Müdür yardımcılığı görevine geçiş sürecinde yaşanan sorunlara ilişkin

Görevlerine uyum sürecinde yeni müdür yardımcılarının yönetsel, iletişimsel ve bireysel açıdan bir takım sorunlar yaşadıkları anlaşılmıştır. Yönetim süreçleri göz önün-de bulundurulduğunda özellikle karar alma ve görev paylaşımı hususlarında sıkıntıların ortaya çıktığı görülmüştür. Burada bireysel anlamda ele alındığında; temel sorunun bilgi ve tecrübe eksikliği olduğunu, yönetim ile ilgili konularda kendilerini eksik gören mü-dür yardımcılarının ortaya çıkan beklenmedik durumlara karşı anlık karar alma becerile-ri gösteremediklebecerile-ri anlaşılmıştır. Ancak kendi ellebecerile-rinde olmayan, yönetim kadrosu ya da öğretmenler başta olmak üzere diğer okul çalışanlarından kaynaklı görev paylaşımı, planlama ve örgütleme gibi süreçlerde de bazı sorunlar yaşandığı belirtilmiştir. Yine benzer şekilde öğrenci işleri, evrak takibi, yazışmalar, öğretmen ve veli talepleri gibi karşılaştıkları aşırı iş yükü karşısında bocalayan müdür yardımcıları zamanı da etkili kullanamayarak fazla mesai yapmak durumunda kalmaktadır. Karasoy (2010, s. 87) çalışması sonucunda benzer şekilde müdür yardımcılarının okullardaki tüm iş yükünü çektiği, büro işleri, öğrenci işleri ve öğretmen-veli diyalogları ile bütün zamanını

geçir-diği sonuçlarına ulaşmıştır. Zaman yönetimi ile ilgili sorun oluşturan bu durum berabe-rinde psikolojik ve sosyolojik farklı zorluklara da neden olmaktadır. Bunların başında planlama, örgütleme ve denetim gibi yönetim mekanizmasının temel yapı taşlarını yeri-ne tam manasıyla getirememe yer almaktadır. Bu sonuca benzer şekilde Köse’nin (2018, s. 206) çalışmasında da müdür yardımcılarının görevleri ile ilgili olarak; mü-dür/yönetim ve görev kaynaklı sorunlar yaşadıkları ortaya çıkmıştır. Okul müdürlerinin adil bir görev paylaşımı yapmaması ve bütün sorumluluğu müdür yardımcılarının üzeri-ne bırakması durumu ortaya çıkmıştır. Girgin ve diğerlerinin (2014, s. 532) yaptıkları görüşmelerden de bu duruma benzer bir tablo ortaya çıkmaktadır. İdarecileri görevle-rinde en çok zorlayan sorunların başında ek işler, mesleki jargonda “angarya” olarak görülen, görev tanımında açık bir şekilde belirtilmemiş fakat okul şartları ya da üst amirlerinin isteği gereği yapılması gereken işleri kapsamaktadır. Bu işler idarecilerin enerjilerini tüketmekte ve asıl işleri olan eğitim öğretim faaliyetlerine yeterince zaman ayıramamalarına sebep olmaktadır (Girgin vd., 2014, s. 532).

Yönetsel sorunların beraberinde müdür yardımcılarının insan ilişkileri ve ileti-şim konusunda da bazı problemler yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bu sorunların te-melinde de kalabalık öğrenci ya da personel sayısı ile beraberinde gelen iş yoğunluğu gösterilmektedir. İletişimsel sorunların temelinde kişilik özellikleri ve de bireysel farklı-lıkların yer aldığı görülmektedir. Bu açıdan yönetim süreçleri ile ilgili iş ve işlemlerin mevzuat doğrultusunda tam manasıyla sınırlarının çizilemediği ya da mevcut yöneticile-rin göreceli yaklaşımlarına açık olduğu sonucuna varılabilir. Mevcut durum yeni müdür yardımcılarının okul müdürleri, öğretmenler ya da veliler ile kişisel yaklaşımların dışın-da mevzuat ile ilgili yanlış anlaşılma ya dışın-da bilgi kirliliğinden kaynaklı sorunlar yaşadık-ları da anlaşılmaktadır. Bu durum eğitim kurumyaşadık-larındaki söz konusu uygulamayaşadık-ların bireysel çıkarlar doğrultusunda yönlendirilebildiğini de göstermektedir. Müdür yardım-cılarının görevlerinde çoğunlukla insan ilişkileri ve iletişim konusunda sorun yaşadıkları Özdemir’in (2014, s. 73) yapmış olduğu çalışma sonuçlarında da görülmüştür. Araştır-mada okul müdürünün müdür yardımcılarına sorumlulukla birlikte gerekli yetkiyi dev-retmesi, kararlara tam katılımlarını sağlaması, aralarında güven ve saygıya dayalı çalış-ma ortamı oluşturçalış-ması ve adil bir görev dağılımı yapçalış-ması gibi önemli sonuçlar üzerinde durulmuştur (Özdemir, 2014, s. 73).

