Eğitim anlayışına olan etki

Müdür yardımcılarının görevlerindeki bu değişiklik, eğitim anlayışlarını, sistem ve okul işleyişi algılarını nasıl etkilediğine ve öğrenciler, veliler, personel ve diğer pay-daşlar ile etkileşimlerini nasıl etkilediğine ilişkin sorulan sorulara verdikleri cevaplar doğrultusunda sistem hakkında detaylı bilgi ve tecrübe sahibi oldukları, görev ve so-rumluluklarında artış olduğu ve de insan ilişkilerinin formalleştiği anlaşılmıştır.

Sistem hakkında detaylı bilgi ve tecrübe sahibi olma. Eğitim sistemi ve işleyişe yönelik detaylı bilgi ve tecrübe sahibi olarak olay ve olgular hakkında geniş ve farklı bakış açılarına sahip olduklarını belirten müdür yardımcılarının görüşleri şu şekildedir:

“Sistemin bütününü anlamamı sağladı. Örneğin ödeneklerle ilgili yürütülen iş-lemleri, Okul Aile Birliği harcamaları gibi konularda bilgi sahibi oldum. Dışar-dan göründüğü gibi olmadığını anladım” (MY1).

“Sistemin birçok eksiklerini görmemi sağladı. Okul işleyişi açısından da öğret-menlerin gözüyle idareciliğe bakmaya başladım. Kucaklayıcı bütünleştirici yö-netici anlayışına sahip oldum” (MY2).

MY1 ve MY2’nin ifadelerinde görüldüğü üzere; öğretmen iken daha dar bir perspektife sahip olan katılımcılar, müdür yardımcısı olduktan sonra sisteme dönük bü-tüncül ve farklı bir bakış açısına sahip olduklarını ifade etmişlerdir. Benzer şekilde MY3, MY4, MY12 ve MY19 da eğitim süreçlerine karşı öğretmenlerin genelinin sahip olduğu sadece sınıf ortamından ibaret olan yönetim anlayışının okul yönetim süreçleri-nin tamamını kapsayarak genişlediğini vurgulamıştır:

“Görev değişikliği yaptığım zaman bakış açımın değiştiğini gördüm. Eskiden idareciliği çok kolay bir iş olarak görüyordum. Göreve başladıktan sonra anla-dım ki idarecilik gerçekten zor. Öğretmenken sadece kendi sınıfını ve kendi so-rumluluklarını biliyorsun ancak idareciliğe geçtiğinde biraz önce de söylediğim gibi bütün okulun sorumluluğunu alıyorsun. Öğrenci veli ve personel arasında bir denge kurmaya çalışıyorsunuz müdür yardımcısı olduğunuz için. Hatta gere-kirse müdür ile öğretmenler arasında da bir köprü görevi görüyorsunuz diyebili-rim” (MY3).

“İdareci olmak kişiye farklı bir bakış açısı kazandırıyor. Öğretmenlerin yapması gereken işlerde aksaklık oluştuğunda, nöbete geç gelmek, derse geç girmek, gö-rev verildiğinde öğretmenin olumsuz tepki vermesi ve benzer durumlar daha çok göze batıyor. Öğretmenken kendimden sorumluydum ve sadece gözlemliyordum.

Fakat idareci olunca bu tarz aksaklıklara müdahale etmek, sorumluluklarını bilmeyen öğretmenlerle uğraşmak çok garip geliyor” (MY4).

“Müdür yardımcılığı tabii ki eğitimi idarecilik açısından değerlendirme ve bakış açısı kazanma fırsatı sunuyor bana. Tüm personel ile ve paydaşlarımız ile olum-lu iletişim kurduğumu düşünüyorum. Branşımın da rehberlik olması sanırım in-san ilişkileri ve sorunlara çözüm bulma konusunda işimi kolaylaştırıyor. İdare-cilerin sorunları ve milli eğitimin sorunlarını daha yakından tanıma fırsatı

bul-duğumu düşünüyorum. Öğrencilerimle öğretmenlerimle sürekli iletişim halinde-yim” (MY12).

