Yöneticiliğe Geçiş Yapmayı Düşünen Öğretmenler İçin Tavsiyeler

Müdür yardımcılığı görevinde yeni olan ve araştırmaya katılan 19 müdür yar-dımcısı ile yapılan görüşmelerin sonunda öğretmenlikten yöneticiliğe geçiş yapmayı düşünen öğretmenler için ne tür tavsiyelerde bulunabilecekleri sorulmuş ve alınan ce-vaplara bu kısımda yer verilmiştir. Genel olarak katılımcılar, müdür yardımcılığı göre-vine geçmeden önce zihinsel olarak kendilerini hazırlamaları gerektiğini düşünmektedir.

Bu görev öncesi öğretmenlerin kendilerinde içsel bir motivasyona sahip olması gerekti-ği, ayrıca bilgi birikimi bakımından da hazır olmaları gerektiğini ifade etmişlerdir. Gö-revle ilgili beklentilerinin ne olduğuna karar vermelerinin de geçiş öncesi süreçte önem-li olduğunu vurgulamışlardır.

Çalışma grubundaki müdür yardımcılarının konu hakkındaki kendi ifadeleri ise şu şekildedir:

“Sonuçta öğretmenlik hepimizin mesleği. Fakat sistemin nasıl işlediğinin daha iyi anlaşılabilmesi için en azından bir dönem müdür yardımcılığı denenebilir.

Düzenli bir gelir kaynağı olması değerlendirilebilir. Statü olarak bir ayrıcalığı, farkı yok. Aksayan bir durum, bir iş tespit ettiğinizde genellikle o size görev ola-rak verilebiliyor” (MY1).

MY1, asli görevin öğretmenlik olduğuna vurgu yaparak hiçbir statü farkının ol-madığını belirtmiş ve sistem hakkında geniş bilgi sahibi olunması bakımından bu göre-vin bir süreliğine de olsa denenmesi gerektiğini ifade etmiştir.

“Öğretmenlikten yöneticiliğe geçiş yapmayı düşünenler için ilk önce bu işin teo-rik yönünü öğrenmeleri gerektiğini söyleyebilirim. Yüksek lisans yapmaları ge-rekir. Sürekli yönetim alanında yayınlanmış eserleri okumaları gege-rekir. Farklı yönetim uygulamalarını, örneklerini araştırmaları gerekir” (MY2).

“Mümkünse, bu göreve geçmeden önce işlerin nasıl yapıldığını öğrensinler. Ve her konuda kendilerinden emin bir duruş sergileyerek işe başlasınlar. Tecrübe-siz olduklarını belli etmesinler” (MY18).

“Psikoloji, sosyoloji ve etkili iletişime yönelik kitaplar okumalarını tavsiye ede-rim. Bilişim teknolojilerine de hakim olmalarında fayda var” (MY19).

MY2, MY18 ve MY19 müdür yardımcılığı görevi öncesinde bireysel hazırlık açısından gerekli bilgi birikime sahip olunması gerektiğini vurgulamıştır. MY12 de mesleki bilgi ve becerilerin gerekli olduğu görüşündedir ancak bunun yanında bazı kişi-lik özelkişi-likleri ve duyuşsal becerilerin de bulunması gerektiğini ifade etmiştir:

“Mutlaka kendilerini hazır hissettiklerinde girsinler bu işe. İyi bir donanıma sa-hip olduktan sonra müdür yardımcılığına başlamaları onların kariyerinde başa-rılı olmalarını sağlayacaktır. Ama ‘kervan yolda düzülür’ diye işe başlanırsa ileride sorunlar yaşanabiliyor ve kendilerini yıpratabiliyorlar. İdareciliği her öğretmenin yapabileceğini düşünmüyorum. Mesleki bilgi becerilerin yanında in-sani ilişkilerinizin, hızlı ve doğru karar verme becerinizin, problem çözme bece-rinizin ve sabır katsayınızın yüksek olması gerekiyor. Ayrıca önyargılarınızdan bağımsız hareket etmeniz ve daha fazla zamanınızı okula ayırmanız gerekebilir”

(MY12).

