US GAAP ve UFRS’lerin Yak•nsama Çal••malar•n•n Tarihsel Geli•imi

Amerika UFRS’leri yak•nsamaya Sarbanes-Oxley Kanunu ve Norwalk Antla•mas• ile h•z vermi• olsa da, Amerika aç•s•ndan yak•nsama durumu "kinci Dünya Sava••ndan beri gündemde olan bir durumdur. Sava• sonras• ekonomik düzenlemelerde tek tip muhasebe standartlar•n•n olmas• gereklili•ine de•inilmi•tir. Tek tip muhasebe standartlar•n•n en az•ndan ülkelerdeki büyük sermaye •irketleri taraf•ndan uygulanmas• gereklili•i ortaya ç•km••t•r. FASB ve UMSK 2002 y•l•nda imzalam•• olduklar• Norwalk Anla•mas•ndan bu yana birlikte çal••maktad•r. 2013 y•l•ndan itibaren Japonya ve Çin’de yak•nsama faaliyetlerine ba•lam••t•r. Amerikan Standartlar•n•n Uluslararas• Standartlara yak•nsamas• durumunun tarihsel geli•imi www.fasb.org sitesindeki veriler •••••nda olu•turulan Tablo 15’te gösterilmi•tir.

Tablo 15: US GAAP ve UFRS’lerin Yak•nsama Çal••malar•n•n Tarihsel Geli•imi

YIL 2000 YILI SONRASI YA!ANAN GEL"!MELER

2000 ^{SEC’in Uluslararas• Muhasebe Standartlar•yla ilgili içerik yay•nlamas•.}

Yay•nlanan içerikte muhasebe standartlar•n•n yak•nsamas•na ili•kin olarak haz•rlanan rapor ve SEC’in yabanc• •irketlerin finansal tablolar•n• UFRS’ye göre haz•rlamas•n• kabul etme süreci yer almaktad•r.

2001 IASC’n•n, Uluslararas• Muhasebe Standartlar• Kuruluna dönü•mesi

Uluslararas• Muhasebe Standartlar•na artan ilgi, kurumun ba••ms•z olmas• gereklili•i, kendi bütçesini düzenleme yetkisine sahip olmas• gereklilikleri do•rultusunda komite ba••ms•z bir kurul haline gelmi•tir.

118 Tablo 15’in Devam•

2002 Avrupa Birli!i’nin Uluslararas• Finansal Raporlama Standartlar•n• kullanmaya karar vermesi.

AB, AB üyesi tüm •irketlere 2005 y•l•ndan itibaren ba•layarak finansal tablolar•n• UFRS’ye göre haz•rlamay• zorunlu k•lm••t•r.

2002 _{Norwalk Anla•mas•: FASB ve UMSK’n•n standartlar konusunda ortak} hareket etmeyi kabul etmesi.

Eylül 2002’de FASB ve UMSK, standartlar•n yak•nsamas• konusunda anla•maya vard•lar. Bu anla•ma “Norwalk Anla•mas•” olarak an•lmaktad•r. Norwalk Anla•mas•nda amaç yüksek kaliteli ve uyumlu standartlar olu•turulmas•d•r. Olu•turulan standartlar•n ise hem yerel hem uluslararas• finansal raporlarda kullan•m alan•n•n geni•letilmesidir.

2003 SEC Amerika’daki özel sektör standartlar•nda FASB’n•n kural koyucu oldu!unu tekrardan teyit etmesi.

2002 y•l•nda yürürlü•e giren Sarbanes-Oxley Yasas•ndan sonra, SEC FASB’•n Amerika’daki Muhasebe standartlar• olu•umundan sorumlu kurum oldu•unu yeniden teyit etti. SEC ayr•ca FASB’•n muhasebe ilkelerindeki uyumla•t•rmalardan da sorumlu oldu•unu beyan etmi•tir.

2005 SEC yetkililerinin mutabakat yap•lmas• için yol haritas• olu•turma çal••malar• yapmas•.

Yabanc• •irketlerin 2009 y•l•ndan sonra UFRS’ye göre haz•rlad•klar• finansal durum tablolar•n•, ABD için US GAAP’a göre yeniden düzenleme zorunlulu•unu kald•rabilmek için mutabakat yap•lmas• yönünde çal••malara ba•lam••t•r.