“Olaylara tek pencereden değil farklı pencerelerden bakmayı öğrendim. Bütün-cül bir bakış açısı ile bakmaya başladım. Okul iş ve işleyişi konusunda da bazen okulun bütün yükünü çekiyor gibi hissediyorum. Bu da psikolojik olarak bizi yo-ruyor diyebilirim” (MY19).

Görev ve sorumluluklarda yaşanan artış. Okul müdürünün verdiği yetki ile bir-likte eğitim süreçlerinde denetim rolü de üstlenen müdür yardımcıları beraberinde gelen sorumluluk artışına da vurgu yapmışlardır. Öğretmen, öğrenci, veli ve okul müdürü arasında iletişim süreçleri bakımında bir “köprü görevi” gördüklerini ifade etmişlerdir.

Vazifeleri gereği üzerlerine düşen sorumluluğun arttığını ve beraberinde de iş yükünün fazlalaştığını, öğretmenken kolayca yürütüldüğünü düşündükleri işlerin aslında hiç de kolay yürümediğini, öğretmenken kendilerine yansıtılmayan sorunların ya da aksaklık-ların olduğunu anladıkaksaklık-larını ifade eden müdür yardımcısı görüşleri şu şekildedir:

“Önceden bütün işi öğretmenlerin yaptığını düşünür, Müdür yardımcılarının çok daha rahat zaman geçirdiğini düşünürdüm şimdi fikirlerim 180 derece değişti okulun bütün işini müdür yardımcılarının yaptığını düşünüyorum. Problemli öğ-rencileri, ailevi sorunu olanları, maddi sorunu olan öğrencileri tanımaya başlı-yorsun. En kötüsü de dostlarının azalmaya başladığını görüyorsun” (MY10).

“Yöneticilik işlerinin sanıldığı kadar basit yürümediği, her an bir sorun çıkabi-leceğini gördüm. Sistemin yavaşlığını, yapılmaması gereken işleri yapmak zo-runda kaldığımızı… Okullarımızın daha çok geliştirilmesi ve iyileştirilmesi ge-rektiği kanısındayım. Diğer paydaşlarla etkili bir eğitim gerçekleştirmek istiyor-sak; iletişimimiz kesinlikle iyi olmalı. Yoksa başka işlerle uğraşırken yöneticilik görevimizi yerine getiremeyiz” (MY13).

“…‘The grass is always greener on the other side of the fence.’ ‘Komşunun ta-vuğu kaz görünür’ derler… Değişiklik zor ama olması gerekiyor diye düşünüyo-rum. İnsan değişimle gelişen bir varlık sonuçta. Öğretmenken dersin var, sınıfın, öğrencin belli… Veli derdi yok… Ama şimdi bütün okul, bütün öğrenciler sizin sorumluluğunuzda. Velilerle, öğretmenlerle her konuda karşı karşıya gelebili-yorsunuz. Ama işin gereği bu…” (MY14).

“Disiplinli eğitimin önemini fark ettim. Disiplini elden bıraktığın an öğrenci, veli, hatta personel dahil herkes bu durumu kullanabiliyor” (MY16).

MY10, MY13, MY14 ve MY16 için ortak görüş “hiçbir şeyin dışarıdan görün-düğü gibi olmadığı” şeklinde özetlenebilir.

İnsan ilişkilerinin formalleşmesi. Artan sorumlulukla birlikte görevleri gereği in-san ilişkileri ve iletişimde de farklılaşmalar olduğunu belirten müdür yardımcıları, MY10’nun da ifade ettiği gibi arkadaşlık ilişkilerinin azaldığı yönündedir. Öğretmenlik görevi süresinde diğer öğretmenlerle sosyal, informal ilişkileri rahatça yürütebilirken yöneticilik boyutunda bu durumun da değiştiğini ifade etmişlerdir:

“Daha bütüncül ve örgütsel düşünmeyi öğrendim. Özellikle planlama konusun-da önceden 1 sınıfı düşünürken şimdi 51 sınıfın planlamasını sağlıyorum. Aynı anda hem öğretmen, hem personel, hem yönetici kadrosuyla sürekli etkileşim ha-linde olmak kişilere karşı farklı davranışlar geliştirmeme sebep oldu. Çalışan personeli öğretmeni tanıdıkça işlerin en kısa yoldan nasıl ve kime yaptırılabile-ceğini öğrendim” (MY6).

