PLEVNE’NİN RUSLAR TARAFINDAN KUŞATILMAS

13 Eylül 1877’de yapılan askeri konseyde, Romanya ordusunu, Grivitsa birlikleriyle birlikte Plevne kampının kuzey cephesine yerleştirilmesine karar verildi.389 Bu tabyalardan Tuçenitski dağ geçidinde güçlendirilmiş 9. ve 4. kolordu bulunacaktı. Plevne-Lofça karayolunu gözetleme görevi 9. Loşkarev Süvari Tümenine verildi. Rus süvarilerinin Osman Paşa ile ilgili istihbarat bilgileri oldukça sınırlıydı. Osmanlı birlikleri 2 Ekimde Sofya-Plevne karayolu üzerinde birbirinden 8 ila 12 km aralıkta topçu birlikleri olan tahkimatlar inşa etmeye başlamışlardı. Tahkimatlar yapıldıktan sonra, Rus süvari komutanlarının hareketleri daha temkinli hale geldi ve Rus süvarileri karayoluna yaklaşamadı. Osman Paşa merkezle iletişimini korudu, serbestçe takviye aldı ve her türlü sarf malzemesini tedarik etti. Rus Tuna ordusu komutanı ve genel merkez, görevlendirdikleri komutanların kişisel yeteneksizliğini ve süvarilerin verilen görevleri düzgün bir şekilde yerine getiremediğini gördü. Bu yüzden Batı birliği Süvarilerinin tümünün sorumluluğu General Gurko’ya verildi. Krılov görevden alındı ve yerine Arnoldi getirildi. Gurko süvarilerin görevlerini daha iyi bir şekilde yerine getirebilmeleri için bir dizi önlem aldı. Bununla beraber Başkomutan ve Gurko, Plevne’nin ancak dört taraftan ablukaya alınarak bir başarı kazanılabileceğini anlamışlardı. Bu yüzden Plevne-Sofya karayolunda tahkim edilmiş Türk noktalarından birini ele geçirerek Plevne’nin ablukaya alınması kararlaştırıldı. Bu görev Gurko tarafından, Tuna ordusuna geldikten kısa bir süre sonra Zotov’un yerine Batı Birliği komutan yardımcılığına getirilen Totleben’in önderliğinde Gurko’ya verildi. 10 Ekim’de Gurko ve Totleben, yapacakları saldırının hazırlamaya başladıklarında, hem Plevne’deki hem de Plevne- Sofya yolundaki düşman kuvvetlerinin sayısı Rus komutanlığı tarafından büyük ölçüde abartılı olarak hesap edilmişti.390

388 _{Kostin, Skobelev 1843-1882, s.102-103}

389 _{Sbornik Materialov po Russko-Turetskoy Voynı 1877-1878gg. Na Balkanskom Poluostrov,}

Vıpusk.3, s.194-195

390 _{Sbornik Materialov po Russko-Turetskoy Voynı 1877-1878gg. Na Balkanskom Poluostrov,}

140

Plevne’deki Osman Paşa’nın ordusu, 59 tabur, 17 filo ve 11 topçu bataryasından olma üzere toplamda 66 top ve 40.000’den fazla askerden oluşmaktaydı. Bunlara ek olarak, Plevne-Sofya karayolunda, Teliş’te Osmanlının birlikleri vardı. Ne Rus komutanlığı ne de Totleben, ne de Gurko, Türk birliklerinin güçleri ve dağılışı hakkında aşağı yukarı doğru bir fikre sahip değildi. Plevne ablukasını tamamlamaya yönelik bir plan hazırlayan Totleben ve Gurko, Plevne’deki Osman Paşa’nın 80 taburu ve Sofya-Plevne yolunda ise 120 taburu olduğuna inanıyordu.391

24 Ekim 1877’de tüm planlamalar yapıldıktan sonra harekât başladı. Dağlı Dubnyak ve Teliş’e yönelik saldırı için toplam 48 tabur ve 170 toptan oluşan askeri güçten ana saldırı için sadece 19 tabur ve 64 topluk bir kısmı kullanılacaktı. Diğer güçler ise sadece destek verecekti.392 _{Türk Birliklerinin Dağlı Dubnyak’taki konumu,}

