Ö¤rencinin konuflma yanl›fllar›n›n düzeltilmesi, konuflmas› kesilerek yap›lmamal›;
yanl›fl›n düzeltilmesi konuflman›n sonuna b›rak›lmal›d›r. Duyarl› kiflili¤i olan ö¤-rencilerin konuflma yanl›fllar›n›n düzeltilmesi, ders d›fl› ortamda yap›lmal›d›r.
Ö¤retmen, güzel konuflan ö¤rencilerini övmelidir. Konuflman›n elefltirisi yap›l›r-ken önce konuflman›n olumlu yönleri belirtilmeli, sonra eksikler vurgulanmal›d›r. Ö¤-retmen hep eksik ve yanl›fl arayan bir görüntü içinde olmamal›d›r. Gördü¤ü olumlu fleyleri atlamamal›, onlar›n konuflmas›n› be¤endi¤ini güzel sözlerle belirtmelidir.
Ö¤retmen tutum ve davran›fl› ile ö¤rencide konuflma iste¤i uyand›rmal›d›r. Her ö¤renci, s›n›f ortam›nda konuflmak istemez. Ö¤rencinin konuflma ortam›na çekilme-si için ö¤retmenin yaklafl›m› do¤ru olmal›d›r. Ö¤retmen, ö¤rencilerine göre daha az konuflmal›d›r. Bu yöntem bilindi¤i halde pek uygulanmaz. Genellikle okullar›m›zda ö¤retmenler, ö¤rencilerine göre daha fazla konuflurlar. Bu, yanl›fl bir tutumdur. Bil-mek gerekir ki becerinin geliflimi onu uygulayarak olur. Ö¤rencilere ne kadar konufl-ma f›rsat› verilirse ö¤renciler de konuflkonufl-ma becerilerini o ölçüde gelifltirmifl olurlar.
Ö¤rencilerden üst düzeyde bir anlat›m becerisi beklenmemelidir. Bu anlamda ö¤retmenin hedefi gerçekçi olmal›d›r. Ö¤retmen, ö¤rencilerinin bireysel farkl›l›k-lar›n› dikkate alarak her ö¤renciyi kendi düzeyinde ele almal› ve ö¤rencisini bu-lundu¤u yerden daha iyi bir noktaya tafl›maya çal›flmal›d›r.
Konuflma e¤itiminde dikkat edilecek noktalardan biri de konuflma f›rsat›n›n dengeli bir flekilde ö¤rencilere verilmesidir. Hep ayn› ö¤rencilere söz verilmesi do¤ru de¤ildir. Derslerde konuflmayan ö¤renci kalmamal›d›r.
Derslerde s›k s›k drama ve pandomim çal›flmalar›n›n yap›lmas›nda yarar vard›r.
Ö¤rencilerden yaflad›klar›n›, gördüklerini, okuduklar›n› canland›rmalar› istenebilir (Canland›rmaya “dramatizasyon” ya da “oyunlaflt›rma” ad› verilir.). Söz gelimi oku-nan bir öyküyü, anlad›klar› flekliyle oynamalar› istenebilir. Ö¤renciler oyunlaflt›rma etkinli¤ini çok severler, bu etkinlik ö¤rencilerin derse olan ilgilerini art›r›r, sosyallefl-melerini sa¤lar, paylafl›m duygusunu gelifltirir. Ayn› zamanda oyunlaflt›rma
etkinli¤i-100 Türkçe Ö¤retimi
Ö¤retmen, ö¤rencilerin sözcükleri do¤ru seslendirmelerine dikkat etmeli ve gerekli önlemleri almal›d›r.
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
nin yap›lmas›, ö¤rencilere topluluk önünde rahat konuflabilme becerisini kazand›ra-ca¤› gibi onlara konuflmay› destekleyen beden dilini de kullanmay› ö¤retecektir.
Ayr›ca her ö¤renci, ödevini afla¤›da gösterilmifl olan konuflma plan›na uygun haz›rlay›p sunabilmelidir:
• Konuflmaya sesleniflle bafllan›r. “De¤erli Ö¤retmenim, Sevgili Arkadaflla-r›m,...” gibi.
