YENILIKLERIN YAŞAM SÜRECI VE YAŞAM EĞRIS

Tüm tarımsal yeniliklerin sınırlı bir yaşam süresi vardır. Tüm yenilikler kaçınılmaz bir şekilde eskirler (Holt ve Schoorl, 1985; Özçatalbaş,2001). Bu süreç, belirli zaman dilimilerinde ve farklı özelliklere sahip 4 farklı aşamada gerçekleşir. Ancak bir aşamanın diğerinden tam olarak kesin çizgilerle ayrılması sözkonusu değildir. Şekil 3'te bir yeniliğin yaşam süreci eğrisi verilmiştir.

Şekil 3. Yeniliklerin Yaşam Süreci Eğrisi Kaynak: Holt, J.E. ve D.Schoorl, 1985'dan yaralanılarak hazırlanmıştır.

Yeniliğin toplumda yayılması zaman içerisinde farklı gelişmeler göstermekte ve farklı aşamalar izlemektedir. Bu aşamalar aşağıda belirtildiği gibidir;

 Giriş Aşaması: yeniliğin topluma ilk olarak girmeye, kullanılmaya ve/veya uygulanmaya başladığı dönem

 Gelişme Aşaması: yeniliğin kısa sürede hızla yaygınlaştığı, hızla kullanımın yükseldiği (hızla kullanım alanı bulduğu) dönem

Yenilik Yayılma Eskime (Kullanılmama) Uygulama Kullanılma (hizmet etme) ZAMAN BE Nİ MS E M E ( % ) 100 0 GIRIŞ GELIŞ- ME OLGUNLAŞMA AZALMA GERILEME

YENİLİĞİN YAŞAM SÜRECİ AŞAMALARI

 Olgunluk Aşaması: yaygınlaşmadaki artış hızının yavaşlayarak belirli bir düzeyde seyrettiği ve belirli bir süre sonra durağanlaştığı ve inişe geçmeye başladığı dönem

 Gerileme Aşaması: olgunluk aşamasının son dönemlerinde yeniliğin terkedilmeye başlanmasıyla birlikte, eğrinin önce yavaş, sonra hızla aşağıya doğru düşmeye devam ettiği dönem.

Yeniliği kullananların sayısının azalmaya başlaması, yeniliğin artık terkedilmeye başlandığını (yani yeniliğin eskidiğini) göstermektedir. Bunun temel nedeni yeniliğin değişen koşullara artık cevap verememesiyle ilgili olabilir yada söz konusu yeniliği ikame edebilecek ve daha (fazla yarar sağlayacak) bir başka yeniliğin topluma sunulmuş olmasıyla ilgili olabilir. Bazı yeniliklerin ise, o alanda yapılan Ar-Ge çalışmalarının sürekliliği nedeniyle, eskimeden küçük farklılıklarla, yeni versiyonları devreye girebilir ve yayılma sırasında gelişimini bu şekilde devam ettirebilir. Dolayısıyla yeniliğin topluma ilk sunumundaki orjinal içerik ve özellik, zaman içinde tümüyle değişim (evrilerek) geçirerek farklı özelliklere bürünebilir (Holt ve Schoorl, 1985).

7. SONUÇ

Yenilikler kırsal toplumlarda üretim biçimini ve üretim anlayışını değiştirmek gibi çok önemli işlevleri yerine getirmektedir. Ayrıca yeniliklerin yararlı sonuçlarının ortaya çıkması ile birlikte yeni düşünce ve uygulamalara karşı üreticilerin olumlu tutum almalarına ve değişim yönünde harekete geçirilmelerine yardımcı olunmaktadır. Dolayısıyla yeniliklerin kırsal topluma sunumu, üretim biçimine müdahale (ekonomik faaliyetlerde farklılık ortaya çıkarmak) için yapılmış olsa bile, sonuç itibarıyla kırsal toplumun sosyal değişimine de zemin hazırlar. Ve bu şekilde toplum belirli bir aşamadan daha ileri bir aşamaya doğru harekete geçer. Bu bir bakıma yenilikler eskidikçe, toplumun daha ileri bir aşamaya doğru yol alması demektir. O halde kırsal topluma yönelik yayım faaliyetleri gerçekleştirilirken kırsal alana ulaştırılmak istenen yeniliklerin toplum üzerindeki olumlu işlevleri dikkate alınmalı ve daha fazla yeniliğin topluma uygun yayım yaklaşımlarıyla sunulması üzerinde önemle durulmalıdır. Bunun gerçekleştirilebilmesi için araştırma birimlerinin mutlaka güncel sorunları çözücü ve yenilik olarak adlandırılabilecek çalışmalara, üretici koşullarına uygun teknolojik paketlerin oluşturulmasına yönelik çalışmalarının sağlanması gerekmektedir.

