Sâkin olup alaybeğisi bayrağı altında sefere işmek şartıyla tımar-ı merkûm vech-i meşrûh üzere mezkûr Musa tahvîlinden elinde ibtidâ ve terakkîsi bedeli
58
mezkûr Mustafa kullarına tevcîh olunmağın berât-ı şerîf-i âlişân ricâsına tezkire virildi tahrîren fi’t-târihi’l-mezbûr
be-makâm-ı Budin el-mahrûsa
kayd fî 30 Şevval sene 96
tıpkı aslına neme kahül- fakir 1 el Mevla Abdülkerim (tahrip olmuş) Kal‘ai sene ufiye anhu
fi’t tarihi mezbur
154/26-2
Manisa İhtisabının İltizama Verilmesi
İzzetlü fazîletlü Efendi hazretlerinin meclis-i şerîflerine der-da‘vât-ı lâyıka ittihâf-ı vâhide kılındı minhâl-i muhlisane olunan budur ki hâliyâ Nefs-i Mağnisa ihtisâbının vakt ü zamanı hulûl itmeğin işbu mah-ı Şevvalin yirmi ikisinden bir seneye değin beher mâh tarafımızdan yüz altmış beş kuruş teslîm itmek şartıyla Hasan Beşe kulları üzerine der-uhde ve iltizâm itmeğin tarafımızdan zabt mektûbi virilmişdir ve me’mûldür ki düşen husûslarına mu‘âvenet idüp ihtisâb-ı mezkûrı bu âna değin ne minvâl üzere zabt ve rabt idegelmiş ise mûmâ-ileyhe ol minvâl-i meşrûh üzere zabt itdürüp bi-hasebi’ş-şer‘ ve’l-kânûn kendüye âid ve raci olan cüz’î ve küllî her ne ahz ve kabz itdirüp taraf-ı âherdan bir ferdi müdâhale itdirmeyesin baki der fazilet bad
Hâlisü’l fakir
Mustafa kaymakamı Akhisar hala
Kayd fî 24 min Şevvâli’l-mükerrem sene 1096
154/26-3
Horoz Karyesi Hassının İltizama Verilmesi
İzzetlü ve fazîletlü Efendi hazretlerinin meclis-i şerîflerine der-da‘vât-ı sâfiyât ittihâfıyla inhâ olunur ki hâliyâ devletlü vezîr-i mükerrem Mehmed
59
Paşahazretlerinin ber-vech-i arpalık mutasarrıf oldukları Saruhan sancağı havâslarından Horoz nâm karye nefs-i Mağnisa meyhânelerinin avâidinden ve doksan yedi senesinin cizyesinden mâ‘adâsı bin doksan altı Ramazanının yirmi gününden bir sene tamâmına varınca iştirâken zabt itmek üzere tarafımızdan Ahmed Ağaya ve Pir Ağa’ya der-uhde ve iltizâm olunmağla zabtıçün işbu hurûf tahrîr olunup yedlerine virilmişdir me’mûldür ki havâs-ı mezbûrları sâbıklarda olıgeldiği minvâl üzere ağa-yı mûmâ-ileyha iştirâken zabt ve rabt ve vâki‘ olan a‘şâr-ı şer‘iyye ve rüsûm-ı örfiye ve resm-i bâgât ve sâir mahsûlât ve hubûbât resm-i zemin ve tapu-yı zemin ve hakkı sabık ve yave ve kaçgun (tahrip olmuş) ve bâde ve kaçgun ve bundan mâ‘adâ küllî ve cüzi taraflarına âid ve râci‘ olan resmi muayyen ahz ve kabz ve cem‘ ve tahsîl itdirüp kadîmden olagelene muhâlif bir kimesneye rencîde ve remîde ve ta‘allül ve nizâ‘ itdirmeyesiz tahrîren fî Ramazan sene 1097
El fakir
Mustafa kaimakamı liva-i Saruhan Kayd fî 26 min Şevvâl sene 96
154/26-4
Ahalinin Bağ ve Bahçelerine Hayvanların Zarar Vermesinin Engellenmesi
