Türkiye’de Uygulanan Sigortac•l•k Hesap Plan•

Sigorta i•letmeleri de dahil olmak üzere tüm i•letmeler finansal raporlar•n• 26.12.1992 tarih ve 21447 Say•l• Resmi Gazete ile yürürlü•e giren 1 S•ra No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebli•i ile 1 Ocak 1994 tarihinden itibaren tüm i•letmeler taraf•ndan Tek Düzen Hesap Plan•na (TDHP) uygun olarak haz•rlamaya ba•lam••lard•r. Sigorta sektörü kapsam•nda yer alan faaliyetlerin di•er sektörlerin faaliyetlerinden büyük ölçüde farkl• olu•u nedeniyle mevcut TDHP sektörün ihtiyaçlar•n• kar••layamam••, 30.12.2004 tarihinde Resmi Gazete’de yay•nlanan ve 01.01.2005 tarihinde yürürlü•e giren Sigortac•l•k Hesap Plan• ile sektör, ihtiyaçlar•na uygun hesap plan•na kavu•mu•tur. Söz konusu Tebli•in ard•ndan 31.12.2004 tarihinde 25687 say•l• Resmi Gazetede Sigortac•l•k Muhasebe Sistemi Yönetmeli•i yay•mlanm••t•r. Söz konusu Yönetmelik, Sigortac•l•k Hesap Plan• ve #zahnamesi ile ilgili yönetmeli•in tamamlay•c•s• niteli•inde olup yönetmelikte, sigorta •irketlerince düzenlenmesi gereken mali tablolar•n•n amaçlar•, nitelikleri, mali tablolar• olu•turan unsurlar•n tan•m• ve öz sermaye kavram• aç•klanm••t•r.

Sigorta sektörünün di•er sektörlere göre farkl• bir yap•ya sahip olmas•, sektöre has i•lemleri kapsayan farkl• bir hesap plan•na ihtiyaç duyulmas•na sebep olmu•tur. Sigorta sektörünün söz konusu ihtiyaçlar•n• kar••lamak amac•yla 30.12.2004 tarih ve 25686 Say•l• Resmi Gazetede yay•nlanan Sigortac•l•k Hesap Plan• ve #zahnamesi hakk•nda Tebli• (Sigortac•l•k Muhasebe Sistemi Tebli• No: 1) ile sigorta sektörüne ait hesap plan• ve izahnamesi yay•nlanm••t•r. Tebli•in 1. Maddesinde sektöre özgü hesap plan•n•n olu•turulma sebebi aç•klanm••t•r. Söz konusu maddeye göre hesap plan• olu•turulmas•n•n temel sebepleri; “sigortac•l•k sektöründe tek tip mali tablolar

haz•rlanmas•na imkan tan•nmas•, •irketlerin yükümlülüklerini yerine getirebilmesi ve mali güçlerinin izlenebilmesi, sigorta ve reasürans •irketleri ile emeklilik •irketlerinin

39

muhasebe kay•tlar•nda ve raporlamalar•nda tekdüzelik sa•lanmas•, sa•l•kl• ve mukayese edilebilir bilgi üretimi ve ak•m•n• sa•layacak bir alt yap• olu•turup gerek sigortac•l•k sektörünün, gerekse sigorta ve reasürans •irketleri ile emeklilik •irketlerinin mali durumunun ve geli•iminin mümkün olan en iyi •ekilde izlenebilir ve de•erlendirilebilir hale gelmesidir” olarak ifade edilmi•tir. •zâhname, tüm hesap

s•n•flar•n• ve hesaplar• detayl• olarak aç•klam••t•r. •zâhname’de yer verilen hesap s•n•flar• Tablo 4’te toplu olarak gösterilmi•tir.

Tablo 4: Sigortac•l•k Hesap Plan•n•n Yap•s•

SINIF KODU HESAP SINIFLARI

1 CAR• VARLIKLAR

2 CAR• OLMAYAN VARLIKLAR

3 KISA VADEL• YÜKÜMLÜLÜKLER

4 UZUN VADEL• YÜKÜMLÜLÜKLER

5 ÖZSERMAYE

6 GEL•R TABLOSU HESAPLARI

7 HAYAT DI!I BRAN!LARI TEKN•K KISIM GEL•R TABLOSU

8 -

9 NAZIM HESAPLAR

Kaynak: Sigortac•l•k Hesap Plan• ve •zahnamesi Hakk•nda Tebli", 2004.

Tablo 4: Sigortac•l•k Hesap Plan•n•n Yap•s•’nda gösterilen 1-5 aras• hesap s•n•flar• bilanço hesap s•n•flar•n• ifade etmekte olup, 1 no’lu Muhasebe Sistemi Uygulamalar• Genel Tebli"inde yer alan TDHP’den bu anlamda farkl•l•k arz etmemektedir. Hesap s•n•flar• incelendi"i zaman bilanço hesap s•n•flar•nda di"er sektörlerde kullan•lan bilançolara göre farkl•l•k bulunmad•"• gözlemlenmektedir. Farkl•l•k hesap gruplar•nda bulunmaktad•r. Sigorta •irketlerinin prim gelirlerinin büyük ço"unlu"unu kar••l•k olarak ay•rd•"• için 3 K•sa Vadeli Yükümlülükler s•n•f•nda en büyük grup kar••l•klar•n tutuldu"u grup olmaktad•r. Yine Tablo 4’ten görülece"i üzere gelir tablosu hesaplar• iki farkl• hesap s•n•f•nda izlenmektedir. 6 no’lu hesap s•n•f•nda Gelir Tablosu hesaplar• (Teknik gelir ve Teknik Gider, Yat•r•m Geliri ve Gideri) 7 no’lu hesap s•n•f•nda ise Hayat D••• Bran•lar• Teknik K•s•m Gelir Tablosu hesaplar• izlenmektedir. Y•l içerisinde yap•lan prim tahsilatlar• ve ödenen tazminatlar 7 no’lu hesap s•n•flar•nda izlenir. Y•lsonunda bu hesaplar 6 no’lu hesaplara yans•t•larak kapat•l•r.