119 Tablo 15’in Devam•

2006 FASB ve UMSK’n•n Mutabakat Muht•ras• Yay•nlamas•.

•ubat 2006’da, 2008 y•l• itibariyle yak•nsama yap•laca••na dair anla•ma yap•ld•••n• ifade etmek için mutabakat muht•ras• yay•nlam••t•r. Muht•rada hedeflerine 2008 y•l•na kadar ula•may• planlad•klar•n• bildirmi•lerdir. Muht•ra Norwalk anla•mas•n•n detayl• halidir. Muht•raya göre yak•nsaman•n amaçlar•; yüksek kalitede ayn• standart setlerini olu•mas• için muhasebe standartlar•n•n yak•nsamas•, standartlar aras•ndaki farkl•l•klar• elemekle u•ra•maktansa ortak standartlar olu•turup bunlar•n kalitesini artt•rmaya çal••mak ve yat•r•mc•lara yak•nsama sayesinde zay•f standartlar yerine güçlü standartlar sunmakt•r.

2007 SEC’in mutabakat gereklilikleri için öneriler sunmas• ve mutabakat zorunlulu!unu iptal etmek istemesi.

SPK, Temmuz 2007’de yapt••• düzenlemeyle yabanc• •irketlerin muhasebe sistemlerini US GAAP’a göre haz•rlama zorunlulu•unu kald•rarak bu •irketlerin UFRS’leri kullanmas•na izin vermi•tir. Ayr•ca SEC yerel •irketlere de UFRS’ler kapsam•nda finansal tablo haz•rlamalar• konusunda izin vermi•tir.

2007 FASB’•n, SEC’in Ulusal "irketlere de UFRS’yi iste!e ba!l• kullan•m hakk• vermesine kar#• cevap vermesi.

FASB, SEC’ten UFRS’lerin yerel •irketlerde kullan•m• hakk•nda görü• talep etmi•tir. Talep neticesinde verilen cevapta ise FASB’•n uluslararas•, ba••ms•z bir kurulu• taraf•ndan haz•rlanan standartlara kar•• olmad•••n• fakat UFRS’lerin plans•zca yerel •irketler için de kullan•ma aç•lmas•n•n ikili raporlamayla sonuçlanaca••n•, bunun da kar••la•t•r•labilirli•e zarar verece•ini aç•klam••t•r.

2007 FASB’•n ve UMSK’n•n $#letme Birle#meleri konusundaki Standartlar•n• Yak•nsamas•.

2007 y•l•n•n sonlar•na do•ru FASB ve UMSK ilk ortak projeleri olan !•letme Birle•meleri ile ilgili standartlar•n• yak•nsad•klar•n• aç•klam••lard•r.

120 Tablo 15’in Devam•

2008 FASB’•n ve UMSK’n•n Mutabakat Muht•ras•n• Güncellemesi.

Eylül 2008’de FASB ve UMSK 2006 mutabakat muht•ras•n• ve geli•melerini aç•klam••, 2011 hedeflerini yay•nlam••lard•r.

2008 SEC’in Amerika’n•n UFRS’leri uyumla•t•rmas• ile ilgili yol haritas•n• yay•nlamas• ve UFRS’nin erken kullan•m• alternatifi ile ilgili kurallar• aç•klamas•.

2014 y•l•n•n ba•lar•nda uygulamaya konmas• için SPK muhtemel bir yol haritas• yay•nlam••t•r. Söz konusu yol haritas• pek çok köklü de•i•ikli•i içermektedir.

2009 Finansal Muhasebe Vakf• (FAF: Financial Accounting Foundation) ile FASB’nin SEC’in yol haritas•na dair yorum mektubu yay•nlamalar•

Vak•f ve Kurul SEC‘nin yol haritas•n• desteklediklerini aç•klad•lar. Ve Tek tip, kaliteli muhasebe standartlar•n•n olu•turulmas• gereklili•ini savunmu•lard•r.