Akzâ kuzâtü’l-müslimîn evlâ vülâtü’l-muvahhidîn ma‘denü’l-fazl ve’l-yakîn hüccetü’l-hakk ale’l-halkı ecma‘în vâris-i ulûmi’l-enbiyâi ve’l-mürselîn el-muhtass bimezîdi inâyeti’l-meliki’l-mu‘în Mevlânâ Mağnisa kadısı zîdet fezâiluhû ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a‘yân Saruhan Sancağı mütesellimi olan zîde mecduhû tevkî‘i refî‘u hümâyûn vâsıl olıcak ma‘lûm ola ki dârende-i fermân-ı hümâyûn mahmiye-i Mağnisa ahâlisi Südde-i sa‘âdetime adam ve arz-ı hâl gönderüp bunların gök tereke ve bağ ve bağce ve bostan ve sâir mahsûlleri arasına hâricden bazı kimesneler keçi vesair davarların salıverip yedirup ve çiğnedüp zarar ve ziyan itmekden hali olmadıkların bildirüp men‘ ve def‘ olunmak bâbında emr-i şerîfim ricâ eyledikleri ecilden buyurdum ki hükm-i şerîfimle varduklarından husûs-ı mezbûra hak ve adl üzere mukayyed olup göresiz mezbûrların koyun ve sâir davarları kadîmden evleri mahallerde yürüye gelmiş değiller ise min ba‘d yürütmeyüp men‘ ve def‘ eyleyesin eğer kadîmden yürüyegelmişler ise hazer kadîm olmaz gök tereke ve bağ ve bağce ve sâir mahsûlat arasında koyun ve gayrı davarınız gezdüğüne kat‘a
60
rızâ-yı şerîfim yokdur mezbûrları muhkem tenbîh ve te’kîd eyleyesiz ki gerek tereke ve sâir mahsûl kalkınca koyun ve sâir davarları
154/27-26-4
eyleyeler gök tereke ve sâir mahsûl kaldıkdan sonra kadîmden ne minvalde yürüye gelmişler ise ol mahalde yürüdüp bade zarar ziyân itmeyeler ve itdirmeyüp men‘ ve def‘ eyleyesin ba‘de’t-tenbîh zarar ve ziyân iderler ise itdikleri zararlarını ba‘de’s-sübût tazmîn itdirüp şer‘-i şerîfe kanun ve kadîmden olıgelen ve emr-i hümâyûnuma muhâlif kimesneye iş itdirmeyesin kaziyyede medhali olmayanları dahl itdirmeyüp eslemeyüp inâd üzere olanları yazup bildirüp husûs-ı mezbûr içün tekrar evamir varmalu eylemeyesiz şöyle bilesiz alâmet-i şerîfe i‘timâd kılasın tahrîren fî evâhir-i receb’ül mürecceb sene seb‘a ve hamsîn ve elf
Be-makâm-ı Kostantiniyye el-mahrûse Kayd fî 27 Şevval sene 96
154/27-1
Saruhan Sancağı Haslarından Bulalılar Karyesinin İltizama Verilmesi
İzzetlü ve fazîletlü Efendi hazretleri meclis-i şer‘-i şerîflerine vürûd avâtıf-ı lâika ittihâfıla inhâ olunur ki devletlü vezîr-i mükerrem Mehmed Paşahazretlerinin ber-vech-i arpalık mutasarrıf oldukları Saruhan Sancağı havâslarından Bulalılar nâm karye hâssı doksan yedi senesi ve (tahrip olmuş) bin doksan altı Ramazanının yirminci gününden bir sene tamâmına varınca zabt üzere tarafımızdan El-hac Mehmed Ağa’ya der-uhde ve iltizâm olunmağla zabtıçün işbu hurûf tahrîr olunup yedlerine virilmişdir me’mûldür ki havâs-ı mezbûr olıgeldüği minvâl üzere mûmâ-ileyh zabt ve rabt ve vâki‘ ve a‘şâr-ı şer‘iyye ve rüsûm-ı örfiye ve resm-i bâgât ve sâir mahsûlden ve hubûbât resm-i zemîn ve tapu-yı zemîn ve hakkü’l-karân ve yave ve kaçgûn ve bunlardan mâ‘adâ tarafına âid ve râci‘ olan resm-i ma‘iyyetin ahz ve kabz ve cem‘ tahsîl itdirüp kadÎmden olıgelmişe muhâlif bir kimesneye rencîde ve remîde ve ta‘allül ve nizâ‘ itdürmeyesiz tahrîren fî Ramazan sene 1096 bâkî ve fazîlet bâd
61
154/27-2
Avarız ve Bedel-i Nüzûl Vergilerinin Tahsili
Sebeb-i tahrîr-i tevkî‘-i hümâyûnum oldur ki
