Müdür yardımcılığı görevi için hazırbulunuşluğa ilişkin bulgular

etkileyeceği düşünülen faktörlerle ilgili bilgiler gösterilmektedir. Branşları ve öğretmen olarak görev aldıkları sürelerin yanında yeni görevleri öncesinde alana ilişkin herhangi bir formal ya da informal hazırlık sürecinden geçip geçmediklerine dair sorulan sorular üzerine edinilen bilgiler sunulmuştur.

Tablo 4.2

Görev İçin Hazırbulunuşluk

Branş Öğretmenlik Yaptığı Yıl

Öğrenim Durumu Alınan Diğer Eğitimler

MY1 Tarih 10 Yüksek Lisans Branşında yüksek lisans

MY2 Sınıf Öğretmeni 16 Lisans Eğitim yönetimi y. lisans yapıyor

MY3 İngilizce 8 Lisans Yok

MY4 Fen-Teknoloji 9 Doktora Eğitim yönetimi doktora

MY5 Meslek Dersleri 19 Lisans Yok

MY6 Sınıf Öğretmeni 8 Yüksek Lisans Eğitim yönetimi yüksek lisans

MY7 Teknoloji-Tasarım 7 Lisans Yok

MY8 İngilizce 4 Lisans Yok

MY9 Beden Eğitimi 6 Lisans Eğitim yönetimi y. lisans yapıyor

MY10 İngilizce 10 Yüksek Lisans Eğitim yönetimi yüksek lisans

MY11 Sınıf Öğretmeni 10 Lisans Yok

MY12 Rehberlik 11 Lisans İletişim becerileri

MY13 Sınıf Öğretmeni 5 Lisans Yok

MY14 İngilizce 7 Lisans Duygusal zekâ ve öfke kontrolü

MY15 İngilizce 9 Lisans Yok

MY16 Matematik 5 Lisans Yok

MY17 Sosyal Bilgiler 5 Lisans Yok

MY18 Sınıf Öğretmeni 10 Lisans Yok

MY19 Türkçe 12 Lisans Bilişim teknolojileri formatörlüğü

Tablo 4.2 incelendiğinde, müdür yardımcılarının genel olarak branş ve öğret-menlikte geçen süreler açısından farklılık gösterdiği anlaşılmaktadır. Ancak çalışma grubu branşlar açısından ele alındığında 11 farklı branştan müdür yardımcısı çalışma grubunda yer almış olsa da bunlardan 5’inin Sınıf öğretmeni, 5’inin de İngilizce öğret-meni olduğu görülmektedir. Sınıf öğretöğret-meni olan MY2, MY6, MY11, MY13 ve MY18’in tamamı ilkokullarda görev yapmakta iken, İngilizce öğretmeni olan MY3 ve

MY15 ortaokulda, MY8, MY10 ve MY14 ise lisede görev yapmaktadır. Buradaki en önemli faktör, yönetici görevlendirme yönetmeliğinde öğretmenlerin branşı itibariyle görevlendirme yapılacak okulda ders okutabiliyor olma şartının aranıyor olmasıdır (MEB, 2018). Bu nedenle sınıf öğretmenliği branşındaki yöneticiler yalnızca ilkokullar-da görev alabilmektedir. Benzer şekilde Tarih öğretmeni olan MY1 ve Matematik öğ-retmeni olan MY16 sadece liselerde, Meslek dersi öğöğ-retmeni olan MY5 ise sadece mes-lek liselerinde görev alabilmektedir. Aynı durum Türkçe, Sosyal Bilgiler ve Fen-Teknoloji gibi ortaokul kademesindeki branşlar için de geçerlidir. İngilizce, Rehberlik, Beden Eğitimi gibi ilkokul, ortaokul ve lise kademelerinin hepsinde görev alabilen branşlarda öğretmenin tercihi göz önünde bulundurulmaktadır. Bu durum genel anlam-da bazı branşlaranlam-daki müdür yardımcıları için tercih edilebilecek okul çeşitliliği bakı-mından bir dezavantaj olarak görülse de öğretmenlik yaptıkları kademelerde yönetici olarak görev almaları onların görev için gerekli olan hazırbulunuşluk düzeyini yükselte-bileceği şeklinde yorumlanabilir.

