin düflünce üretme ve yazma güçlerini gelifltirmek, ö¤renci-lere kendi yazd›klar›n›; içerik, dil bilgisi, yaz›m ve noktalama kurallar› bak›m›ndan inceleyerek gerekli düzenlemeleri yapma beceri ve
al›flkanl›-¤› kazand›rmak amac›yla gerçeklefltirilir.
S›n›f içi ve s›n›f d›fl› yazma etkinlikleri
Kontrollü yazma, güdümlü yazma ve serbest yazma s›n›f içinde gerçeklefltirecek yazma et-kinleridir. Gazete ya da dergi ç›karma ve bura-da çeflitli yaz›lar yazma, ders s›ras›nbura-da yaz›lan yaz›lar› sergileme ya da çeflitli yar›flmalara ka-t›lma da s›n›f d›fl›nda gerçeklefltirilecek yazma etkinlikleridir.
Yazma sürecinin bileflenleri
Yazma e¤itimi süreci ön yazma, taslak olufltur-ma, gözden geçirme, düzenleme ve yay›mlama olmak üzere 5 aflamadan oluflmaktad›r.
Yazma stratejileri
Önceki bilgileri hat›rlama, fikirlerin düzenlen-mesi, görsellefltirme, özetleme, ba¤lant›lar kur-ma, anlam› gözden geçirme, izleme, metnin dili üzerinde çal›flma, genellefltirme, de¤erlendirme yazma stratejilerindendir.
Yazma etkinliklerini de¤erlendirme süreci Yazma etkinliklerinin de¤erlendirilmesi süreci;
izleme, yan›t verme, de¤erlendirme ve notland›r-ma aflanotland›r-malar›ndan oluflur.
Özet
N
A M A Ç1N
A M A Ç2N
A M A Ç3N
A M A Ç4N
A M A Ç5N
A M A Ç61. Afla¤›dakilerden hangisi yazma e¤itiminin amaçla-r›nda biri de¤ildir?
a. Do¤ru ve etkili bir biçimde yaz›l› olarak kendini ifade etme becerisi kazand›rmak
b. Etkili ve do¤ru yazman›n özelliklerini ö¤rencile-re tan›tmak
c. Ö¤rencilerin düflünce üretme ve yazma güçleri-ni gelifltirmek
d. Ö¤rencilere kendi yazd›klar›n› düzenleme bece-ri ve al›flkanl›¤› kazand›rmak
e. Ö¤rencilerin bir yazma türünde uzmanlaflmas›n›
sa¤lamak
2. Afla¤›dakilerden hangisi yazma ilkelerinden biri de¤ildir?
a. Ö¤rencilerin kendi düzeylerine uygun konular seçilmeli
b. Yazma için di¤er ö¤renme alanlar› içinde veril-meli
c. Ö¤rencilerin gerçeklefltirdikleri yazma etkinlik-lerine, ödevlerine dönüt verilmeli
d. Yazmalar› için ö¤rencilerde istek uyand›r›lmal›
e. Yazma etkinlikleri baflka derslerle ve günlük ya-flamla iliflkilendirilmeli
3. Afla¤›dakilerden hangisi güdümlü yazma etkinlikle-rinden biridir?
a. Yer de¤ifltirme al›flt›rmalar› yapma b. Dönüfltürme al›flt›rmalar› yapma c. Örne¤e uygun bir kompozisyon yazma d. Yeniden s›raya koyma
e. Not alma
4. Afla¤›dakilerden hangisi kontrollü yazma çal›flmala-r›ndan biridir?
5. Afla¤›dakilerden hangisi serbest yazma etkinliklerin-den biridir?
a. Örne¤e uygun bir kompozisyon yazma b. Yeniden s›raya koyma
c. Duyuru, haber ve tutanaklar yazma d. Sorulara yan›t vererek paragraf yazma e. Tamamlama al›flt›rmalar›
6. Afla¤›dakilerden hangisi yazma sürecinin bir afla-mas›d›r?
a. Önceki bilgileri hat›rlama b. Fikirleri düzenlenme c. Taslak oluflturma d. Özetleme e. Ba¤lant›lar kurma
7. Afla¤›dakilerden hangisi yazma sürecinde kullan›la-bilecek yazma stratejilerinden biridir?
a. Ön yazma b. Taslak oluflturma c. Gözden geçirme d. Görsellefltirme e. Düzenleme
8. Kolay anlafl›lan ve amac› aç›kça ortaya koyan cüm-leler kullanarak yazma afla¤›daki yazma kurallar›ndan hangisine aittir?