2010 SEC’in Küresel Muhasebe Standartlar• ve Yak•nsamalara destek verece•ini aç•klamas•.

SEC taraf•ndan yap•lan aç•klamada UFRS kullan•m•na ve küresel tek set muhasebe standartlar•na olan destek verilece•i aç•klanm••t•r. Ayr•ca: US GAAP ile UFRS’lerin yak•nsamaya devam edilmesinin gereklili•i ifade edilmi•, UFRS’lerin düzenlemesinde kat•l•mc• olarak bulunman•n önemine de•inilmi•, mevcut sistemi UFRS’lere çevirmek için bir komisyon olu•turulup bu komisyonun çal••ma plan• geli•tirip uygulamas• gereklili•ine de•inilmi•tir.

2010 FASB’•n dönemsel olarak yak•nsama konusunda gelinen durumu ve projedeki ilerlemeleri rapor olarak sunmas•.

Nisan 2010’da FASB ve UMSK ilk çeyrek için i•leyi•lerinin raporunu yay•nlad•lar. Haziran 2010’da FASB ve UMSK çal••ma planlar•n• düzenlemeyi ve önceliklerinin ön anla•ma gere•i daha önemli standartlar• geli•tirmek ve standartlar•n kalitesini artt•rarak sermayedarlar ve di•er yat•r•mc•lar için kritik bilgileri haz•rlamaya vermi•lerdir.

121 Tablo 15’in Devam•

2011 FAF’•n ve FASB’•n, stratejileri hakk•nda UMSK’ya bilgi payla••m• yapmas•.

Mart ay•nda Amerika’da yirmi ülkenin ulusal standart olu•turucu kurulu•lar•yla toplant• yap•larak sürecin i•leyi•iyle ilgili bilgilendirme yap•lm••t•r.

2011 UMSK–FASB yak•nsama çal••malar•nda durumun bildirilmesi.

Nisan ay•nda UMSK ve FASB yak•nsama i•lemlerinin tamamlanmak üzere oldu•unu aç•klam••lard•r. Kurullar, Sigorta Standard• gibi ortakla•a yapacaklar• Mutabakat Muht•ras•nda, kalan üç standarda da öncelik vermeye (finansal türevler, gelirlerin muhasebele•tirilmesi ve kiralama i•lemleri) karar vermi•lerdir.

2012 SEC ekibinin Çal••ma Plan•yla ilgili “Final Raporu”nu yay•mlamas•.

Temmuz 2012’de finansal raporlama sisteminin Amerikan kullan•c•lar için kullan•m• ile ilgili olarak tamamlanan rapor yay•nlanm••t•r. Rapor UFRS kullan•m• ile ilgili bilgileri Amerikal• kullan•c•lara bildirmekte ancak nas•l kullan•laca••na dair herhangi bir tavsiye içermemektedir. Kurum raporunda, çözülemeyen birçok olay ile ilgili çözümlemeler yapm••t•r. Bu konulara örnek olarak, UFRS’lere dahil olarak, muhasebe standartlar•nda çe•itlilik, Dünya genelinde çe•itli yetkili kurulu•lara yetki ve zorlama, UFRS’leri yak•nsaman•n potansiyel maliyetleri, yat•r•mc• e•itimleri ve hükümet ile alakal• durumlar verilebilir.

2013 UFRS Vakf•’n•n Muhasebe Standartlar•na Tavsiye Forumunu (ASAF: Accounting Standards Advisory Forum) toplamas•.

Forumda Vak•f, standartlar•n geli•iminde di•er ülke standart koyucular•n•n fikirlerini almak için ve UFRS’leri geli•tirmek için tavsiyeler almak ad•na olu•turulmu•tur. FASB, ASAF’nin on iki üyesinden biri olarak seçilmi•tir. FASB’nin ASAF’a üyeli•i ile US GAAP ve UFRS’lerin geli•tirilmesi ve yak•nsamas•yla ilgili Amerikan ç•karlar•na göre standartlar olu•turup sürdürme •ans•na sahip olmu•tur.

