Muhasebe Politikalar•ndaki De•i•iklikler

TFRS 4, muhasebe politikalar•nda de•i•iklik yapmay• s•n•rland•rm••t•r. De•i•iklik yap•labilmesi için bu de•i•iklik sonucunda olu•an bilginin eskiye k•yasla ihtiyaca uygun olmas• veya daha güvenilir olmas• gerekmektedir. Muhasebe politikalar•n•n de•i•tirilmesi için baz• •artlar bulunmaktad•r. Sözle•melerin finansal varl•k/borç ortaya ç•kard••• durumlarda “TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebele•tirme ve Ölçme” ya da “TFRS 9:Finansal Araçlar” standartlar• uygulan•r. Finansal varl•klar di•er standartlar itibariyle gerçe•e uygun de•er ile ölçülür, uyumla•t•rmay• sa•lama aç•s•ndan piyasa

67

ko•ullar•nda ortaya ç•kan de•i•meleri yans•tmak üzere muhasebe politikalar•n•n de•i•tirilmesine izin verilebilir (Elita•,2011:321).

TFRS 4’ün 22 ila 30. Maddeleri TFRS’leri uygulamakta olan sigortac•n•n yapt••• de•i•iklikleri izah etmektedir. Bu maddeler kapsam•nda muhasebe politikalar•n•n de•i•ikli•i ile ilgili olarak “TMS 8 Muhasebe Politikalar•nda De•i•iklikler ve Hatalar standard•na” at•fta bulunulmu•tur. TMS 8’e göre, sigorta •irketlerinin muhasebe politikalar•n• de•i•tirebilmesi için, yap•lacak de•i•ikli•in finansal tablo kullan•c•lar•n•n ekonomik karar almalar•nda daha uygun bir hale getirmesi ve finansal tablolar•n güvenilirliklerinin azalmas•n• engellemesi gerekmektedir veya finansal tablolar• daha güvenilir hale getirmekte ve kullan•c•lar•n ihtiyac•na daha az uygun olmas•n• engellemesi gerekmektedir. Bu durumlar söz konusu oldu•unda sigorta •irketi muhasebe politikalar•nda de•i•iklik yapabilir (TFRS 4 md.22, 2006). Muhasebe politikalar•nda de•i•ikli•in söz konusu olabilece•i konular TFRS 4 sigorta sözle•meleri standard•n•n 23. maddesinde belirtilmi•tir. Bu politikalar standartta belirtilen s•ras•yla a•a••da ayr• ayr• incelenmi•tir.

i. Cari Faiz Oranlar•

Cari Faiz Oranlar•: Sigortac•n•n ertelenmi• üretim giderlerini ve ilgili maddi olmayan varl•klar• içeren sigorta borçlar• için cari faiz oranlar•n• yans•tmas• için yeniden ölçme ve bu borçlardaki de•i•iklikler kar/zararda muhasebele•tirmek için muhasebe politikalar•nda de•i•ikli•ine izin verir. Bu uygulama ihtiyaridir (Genço•lu ve di•erleri, 2013: 652). Hesaplarda faiz oranlar•n•n de•i•imi dikkate al•n•r. Bu uygulama zorunlu de•ildir. E•er cari faiz oranlar• kullan•l•yorsa bu uygulaman•n her y•l yap•lmas• gerekir (Elita•, 2011: 319).

ii. Mevcut Uygulamalar•n Devam•

Standart belirtmi• oldu•u üç durumun uygulamas•na devam edilebilece•ini belirtmektedir. Bu uygulamalar• ilk defa uygulamaya ba•layacak •irketlerin finansal tablolar•n güvenilirli•i ve ekonomik karar almada aç•klay•c• olmas• ile ilgili aç•klamas•na uyuldu•u anlam•na gelmemekte oldu•u ayr•ca belirtilmi•tir (TFRS 4, md. 25, 2006).

68

iii. •htiyatl•l•k

Sigortac•n•n, sigorta sözle•mesine ili•kin muhasebe politikalar•n• a••r• ihtiyatl•l••• ortadan kald•rmak amac•yla de•i•tirmesi gerekmemektedir. E•er sigortac• yeteri kadar ihtiyatl• davran•yorsa, ek olarak önlem almas•na gerek yoktur (TFRS 4, md. 26, 2006).

iv. Gelecekteki Yat•r•m Marjlar•

Sigortac•n•n, sigorta sözle•melerinde olu•an gelecekteki yat•r•m karl•l•••n• ortadan kald•rmak için muhasebe politikalar•n• de•i•tirmesine gerek yoktur. Buna ra•men, varl•klar üzerindeki muhasebe politikalar• borçlarda olu•acak yat•r•m karl•l•••n• yans•tacak •ekilde de•i•tirilmez (kapsaml• yat•r•m amaçl• muhasebe sistemine geçi• d•••nda). UMSK iyile•tirmelerle ya da gelecekteki yat•r•m karl•l•••n•n dezavantajlar•yla ilgili yap•lacak i•lemlerle ilgili kan•ta ihtiyaç duyar (Mirza, Ornell ve Graham, 2008: 422).