• Girifl bölümünde, hangi konu üzerinde konuflma yap›laca¤› belirtilir. “Sizle-re ‘Bar›fl’ konusunda haz›rlad›¤›m ödevimi sunmak istiyorum.” gibi.
• Geliflme bölümünde, konuyla ilgili bilgiler verilir.
• Sonuç bölümünde, anlat›lan konu, bir ana düflünceye ba¤lan›r.
• Konuflma “ teflekkür edilerek” bitirilir.
S›n›f›n düzeyine uygun konular bulunarak ö¤rencilerin kendi aralar›nda tart›fl-malar› sa¤lanmal›d›r. Tart›flmalarda farkl› düflünceler ç›kabilir. Ö¤retmen, düflünce-lerin farkl› olabilece¤i, düflüncelere sayg›l› olunmas› gerekti¤i konusunda ö¤renci-lere sa¤lam bir görüfl kazand›rmal›d›r.
Konuflan ö¤rencinin gözüne bak›larak konuflmas› dinlenmelidir. Ö¤rencilere, gerek konuflurken gerekse dinlerken gözle iletiflim kurman›n bir sayg› gere¤i ol-du¤u görüflü kazand›r›lmal›d›r.
Etkili ve güzel konuflma ö¤retiminde ö¤rencilere daha çok bir topluluk önün-de konuflman›n kurallar› ve incelikleri ile ilgili beceriler kazand›r›lmal›d›r.
Topluluk karfl›s›nda konuflman›n kurallar› flunlard›r:
• Baflkalar›n› dikkatli dinlemek
• Düflünsel haz›rl›k yaparak konuflmak
• Beden dilini do¤ru kullanmak
• Yalans›z ve do¤ru konuflmak
• Göz iletiflimi kurmak
• Dili do¤ru kullanmak
• ‹çten ve do¤al olmak
• Konuya uygun düflecek espriler yapmak
• Dinleyiciye sayg›l› davranmak
Yöresel dil konuflan bir ö¤renciye, kültür diliyle (‹stanbul a¤z›yla) konuflma becerisi ka-zand›r›labilir mi? Tart›fl›n›z.
‹LKÖ⁄RET‹M‹N 1. KADEMES‹NDE KONUfiMA KAZANIMLARI VE ETK‹NL‹KLER
101
Ünite 5 - Konuflma Ö¤renme Alan›
Ö¤retmen, ö¤rencilerine
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
‹lkö¤retim 1., 2., 3. S›n›flarda Kazand›r›lacak Konuflma Becerileri
• Konuflmaya düflünsel haz›rl›k yapmak
• Dinleyicilerle göz iletiflimi kurmak
• ‹flitilebilir bir ses tonu ile konuflmak
• Sözcükleri do¤ru telaffuz etmek
• Sözcükleri yerinde ve anlam›na göre kullanmak
• Ak›c› konuflmak, sese duygu de¤eri katmak
• Konuflurken beden dilini kullanmak, gereksiz hareketlerden kaç›nmak
• Bireysel ve grup konuflmalar›nda üstlenilen role uygun konuflmak
• Topluluk önünde masal, öykü ve fliir okumak
• Kendini ve ailesini tan›tmak
• Görgü kurallar›na ve de¤erlere uygun konuflmak
102 Türkçe Ö¤retimi
‹lkö¤retime yeni bafllayan bir ö¤renci kendini, ailesini, okulunu tan›tabilmeli;
s›n›f›n›, okul numaras›n›, oturdu¤u adresi ve telefon numaras›n›
söyleyebilmelidir.
‹lkö¤retimin ilk y›llar›nda kimi ö¤renciler ba¤›rarak, kimileri de çok yavafl sesle konuflurlar. Ö¤rencilere bu araç ve gereçler kullanarak yapabilmelidir.
‹lkö¤retimin 1.devresini bitirmifl bir ö¤renci, topluluk önünde rahatça duygu ve düflüncelerini ifade edebilmelidir.