MY12 ile benzer şekilde kişiden kişiye bazı bireysel farklılıklar da olsa yönetici-lik görevini üstlenen bireylerde bulunması gereken insani ve ahlaki bazı duygu ve dü-şüncelerin olduğunu ve bunların görev esnasında işlerini kolaylaştıracağını vurgulayan diğer müdür yardımcısı ifadeleri şu şekildedir:

“Yöneticilik sabır ve özveri işi. Yeri geldiğinde veliye, öğretmene, öğrenciye ve diğer kurumlarda çalışan yönetici konumundaki arkadaşlara hoşgörülü olmak gerekir. Bazen kendi görev tanımı içerisinde olmayan işleri bile yapmak gerekir.

Bu işe başlarken sevdiklerinizden ve hobilerinizden fedakarlık yapmak gerekir.

Çünkü bizim ham maddemiz insan onun için çok dikkatli ve özverili olmayı ge-rektirir” (MY5).

“İnsani ilişkilerini yıpratmadan, kanun ve yönetmeliklerin gerektirdiği şekilde, tarafsız ve bağımsız bir eğitim için çalışmalarını sürdürmeleri tavsiyem olacak-tır” (MY7).

“Öncelikle bu iş herkesin yapabileceği bir iş değil. Yapmak isteyen herkesin -belli noktalarda farklılıkları olsa da- kendilerini iyi tanımaları gerektiğini ve bu işin gerekliliklerini, artılarını, eksilerini iyi değerlendirmeleri gerektiğini düşü-nüyorum. Sosyal, girişken, gelişime açık olmalarını tavsiye edebilirim. Kabuğu-na kapanıp dört duvar arasıKabuğu-na gömülürlerse bu işin gereğini yerine getirebile-ceklerini sanmıyorum. İletişim konusunda uzmanlaşmalarını, ve her zaman sa-mimi ve iyi niyetli olmakla birlikte iş disiplini ve motivasyonlarını elden bırak-mamalarını tavsiye ederim” (MY8).

“Öncelikle bu görevi yapabileceklerine inanmalılar. Yöneticiliğin yan gelip yatmak değil; problem çözme, analitik düşünme, güler yüzlü olma, iyi iletişim kurma ve benzeri özelliklere sahip olmaları gerektiğini bilmeliler. Kademesiyle alakalı yönetmelikleri bilmeliler. Kendilerini lider olarak görüp,

maiyetindekile-re bunu hissettirmeliler. Okulu hep ileriye taşımak düşüncesinde ve çabasında olmalılar” (MY13).

“Eğer akıllarında bu işe girmek var, ancak yeterli cesaretleri yoksa korkmasın-lar. Ama ben odama geçerim, rahat rahat keyfime bakarım diyorlarsa o her yer-de, her zaman olacak bir durum değil. Bu ifadem yanlış anlaşılmasın şimdi ama bazı idarecilere böyle bakan öğretmenler oluyor maalesef… İşler, dışarıdan gö-ründüğü gibi değil bunu unutmamakta fayda var” (MY14).

“Yenilikçi olmaları, fırsatları yakalamak için girişimci olmaları ve kararlı olma-ları gerekiyor” (MY17).

Diğer müdür yardımcılarından farklı olarak bu görevin çok önemli sebepleri ol-madan yapılmaması gerektiğini de savunan katılımcılar bulunmaktadır. MY3, bu göre-vin ancak seviliyorsa yapılabileceğini düşünmektedir. MY4, maddi ya da manevi bir doyum sağlamayan bu görevi yalnızca merkeze tayin olma fırsatı olarak değerlendirile-bileceğini belirtmektedir. Çoğu müdür yardımcısının tersine MY9, bu görevin önceden elde edilen teorik bilgilerle yapılabileceğini düşünmemekte, aksine belli bir deneyim ve uygulama ile öğrenileceğini vurgulamaktadır. Ayrıca okul müdürü olmak için bir ön koşul olduğundan bu görevin yapılabileceğini belirtmiştir. Görüşler şu şekilde ifade edilmiştir:

“İyi düşünsünler… Hazırlıklı olsunlar… Kendilerini neler beklediğinin farkında olsunlar. Eğer seviyorlarsa yapsınlar, sevmiyorlarsa öğretmenlikten vazgeçme-lerini hiç tavsiye etmem” (MY3).

