Pestisid kullanımına bağlı sorunlar

Tarım sektöründe çalışanlar için önemli bir sağlık tehlikesi oluşturan pestisidler kullanım amaçlarına göre bazı gruplara ayrılırlar. İstenmeyen ve zararlı böcekleri öldürmek amacı ile kullanılanlar insektisid, otlarla mücadele amacı ile kullanılanlar herbisid, fare vb. hayvanlara karşı kullanılanlar rodentisid, mantarlara karşı kullanılanlar ise fungisid olarak adlandırılır. Bu gruplar arasında en çok kullanılanlar insektisidler olup en yaygın bilinen örnek organik fosforlu bileşiklerdir. Bu maddeler ciddi zehirlenme tablolarına yol açarlar. Vücuda girişi başlıca solunum ve deri yolu ile olmakla birlikte kaza sonucu veya intihar amaçlı içilmesi sonucu sindirim kanalından da giriş olabilir (Ahioğlu, 2008).

Pestisidlerin Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Pestisid kullanımı çok dikkatle yapılması gereken bir uygulamadır. Yanlış bir işlemin bitkiye, çevreye, hayvan ve insanlara telafi edilemez zarar verebileceği unutulmamalıdır.

Pestisid kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda verilmiştir (Barut, 2007):

1) Pestisidlerin Seçimi ve Satın alınması Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

 Öncelikle sorun olan hastalık veya zararlı doğru bir şekilde tespit edilmeli,

 Tespit edilen hastalık veya zararlıların en uygun mücadele zamanı belirlenmeli,

 Pestisidlerin arasından çevreye en az zararlı olanları seçilmeli,  Seçilen ilacın uygun formülasyonu bulunmalı,

 İhtiyaç duyulan miktar belirlenmeli, depolama sorunları önlenmeli,

 Satın alınan ilacın son kullanma tarihinin geçmemiş ve orijinal ambalajında olmalıdır.

2) Pestisidlerin Uygulanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar  İlaç talimata uygun dozda hazırlanmalıdır,

 İlaçlama sırasında özel giysiler giyilmeli ve ilaçlama bitiminde çıkarılmalıdır,

 İlaçlama sırasında bir şey yenmemeli ve içilmemelidir,

 Rüzgârlı havada ilaçlamadan kaçınılmalı, rüzgâr ilaçlamayı etkilemeyecek kadar az ise rüzgâr arkaya alınmalıdır,

 Eldiven ve maske kullanılmalıdır,

 İlaçlamadan önce çevredeki arıcılar ve hayvan sahipleri uyarılarak önlem almaları sağlanmalıdır,

 İlaçlama bitkiye ve zararlıya uygun şekilde yapılmalı, ilacın istenen bölgenin tümüne (yaprak, dallar vb.) ulaşması sağlanmalıdır,

 İlaçlama bitiminde eller ve yüz sabunlu suyla yıkanmalıdır,  Boşalan kaplar başka amaçla kullanılmamalı derince

gömülmelidir,

3) Pestisidlerin Depolanmasında Dikkat Edilecek Hususlar

 Tüm ilaçlar daima iyi okunaklı etiketi bulunan orijinal ambalaj içinde depolanmalıdır.

 İlaçlar gıda ve yemlerle birlikte depolanmamalıdır. Depolandıkları yerin tabanı beton olmalıdır. Depo içi kuru olmalı ve iyi havalanmalıdır. Depo veya dolap kilitli tutulmalıdır,

 İlaçlar, akıntı ve sızıntı veya bozulma belirtileri için belirli aralıklarla kontrol edilmeli ve meydana gelen kirli suların, insanların oturduğu saha, hayvanların beslendiği saha veya su ihtiyacının karşılandığı kaynaklara gitmesi önlenmelidir,

 İlaçlar ısı kaynaklarından uzak tutulmalıdır.

 Depolarda yangın söndürme ve emniyet araçları bulundurulmalı, bunların kullanılması iyi bilinmeli ve kolay bulunur bir yere konulmalıdır.

Pestisidler deriden emilebilmeleri nedeniyle vücuda en yaygın olarak deriden girerler. Bu nedenle deri temasının kesilmesi pestisidlerin zararlarından tarım çalışanlarını korumanın en önemli yoludur. Ayrıca

uygulama esnasında ortaya çıkan pestisid aerosollerinin solunum yolu ile vücuda girmeleri koruyucu maskelerle önelenebilmektedir.

Pestisidlerle çalışmalarda kullanılması gereken kişisel koruyucu donanımlar şunlardır (Ceylan, 2012):

Koruyucu Giysiler: Deri yoluyla maruziyet, tarım çalışanlarının pestisidlere en çok maruz kaldıkları yoldur. Uygun koruyucu giysiler pestisidlerle cilt temasını tam yakın oranda kesebilmektedir. Uygulama sonrasında giysiler beklemeksizin çıkarılarak bol su ve sabunla yıkanarak bir sonraki kullanım için hazırlanmalı, iyi havalandırılan bir alanda diğer kıyafetlerden ayrı olarak depolanmalıdır. Bu amaçla tek kullanımlık koruyucu giysilerde kullanılabilir.

