Madenler 1.Gümüş 1.Gümüş

Meşhed-i Mukaddes diye bilinen ziyaretgâhın kapısındaki levhalar ve halkalar saf gümüştendir. (s.48)

1.4.10.Ulaşım Araçları 1.4.10.1.Gemi

Mısır’da Nil nehrinde sultana ve halka ait 36.000 geminin dolaştığı anlatılır. Ayrıca Nâsıreddîn b. Nâhıd’ın şiirinden gemi adı geçmektedir. (s.46)

1.4.10.2.Deve

Mısır’da develerle su taşındığı anlatılmaktadır. (s.46)

Eşya ve insanların taşınması için devenin kullanıldığından bahsedilmektedir. (s.51)

36

İmam Şâfiî Türbesi: Şu anda mevcut Şâfiî Türbesi gerçekten süslü bir binadır. İlk yapılışı 607/1210’a kadar uzanmaktadır. Asıl türbeye uzun, koridorumsu bir girişten sonra varılıyor. Bulunduğu semt çok bakımsızdır.

39 1.5.Mısır-Gazze

1.5.1.Adlar

1.5.1.1.Kişi Adları Tâceddîn b. Hannâ. (s.55) Hz. Ali Ebû Tâlib. (s.55) Şeyh Ebûbekr Acemî. (s.55) Hasîb. (s.55)

Fahreddîn Nüveyrî Mâlikî. (s.57) Emir Şemseddîn. (s.57) Şerefüddîn b. Abdurrahîm. (s.58) Ebu’l-Abbas b. Abdüzzâhir. (s.58) Nâsıreddîn. (s.58) Mecdüddîn. (s.58) Vâhidüddîn. (s.58) Hatîb Nûreddîn. (s.58) Abdurrahîm Kınâvî. (s.59) Kadı Cemâleddîn b. Sedîd. (s.59) Hatip Fethuddîn b. Dakîki’l-Î’d. (s.59) Bahâeddîn Taberî. (s.59)

Hüsâmeddîn Maşâtî. (s.59) Buhâneddîn b. Abdülazîz. (s.59) Burhâneddîn İbrahim Endelüsî. (s.59) Şeyh Nûreddîn Ali. (s.59)

Şeyh Abdülvâhid Miknasî. (s.59) Musa. (s.60)

Muhammed Merrâkeşî. (s.60) 1.5.1.2.Lakap

Asyût’ta kadılık yapan Şerefüddîn b. Abdurrahîm’in lakabı “Mâsemme”dir. Şerefüddîn kadı iken fakirin biri müracaat ettiğinde “Hâsıl Mâ Semme” demiş, yani “Şu anda bir şey kalmadı.” Böylece bu söz ona lakap olmuş. (s.58)

40 1.5.1.3.Yer Adları

Münyetü’l-Kaid: Nil Nehri kenarında küçük bir kasaba. (s.55)

Bûş: Keten bakımından zengin olan, Nil Nehri yakınlarında bir şehir. (s.55) Delâs: Ketenin bolca yetiştiği Nil Nehri yakınlarında bir şehir. (s.55) Bibâ: Mısır yakınlarında bir şehir. (s.55)

Behnese: Mısır yakınlarında şirin bir şehir. (s.55)

Münyetü İbn Hasîb: Nil kıyısında kurulu olan bir belde. (s.55) Menlevî: Nil yakınlarında küçük bir kasaba. (s.57)

Menfelût: Nil kenarında manzarası güzel bir şehir. (s.57) Asyût: Çarşıları geniş ve bereketli bir belde. (s.58)

Ihmîm: Gayet büyük ve sağlam binalara sahip olan bir şehir. (s.58) Hû: Nil kenarında büyük bir şehir. (s.58)

Kınâ: Hû şehrinin yakınında küçük bir belde. (s.59) Kûs: Pek çok hayratı olan büyük bir şehirdir. (s.59) Aksûr: Küçük ve güzel bir kasaba. (s.59)

Erment: Nil kenarında, her yeri bahçelerle çevrili küçük, şirin bir belde. (s.59) Dagîm: Çöl adı. (s.60)

Edfû: Ayzâb yakınlarında bir şehir. (s.60) Ayzâb: Büyük bir yerleşim yeridir.³⁷ (s.60)

Mısır’dan Gazze’ye varana kadar uğranılan şehirler: Belbeys, Sâlihiye, Sevâde, Verrâde, Mutaylab, Arîş, Harrûba ve Katyâ’dır. (s.61)

1.5.1.4.Hayvan Adları

Deve: Devenin yolculuk esnasında kullanıldığından bahsedilmektedir. (s.60) 1.5.2.Halk Edebiyatı

