PERFORMANS ÖLÇÜMLENMES‹NDE BALANCED SCORE – CARD YÖNTEM‹

‹flletmelerde Performans Ölçümlenmesinin stratejik unsurlar›n›n boyutlar› flüphe-siz farkl›l›klar göstermektedir.Ancak tümünün en uygun stratejilerle yönetilme-si,karmafl›k yap›ya sahip olan iflletmelerde zorluklar› da beraberinde getire-bilir..Bu kapsamda örne¤in;uygulanacak stratejilerin karl›l›k üzerine etkileri,maliyet azatl›m›,rakip iflletmeler,hedeflenen piyasalardaki de¤iflimlerin en iyi flekilde ölçümlenmesi,müflterilere odaklanma,de¤er yarat›lmas›,verilen hizmetler gibi çeflitli perspektiflerin ölçümlenmeleri ancak stratejik unsurlar›n iflletmelerin kar hedefleri üzerin etken olaca¤›ndan çok iyi de¤erlendirilmesi gereken bir konumdad›r. Bu nedenlerle Performans Ölçümlenmesine iliflkin Balanced Score-Card perspektifleri afla¤›da tablo 3 kapsam›nda ayr›nt› olarak gösterilmifltir:¹³

Tablo 3 Performans Ölçümlenmesi kapsam›ndaki balanced score-card perspektifleri A- Finansal Perspektif Financial Perspective

a- Sermayenin Dönüflümü Return on Capital

b- Nakit Ak›fl› Cash Flow

c- Kar›n Maksimizasyonu Revenue and Profit Growth

d- Pazar Paylafl›m› Market Share

B- ‹flletme içi Perspektif Internal Business Perspective a- Üretimin Dönüflümü Manufacturing Cycle Time

b- Y›ll›k Faaliyet Process Yield

c- Kalite Ölçümlenmesi Quality Measures d- Piyasaya Endekslenme Time to the Market

C- De¤iflim ve Ö¤renim Perspektifi a- Da¤›t›m Zamanlamas› ‹nnovation and Learning Perspective b- Siparifl Faturalar› Kapsam›nda Lead Time from Receipt of Order to

Müflterilere Zaman›nda Ulaflma Delivery to customer c- Eksikliklerin Derecesi Defect Level

Drury.C,Management and Cost Accounting 4 th Edition,1996

Yukar›da belirtilen perspektifler iflletmelerde performans›n gelitirilmesine olanak sa¤layacak bir Faaliyet Tabanl› Yönetimin boyutlar› kapsam›ndad›r. Söz konusu boyutlar s›ras›yla flöyledir:

a. Stratejik Analizler

‹flletmelerin y›ll›k aktivitelerinde gereksiz kaynak tüketimlerini önleyen bir analizdir.Dahas› müflterilere odak-lanm›fl hizmetlerde,iflletme karlar›

üzerine olumla etkiler yaratan bir ter-cihtir.

b. Maliyet Analizleri

‹flletmelerde yap›lan Maliyet Analizleri,maliyet azalt›m›n› etkile-mektedir.Bu etkilerin iki flekilde olufltu¤unu aç›klamak mümkündür:

• Maliyet azalt›m›n›n maksimum düzeyde gerçeklefltirilmesinde yön temlerin yarat›lmas›na olanak sa¤lamas› aç›s›ndan maliyet analiz leri önemli bir potansiyel

niteli¤indedir.

c. De¤er Analizleri

De¤er analizleri kapsam›nda amaçlanan maliyetlerin azalt›m›, iflletme faaliyetlerinin do¤r yolda ve zaman›nda yap›lmas›n›n sa¤lanmas›.

d. Faaliyet Tabanl› Bütçeleme Faaliyet tabanl› maliyet çat›s›n›n ifllet-melerde uygulanmas› kaynaklar›n ve faaliyetlerin do¤rudan iflletme kaynak ve stratejilerinin de¤erlendirilmesine yard›mc› olmaktad›r.

e. Hayat E¤risi Baz›nda Maliyetleme Bu yöntemde mamul düzeyinde maliyetlere bak›fl aç›s›, bir y›l›n üzerindeki periyodu kapsayarak maliyetlerin ve karl›l›¤›n ölçümlen-mesindeki uzun vadeli kararlar üzerinde etkendir.

Performans ölçümlenmelerinin belirli amaçlar yönünde öngörüldü¤ünde elbetteki elde edilecek sonuçlar› etk-ilemesi do¤ald›r.

f. Hedef Maliyet

Faaliyet Tabanl› Maliyet (ABC) temelinde üretimin flekillenmesi, önce-den belirlenen maliyet olgular›yla üre-timin gerçeklefltirilmesini öngörmesi nedeniyle iflletme kararlar›n› etkile-mektedir.