Tablo 4.2’de katılımcıların öğretmenlik yaptıkları görev süreleri değerlendirildi-ğinde; müdür yardımcılığından önce ortalama 9 yıl süre ile öğretmenlik yaptıkları gö-rülmektedir. Sadece 8 müdür yardımcısı 10 yıl ve üzeri öğretmenlik tecrübesine sahip-tir. Bunlardan MY5 19, MY2 ise 16 yıl süre ile en kıdemli müdür yardımcılarıdır. MY1, MY10, MY11 ve MY18 tam 10 yıl öğretmenlik yapmıştır. 10 yıl öğretmenlik süresinin altında olan 11 müdür yardımcısından MY8 ise 4 yıllık öğretmenlik tecrübesinden sonra müdür yardımcılığı görevine geçiş yapmış, kıdemi en düşük olan katılımcıdır. MY13, MY16 ve MY17 de 5 yıllık öğretmenlik tecrübesi ile kıdem yılı düşük olan diğer müdür yardımcılarıdır. 2 yıla kadar yöneticilik deneyimine sahip müdür yardımcılarının çalış-ma grubunu oluşturuyor olçalış-ması itibariyle öğretmenlikte geçen görev süreleri değerlendi-rildiğinde; müdür yardımcılığı için yönetici görevlendirme yönetmeliğine 2017 yılında sözlü sınavın getirilmesi ile birlikte açık olan yönetici kadrosunun 3 katı kadar adayın sözlü sınava alınması gerekliliği doğmuştur (MEB, 2017). 4 yıldan 2 yıla düşürülen

“adaylık dahil en az iki yıl öğretmen olarak görev yapmış olma” şartının müdür yardım-cılığına geçiş sürecinde tecrübe bakımından daha düşük kıdeme sahip öğretmenlerin de yer alabileceğini göstermektedir (MEB, 2018). Genel anlamda çalışma grubu öğretmen-likte geçen görev süresi bakımından müdür yardımcılığı görevine hazır olarak nitelendi-rilebilir.

Tablo 4.2’de müdür yardımcılarının öğrenim durumları ve yöneticilik görevi ön-cesi aldıkları eğitimler değerlendirildiğinde; çalışma grubunda yer alan katılımcılardan

15’inin lisans, 3’ünün yüksek lisans (MY1, MY6 ve MY10) ve 1’inin de doktora (MY4) mezunu olduğu görülmektedir. MY2 ve MY9 ise halihazırda yüksek lisans eğitimlerini sürdürmekte olduklarını belirtmiştir. Dolayısıyla katılımcıların çok az (4/19) kısmı li-sans eğitimi sonrasında yüksek lili-sans ya da doktora eğitimi almış olarak müdür yardım-cılığı görevine geçiş yapmıştır. Bakanlık tarafından görev öncesi herhangi bir hazırlık eğitimi verilmediği, yalnızca şartları taşıyan öğretmenlerin yazılı ya da sözlü sınavla göreve alındığı bilinen bir gerçektir. Ancak bireysel anlamda bu görev öncesi ne tür eğitimlerle formal ya da informal bir hazırlık süreci geçirildiği katılımcılara soruldu-ğunda 13 müdür yardımcısı “herhangi bir eğitim almadım” cevabını vermiştir. Bu mü-dür yardımcılarından sadece MY14 ve MY18 çevrelerindeki yöneticilerden bazı bilgiler aldıklarını belirtmişlerdir. MY2 ve MY8 de geçici görevlendirme olarak geçirdikleri yöneticilik sürelerine vurgu yapmışlardır. Cevaplardan bazı örnekler şu şekildedir:

“Herhangi bir eğitim almadım. 2 yıl kadar geçici görevlendirme ile müdür yar-dımcılığı yapmıştım. Şu an yönetim alanında tezsiz yüksek lisans yapıyorum”

(MY2).