4. ve 5. S›n›flarda Kazand›r›lacak Konuflma Becerileri
• Kendine güvenerek konuflmak
• Olaylar› olufl s›ras›na göre anlatmak
• Konuflmas›nda söz varl›¤›n› kullanmak
• Konuflmas›n› görsel sunu ile desteklemek
• Dinleyici grubunu ve bulundu¤u ortam› dikkate alarak konuflmak
• Konuflmas›n› mant›ksal bütünlük içinde sunmak, ana düflünceyi belirlemek
• Dinleyicilere soru sormak, sorulara yan›t vermek
• Konuflmas›nda yaflant›s›ndan ve günlük hayattan örnekler vermek
• Konuflmas›nda destekleyici ve aç›klay›c› örnekler vermek
‹lkö¤retim 1., 2. ve 3. S›n›flarda Yapt›r›lacak Etkinlikler
• Ö¤rencilere kendi ad ve soyadlar›, s›n›f›, numaras›, ö¤retmenlerinin ad› ve soyad›, anne ve babalar›n›n ad ve soyadlar›, meslekleri nerede çal›flt›kla-r›, ev adresleri ve telefon numaralar› sorulur, yan›tlamalar› istenebilir.
• Belirlenen ilginç bir konu üzerinde konuflturulabilirler. Örne¤in “Her ye-rin buzullarla kapl› oldu¤u kutuplarda yaflamak ister miydiniz?” sorusu ö¤rencilere ilginç gelebilir. Ö¤renciler bu ve buna benzer konularda ko-nuflmak isteyebilirler.
• ‹çinde bulunduklar› mevsim hakk›nda konuflmalar› istenebilir.
• ‹zledikleri bayram, tören, flenlik gibi etkinlikleri anlatmalar› istenebilir.
• An›lar› anlatt›r›labilir ya da sevdikleri bir f›kray› anlatmalar› istenebilir.
• Belirli günlerin kutlanmas›nda ve törenlerde, topluluk önünde konuflma ya da fliir okumalar› istenebilir.
• Kat›ld›klar› bir gezide gördükleri ve yaflad›klar› anlatt›r›labilir.
• Tahtaya, sanat de¤eri tafl›yan bir resim ya da bir foto¤raf as›larak bununla ilgili konuflmalar› istenebilir.
• Sessiz sinema filmi oyunu oynatt›r›l›p beden dillerini kullanmalar›
istenebilir.
• Düzeylerine uygun film, tiyatro izlettirilip anlatmalar› istenebilir.
4.ve 5. S›n›flarda Yapt›r›lacak Etkinlikler
• Bireysel ya da grup araflt›rma ödevi verilip görsel sunuyla anlatmalar› is-tenebilir.
• Sanat de¤eri tafl›yan fliir ya da bir öykü üzerinde konuflma yapmalar› iste-nebilir.
• Söz korosu çal›flmalar› yapt›r›labilir. Çekingen ve az konuflan ö¤renciler için bu çal›flmalar yararl›d›r.
• Çevrelerinde yaflad›klar› bir olay üzerine konuflmalar› istenir. Örne¤in okula gelirken gördükleri bir trafik kazas› anlatt›rabilir.
• Hayallerini ve özlemlerini anlatmalar› istenebilir. Örne¤in “Hangi
mesle-¤e sahip olmak istersiniz?” ya da “Baflbakan olsayd›n›z neler yapmak is-terdiniz?” gibi konularda konuflmalar› istenebilir.
• Sevdikleri ve ilgi duyduklar› konular üzerine konuflmalar› istenebilir.
103
Ünite 5 - Konuflma Ö¤renme Alan›
Konuflma
Konuflman›n tan›m›n› flöyle yapabiliriz: Konufl-ma, bir kiflinin baflka bir kifliye ya da dinleyici toplulu¤u karfl›s›nda söyledi¤i sözlere denir. Ko-nuflma, düflünme yetene¤iyle birlikte insan›n en önemli özelliklerinden biridir. Konuflma, ihtiyaç-tan ortaya ç›km›flt›r. ‹lk insanlar konuflmay› bil-miyorlard›, anlaflmak için beden dili dedi¤imiz el kol hareketleri ile mimiklerini kulland›lar. Ko-nuflma, insanlar›n uzun u¤rafllar sonunda gelifl-tirdikleri bir beceridir.