a. Dil bilgisi kurallar›na uygunluk b. Duruluk
c. Aç›kl›k d. Yal›nl›k e. Ak›c›l›k
9. Afla¤›da de¤erlendirme süreci aflamalar›ndan hangi-sinde ö¤retmen, ö¤rencilerin ürünlerine ya da süreçte yap›lan etkinliklerdeki performans›na iliflkin bire bir ya da tüm s›n›fa dönüt verir?
a. ‹zlemede b. Yan›t vermede c. De¤erlendirmede d. Notland›rmada e. Ailelere bilgi vermede
10. Afla¤›dakilerden hangisi yazma etkinliklerinde ö¤-retmenin görevlerinden biri de¤ildir?
a. Ö¤rencileri tek yaz› türü üzerinde çal›flmalara yo¤unlaflt›rmak
b. Ö¤rencilere kaynaklara ulaflma olanaklar›n›
sunmak
c. Ö¤rencilerin edebi zevklerini gelifltirmeye ça-l›flmak
d. Ö¤rencilerin kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme-lerini sa¤lamak
e. Ö¤rencilerin çal›flmalar›n› arflivlemek
129
Ünite 6 - Yazma Ö¤renme Alan›
Kendimizi S›nayal›m
130 Türkçe Ö¤retimi
1. e Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Yazma E¤itimi ve Niteli¤i” bölümünü gözden geçiriniz.
2. b Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Yazma E¤itimi Etkinlikleri” bölümünü gözden geçiriniz.
3. e Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Yazma E¤itimi Etkinlikleri” bölümünü gözden geçiriniz.
4. a Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Yazma E¤itimi Etkinlikleri” bölümünü gözden geçiriniz.
5. c Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Yazma E¤itimi Etkinlikleri” bölümünü gözden geçiriniz.
6. c Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Yazma Süreci”
bölümünü gözden geçiriniz.
7. d Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Yazma Süreci”
bölümünü gözden geçiriniz.
8. c Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Yazma Süreci”
bölümünü gözden geçiriniz
9. b Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Yazma Etkinliklerinin De¤erlendirilmesi” bölümünü gözden geçiriniz.
10. a Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Yazma E¤itimi Etkinlikleri” bölümünü gözden geçiriniz
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›
S›ra Sizde 1
Amaca uygun biçimde yazma, dil bilgisi kurallar›na uy-ma, noktalama iflaretlerini do¤ru biçimde kullanuy-ma, ya-z›m kurallar›n› uygun biçimde kullanma, sözcükleri do¤ru biçimde kullanma, sözcüklerin efl ve z›t anlamla-r›n› bulma, do¤ru ve anlafl›l›r cümleler kurma, belli bir konudaki düflünceleri planl› ve tutarl› biçimde örgütle-yip yazma, günlük yaflamdaki yaz› türlerini ilkelere uy-gun biçimde oluflturma biçiminde s›ralanabilir.
S›ra Sizde 2
‹lkö¤retimde gelifltirilmesi planlanan temel yeterlikler;
• Okunur bir yaz› ile yazmak ve yaz›y› görsel aç›dan anlafl›l›r biçimde oluflturmak,
• Yaz›m kurallar›, dil bilgisi kurallar› ve noktalama ifla-retlerini do¤ru kullanmak,
• Serbest yaz› yazma ve okuyucu taraf›ndan anlafl›la-bilmek için net bir dil kullanmak,
• Var olan sunum flekillerini temel almak ve bunlar› ifl-levsel olarak kullanabilmek,
• Yaz›n›n gerektirdi¤i manevi çabay› göstermeye haz›r olmak,
• Çal›flma tekniklerini kullanmak ve bu tekniklerle yaz-ma al›flkanl›¤› gelifltirmek,
• Kendi metinlerini yazabilmek olarak s›ralanabilir.