Kıdvetü’l-emâcid ve’l-a‘yân Osman zîde mecduhû tahvîlinden bin doksan altı senesine mahsûb olmak üzere Saruhan sancağında vâki‘ kadılıklarda avârız ve bedel-i nüzül (tahrbedel-ip olmuş) akçelerbedel-ine İstanköy Kal‘ası muhâfazasında olan bedel-ikbedel-i yüz kırk yedi nefer Dergâh-ı Mu‘allam cebecilerinin yevmiyeleri bin yedi yüz on akçe olmak üzere müstehak oldukları bin doksan beş reşen ve lezez mevâcibleri muharrerleri içün üç yük iki bin altı yüz yetmiş akçe hesâb-ı esedî iki bin beş yüz yirmi iki esedî kuruş ve otuzar akçe oldur meblağ-ı mezkûrdan yirmi beş bin iki yüz yirmi akçesi hazîneye ihrâc olundukdan sonra bâkî-i mütebâkî zimmetinde mahsûb olunan iki yük yetmiş bin dört yüz altı akçe nükâdi hasen ve kuruşdan beş bin kırk dört akçesi cem‘an iki yüz yetmiş yedi bin dört yüz elli akçe hesâbıyla esedî iki bin beş yirmi iki esedî kuruş ile otuz akçe oldur meblağ-ı mezbûr bin doksan altı Cemâziyelâhirinin yirmi altıncı gününden cebeciler ağası Mustafa zîde kadruhû yedinden hazîne-i âmire defterlerine îrâd ve kayd olunmağın temessük virilmişdir işbu hükm virildi şöyle bilesiz alâmet-i şerîfe i‘timâd kılasın tahrîren fi’l-yevmi’s-sânî min şehr-i Cemâziyelâhir sene sitte ve tis‘în veelf
Be-makâm-ı Edirne El-mahrûse
Kayd fî 8 min Zilkade sene 96
154/28-1
Cizye Vergisi Tahsili
Hânelerinden ikişer yüz elli altışar akçe dahi ve kırk bir yahûdî hânelerinin her bir hânelerinden iki yüz elli beşer akçe karyeleri ve hâne başına kırkar akçe mîrî gulâmiye anbarına irsâl olunan mühürlü nişanlu cizye defteri sûreti mûcibince cem‘ ve tahsîl itdirüp defter kimesneye ta‘allül ve nizâ‘ itdirmeyesin ve bundan mâ‘adâ mübâşir-i mezbûrun cizye ta‘yîni her bir hânelerinden kırkar akçe dahi aldırup bundan ziyâde bir akçe ve bir habbe almayalar ve dahi mezbûre içün alınan esedî
62
kuruşu yüz sekiz akçeye aldırup aslâ noksan dahi aldırmayasın kise ve defterden noksandan re‘âyâdan ziyâde talebiyle ta‘addîden begâyet ihtirâz eyleyesin şöyle bilesin alâmet-i şerîfe i‘timâd kılasın
Tahrîren fi’l-yevmi’l-hâmis aşara min şehr-i Şabani’l-mu‘azzam sene sitte ve tis‘în ve elf
Be-makâm-ı Edirne el-mahrûsa Fî 17 Min Şevval sene 96
154/28-2
Cizye Vergisi Tahsili
Nişân-ı şerîf-i âlişân budur ki
Vilâyet-i İzmir defteri keferesinin bin doksan altı Ramazan-ı şerîfi gurresinden bin doksan yedi Şabanı gâyetine değin üzerlerine edâsı lâzım gelen cizyeleri cem‘ ve tahsîl olunmak lâzım ve mühim olmağın der-uhde olunmağın eline mühürlü ve nişanlu cizye defteri sûreti virilmeğin zamânı hulûl eyledikde mûcibince vakt ü zamanıyla cem‘ ve tahsîl itdirilmek emr idüp buyurdum ki hükm-i şerîfimle mübâşir-i mezbûr vardukda siz ki kadılarsız defter-i mezbûre tâbi‘ keferenin bin iki yüz yetmiş dört asıl cizye hâneleri olup tarih-i mezbûra mahsûb olmak üzere üç yüz yetmiş yedi ziyâde cizye hâneler yüz yirmi beşer akçe ve İzmir ve Kuşadası kazâlarının sekiz yüz doksan yedi hâneleri olmak sekiz yüz elli altı hâne nısf ikişer yüz elli beşer akçe ve kırk bir yahûdî hânelerinin her birer