Konuflman›n dört niteli¤i vard›r:
- Konuflman›n fiziksel niteli¤i - Konuflman›n fizyolojik niteli¤i - Konuflman›n psikolojik niteli¤i - Konuflman›n toplumsal niteli¤i
Konuflman›n ‹nsan Yaflam›ndaki Yeri ve Önemi
‹nsan, tek bafl›na yaflam›n› sürdürebilecek bir var-l›k de¤ildir. ‹nsan yaflam›n› sürdürebilmek için baflka kiflilere de ihtiyaç duyar. Bu yönü ile insan toplumsal bir varl›kt›r. Bu nedenle konuflma, in-san›n toplumla iletiflim kurmas›nda önem tafl›r.
‹letiflim yollar› içinde de en etkili olan› konuflma-d›r. Çünkü konuflmada sesin ve beden dilinin kullan›m›ndan kaynaklanan ikna edici özellik vard›r. Konuflmas› güzel olan insanlar›n aile, ifl yaflamlar›nda ve sosyal yaflamda daha baflar›l› ol-duklar› bir gerçektir. Okul yaflam›nda da güzel konuflan ö¤renciler dikkat çeker ve derslerinde daha baflar›l›d›rlar. Bu nedenle, etkili ve güzel konuflma becerisi edinmifl olmak çok önemlidir.
Etkili ve Güzel Konuflma ‹lkeleri
Güzel konuflma, yaln›zca bir yetenek ifli de¤ildir.
Sonradan da e¤itim yolu ile güzel konuflma be-cerisi kazan›labilir.
Etkili ve güzel konuflman›n ilkeleri flunlard›r:
- Konuflman›n bir amac› olmal›d›r.
- Konuflma, içten ve canl› olmal›d›r.
- Konuflma, aç›k ve anlafl›l›r olmal›d›r.
- Konuflma, ak›c› olmal›d›r.
- Konuflma, inand›r›c› olmal›d›r.
- Konuflmada vurguya ve tonlamaya dikkat edilmelidir.
- Konuflmada sesin iflitilebilir, ak›c›, hofla gider, anlaml› ve bükümlü olmas›na dikkat edilmelidir.
- Konuflmada görgü kurallar›na uyulmal›d›r.
‹lkö¤retimin 1. Kademesinde Konuflma E¤itimi Konuflma e¤itimini yaln›zca ilkö¤retim sürecinde yap›lan bir etkinlik olarak düflünmek yanl›fl olur.
Okul öncesi süreçte de çocu¤a verilecek konufl-ma e¤itimi önemlidir.
Ça¤dafl e¤itim, ailenin çocu¤uyla her zaman ile-tiflim içinde olmas› gerekti¤ini vurgular. Çocu¤a gösterilecek ilgi ve flefkat, çocukla bire bir ko-nuflmak, resimli kitaplardan çocu¤a masal ve öy-kü okumak çocu¤un dil becerisini gelifltirecektir.
‹lkö¤retim süreci de ö¤rencilere birtak›m temel bilgi ve becerilerin kazand›r›ld›¤› bir süreçtir. Ö¤-rencilere kazand›r›lacak en temel beceri, konufl-ma becerisidir. Çünkü ö¤renci, e¤itimini dili ara-c›l›¤› ile al›r. Ö¤rencinin dersi anlamas›, kendini ifade etmesi, çevresi ile sa¤l›kl› iletiflim kurmas›
dili sayesinde olur. Bu nedenle ilkö¤retimde ö¤-rencilere iyi bir dil e¤itimi verilmeli ve onlar›n konuflma becerileri gelifltirilmelidir. Ö¤retmenin s›cak ve hoflgörülü yaklafl›m› ö¤rencilerin konufl-ma becerilerini gelifltirmede çok etkilidir.