Bakanlık politikaları ve sosyal medyanın olumsuz yansımaları nedeniyle müdür yardımcıları üzerinde bir baskı oluşmakta bunun sonucunda da görev ve sorumlulukla-rını yerine getirmek ile öğrenci, veli, öğretmen taleplerini yerine getirmek arasında

ça-tışma yaşamaktadır. Karasoy (2010, s. 88) müdür yardımcılarının öğrencinin kurallara uymaması, öğretmenin derse zamanında girmemesi ve velinin eğitime ilgisizliği gibi öğretmen, öğrenci ve veli kaynaklı yönetsel ve iletişimsel farklı sorunlar yaşadığı sonu-cuna ulaşmıştır. Girgin ve diğerleri (2014, s. 532) bu durumu “idareciler, öğretmen-öğrenci ilişkileri boyutunda yaşanan sorunlarda da hep iki arada bir derede kalmaktadır-lar” ifadesiyle özetlemektedir. Aynı şekilde müdür yardımcılarının öğretmen, veli, per-sonel, öğrenci kaynaklı sorunlar yaşadıkları sonucuna varan Köse (2018, s. 206) de bu sorunların başında, iletişimsizlik, görev ihmali, ilgisizlik, duyarsızlık, bilmişlik ve çı-karcılık gibi olumsuz tutum ve davranışların yer aldığını vurgulamıştır. Ayrıca müdür yardımcılarının görevleri gereği öğretmenler ile müdür arasında bırakılması durumun-dan da rahatsız oldukları sonucuna varılmıştır. Karasoy (2010, s. 88) da benzer şekilde müdür yardımcıları, müdür ile öğretmen arasında kaldığından öğretmenlerle problem yaşamakta olduğu sonucuna ulaşmıştır. Müdür yardımcılarının yoğun mesai ve iş yükle-rinin üstüne öğretmenlerle yaşadıkları problemler onları bu süreçte fazlasıyla yıprat-maktadır.

Bireysel sorunların başında aşırı iş yükü ve zaman yönetimi ile ilgili yaşanan güçlükler gelmektedir. Yönetsel ve iletişimsel süreçleri başarılı şekilde sürdüremeyen yeni müdür yardımcıları beraberinde işleri vaktinde tamamlayamama ya da yetiştire-meme başta olmak üzere farklı problemler yaşayarak mesai saatlerinin dışında da okul-da zaman geçirmek zorunokul-da kalmakta ya okul-da okulla ilgili sorunları evlerine taşımaktadır.

Bunun sonucunda özel yaşam-iş yaşamı dengesi de olumsuz etkilenmektedir. Kendile-rine, özel ilgi alanlarına ve hobilerine vakit ayıramayan müdür yardımcıları, aynı şekil-de ailelerine şekil-de yeterince zaman ayıramamaktan şikâyetçidir. Girgin ve diğerleri (2014, s. 535) yaptıkları görüşmelerde aynı şekilde fazla mesai yapmaktan muzdarip olan ida-recilerin özel yaşamlarına olumsuz etki yarattığı ve bu nedenle mutsuz oldukları anla-şılmıştır. Bu durum psikolojik gerilimlere yol açmakta ve iş verimini düşürmektedir.

Birbiriyle bağlantılı olan bu belirsiz tabloda müdür yardımcılarının kariyer planlaması konusunda da kararsızlık yaşadıkları anlaşılmaktadır. Araştırma ve bilgi edinmeye ye-terli zaman ayıramadıkları gibi görevlerindeki belirsizlik de onları gelecek konusunda karamsarlaştırmaktadır. Bu aşamada meydana gelen “gerçekle yüzleşme” durumu ör-gütsel uyum ve sosyalleşmelerini de olumsuz etkilemektedir. Bulundukları öngöreme-dikleri bu durum, yaşanan çatışma ve gerilimler sebebiyle görevden ayrılmalara dahi neden olabilmektedir. Karasoy’un (2010, s. 85) müdür yardımcılarının görevlerine ge-çişte yaşadıkları sorunlar ile ilgili elde ettiği sonuçlarda da müdür yardımcılarının

eği-tim sistemi ve yönetmeliklerin sürekli değişmesi, deneeği-tim sürecindeki eksiklikler, her-hangi bir yaptırımı ve etkisi olmayan yetkiye karşı çok fazla sorumluluk yükünün olma-sı sonucunda uzun süreli plan yapamadıkları ve görev bilinci ve motivasyonlarında da düşüş yaşadıkları ortaya çıkmıştır. Bu nedenle de politikaların yetersizliği gerekçesiyle insan kaynaklarının eğitim öğretim faaliyetlerinde verimli kullanılamadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

İshakoğlu’nun (1998, s. 80-82) örgütsel sosyalleşme sürecinin önemi ve amaçla-rı üzerine gerçekleştirdiği çalışmada işin gereklerini öğrenmek, bireyler arası sağlıklı ilişkiler kurulmasını sağlamak, örgüt içi güç odaklarını tanıtmak, ortak örgüt dilini öğ-retmek, örgütsel amaç ve değerleri öğretmek ve örgütsel tarihi öğretmek şeklinde sıra-ladığı bu hususların göreve yeni başlayan müdür yardımcıları için de planlı bir şekilde uygulanması gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu şekilde uzmanlarca planlanarak görev öncesi ve görevin ilk aylarında yine işin uzmanları ve okul müdürleri ve diğer müdür yardımcılarının da katılacağı uyum programlarıyla yaşanan bu sorunların en aza indiri-leceği düşünülmektedir.

5.1.4 Sorunlara karşı kullanılan stratejiler ve çözüm yollarına ilişkin sonuç