S›ra Sizde 3
Yazma etkinli¤i, birinci s›n›fta ö¤retmenin
k›lavuzlu-¤unda bütün s›n›fla ortak çal›flma olarak bafllar. Bu dö-nemde ö¤renciler ö¤retmenin okudu¤unu ya da bir me-tinde gördü¤ünü aynen dikte ederek yazar. Duygu ve düflüncelerini birkaç cümleyle aktarabilir. ‹kinci s›n›fta mektup yazma, resimlerden k›sa hikâyeler oluflturma, k›sa günlükler tutma, an› yazma etkinlikleri gerçekleflti-rilebilir. Üçüncü s›n›fta bu çal›flmalara ek olarak ö¤ren-ciler, herhangi bir konuda aç›klama yapmak için yaza-bilir. Duyuru, afifl tasarlayayaza-bilir. Bu s›n›flarda yap›lan yazma etkinlikleri daha çok ö¤retmen rehberli¤inde ya-p›lan çal›flmalard›r.
S›ra Sizde 4
Yazma süreci; ön yazma; konunun, amac›n, türün be-lirlendi¤i taslak oluflturma; genel olarak neden söz edi-lece¤inin planland›¤›, gözden geçirme; planlananlar›n gözden geçirildi¤i ve paylafl›ld›¤› düzenleme; yaz›lan metnin düzeltildi¤i, yay›mlama; oluflturulan metnin ar-kadafllarla paylafl›ld›¤› aflamalardan oluflur.
S›ra Sizde 5
Bu süreç izleme, yan›t verme, de¤erlendirme, notlan-d›rma aflamalar›ndan oluflur. ‹zleme: Bu aflamada ö¤ret-men ö¤rencilerin yazma süreci boyunca gözlem yap-ma, ö¤rencilerin yazd›klar› hakk›nda görüflmeler, yaz-d›klar› metin örneklerini toplama ve yazma etkinli¤ine yönelik kay›t tutma biçiminde gerçeklefltirilir. Yan›t ver-me: Ö¤rencilerin ürünlerine ya da süreçte yap›lan et-kinliklerdeki performans›na iliflkin ö¤retmen bire bir ya da tüm s›n›fa dönüt verir. De¤erlendirme: Bu aflamada ö¤rencilerin yazd›klar› ürünler yan›nda süreç çeflitli göz-lem formlar›, rubrikler yoluyla bütüncül olarak de¤er-lendirilir. Notland›rma: Ö¤rencilerin çal›flmalar› tüm yazma etkinlikleri ya da bir etkinlik biçiminde yazma süreci etkinlikleri göz önünde tutularak puanlan›r.
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›
Belet, fi. Dilek (2006). Ö¤renme Stratejilerinin Okudu¤unu Anlama ve Yazma Becerileri ile Türkçe Dersine ‹liflkin Tutumlara Etkisi.
Eskiflehir: Anadolu Üniversitesi Yay›nlar No: 1677.
Carter, C, J. Bishop ve S. L. Kravits. (2002). Keys to Effective Learning. 3nd. Ed. New Jersey: Printice Hall.
Demirel, Ö. ve M. fiahinel (2006). Türkçe ve S›nf Ö¤ret-menleri ‹çin Türkçe Ö¤retimi.7. Bask›. Ankara:
PegemA Yay›nc›l›k.
Glover J. A., R Royce R. ve B. Roger H. (1990). Cognitive Psychology for Teachers.New York: Macmillan Publishing Company.
Özdemir, Emin. (1987). ‹lkokul Ö¤retmenleri ‹çin Türkçe Ö¤retimi K›lavuzu. ‹stanbul.
Raimes, A. (1983). Techniques in Teaching Writing.
London.
Tompkins, Gail E. (2004). Teaching Writing. New Jersey: Merrill Printice Hall.
Y›ld›z, C., A. Okur, G. Ar› ve Y. Y›lmaz. (2006).
Kuramdan Uygulamaya Türkçe Ö¤retimi.Ed. C.
Y›ld›z. Ankara: PegemA Yay›nc›l›k.
Köksal, K. (2001). Okuma Yazman›n Ö¤retimi.
Ankara: PegemA Yay›nc›l›k.
Vacca J. A., Vacca R., Gove M., Burkey L., Lenhart L. ve McKeon C. (2003) Reading and Learning to Read.
Boston: Allyn&Bacon.
Saskatchewan Education. “Writing”, http://www.sas ked.gov.sk.ca/docs/ela20/teach4. html, ‹nternet adresinden 31. 01. 2005 tarihinde al›nm›flt›r.
Yörük, Y. (1997). Güzel Konuflma/Yazma. ‹stanbul:
Serhat Yay›nlar›.
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar
131
Ünite 6 - Yazma Ö¤renme Alan›
133