‹lkö¤retimin 1. Kademesinde Konuflma Kaza-n›mlar›: 1.,2. ve 3. S›n›flarda Ö¤rencilere Ka-zand›r›lacak Beceriler
Konuflma haz›rl›¤› yapmak
‹flitilebilir bir ses tonu ile konuflmak Sözcükleri do¤ru telaffuz etmek Kendini ve ailesini tan›tmak Deneyim ve an›lar›n› anlatmak
4. ve 5. S›n›flarda Ö¤rencilere Kazand›r›lacak Beceriler
Kendine güvenerek konuflmak Olaylar› olufl s›ras›na göre anlatmak
Konuflmas›n› mant›ksal bütünlük içerisinde sunmak Dinleyici grubunu ve bulundu¤u ortam› dikkate alarak konuflmak
‹kna edici konuflmak
‹lkö¤retimin 1.Kademesinde 1.,2.ve 3.S›n›flarda Yapt›r›lacak Etkinlikler
Ö¤renciler kendilerini ve ailelerini tan›tmal›lar.
Belirlenen ilginç bir konu üzerinde konuflturulabilir.
An›lar› anlatt›r›labilir.
‹lkö¤retimin 4. ve 5.S›n›flar›nda Yapt›r›lacak Etkinlikler
Bireysel ödev veya grup ödevi verilip görsel su-nu ile anlatmalar› istenebilir, kitap okuma ödevi gibi.
Söz korosu çal›flmalar› yapt›r›labilir; Atatürk’ün Gençli¤e Hitabesi, Gençli¤in Ata’ya Cevab› gibi...
Hayalleri ve özlemleri anlatt›r›labilir; “Baflbakan olsayd›n›z ne yapmak isterdiniz?” gibi.
Özet
104 Türkçe Ö¤retimi
1. Afla¤›dakilerden hangisi iyi bir konuflman›n ilkele-rinden biri de¤ildir?
a. Vurgu ve tonlamaya dikkat edilmesi.
b. Beden dili kullan›lmamas›.
c. Bir amac›n›n olmas›.
d. Aç›k ve anlafl›l›r olmas›.
e. Ak›c› olmas›.
2. Afla¤›dakilerden hangisi konuflman›n anlambilgisiyle ilgilidir?
3. Afla¤›dakilerden hangisi konuflman›n toplumsal ni-teli¤iyle ilgilidir?
a. Konuflma iletiflim yollar›ndan en etkin olan›d›r.
b. ‹nsan konuflma becerisini süreç içinde gelifltirmifltir.
c. Konuflma insanlar›n gereksinimlerinden do¤mufltur.
d. Konuflma bireysel olmayan en az iki kiflinin ger-çeklefltirdi¤i bir eylemdir.
e. Uygarl›¤›n geliflmesi ile birlikte iletiflim olanak-lar› da artm›flt›r.
4. Afla¤›dakilerden hangisi sesin oluflumunda yer almaz?
5. Konuflmayla ilgili afla¤›daki ifadelerden hangisi yan-l›flt›r?
a. Konuflma e¤itimle de gelifltirilebilen bir beceridir.
b. Kitap okumak, güzel konuflma becerisi edinme-de önemlidir.
c. Konuflma becerisi konuflularak gelifltirilen bir beceridir.
d. Düflünsel haz›rl›k, güzel konuflma için gereklidir.
e. Konuflma, do¤ufltan gelen bir özelliktir; sonra-dan gelifltirilemez.
6. Afla¤›dakilerden hangisi, etkili ve güzel konuflman›n özelliklerinden biri de¤ildir?
7. Afla¤›dakilerden hangisi, ilkö¤retimin 1.kademe-sinde konuflma ö¤retiminde kullan›lacak bir yöntem de¤ildir?
a. Yöresel a¤›z özelli¤i ilk y›lda zaman geçirilme-den düzeltilmelidir.
b. Konuflma becerisinin gelifltirilmesinde görsel-iflitsel araçlardan yararlan›lmal›d›r.
c. Ö¤rencilerin konuflma yanl›fllar› konuflma bittik-ten sonra düzeltilmelidir.
d. Sesli okuma çal›flmas› yapt›rmak, konuflma be-cerisini gelifltirmek için gereklidir.
e. Ö¤rencilerin konuflmalar› ilgi ve sab›rla dinlenmelidir.