40

Sigorta i•letmelerinde faaliyetler normal finansal i•lemler ve teknik finansal i•lemler olarak ayr•lm••t•r (Özkan, 1998: 474). Gelir tablosu hesaplar• teknik gelir/gider ve teknik olmayan gelir/gider (Yat•r•m gelir/giderleri) olarak ikiye ayr•lm••t•r. Bu sayede •irketin gelir ve giderlerini esas faaliyeti olan sigorta faaliyetlerinden mi, yoksa yapm•• oldu•u yat•r•mlardan m• elde etti•i gözlemlenebilmektedir. Hesap gruplar•na göre sigorta •irketlerinin kullanm•• oldu•u bilanço ve gelir tablolar• “Tablo 5: Sigortac•l•k Hesap Plan•na Göre Gelir Tablosu”nda ve “Tablo 6: Sigortac•l•k Hesap Plan•na Göre Bilanço Örne•i”nde gösterilmi•tir.

Tablo 5: Sigortac•l•k Hesap Plan•na Göre Gelir Tablosu

60.Hayat D••• Teknik Gelirler 61.Hayat D••• Teknik Giderler(-)

62.Hayat Teknik Gelirler 63.Hayat Teknik Giderler(-)

66.Yat•r•m Gelirleri 67.Yat•r•m Giderleri(-)

68.Di•er ve Ola•and••• Faaliyetlerden Gelir ve Karlar ile Gider ve Zararlar 69.Dönem Net Kar veya Zarar•

Kaynak: TDHP Sisteminde Sigorta Muhasebesi.2007.sf.24

Sigortac•l•k hesap plan•na göre Tablo 5’den de görülece•i üzere gelir tablosu iki k•s•mdan olu•maktad•r. Birinci k•s•m 60, 61, 62 ve 63 no’lu gruplar•n olu•turdu•u teknik gelir ve giderlerin bulundu•u k•s•md•r. "kinci k•s•m ise yat•r•m gelirleri ve giderlerinin bulundu•u yat•r•m k•sm•d•r. •irketler böylelikle esas faaliyetleri ile di•er faaliyetlerinden elde ettikleri gelirleri ve yapm•• olduklar• harcamalar• ayr• ayr• görebilmektedir.

41

Tablo 6: Sigortac•l•k Hesap Plan•na Göre Bilanço Örne•i

1.Cari Varl•klar 3.K•sa Vadeli Yükümlülükler

10.Nakit ve Benzeri Varl•klar 30.Finansal Borçlar 11.Finansal Varl•klar ve Riski

Sigortal•lara Ait Finansal Yat•r•mlar

32.Esas Faaliyetlerden Borçlar 12.Esas Faaliyetlerden Alacaklar 33.!li•kili Taraflardan Borçlar 13. !li•kili Taraflardan Alacaklar 34.Di•er Borçlar

14.Di•er Alacaklar 35.Sigortac•l•k Teknik Kar••l•klar• 18.Gelecek Aylara Ait Giderler ve

Gelir Tahakkuklar•

36.Ödenecek Vergi ve Benzeri Di•er Yükümlülükler ile Kar••l•klar• 19.Di•er Cari Varl•klar 37.Di•er Risklere !li•kin Kar••l•klar

2.Cari Olmayan Varl•klar 38.Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklar•

22.Esas Faaliyetlerden Alacaklar 39.Di•er K•sa Vadeli Yükümlülükler 23.!li•kili Taraflardan Alacaklar 4.Uzun Vadeli Yükümlülükler

24.Di•er Alacaklar 40.Finansal Borçlar

25.Finansal Varl•klar 42.Esas Faaliyetlerden Borçlar 26.Maddi Varl•klar 43.!li•kili Taraflardan Borçlar 27.Maddi Olmayan Varl•klar 44.Di•er Borçlar

28.Gelecek Y•llara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklar•

45.Sigortac•l•k Teknik Kar••l•klar• 29.Di•er Cari Olmayan Varl•klar 46.Ödenecek Vergi ve Benzeri Di•er

Yükümlülükler ile Kar••l•klar• 47.Di•er Risklere !li•kin Kar••l•klar 48.Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklar•

49.Di•er K•sa Vadeli Yükümlülükler

5.Özsermaye

50.Ödenmi• Sermaye 52.Sermaye Yedekleri 54.Kar Yedekleri

57.Geçmi• Y•llar Karlar• 58.Geçmi• Y•llar Zararlar•(-) 59.Dönem Net Kar•

Aktif Toplam• Pasif Toplam•

Kaynak: TDHP Sisteminde Sigorta Muhasebesi.2007.sf.24

Tablo 6’dan görülece•i üzere Sigortac•l•k Hesap Plan•nda yer verilen hesap gruplar•, 1 no’lu Muhasebe Sistemi Uygulamalar• Genel Tebli•inde yer alan TDHP’de bulunan hesap gruplar•ndan büyük ölçüde farkl•d•r. Sigorta •irketleri hizmet sektöründe faaliyet gösterdiklerinden üretim ve ticaret i•letmelerinde bulunan hesap gruplar• sigortac•l•k hesap plan•nda bulunmamaktad•r. Örne•in hizmet sektöründe stok bulunmad•••ndan 15 Stoklar ve 62 Sat••lar•n Maliyeti hesap gruplar• sigortac•l•k hesap plan•nda bulunmamaktad•r.

42