Kaynak: www.fasb.org sitesinde ki bilgilere göre haz•rlanm••t•r. (Eri•im Tarihi:15.10.2014)

Tablo 15’te Amerika’n•n UMSK ile yak•nsama çal••malar•nda geldi•i nokta tarihsel kronolojiye göre verilmi•tir. Tablo 13’te de görülece•i üzere ABD, UMSK’n•n kurucu üyelerinden birisidir. Uzun y•llar da IASC’•n çal••malar•na destek vermi•tir. Buna ra•men IASC taraf•ndan yay•nlanan muhasebe standartlar•n• uygulamaktan kaç•nm••t•r. ABD uygulamada, FASB taraf•ndan olu•turulan muhasebe standartlar•n•

122

kullanmaktad•r. Önceki k•s•mlarda da bahsedildi•i üzere ya•anan krizler neticesinde Amerika senatosu Sarbanes-Oxley yasas• ile SEC’e ilke bazl• standartlar olu•turma görevi vermi•tir. Hali haz•rda ilke bazl• standartlardan olu•an UFRS’leri incelemeye alan SEC, standartlar• ABD aç•s•ndan yetersiz görmü•tür. SEC’e göre UFRS’ler ilke bazl• standart tan•m•n• tam anlam•yla kar••lamamaktad•r. SEC ilke ve kural bazl• standartlar•n özelliklerini birlikte ta••yan hedef bazl• standartlar olu•turmaya karar vermi•tir. Bu yüzden ABD UFRS’leri tam olarak uyumla•t•rmamaktad•r. 2002 y•l•nda Norwalk Anla•mas•yla FASB ve UMSK ortak standart olu•turmaya karar vermi•tir. 2007 y•l•nda SEC, FASB’a dan••madan ABD’deki yabanc• ve yerli •irketlere US GAAP uygulama zorunlulu•unu kald•rm••t•r. !steyen •irketlerin UFRS’ler ile finansal tablo haz•rlayabilece•ini, haz•rlad•klar• tablolar• US GAAP’a göre yeniden düzenlemelerine gerek olmad•••n• aç•klam••t•r. Uyumla•t•rma aç•s•ndan bak•ld•••nda bu geli•me ABD için büyük bir ad•m olmu•tur. Bu duruma FASB’tan itiraz gelmi•tir. FASB küresel olarak tek set finansal tablo olu•umunu destekledi•ini aç•klam•• ancak ulusal çapta UFRS’leri kullan•ma sürmenin finansal tablolarda çift ba•l•l••a neden olaca••n• bunun da yeknesakl••• bozaca••n• iddia etmi•tir. Dolay•s•yla FASB, UFRS’lerin ABD’de kullan•m•na s•cak bakmamaktad•r. Bunun yerine UMSK ile birlikte haz•rlad••• standartlar•n tüm ülke genelinde kullan•m•n•n daha do•ru olaca••na kanaat getirmi•tir.

Ortak standart olu•turmada amaç FASB ve UMSK için farkl•d•r. FASB aç•s•ndan amaç, yetersiz gördü•ü konularda UFRS’leri iyile•tirmesi, kendi standartlar•nda yeterli gördü•ü alanlarda da UFRS’leri güncellemesiyken, UMSK aç•s•ndan ABD’nin deste•ini arkas•na almas• ve haz•rlam•• oldu•u standartlar•n uluslararas• camiada tan•n•rl•••n• artt•rmakt•r. Yap•lan anla•ma neticesinde k•sa vadede US GAAP ve UFRS’de bulunan i•letme birle•meleri standartlar• birbirine yak•nsanm••t•r. Mevcut durumda da FASB standartlar• tamamen uyumla•t•rmamaktad•r. Ortak çal••ma esnas•nda kendi standartlar• ile UFRS’leri benze•tirmekte ama tam anlam•yla birbirinin ayn•s• yapmamaktad•r.

FASB’•n UFRS ile k•sa vadede ortakla•a olu•turaca•• belirli standartlar vard•r. Bunlardan bir tanesi de sigorta sözle•meleri standart•n•n ikinci bölümüdür. Sigorta sözle•meleri standard•n•n birinci k•sm• tamamlanm•• ve yay•nlanm•• olmas•na ra•men

123

ikinci bölüm on y•ld•r tamamlanamam••t•r. Sektörde ABD’nin a••rl•••n•n bulunmas• ve finansal tablo kullan•c•lar•n•n ABD’nin standart olu•um sürecine dahil olmas• konusunda UMSK’ya yapt•klar• bask• neticesinde standart FASB ve UMSK’n•n ortak çal••mas•yla olu•turulmaktad•r.