Koruyucu Eldiven: Pestisidlerle çalışılırken her zaman koruyucu eldiven kullanılmalıdır. Farklı kullanım amaçları için tasarlanmış farklı malzemelerden üretilmiş birçok iş eldiveni mevcuttur. Deri, kumaş ya da sağlık personeli tarafından kullanılan lateks eldivenler pestisidlerle çalışılırken yeterli koruma sağlamazlar. Pestisid etiketinde özel bir öneri olmadığı müddetçe Nitril Eldivenler pestisid uygulamalarında tercih edilmelidir. Nitril Eldivenlerin üzerinde herhangi bir yırtık, delik veya sızıntı olmadığından emin olunmalı, her kullanımdan sonra sabun ve sıcak su ile yıkanmalı ve bir sonraki kullanıma kadar temiz bir yerde saklanmalıdır. Eğer tahribat var ise yenisiyle değiştirilmelidir.

Baş Koruyucular: Özellikle sıvı pestisid kullanan veya pestisid püskürtmesi yapan kişiler pestisidlerle çalışırlarken pestisidin sıçrama veya bulaşma riski varsa tercihen yıkanabilir plastikten veya kauçuktan yapılmış, geniş kenarlı, sıvı geçirmez bir yağmur şapkası veya başlığı kullanmalıdır. Kullanılan şapka sert veya esnek elastik ve pestisidi absorbe etmeyen malzemeden olabilir. Her iki durumda da plastik bir boyun koruyucu bant olmalıdır. Kumaş, deri, hasır veya keçeden yapılan şapkalar, kasketler, kepler kullanılmamalıdır. Kullanılan baş koruyucu, her kullanımdan sonra yıkanıp temizlenmeli ve doğrudan güneş ışığına maruz kalmayan temiz bir yerde saklanmalıdır.

Göz Koruyucular: Pestisidlerin kullanılması ve uygulanması sırasında koruyucu gözlük kullanılmalıdır. Kullanılan pestisidin etiketinde, yapılan işin türüne göre kimyasala karşı dirençli koruyucu gözlük veya sadece genel koruma sağlayan basit tipteki koruyucu gözlükler önerilebilmektedir. Koruyucu gözlükler; siperlikli ve yan kalkanlı koruyucu gözlük, yüz siperi veya tam yüz maskesi olarak sınıflandırılabilirler. Her çalışanın kendine ait bir koruyucu gözlüğü olmalı, başka bir kişiyle paylaşılmamalıdır. Her kullanımdan sonra koruyucu gözlüğün kontrolleri yapılmalı, çizik, lekeli, çatlak, zarar görmüş gözlükler yenisiyle değiştirilmeli veya temizlenmelidir. Her kullanımdan sonra su ile yıkanıp sabunlanarak temizlenmeli ve kurutulmalıdır. Güneş ışınları ve ultraviyole ışınlar plastik malzemesine zarar verebileceğinden ışıktan uzak, kapalı ve temiz bir yerde muhafaza edilmelidir.

Ayak Koruyucular: Pestisidleri karıştıran, taşıyan, yükleme yapan veya püskürtme yoluyla pestisid kullanan her çalışan mutlaka sıvı geçirmeyen, asit

ve çözücülere karşı dirençli koruyucu ayakkabı veya bot kullanmalıdır. Deri, kumaş, lastik veya spor ayakkabılar, pestisidleri geçirgen özellikte olduğundan, bu ayakkabılarla kesinlikle çalışılmamalıdır. Kauçuk veya neopren malzemeden yapılan ayakkabılar kimyasallara karşı dirençli olduklarından dolayı tercih edilebilir. Dize kadar uzanan çizmelerin tercih edilmesi pestisid maruziyetini azaltacağından ayakkabıya göre daha uygundur. Koruyucu ayakkabılar her kullanımdan sonra kontrol edilmeli, delik, yırtık ya da kullanılamayacak durumda olan ayakkabılar onarılmalı veya yenisi ile değiştirilmelidir. Pestisid ile çalışılırken kullanılan kirli ayakkabılar, başka yerlerde giyilmemelidir. Her kullanımdan sonra koruyucu ayakkabılar sabunlu su ile temizlenmelidir.

Solunum Koruyucular: Havadaki pestisid parçacıklarına normalden fazla maruz kalarak zarar görebilecek çalışanlar mutlaka solunum koruyucu donanımlar kullanmalıdır. Bu amaçla en uygun olanı pestisidleri absorbe edebilen aktif kömür kartuşlu kimyasal solunum koruyuculardır. Pratikte sıklıkla kullanılan toz filtreleyici özellikteki solunum maskelerinin pestisidlere karşı yeterince koruma sağlayamayacağı unutulmamalıdır.