hânelerinden ikişer yüz elli beşer akçe cizyelerine ve hânebaşı kırkar akçe mîrî gulâmi irsâl olunan mühürlü ve nişanlu cizye defteri sûreti mûcibince cem‘ ve tahsîl itdirüp hılâf-ı defter kimesneye ta‘allül ve nizâ‘ itdirmeyesin ve bundan mâ‘adâ mübâşir-i mezbûrun cihet-i ma‘îşeti içün her biri hânelerinden kırkar akçe dahi aldırup bundan ziyâde bir akçe ve bir habbe almaya ve aldırmayasın ve karye-i mezbûre içün alınan esedî kuruş yüz sekizer akçeye aldırup ziyâde ve noksan aldırmayasın kise ve defterin her hâneden ve fermânımdan ziyâde talebiyle ta‘addîden begâyet ihtirâz eyleyesin şöyle bilesin alâmet-i şerîfe i‘timâd kılasın tahrîren fi’l-yevmi’l-hâmis aşara şehr-i Şabanü’l-mu‘azzam li-sene sitte ve tis‘în ve elf
63 Kayd fî 12 min Şevvâli’l-mükerrem sene 96
154/29-1
Foça Kalesi’nin Düşmandan Korunması
Mefâhirü’l-kuzât ve’l-hükkâm ma‘âdinü’l-fezâil ve’l-kelâm Foça Kal‘ası havâlisinde vâki‘ olan kadılar zîde fazluhum ve mefâhirü’l-emâsil ve’l-akrân Saruhan Sancağı mütesellimi ve kethüdâyerleri ve yeniçeri serdârları ve a‘yân-ı vilâyet ve sâir iş erleri zîde kadruhum tevkî‘u refî‘u hümâyûn vâsıl olıcak ma‘lûm ola ki hâliyâ düşmen-i dîn ve rûy-i deryâya hareket-i bî-bereket üzere olduğu istimâ‘ olunmağla siz ki mûmâ-ileyhsiz iyâzen billâhi te‘âlâ kal‘a-i mezbûreye ve ol havâlîde zarar ve gezend kasdıyla müstevlî olmak ihtimâli olursa bir an ve bir saat te’hîr ve tevakkuf itmeyüp taht-ı kazâ ve hükûmetinizde vâki‘ cenk ve harbe kâdir il erleri ve sipah ve yeniçeri müte‘kâidleri ve sâir il erleri ile kalkup varup kal‘a-i mezbûre ve iktizâ iden mahallerin imdâdında bulunup hidemât-ı dîn devletde mecd ü sa‘y olmağa begâyet dikkat ve ihtimâm eylemeniz bâbında fermân-ı âlişânım sâdır olmuşdur buyurdum ki vusûl buldukda bu bâbda sâdır olan fermân-ı celîlü’l-kadrim mûcibince amel idüp dahi siz ki mûmâ-ileyhsiz iyâzen billâhi te‘âlâ düşmen-i din kal‘a-i mezbûre zarar ve gezend ve kal‘aya müstevlî olmak ihtimâli olur ise bir an ve bir saat te’hîr ve tevakkuf itmeyüp taht-ı kazâ ve hükûmetinizde vâki‘ cenk ve harbe kâdir il erleri ve sipah ve yeniçeri mütekâ‘idleri ve sâir iş erleri kalkup varup kal‘a-i mezbûru ve ol ahvâlisinde iktizâ iden mahallerin imdâdında bulunup hidemât-ı dîn ü devletimde mecd ve sa‘y olmağa begâyet dikkat ve ihtimâm eyleyesin şöyle ki ihmâl ve tekâsül eriniz ile kal‘a-i mezbûre düşmen-i dînden zarar ve gezend irişmek ihtimâli olur ise bir vechle özr ve cevâbınız mesmû‘-ı hümâyûnum olmayup sizin adem-i takayyüdünüz haml olunup eşedd-i ikâb ile mahkeme haklarınızdan gelmek mukarrerdir ana göre nusret üzere olup bu bahâne ile re‘âyâ fukarâsından hilâf-ı şer‘-i şerîf-şer‘-i celîl mâl olunmakdan begâyet şer‘-ihtşer‘-irâz ve şer‘-ictşer‘-inâb üzere olup sâdır olan emr-şer‘-i şerîfimin mazmûn-ı münîfi ile amel eyleyesiz alâmet-i şerîfe i‘timad kılasız tahrîren fî evâhir-i şehr-i Rebiü’l âhir sene sitte ve tis‘în ve elf
Be-makâm-ı Edirne El-mahrûse
64
154/29-2