8. Afla¤›dakilerden hangisi iyi bir konuflma sesinin özel-liklerinden biri de¤ildir?
9. Afla¤›dakilerden hangisi, ilkö¤retimin 1., 2., 3. s›n›f-lar› için konuflma kazan›ms›n›f-lar›ndan biri de¤ildir?
a. Konuflmaya düflünsel haz›rl›k yapmak
b. Dinleyicilere soru sormak, sorulara yan›t vermek c. ‹flitebilir bir ses tonuyla konuflmak
d. Kendini ve ailesini tan›tmak
e. Sözcükleri yerinde ve anlam›na göre kullanmak
10. Konuflmyla ilgili afla¤›daki ifadelerden hangisi yanl›flt›r?
a. Konuflma ile düflünce aras›nda bir iliflki vard›r.
b. Okul öncesi dönemde konuflma e¤itimi önemlidir.
c. Konuflmada vurgu, ton ve sesin do¤ru kullan›m›
önemlidir.
d. Konuflmada ses gelifltirilebilen bir öge de¤ildir.
e. Güzel konuflma görgü kurallar›na uymay›
gerektirir.
Kendimizi S›nayal›m
105
Ünite 5 - Konuflma Ö¤renme Alan›
Güzel Yaz›, Güzel Konuflma Abbas Güçlü
Temel e¤itimin amac›n›n ne oldu¤unu, dün trafik konu-suyla iliflkilendirerek tart›flmaya açm›flt›k. Bugün de bu konuyu devam ettirmek istiyorum. Çünkü çok önemli!
Konuflmak ve yazmak, insan›n kendisini ifade etmesi-nin en direkt yolu. E¤er bir kifli ya da toplumda kendi-ni ifade etme sorunu yaflan›yorsa, bunun kökekendi-ninde mutlaka ezberci e¤itim sistemi vard›r. T›pk› bizde
oldu-¤u gibi.
Konuflma ve yazma özürlü bir toplum olarak zaten ye-terince sorunumuz vard›. Ona flimdi bir de geliflen bili-flim teknolojisi eklenince hepten okumay›, yazmay›, sohbeti unuttuk.
Çevrenizde hiç okuyan çocuk görüyor musunuz? Ya da a¤z›ndan bal damlarcas›na fl›k›r fl›k›r konuflan birisini.
Hadi böylelerini göremediniz, yazd›¤› kompozisyon, mektup ya da e-postayla sizi hayrete düflüren, eline beynine sa¤l›k dedirten örneklere rastl›yor musunuz?
Beni as›l ürküten yaz›lar›n çirkinli¤i. Sanki Çin alfabesi gibi. ‹lkö¤retim ö¤rencisinden üniversite mezununa ka-dar de¤iflen bir fley yok. Hemen hepimizin yaz›s› dok-tor yaz›s› gibi. Yazandan baflkas›n›n okumas› o kadar zor ki!
Eskiden Güzel Yaz› ve Güzel Konuflma dersleri vard›.
Ya da bu konulara çok fazla önem verilirdi. Oysa flim-di ö¤renci güzel yaz› yaz›yormufl, güzel konufluyormufl kimsenin umurunda de¤il. Bu y›l ilkö¤retim 1. s›n›f ö¤-rencilerine zorunlu hale getirilen el yaz›n›n›n nas›l so-nuç verece¤i ise tam bir muamma. Çünkü ö¤retmenler el yaz›s› bilmiyor, yazam›yor, el yaz›s›na inanm›yor!..
Keflke ilkö¤retimin ilk 5 s›n›f›nda pek çok Bat› ülkesin-de oldu¤u gibi saülkesin-dece ve saülkesin-dece güzel konuflma, güzel yazma ve temel yaflam bilgileri verilse. 5 y›ldan 8 y›la geçilirken bu vaat edilmiflti. Müfredat hafifleyecek, an-garya bilgiler yerine hayata dair bilgiler verilecekti. Ama de¤iflen bir fley olmad›...