“Hiçbir eğitim almadım. Her şeyi göreve başladıktan sonra öğrendim” (MY3).

“Profesyonel anlamda herhangi bir eğitim almadım. Sadece çevremdeki yöneti-cilerden bilgi aldım sürekli. Göreve başladıktan sonra kendi isteğimle aldığım duygusal zekâ ve öfke kontrolü ile ilgili eğitimler oldu. Ayrıca resen katıldığımız hizmet içi eğitimler de oldu” (MY14).

“Müdür yardımcılığı ile ilgili herhangi bir eğitim almadım. Mülakata hazırla-nırken öğrendiğim teorik mevzuat ile uygulamalar da epey farklı ve tahminim-den çok daha detaylıydı. Bentahminim-den önce müdür yardımcılığı yapan arkadaş bir ak-şam kısa bir bilgi verdi ayrılmadan. Onun dışında kelimenin tam anlamıyla su-dan çıkmış balık gibiydim” (MY18).

Çalışma grubunun kalan kısmını oluşturan 6 müdür yardımcısından MY4 göreve başlamadan önce eğitim yönetimi alanında doktora, MY6 ve MY10 eğitim yönetimi alanında kendi istekleri ile yüksek lisans eğitimlerini tamamlamıştır. MY2 ve MY9 ise eğitim yönetimi alanındaki yüksek lisans eğitimlerini sürdürmektedir. MY12 ve MY19 ise görevle doğrudan ilgisi olmasa da onlara bu süreçte fayda sağladığını düşündükleri bir takım eğitimler aldıklarını ifade etmiştir:

“Müdür yardımcılığına başlamadan önce eğitim yönetimi teftişi planlaması ve ekonomisi üzerine yüksek lisans ve doktora yaptım. Onun dışında farklı bir eği-tim almadım” (MY4).

“Öncesinde yönetim alanında yüksek lisans eğitimime başlamıştım. Okul yöneti-ciliği ile ilgili araştırmaları inceledim. Bunlar dışında Milli Eğitim düzeyinde aldığım bir eğitim olmadı” (MY9).

“Müdür yardımcılığı konusunda herhangi bir eğitim almadım. Ancak branşım gereği iletişim becerilerinin geliştirilmesine yönelik daha iyi müdür yardımcılığı yapabilmek adına faydalı olabilecek bir takım becerilerle ilgili eğitimler aldık.

Şahsi fikrimi belirtecek olursam müdür yardımcılığı öncesinde hem kişisel geli-şim açısından hem mesleki hem de teknik donanım açısından okula ve öğrencile-re daha faydalı olmak adına mutlaka bir eğitim alınması geöğrencile-rektiğini düşünüyo-rum” (MY12).

“Sadece bilişim teknolojileri formatörlüğü eğitimi aldım. Bu da teknoloji kulla-nımı ve bununla ilgili sorunlar konusunda bana katkı sağladı diyebilirim”

(MY19).

Müdür yardımcılarının cevaplarından yola çıkılarak göreve hazırlık hususunda teorinin ötesine gidecek doğrudan müdür yardımcılığı görev ve sorumluluklarına ilişkin bireysel ya da kurumsal düzeyde önemli bir katkının olmadığı söylenebilir. Ancak gö-reve yönelik bir merak duygusu ve istekle yönelmiş oldukları; yeni fikirler üretmek, faydalı olmak ve de farklı bir alanda çalışmak gibi duygu ve düşüncelerin onları müdür yardımcılığına yönelttiği bazı katılımcıların verdikleri cevaplardan anlaşılabilmektedir.

Karşılaşacakları durumlar ve zorluklar ile ilgili diğer meslektaşları ile fikir alış verişinde bulunmaları, onlardan ön bilgi almaları gibi durumlar da görev için genel hazırbulunuş-luk düzeyi açısından duyuşsal ve düşünsel anlamda kısmen de olsa yeterli motivasyona sahip oldukları şeklinde yorumlanabilir.