köyün güneybatısında ve karayolun kuzeyindeydi. Dağlı Dubnyak mevkiindeki savaş 24 Ekim’de saat 9: 00’da başladı ve saat 12: 00’ye kadar her üç kolun da cılız ve başarısız saldırılarıyla devam etti. 2. Muhafızlar Bölüğü 1.Tugayının komutanı Tümgeneral Zeddeler tarafından yönetilen orta kol, diğerlerinden en önce başlangıç pozisyonuna geldi. Türk topçu birliği, 8: 30 civarında, Küçük Savunma çemberine 2000 metre mesafeden ateş altına aldı. Karşılıklı yoğun topçu atışları ve silahlı çarpışma devam etti. Grenader Alayı komutanı saldırıya geçerek küçük savunma çemberini ele geçirdi ve büyük savunma çemberine saldırdılar fakat Osmanlı kuvvetleri tarafından püskürtüldüler. Destek saldırı Moskova Alayından geldi ancak yoğun Osmanlı ateşi altında büyük savunma çemberine ulaşamadılar ve yok kenarındaki mevzilere yerleştiler. Tümgeneral Zeddeler yaralandı, alayın kaybı ise çok büyüktü.393

Yaptığı saldırıların başarısız olması her ne kadar umutsuz olsa da başka bir saldırı planlamaya mecbur bırakıyordu. Geceyi bekleyip geri çekilmeye karar verdi. Akşam saat 6’ya kadar, Büyük Savunma Çemberinin ölü bölgesinde toplanan Rus askerleri savaş çığlıkları atmaya başladı. Savunma çemberine ulaşamayıp civarında hendeklerde mevzilenen diğer askerler de karşılık verdi ve tüm Rus askerleri hızla

391 _{Belyayev, Russko-Turetskaya Voyna 1877-1878 gg., s.290-291} 392 _{Kostin, Skobelev 1843-1882, s.103}

141

saldırıya geçti. Osmanlı savunma hattına saldıran askerler göğüs göğse savaştı. Rus birliklerinin kaybı 3.600 kişiye ulaştı ki bu Dağlı Dubnyak’taki tüm Osmanlı askerlerinin sayısına eşitti. 24 Ekim’deki savaştan kısa bir süre sonra Gurko, zayiatı nasıl en aza indireceğini düşünmekteydi. Sonuçta Dağlı Dubnyak’ın ele geçirilmesi tek başına Plevne’nin tamamen ablukaya alınmasını sağlamayacaktı. Abluka sonucunda Osman Paşa’nın 72 top ve 37.500 piyade dâhil olmak üzere toplam 40.500 kişilik ordusu, Plevne’de kuşatıldı.394

Osman Paşa ordusunun teslim olması büyük önem taşıyordu. Osmanlılar en iyi alan ordularından birini kaybetmişti. Balkanlardaki bütün Türk birlikleri sayısı beşten bire inmişti. Osmanlının bu kaybı telafi etmesi mümkün değildi. Osman Paşa ordusunun teslim olması Osmanlı askerlerinin ve Türk nüfusunun genel olarak moralini etkilememesi de mümkün değildi. Bu bağlamda, Plevne’nin düşmesi, Türk askerlerinin moral olarak yıkmış, maddi ve manevi olarak tükenme noktasına getirmişti. Osmanlı hükümeti, zaten 12 Aralık’ta savaşı sonlandırmak için Batı Avrupalı güçlere müdahale etme çağrısında bulunarak zayıflık ve savaşa devam edememe konusundaki zafiyetini kabul etmişti. Rus hükümeti, Osmanlı hükümetinin temel barış koşullarını tanıyana kadar hiçbir barış müzakeresine başlamamaya karar verdi.395

Tablo 5: Plevne’deki Osmanlı ve Rus Birliklerinin asker sayıları396

Rus Ordusu Osmanlı Ordusu

Plevne Birlikleri 122.000 kişi Osman Paşa Ordusu 50.000 kişi

Gurko Birlikleri 69.000 kişi Orhan Kolordusu Vidin’deki 40.000 kişi Güney Birlikleri 40.000 kişi Balkan Ordusu 31.000 kişi

Doğu Birlikleri 88.000 kişi Genel Doğu Tuna Ordusu 78.000 kişi Tuna Birlikleri 54.000 kişi Doğu Tuna Ordusu kalan 28.000 kişi

Toplam : 373.000 kişi Toplam : 227.000 kişi

394 _{Belyayev, Russko-Turetskaya Voyna 1877-1878 gg., s. 302} 395 _{Belyayev, Russko-Turetskaya Voyna 1877-1878 gg., s. 308-310} 396 _{Belyayev, Russko-Turetskaya Voyna 1877-1878 gg., s. 305}

142