Geçmiflte iflletmeler tek bir maliyet sis-temi çerçevesinde ölçümlemelerini yapmaktayd›lar.bu nedenle Maliyet ve Yönetim ifllevleri k›s›tl› bir görüntü vermekteydi. Bugün gelifltirilen maliyet sistemleriyle çeflitlilik artm›fl oldu¤undan ölçümleme sistemleri de nicel ve nitelik olarak artm›flt›r.¹⁴ Dahas› yönetim muhasebesi liter-atüründeki geliflmelere bak›lacak olur-sa, iflletmelerde maliyet ve yönetim muhasebelerinin odak noktas›n›n orga-nizasyon yap›lar› çerçevesinde yarat›lan katma de¤erler oluflturmak-tad›r.¹⁵

9- SONUÇ

Muhasebenin, teknolojik geliflmeler ba¤lam›ndaki de¤iflimlerinin bir yans›mas› niteli¤inde olan ve boyut-lar› çok genifl alan içerisinde düflünülmesi gereken Maliyet Yönetimi önemli bir kavramd›r. Di¤er yönden iflletmelerin klasik anlamdaki Maliyet hesaplama yöntemlerinin tari-hi maliyet boyutlar›n› aflarak, onlara

14 Kaplan.R.S,Cooper.R,The Design of Cost Management Systems,1998,pp2

15 Hoque, Z. Straegic Management Accounting Conceps, Processes and Issue, 2001, pp.5

yeni bir bak›fl aç›s› getirmesi aç›s›nda da farkl› bir yaklafl›m› ifade etmekte-dir.

‹flletmelerin, teknolojik geliflmeler karfl›s›nda iflletme dinamiklerindeki de¤iflim gereksinimini de gerekli k›lmaktad›r.Bu dinamikler sadece iflletme içindeki klasik ba¤lam›ndaki olgular› içermemektedir.‹flletmelerin uygulam›fl olduklar› maliyet hesapla-ma yöntemleri ve onlar›n yönetilmesi ba¤lam›ndaki, gerek iflletme içi ve gerekse iflletme d›fl› dinamiklerin tan›mlanmas›na yönelik olarak, prensi-plerinin oluflturulmas› daha uygun bir model olarak önerilmektedir.

Gerçekten de, Yedi Temel bafll›k alt›nda öngörülen bu prensipler ifllet-melerin insan kaynaklar›ndan, onlar›n deneyimlerinden, karmafl›kl›¤›ndan, müflterilere odaklanmalar›ndan, biliflim teknolojisinden yararlanmaya kadar olan bir alanda en uygun koflullarda belirlenen stratejilerle yönetilmesini gerekli k›lmaktad›r.Bu aç›dan bak›ld›¤›nda, prensiplerin Maliyet Yönetiminde öngörülmesi olumlu bir yaklafl›m olarak kabul edilebilir.

‹nceleme kapsam›nda irdelenen Balanced Score-Card ise iflletmelerin Performans Ölçümlemelerinde uygu-lanacak kriterlerin iflletme faaliyet ve stratejilerine uygunlu¤unun tespit edilebilmesine olanak sa¤lamas›

aç›s›ndan önem arzetmektedir.

Performans Ölçümlemesi, bir iflletme yönetiminin baflar›ya odaklanmas›nda önemli bir role sahiptir.Bu nedenle Maliyet Yönetiminde uygulanmas›

ayn› zamanda iflletmeleri ça¤dafl yaklafl›mlara da entegrasyonunu sa¤lamas› aç›s›ndan önemlidir.

10- YARARLANILAN KAYNAKLAR 1. Ataman Akgül, B. ‹flletmelerde Yeni Performans Ölçümlerme Sistemleri, Mufad, Ekim, 2004, Say›:23

2 . C h a d w i c k . L , M a n a g e m e n t Accounting,Published by Routledge, England,USA and Canada, 1999, pp, 140-141 3.Coates.Jeff,Rickwood.C,Stacey.R,Mana gement Accounting Strategic for OperationalControl,Datix International Ltd, 1996,England,pp.5

4.Dearman.D.T,Shields.M.D,cost Knowledge and Cost-Based Judgment Performance,Journal of Management Accounting Research,Management Accounting Section of the American Accounting Association,2001,Volume 13,pp.6

5.Drury.C, Management and Cost Accounting 4 th Edition,1996, pp,523 6.Elliott.G,The Seven Principles of Effective Cost Management, Journal of Cost Management, January/February 2001, Volume 15, Number 1

7. Gökçen, G. Faaliyet Tabanl› Maliyet lemenin ‹flletme Kararlar›nda Kullan›l mas›, Mufad, Temmuz, 2004, Say›. 23 8.Hansen D.R,Mowen.M.M,Cost Management,1998, pp.3

9.Hoque, Z. Straegic Management Accounting Conceps, Processes and Issue, 2001, pp.5

10.Horngren Charles,Foster G,Datar.S.M, Cost Accounting a Managerial Emphasis, 2000, pp,3

11. Kaplan.R.S,Cooper.R,The Design