Üniversitelere hala zorunlu Türkçe dersi koyuyorsak, bu bizim için utançlar›n en büyü¤ü. T›pk› okuma yazma kurslar› gibi. Oysa Türkçe konusu ilkö¤retimde bitmeli.
‹lkö¤retimi bitiren her ö¤renci Türkçeyi en iyi flekilde konuflmal›, yazmal› ve kendisini en iyi flekilde ifade ede-bilmeli. Ama bunu maalesef eski Türkçeden Latin harfle-rine geçti¤imiz y›llardaki kadar bile baflaram›yoruz.
Eskiden okumufllar belli olurdu. ‹nci gibi yaz›lar›, düz-gün aksanlar› ve ak›c› bir konuflmalar› vard›. fiimdi ise önümüze öyle s›nav k⤛tlar› geliyor ki, onun bir üni-versite ö¤rencisine ait oldu¤una inanmak mümkün
de-¤il. Ama öyle....
Gazete trajlar›, nüfusun ikiye katlanmas›na ra¤men 30 y›l öncesinin gerisinde. Kitap sat›fllar› da öyle. E¤er te-levizyon ve internet yüzünden diyorsak, hiç de hakl›
gerekçe de¤il. Do¤u’dan Bat›’ya geliflmifl ülkelerin tü-münde teknoloji bizden çok daha ileride ama hala okuyorlar.
Sorun bizim e¤itim sistemimizde ...
Kaynak: Milliyet Gazetesi, 6 Ocak 2007.
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›
1. b Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Konuflman›n ‹lkeleri”
bölümü gözden geçiriniz.
2. a Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Konuflma nedir?”
bölümü gözden geçiriniz.
3. d Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Konuflma Nedir?”bölümü gözden geçiriniz.
4. e Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Konuflman›n ‹lkeleri”
bölümü gözden geçiriniz.
5. e Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Konuflma Ö¤retimi”
bölümü gözden geçiriniz.
6. d Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Konuflma ‹lkeleri”
bölümü gözden geçiriniz.
7. a Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Konuflma Ö¤retimi”
bölümü gözden geçiriniz.
8. c Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Konuflma Ö¤retimi”
bölümü gözden geçiriniz.
9. b Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse”Konuflma Kazan›mlar›”
bölümü gözden geçiriniz.
10. d Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Konuflma Nedir”
bölümü gözden geçiriniz.
Yaflam›n ‹çinden
”
“
106 Türkçe Ö¤retimi
S›ra Sizde 1
Konuflma, iletiflim yollar› içinde en önemli olan›d›r.
Çünkü konuflmada beden dili kullan›m›ndan kaynakla-nan ikna edici bir özellik vard›r. Özellikle göz iletiflimi, konuflmada çok önemlidir. Sesin vurgusu, tonu da ko-nuflmay› etkili k›lan di¤er özelliklerdir. Konuflman›n d›-fl›nda kalan yaz›l›, görsel-iflitsel araçlar konuflma kadar etkili de¤ildir.
S›ra Sizde 2
‹nsan›n toplumsallaflma süreci içinde konuflma, çok önemlidir. Konuflma olmasayd› toplum olur muydu?
Toplumun temel gücü olan ortak de¤erler olur muydu ya da uygarl›k bugünkü düzeyinde olur muydu? Bu so-rulara evet demek olanaks›zd›r. Çünkü konuflma saye-sinde insanlar bir arada yaflamaktad›rlar. Duygu, dü-flünce ve bilgi paylafl›m› konuflma arac›l›¤› ile olmakta-d›r. Sonuçta diyebiliriz ki uygarl›k, konuflma sayesinde geliflerek bugünkü düzeyine ulaflm›flt›r.
S›ra Sizde 3
Etkili ve güzel konuflmada do¤ru söyleyifl, vurgu ve tonlama çok önemlidir. Do¤ru ve güzel konuflma için seslerin do¤ru ç›kart›lmas›na, sözcüklerin do¤ru telaf-fuz edilmesine ve sözcüklerin vurgu ve tonlamas›na dikkat edilerek seslendirilmesine özen gösterilmelidir.