v. Gölge Muhasebe

TFRS 4, sigorta •irketlerinin gerçekle•memi• kazanç ve kay•plar•n• da gerçekle•mi• kazanç ve kay•plar gibi raporlamas•na izin vermektedir. Standart, sigorta sözle•melerinin ölçümünde sigorta sözle•mesinin etkiledi•i varl•klarda ortaya ç•kan kazan•lmam•• kazanç ve kay•plar•n muhasebele•tirilmesinde ortaya ç•kan hatalar•n azalt•lmas• için sigortac•ya kazan•lmam•• kazanç ve kay•plar•n raporlanmas• konusunda hak vermektedir. Bu hak, gölge muhasebe olarak adland•r•lmaktad•r. Gölge Muhasebe prosedürleri varl•klar ve borçlar•n de•erlemesi yap•l•rken farkl• de•erleme modelleri kullan•lmas•ndan dolay• ortaya ç•kan yapay düzensizli•i düzeltmek için olu•turulmu•tur (Mirza, 2012: 450). Gölge muhasebe uygulamas• iste•e ba•l•d•r (Ernst&Young, 2010: 3239).

1.8.2.9. •ste•e Ba•l• Kat•l•m Özellikleri

Standart !ste•e ba•l• kat•l•m özelliklerini, sigorta sözle•melerinde iste•e ba•l• kat•l•m özellikleri ve finansal araçlarda iste•e ba•l• kat•l•m özellikleri olarak ikiye ay•rm••t•r. Standart sigorta sözle•melerinde iste•e ba•l• kat•l•m özelli•ini 34. maddede finansal sözle•meleri ise 35. maddede aç•klam••t•r. Standard•n 34. maddesine göre baz• sigorta sözle•meleri iste•e ba•l• kat•l•m özeli•inin yan• s•ra garanti edilen bir unsura da

69

sahiptir. Bu tür sözle•meyi ihraç eden sigortal• garanti edilen unsuru iste•e ba•l• kat•l•m unsurundan ayr• raporlayabilmektedir. Bununla birlikte standartta garanti edilen unsur için ayr• bir raporlama yap•lmas•na gerek olmad••• da ifade edilmi•tir. •ste•e ba•l• kat•l•m ile garanti edilen unsurun birlikte muhasebele•tirilmesi halinde bütün sözle•meleri borç olarak s•n•fland•r•l•r. Söz konusu unsurlar•n ayr• olarak raporlanmas• durumunda ise sadece garanti edilen unsur borç olarak s•n•fland•r•lmas•, iste•e ba•l• kat•l•m özelli•i ise ya borç ya da özkayna••n ayr• bir unsuru olarak s•n•fland•rmas• gerekmektedir. Anla••laca•• üzere Standart, iste•e ba•l• kat•l•m özelli•inin borç olarak m• yoksa özkaynak olarak m• raporlanaca•• konusuna aç•kl•k getirmemi•tir. Bu tespiti i•letmeye b•rakm••t•r. Ama tespit yap•l•rken üçüncü bir (borç veya özkaynak harici) kategori olarak s•n•fland•r•lmas•n• yasaklam••t•r.

•hraç edilen sözle•melerden elde edilen bütün primler, gelir olarak ( Prim gelirlerinin özkaynak unsuruna ait olan k•s•mlar•n•n ayr•lmas•na gerek yoktur ) muhasebele•tirilebilirler. Dolay•s•yla prim gelirlerinin özkaynak unsuruna ait olan k•s•mlar•n•n ayr•lmas•na gerek yoktur. E•er ihraç edilen sözle•me melez bir üründe sakl• türev ürün içeriyorsa, söz konusu türev ürün TMS 39 kapsam•nda muhasebele•tirilir (TFRS 4 md.34, 2006).

Sigorta sözle•melerinde iste•e ba•l• kat•l•m özelli•i ile ilgili 34. maddede yap•lan aç•klamalar finansal araçlarda iste•e ba•l• kat•l•m özelliklerine de uygulanmaktad•r. Bunun yan• s•ra e•er tüm sözle•me (iste•e ba•l• kat•l•m özeli•i ve di•er özellikler) borç olarak s•n•fland•r•lm••sa, sözle•menin borç yeterlilik testine tabi tutulmas• gerekecektir. Söz konusu sözle•meler sigorta sözle•mesi olarak nitelendirilmemesine ra•men standart bu sözle•melerden do•an primlerin gelir olarak muhasebele•tirilmesine izin vermektedir (TFRS 4, md.35, 2006).