“Hayallerimdeki ve düşüncelerimdeki görev tanımları ile içinde bulunduğum sistemin işleyişi çok farklı. Sistemdeki tüm paydaşlar genellikle tek taraflı ve benmerkezci olarak işleyişe izin verdiği için paydaşlara göre hareket edildiğinde genellikle sorun çıkmıyor” (MY7).

“Müdür yardımcısı olarak herkes ve her şeyle olan ilişki düzeyimiz ve iletişim şeklimiz formal olarak değişse de bireyselde dostluklar ve samimiyet değişmedi.

Pozisyonlar makamlar gelip geçicidir, önemli olan gök kubbe altında hoş bir sada bırakmak ve insan biriktimek diyelim… Eğitim anlayışımızda inovasyonel ve modernist farklı bakış açıları kazanarak idarenin bizzat içerisinde, sistemin merkezinde olmanın aslında sorunları çok daha net görmemizi sağladığını da fark etmiş olduk” (MY8).

“Daha çok insanlarla olan ilişkilerimde farklılık oldu. Onlar sadece işle ilgili konularda yanıma geliyorlar” (MY11).

İnsan ilişkilerinin formalleşmesinden kaynaklı olarak öğrenci ile olan iletişimle-rinin de eskisi gibi olmadığını ve bu durumdan rahatsız olduklarını dile getiren MY5 ve MY9, asıl işleri olan öğretmenliği yaptıkları sınıf ortamından, öğrencilerle gerçekleştiri-len eğitsel faaliyetlerden uzak kalmalarını şu şekilde ifade etmişlerdir:

“Öğretmenlik bana sorarsanız daha aktif, öğrenciyle daha iç içe ve samimi.

Müdür yardımcısı ister istemez bir makam ve öğrenciyle aranızda bir duvar

örü-yorsunuz. Eğitimden, kendi branşınızdan uzak kalmanız açısından üzücü ayrıca”

(MY5).

“Çok büyük bir değişim olmadı bende genel olarak. Aslında bazı şeylerin far-kındaydım ancak sadece tecrübe etmemiştim. Şimdi tecrübe ederek, yaşayarak daha iyi anlıyoruz her şeyi, bütün zorlukları. Öğrencilerle daha çok etkileşimde olmak isterdim sadece… Eğitim öğretim konusunda olsun, genel muhabbet an-lamında olsun… Onlarla ortak faaliyetlere bile katılamıyoruz artık yoğunluktan.

Katıldıklarımızda da ister istemez bir mesafe oluyor” (MY9).

Çok büyük bir değişim olmadığını ifade eden MY9 sadece öğrencilerle olan et-kileşiminin azaldığını belirtmiştir. Müdür yardımcılarından MY15 ve MY17 gibi eğitim anlayışlarında ve sisteme bakışlarında büyük bir değişiklik olmadığını ifade eden MY18 kolektif çalışma ve etkili iletişime vurgu yapmıştır. Yöneticilik görevinde her zaman öğrencilerin ön planda olduğunu ifade etmiştir:

“Eğitim anlayışımda herhangi bir değişiklik olmadı. Öğretmenken sistem hak-kında ne düşünüyorsam hala aynı fikirdeyim. Okul işleyişi ile ilgili ödenek mamasının eğitim öğretim etkinliklerine nasıl yansıyabildiğine tanıklık etmiş ol-dum. İşini yapan herkesle etkileşim halindeyim ve herhangi bir sıkıntım yok. İş birliği içinde çalışılması taraftarıyım. Birlikte karar verilip herkes üzerine düşe-ni zamanında yaptığında etkileşimde zaten sorun olmuyor. Öğrenciler ise her zaman en öncelikli grup benim için” (MY18).