S›ra Sizde 4
Konuflman›n etkili ve güzel olmas› için yaln›zca vurgu-ya ve tonlamavurgu-ya dikkat etmek yeterli de¤ildir. Konufl-mac›, tutum ve davran›fllar› ile dinleyicisinin üzerinde olumlu izlenim b›rakmal›d›r. Konuflmac›n›n sayg›l›, hofl-görülü, olgun, güler yüzlü tutumu en az do¤ru söyleyifl kadar önemlidir.
S›ra Sizde 5
Konuflman›n güzel olmas›nda ses çok önemlidir. Ses kula¤a hofl geliyorsa; iflitilebilir, ak›c›, anlaml› ve anla-ma göre de¤iflkenlik gösteriyorsa; yani bükümlü ise o ses için “güzel bir ses” tan›mlamas›n› yapabiliriz. Ses genizden geliyorsa, h›r›lt›l› ve mekanik bir sesse konufl-man›n içeri¤i ne kadar zengin olursa olsun yap›lan ko-nuflma dinleyiciyi etkilemeyecektir.
S›ra Sizde 6
Okul öncesi dönemde ailenin çocu¤a verece¤i konufl-ma e¤itimi, temel beceri olarak nitelendirdi¤imiz ko-nuflma için çok önemlidir. Ailede iyi bir koko-nuflma e¤iti-mi alm›fl çocuk, ilkö¤retim sürecinde konuflma beceri-sini daha iyi bir düzeye getirir. Çocuk, okul öncesi dö-nemde yeterli konuflma becerisini kazanamam›flsa okul sürecinde de bu eksi¤ini kapatmas› zaman alacakt›r.
S›ra Sizde 7
Yöresel dille konuflan ö¤renciye iyi bir konuflma e¤iti-mi verilirse ö¤renci, kültür diline uygun konuflma bece-risini kazanabilir. Yöresel dili konuflan ö¤rencinin ko-nuflmas› hemen düzeltilmeye çal›fl›lmamal›, düzeltme ifli zamana yay›larak yap›lmal›d›r. Ö¤retmen, ö¤rencisi-nin konuflma yanl›fllar›n› düzeltme iflini s›n›f ortas›nda de¤il ö¤rencisi ile bire bir görüflerek yapmal›d›r. Ö¤-rencilere sesli okuma çal›flmas› yapt›rmak, görsel-iflitsel araç ve gereçlerden yararlanmak ve yo¤un olarak ö¤-rencileri konuflturmak gibi etkinlikler ö¤ö¤-rencilerin kül-tür dilini iyi ö¤renmelerinde yararl› olacakt›r.
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar
A¤ca, H. (1999). Sözlü Anlat›m. Ankara: Gündüz E¤itim ve Yay›nc›l›k.
Akyol, H. (2006). Türkçe Ö¤retim Yöntemleri.
Ankara: Kök Yay›nlar›.
Demirel, Ö. (1999). Türkçe Ö¤retimi. Ankara: Pegem Yay›nc›l›k.
Emir, S. (1986). Kompozisyon Yazma Sanat›. ‹stanbul:
Türk Dünyas› Araflt›rmalar› Vakf› Yay›n›.
Gordon, T. (1998). Aile ‹letiflim Dili. ‹stanbul: Sistem Yay›nc›l›k.
Gürzap, C. (2006). Söz Söyleme ve Diksiyon. ‹stanbul:
Remzi Kitabevi.
Mavifl, A. (2005). Söz Söyleme, ‹nsanlar› Etkileme Sanat›. ‹stanbul: Bilge Matbaac›l›k.
MEB. (2004). ‹lkö¤retim Program›.
Stnort, C. (2002). Etkili Konuflma Yöntemleri. ‹stanbul:
Alfa Bas›m Yay›m Da¤›t›m.
Tafler, S. (2000). Konuflma E¤itimi. ‹stanbul: Papirus Yay›nevi.
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›
107