SATICI GARANTİ BELGELERİ

A. GENEL OLARAK

Satıcıların, garanti belgesi düzenlemek gibi bir sorumlulukları

bulunmamaktadır. Uygulamada da genellikle düzenlememektedirler. Satıcılara bu noktada yüklenen sorumluluk, Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 13 üncü maddesinde de belirtildiği gibi, sanayi ürünleri için üretici tarafından düzenlenmiş garanti belgesini tüketicilere iletmekten ibarettir. Garanti belgesini tüketiciye verme sorumluluğunun satışı yapan satıcı, bayi, acente ya da temsilciliklere yüklenmesinin sebebi, bu belgeleri üretici firmaya göndererek tekemmül ettirme sorumluluğunun

tüketiciye ait olmasının uygulamada yarattığı sıkıntılardır313. Çalışmamızın garanti

belgelerinin tarihî gelişimi bölümünde de değindiğimiz üzere, Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun yürürlüğe girmeden önce düzenlenen garant i belgelerindeki garanti şartları bölümünde genellikle “garanti istek fişi ve garant i kartı müşteri tarafından bayi huzurunda satış anında doldurularak, istek fişi şirketimize postalanmalıdır. Garanti kartının hatalı doldurulması, zayii veya garanti istek fişinin satış tarihinden daha geç postalanması garantiyi hükümsüz kılar.”

şeklinde ifadeler bulunmaktaydı314. Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun

yürürlüğe girmesi ile artık tüketiciler açısından söz konusu hüküm (garanti şartları içerisinde bulunduğunda haksız şart niteliği taşıdığı için) geçersizdir. Fakat garanti belgeli bir ürünün satışı hakkındaki bazı bilgiler üreticiler açısından oldukça önemlidir. Bunların başında ürünün ne zaman satıldığı, kime satıldığı gibi bilgiler gelmektedir. Bu sayede üreticiler, hem ürün hakkında istatistikî verilere sahip olmakta hem de garanti belgesi kapsamında kendisine başvuran kişinin başvurusunun doğruluğu hakkında önemli bilgiler edinmektedirler. Ayrıca, faturası kaybedilmiş bir ürünün satış tarihi veya bir ürünün, ikinci el olup olmadığı da bu bilgiler sayesinde 313

Yavuz (Şerh), s. 1064. 314

anlaşılabilmektedir. Dolayısıyla uygulamada satıcılar, üreticiler tarafından düzenlenmiş olan garanti belgesini tüketicilere iletmekte ve söz konusu satış hakkındaki bilgileri de üreticiye göndermektedirler.

Genel uygulama satıcı konumundaki kişilerin garanti belgesi düzenlememesi olsa da, irade serbestisi ilkesi uyarınca istisnaî olarak satıcıların da garanti belgesi düzenlemesi mümkündür. Bu durumda satıcı konumundaki kişinin hem satıcı hem de üretici olması ile sadece satıcı olması durumunda da farklı sorumlulukları bulunmaktadır. Söz konusu sorumluluk farklarına değinmeden önce satıcı kavramı üzerinde durmak faydalı olacaktır.

Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendine göre satıcı, “Kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticarî veya meslekî faaliyetleri kapsamında tüketiciye mal sunan gerçek veya tüzel kişileri” (m. 3/f) ifade eder.

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarı Taslağının315 3 üncü maddesinin (i)

bendinde ise satıcı, “Kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticarî veya meslekî faaliyeti kapsamında tüketiciye mal sunan ya da sunmayı taahhüt eden gerçek veya tüzel kişi” dir. 1999/44 sayılı Avrupa Birliği Direktifinde ise “yürüttüğü meslekî ya da ticarî faaliyet çerçevesinde bir tüketim malını sözleşmeyle satan gerçek ya da

tüzel kişi” olarak ifade edilmiştir316. Farklı ülkelerde satıcı terimi yerine benzer

terimler de kullanılabilmektedir. Örneğin Alman Medenî Kanununun 14 üncü

maddesinde, işveren ya da müteşebbis317 olarak ifade edilebilecek “Unternehmer”

ifadesi kullanılmıştır318.

Satıcı tarafından verilen garanti belgeleri, satılan ürünün satıcı tarafından üretilip üretilmemesine göre farklılık gösterir. Satıcının, kendisinin üretmediği fakat sattığı ürüne ilişkin olarak bir garanti belgesi düzenleyip bu belgeyi de satım konusu 315

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun tasarı taslağı ve bu taslağa ilişkin Gümrük ve Ticaret Bakanlığının genel açıklamaları için bkz., http://www.gumrukticaret.gov.tr/ice- rik/31/2049/tuketicinin-korunmasi-hakkinda-kanun-tasarisi-taslagi-tum-kesiml.html (10.12.2012) 316

Zevkliler / Aydoğdu, s. 838. 317

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun tasarı taslağının garanti belgelerini düzenleyen 31. maddesinde de müteşebbis ifadesi kullanılmıştır.

