Fuat GÜNAY Yeminli Mali Müflavir
T
am mükellef kurumlar›n yurt d›fl› faaliyetlerinden do¤an zararlar›n›n Tür-kiye’deki hesaplar›na intikali konusunda Kurumlar Vergisi Kanunu’na 5228 Say›l› Kanunun 32’nci maddesi ile eklenen mükerrer 14’ncü madde ve 34 Say›l› Kurumlar Vergisi Genel Tebli¤i gere¤ince afla¤›daki ifllemlerin ya-p›lmas› ve sözkonusu belgelerin yasal süreler içersinde Türkiye’deki ilgili vergi dairesine ibraz› gereklidir.Mükerrer 14’ncü maddenin 1/a f›kras›nda tam mükellefiyette yurt d›fl› faaliyet-lerden do¤an zararlar›n , Türkiye’de beyan ettikleri kazançlardan gider olarak in-direbilmeleri için, faaliyette bulunulan ülkenin vergi kanunlar›na göre beyan edi-len vergi matrahlar›n›n (zarar dahil) her y›l o ülke mevzuat›na göre denetim yet-kisi verilen kurulufllarca rapora ba¤lanmas› ve bu raporun asl› ile tercüme edil-mifl bir örne¤inin Türkiye’deki ilgili vergi dairesine ibraz› halinde gider olarak indirilebilecektir. Denetim kurulufllar›nca haz›rlanacak raporun ekinde yer alan vergi beyanlar›n›n, bilanço ve kar-zarar cetvellerinin o ülkedeki yetkili mali ma-kamlarca onaylanmas› zorunludur.
Faaliyette bulunulan yabanc› ülkede denetim kuruluflu olmamas› halinde ,her y›-la ait vergi beyannamesinin , o ülke yetkili makamy›-lar›ndan al›nacak birer
örne-¤inin mahallindeki Türk elçilik ve konsolosluklar›,yoksa orada Türk menfaatle-rini koruyan ülkenin ayn› mahiyetteki temsilcilerine onaylat›larak ,asl›n›n ve ter-cüme edilmifl bir örne¤inin ilgili vergi dairesine ibraz› gereklidir.
Yasa metninde ayr›ca;
Türkiye’de Kurumlar Vergisi’nden istisna edilen kazançlarla ilgili yurt d›fl› za-rarlar,yurt içindeki kazançlardan indirilemez. Türkiye’de gider yaz›lan yurt d›fl›
zarar›n, ilgili ülkede de mahsup edilmesi ve gider yaz›lmas› halinde, Türkiye’de-ki beyannameye dahil edilecek yurt d›fl› kazanç, mahsup veya gider yaz›lmadan önceki tutar olacakt›r, hükümleri yer almaktad›r.
Yukar›da belirtildi¤i üzere;
yurt d›fl› zararlar›n Türkiye’de beyan edilecek olan kurum kazanc›ndan gider ola-rak indirilmesi belirli esaslara ba¤lanm›fl ve uygulama ile ilgili usul ve esaslar›
belirlemeye Maliye Bakanl›¤› yetkili k›l›nm›flt›r.
Bakanl›k konu ile ilgili olarak yay›nlam›fl oldu¤u 34 Say›l› Kurumlar Vergisi
Kanunu Genel Tebli¤i ile:
Yurt d›fl› zararlar›n›, Türkiye’de beyan ettikleri kazançlar›ndan indirmek iste-yen kurumlar›n yurt d›fl› faaliyet so-nuçlar›n›, her y›l yukar›daki esaslara göre tevsik etmeleri flartt›r. Faaliyette bulundu¤u yabanc› ülkede do¤an vergi matrah›n›, herhangi bir y›l yukar›daki esaslara göre tevsik etmeyen mükellef-lerin yurt d›fl› zararlar›n›n, Türkiye’de beyan edilen kazançtan indirilmesi mümkün de¤ildir. Yurt d›fl› zararlar›n gider olarak indirime tabi tutulmas› her y›l için bu ifllemlerin yap›lmas›n› ge-rektirmektedir.