“Köy ya da ilçelerden merkeze gelme yolu olarak kullanacaklarsa desteklerim fakat diğer hiçbir şekilde idarecilik akıl karı bir meslek değil. Ne maddi ne de manevi açıdan bir tatmin sağlamıyor” (MY4).

“Ben şunu diyebilirim… Herkesin farklı beklentileri arayışları olabiliyor, ona saygımız sonsuz elbette. Ancak sürekli olarak müdür yardımcılığı yaparım, öyle emekli olurum diyebilirler mi bilmiyorum. Müdür olmanın bir koşulu olarak ba-kıyorlarsa mecburen olmaları gerekiyor zaten. Bu iş için önceden de hazırlık di-ye bir şey yok gibi. Kitaplarda yazanlar teorik şeyler her zaman size yardımcı olamıyor. Yaşayarak tecrübe ederek öğreniliyor çoğu şey… En önemlisi sakin soğukkanlı olmak, iletişime açık olmak, işbirliğine her zaman hazır olmak diye-bilirim” (MY9).

“Siz olsanız da olmasanız da işler bir şekilde yürür, çok takmayın” (MY6).

“Eğer rahat etmekse istekleri, geçmesinler. Öğretmenlikte kalsınlar” (MY10).

“Mecbur kalmadıkça geçmelerini önermiyorum. İkili öğretim yapan okulları-mızda idarecilik gerçekten zor. Hele ki bu zamanda…” (MY11).

“Yöneticilerin görev ve sorumluluklarının daha fazla olduğunu bilsinler…”

(MY15).

“Belli bir yaştan önce geçmemeliler. Yaş farkının az olması, daha doğrusu yaşı-nızın az olması yaptırım gücünü etkiliyor” (MY16).

MY6, görev ile birlikte anahtar bir rolün kendilerine verilmediğini, işlerin bir şekilde yürüdüğünü vurgulamıştır. MY10, MY11 ve MY15 öğretmenliğe kıyasla çok fazla iş yükü ve sorumlulukları olduğunu belirtmiştir. MY16 ise yönetici konumundaki bireylerin yaş bakımından diğer personelden büyük olması gerektiğini, bu sayede otorite gücünün fazla olacağını ifade etmiştir.

Yeni müdür yardımcılarının edindikleri tecrübeden yola çıkarak öğretmenlikten yöneticiliğe geçiş yapmayı düşünenler için verdikleri tavsiyelerden elde edilen genel ifadeler şu şekilde özetlenmiştir:

• Asıl mesleğimiz öğretmenliktir.

• Bu iş için teorik alt yapı sağlanmalı, yüksek lisans yapılmalıdır.

• Öncelikle kendinizi iyi tanımanız gerekir.

• Psikoloji, sosyoloji ve etkili iletişimden anlamak gerekir.

• Problem çözme, analitik düşünme özelliklerine sahip olunmalıdır.

• Bilişim teknolojilerine hâkim olunmalıdır.

• Her öğretmen idareci olmamalıdır.

• ‘Kervan yolda düzülür’ diyerek yola çıkılmamalıdır.

• Yöneticilik sabır ve özveri işidir.

• Zamandan, sevdiklerinizden, hobilerinizden fedakarlık etmek gerekir.

• Tarafsız ve bağımsız bir eğitim anlayışına sahip olunmalıdır.

• İşler, dışarıdan göründüğü gibi değil, bu unutulmamalıdır.

• Kitaplarda yazanlar her zaman size yardımcı olamayabilir.

• Hiçbir şekilde idarecilik akıl karı bir meslek değildir.

• Sakin, soğukkanlı olmak ve işbirliğine her zaman hazır olmak gerekir.

• İdarecilik gerçekten zor, görev ve sorumlulukları fazladır.

• Siz olsanız da olmasanız da işler bir şekilde yürür.

4.8 Müdür Yardımcılarında Bulunması Gereken Kişisel ve Mesleki Özellikler