318

ürün ile garanti alana devrettiği uygulama ekonomik gücü yüksek bazı satıcılar tarafından yapılabilmektedir. Örneğin bazen satıcı konumundaki elektronik ürün satan bazı firmaların sattıkları ürünler için, o ürünün üreticisinin yanında kendi satıcı garanti belgelerini verdikleri de görülmektedir. Bu garanti belgelerinde değiştirme, indirim veya bedel iadesi gibi seçenekler sunmaktadırlar. Bu seçenekler genellikle daha kısa süreli (örneğin bir hafta veya bir ay gibi) olmaktadır. Bazen de bu satıcılar tüketici ile anlaşarak basit tamirleri kendi teknik personeline yaptırmaktadırlar. Ancak günümüzde satıcıların, sattıkları ürünlere ilişkin olarak garanti belgesi düzenlemeleri ve bu tür hizmet sunmaları nadir rastlanan bir durumdur. Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanuna göre de, satıcıların garanti belgesi düzenleme ve bu belge kapsamında hizmet sunma zorunlulukları yoktur.

Satıcı garanti belgesi ile satılan bir üründen dolayı garanti belgesi kapsamında doğan sorumluluk sadece alıcı ile satıcı arasındadır. Yani üreticinin veya ithalâtçının satıcı garanti belgelerinden dolayı müteselsilen sorumluluğu yoktur. Oysa üretici garanti belgelerinden dolayı tüketiciye karşı satıcı, bayi, acente, üretici, ithalâtçı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 13 üncü maddesi gereği

müteselsilen sorumludurlar. Bu kişiler arasında ihtiyarî dava arkadaşlığı vardır319.

Günümüzde “eğer beğenmezseniz para iade garantili320” veya “daha düşük

fiyatlı olarak bulursanız para iade garantili321” şeklinde ifadeler içeren garanti belgeli

319

Müteselsil sorumlulukta ihtiyarî dava arkadaşlığının varlığı hakkında bkz., Ulukapı, s. 116. 320

Özellikle Amerika’da bu tür garanti belgeleri çok yaygındır. Çok sayıda firmanın internet sayfasında bu türden garanti belgesi örneği de bulunmaktadır. Örneğin kamyon motor parçası üreticisi bir firmanın ürünlerine 60 gün için veya 3 depo boşalması süresince performans garantisi verdiği ve bu süre içerisinde ürünün performansının beğenilmemesi durumunda para iadesi yapacağına dair garanti belgesi örneği için bkz., http://rfsms.com/about.html (10.12.2012). İngiltere’den bir örnekte ise bir zayıflama ilacı üreticisi ilaçları hakkında 90 gün içerisinde para iade garantisi tanımaktadır http://www.maxaman.co.uk/guarantee.htm (10.12.2012). Bir klima üreticisinin para iade garantisi hakkında bkz., http://www.appleheating.com/heating/heating- installation (10.12.2012).

321

Buna örnek olarak http://www.gloss-meters.com/PriceGuarantee.html (10.12.2012). İnternet sitesindeki ürünün üreticisinin ürününe ait garanti belgesinde alıcının 7 gün içerisinde ürününden daha ucuzunu bulması durumunda ürünün fiyatının %110 unu iade edeceğini taahhüt etmesi örnek verilebilir. Bu tür garanti belgelerinde ekseriyetle “Low price guarantee” ifadesini içeren belirgin bir logo ve hemen altında da garanti şartları bulunmaktadır. Bir salıncak üreticisine ait bu şekildeki bir garanti belgesi örneği için bkz., http://www.swingsetmall.com/pages/Low-Price- Guarantee.html (10.12.2012).

satışlar da yaygınlaşmaya başlamıştır. Satıcının yaptığı bu tür garanti taahhütlerini

üretici engelleyebilir mi? Bu konuda Alman Hukuk doktrinindeki bir görüşe322 göre,

üretici rıza göstermiyorsa, satıcının bu tür kayıtlar içeren satışlar yapmasına ruhsat vermeyebilir. Kanaatimce de bu tür satışlar, tüketicileri sadece bu garanti taahhüdünü yapan satıcılara yönlendirerek diğer satıcıların mağdur olmasına ve üreticinin diğer satıcılardaki ürünlerinin satılamamasına sebebiyet verebileceği için üreticilere bu yönde bir hak tanınması uygundur.