KAYNAKLAR

Brumfield. R.G., Brennan, M.F. ve Brennan, J.A., 1998 An Interactive Web Site for Disseminating and Gathering Real World Farm Budget Data. In: Proceedings of the 7th International Conference on Computers in Agriculture sponsored by the Society for Engineering in Agriculture, Food and Biological Systems, ASAE. Crouch, B.R. ve Chamala, S., 1981. Extension Education and Rural Development. Vol:

2, John Wiley and Sons, ISBN: 0471-27675-8, Toronto - Australia.

Fitzherbert, A.R., 1983. Information, Organization and Agricultural Change. Ege University Agricultural Faculty Publication, Izmir.

Howard, W., Fox, G. ve Turvey, C., 1996. The Economic Benefits of New Information Technology. Working Paper 3/96 Department of Agricultural Economics and Business University of Guelph, Ontario Canada N1G 2W1.

Munyua, H., 2000. Information and Communication Technologies for Rural Development and Food Security: Lessons from Field Experiences in Developing Countries. The role of information and communication technologies in rural

development and food security.

(http://www.fao.org/sd/CDdirect/CDre0055b.htm)

Taluğ, C., 1990. Tarımsal Araştırma-Geliştirme ve Yayım Hizmetlerinin Tarımsal Verimlilik Açısından İncelenmesi. MPM Yayınları: 433, Ankara.

Demiryürek, K., 2001. Tarımsal Enformasyon ve Bilgi Sistemleri Üzerine Bir Araştırma: Kavram, Teori ve Metot Rehberi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Yayın No: 218, Ankara.

FAO, 2000. Agricultural Knowledge and Information Systems for Rural Development. Strategic Vision and Guiding Principles, Research, Extension and Training Division (SDR) Food and Agriculture Organization of the United Nations, Via delle Terme di Caracalla, Rome - Italy.

Holt, J.E. ve Schoorl, D., 1985. The Role of Innovations, Servicing and Obsolescence in Agricultural Extension. Agricultural Systems, Elviser Applied Science Publishers Ltd, England.

Medlin, B.D., 2001. The Factors that may Influence a Faculty Member's Decision to Adopt Electronic Technologies in Instruction. Doctoral Dissertation, Virginia Polytechnic Institute and State University, Dissertation Abstracts International (UMI 3095210), USA.

Özçatalbaş, O., 2001. "Yeniliklerin Toplumda Yayılmasının Önemi". Cine Tarım Dergisi, 4: 26-27.

Özçatalbaş, O. ve Gürgen, Y., 1998. Tarımsal Yayım ve Haberleşme. Baki Kitap ve Kırtasiye Basımevi, SBN: 975-72024-02-3, Adana.

Özçatalbaş, O., Brumfield, R. ve Özkan, B., 2004. “The Agricultural Information System for Farmers in Turkey”. Information Development, 20/2.

Rogers, E.M., 2003. Diffusion of ınnovations (Fifth Edition). Free Press, New York, USA.

Rolls, M.J., Salleh, M., Hassan, H., Garforth, C.J. ve Kamsah, M.F., 1994. The Agricultural Information System for Smallholder Farmers in Peninsular Malasia. Rural Extension and Education Research Report No:1, AERDD, The University of Reading, UK.

Röling, N., 1988. Extension Science, Information Systems in Agricultural Development. Cambridge Press, ISBN:0521-34437-5, New York - ABD.

Taluğ, C., 1977. Yayım ve Haberleşme I. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notu No: 3, Ankara.

Taluğ, C. ve Tatlıdil, H., 1993. Tarımsal Yayım ve Haberleşme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notu No: 141, Ankara.

Tatlıdil, H., 1981. Tarımsal Yayım ve Haberleşme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notu No: 141, Ankara.

Tuğaç, A., Yurt, İ., Ergil, G. ve Sevil, H.T., 1970. Türk Köyünde Modenleşme Eğilimleri Araştırması-Rapor-1. DPT: 860-SPD:198, Ankara.

Uzunlu, V. ve Bayaner, A., 1991. Teknoloji Transferini Etkileyen Sosyal ve Ekonomik Faktörler. TARM Genel Yayýn No:1991/5, Ankara.