Kurumlar Vergisi Kanunu’na 3380 Sa-y›l› Kanunun 9’uncu maddesi ile ekle-nen Geçici 16. madde hükmüne göre;
1991 y›l› sonuna kadar yurtd›fl› faaliyet zararlar›n› yurt içi kurum kazanc›ndan indirecek mükellefler geçmifl befl y›ll›k faaliyet sonuçlar›n›, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun bu kanunla de¤iflik 14’ün-cü maddesinin 7 numaral› bendindeki esaslara göre tevsik etmek zorundad›r-lar.
1987 Y›l› dahil olmak üzere 1991 Y›l›
sonuna kadar yurt d›fl› faaliyet zararla-r›n› beyan edilen kurum kazançlar›n-dan indirecek kurumlar, bunkazançlar›n-dan böyle her y›l faaliyet sonuçlar›n› tevsik ede-cekleri gibi, ayr›ca yukar›daki esaslar uyar›nca geçmifl befl y›ll›k faaliyet so-nuçlar›n›da tevsik etmek zorundad›r-lar. Geçmifl befl y›lda yurt d›fl› faaliyeti olmayan mükelleflerden, sadece faali-yette bulunduklar› y›llar için tevsik flart› aranacakt›r. Ancak mükellefin geçmifl befl y›ll›k faaliyetlerinin olma-mas› halinde bu durumu ilgili
makam-lardan alaca¤› belgeler ile tevsik etme-si flartt›r.
Faaliyet sonuçlar›n›n genel netice he-saplar›na intikal ettirme zaman›;
Faaliyette bulunulan yabanc› ülkenin mevzuat›na göre, hesap döneminin ka-pand›¤› tarih itibar›yle ilgili ülke mev-zuat›na göre tespit edilen faaliyet sonu-cu, Türkiye’de de ayn› tarih itibar›yle genel netice hesaplar›na kaydedilecek-tir. Bu kay›t keyfiyeti mükellefin irade-si d›fl›ndaki sebeplerden dolay› zama-n›nda yap›lamam›flsa, bu kurumun fa-aliyet sonucu ile ilgili kazanc›, tasarruf edilebildi¤i y›lda genel netice hesapla-r›na intikal ettirilecektir.
Tasarruf kriteri, faaliyette bulunulan yabanc› ülkede, faaliyet sonuçlar›n›n, o ülke mevzuat›na göre hesaplan›p, ge-nel netice hesaplar›na intikal ettirilme-sinde, kazanc›n kambiyo mevzuat›na göre fiilen Türkiye’ye getirilmesinin herhangi bir etkisi olmayacakt›r. Faali-yette bulunulan yabanc› ülkede kazan-c›n tasarruf edilebilmesi yeterlidir.
Dönem faaliyet sonucunun Türkiye’de genel netice hesaplar›na intikal ettiril-me zaman› yukar›da belirtildi¤i flekilde belirlenmifl olup, yabanc› para cinsin-den belli olan söz konusu mebla¤, T.C.Merkez Bankas›’n›n o gün için tespit ve ilan etti¤i döviz al›fl kuruyla de¤erlendirilecektir. T.C.Merkez Ban-kas›’nca tespit ve ilan olunmayan ya-banc› paralarda ise Maliye Ve Gümrük Bakanl›¤›’n›n Vergi Usul Kanunu hü-kümlerine göre tespit ve ilan etti¤i kur-lara göre de¤erlendirilecektir.
Dönem faaliyet sonucunun Türkiye’de genel netice hesaplar›na intikal
ettiril-mesinden ve beyan edilettiril-mesinden son-ra, bu kazanc›n karfl›l›¤› yabanc› para-n›n Türkiye’ye getirilmesi halinde, söz konusu yabanc› paran›n kurunda mey-dana gelecek de¤iflikli¤in yabanc› pa-ran›n Türkiye’ye getirildi¤i y›l›n genel netice hesaplar›na intikal ettirilmesi gerekir.
Faaliyette bulunulan ülkedeki karlar, Türkiye’de genel netice hesaplar›na
hangi para cinsinden intikal ettirilmifl-se, zararlar da ayn› para cinsinden inti-kal ettirilecektir.
Yukar›da belirtilen esaslara uymayan mükelleflerin yurt d›fl› zararlar›n›n, Türkiye’de elde ettikleri kazançlar›n-dan indirmeleri mümkün de¤ildir.