1.5.2.1.Hikâyeler

Vali Hasîb’in İlginç Hikâyesi:

Abbâsi halifelerinden biri, Mısır halkına kızarak onları küçümsemek amacıyla kölelerinden en değersizini oraya vali yapar. Köle Hasîb, vali olduktan sonra halka iyi

37

Ayzâb: Özellikle 11. yüzyılla 14. yüzyıl arasındaa Mısır’ın Yemen ve Hindistan’a açılan en büyük limanıydı. Burası Mısır Memlûk sultanı tarafından 1426 yılında yıktırıldı. Bundan sonra Savâkin, onun yerini tutacaktı.

41

davranır, gelen misafirlerini ve halkı hediyelere boğar. Bunu duyan halife, Hasîb’in gözlerine mil çekilip bir sokağa bırakılmasını emreder. Bir gün gözleri oyulan Hasîb’in yanından geçerken bir şairin ona şiir okuması nedeniyle Hasîb hediye olarak yakut bir yüzük verir. Şair bu yüzüğü kuyumculara götürür ve kuyumcular bu yüzüğün ancak bir halifeye ait olabileceğini söyleyip durumu hükümete haber verirler. Şair yüzüğü kimden ve nasıl aldığını halifeye anlatır. Bunun üzerine halife yaptığına pişman olarak Hasîb’i huzuruna çağırıp ona türlü hediyeler verir. (s.56)

Bir Minberin Hikâyesi:

Melik Nâsır, Mescid-i Haram için gayet güzel ve büyük bir minber yapılmasını emreder. Daha sonra bu şahane minber Nil yoluyla Mekke’ye gönderilir. Lâkin minberi taşıyan gemi, Menfelût’ta söz konusu mescidin hizasına gelince bir rüzgârla karşılaşır ve günlerce yerinden ilerlemez. Bunun üzerine Nâsır, minberin Menfelût Câmii’ne konulmasını emreder. (s.57)

1.5.2.2.Menkıbeler

Şerif Ebû Muhammed Menkıbesi:

İbn-i Battûta bir gün Şerif Ebû Muhammed’in yanına gitmiş ve Cidde yoluyla Kâbe’ye haccetmek niyetinde olduğunu söylemiştir. Şeyh, İbn-i Battûta’ya; şimdi amacına erişemeyeceğini, geri dönmesini ve ilk haccını Şam yoluyla yapacağını söylemiştir. Lâkin İbn-i Battûta onu dinlemeyip yoluna devam ettiyse de ileri gitmesi mümkün olmadı ve geri döndü. Daha sonra aynı şeyhin dediği gibi haccetti. (s.59)

1.5.3.Mutfak Kültürü

Menfelût’ta “neydâ” adında, tadı bala benzeyen, aslı buğdaydan elde edilen bir şerbet vardır. (s.58)

Ayzâb şehrinde yemeklerin deve sütünden ibaret olduğu söylenmektedir. (s.60) 1.5.4.Geleneksel Unsurlar

Ayzâb halkının âdetlerine göre kız çocuğuna miras yoktur. (s.60)

Menlevî beldesinin âdeti gereğince fakir veya kimsesiz bir adamın herhangi bir dükkâna girmesine mani olunmaz. (s.57)

42 1.5.5.Kutsal Mekânlar

Asyût ilinde taştan yapılmış bir tapınak vardır. İçinde çeşitli duvar resimleri, eskiden kaldığı için bugün anlaşılması güç kitabeler, yıldız resimleri ve gökle ilgili yörünge çizimleri mevcuttur. (s.58)

Ihmîm’de Ebu’l-Abbâs b. Abdüzzâhir’in tekkesi vardır. Bu şeyhin dedesi olan Abdüzzâhir’in türbesi burada bulunur. (s.58)

Keramet sahibi büyük ermiş Abdurrahîm Kınâvî’nin³⁸, Kınâ beldesinde mezarı vardır. (s.59)

Aksûr’da kendini ibadete veren büyük ermiş Ebu’l-Haccâc Aksûrî’nin kabri bulunmaktadır. (s.59)

Ayzâb’da İmam Kastalânî’ye ait olduğu söylenen bir mescit vardır. (s.60) 1.5.6.Dinî Unsurlar

1.5.6.1.Mezhep

Menlevî beldesinde Şâfîi mezhebine mensup insanlar vardır. (s.57) 1.5.6.2.Tekke

Ihmîm’de Ebu’l-Abbâs b. Abdüzzâhir’in tekkesi vardır. (s.58) 1.5.6.3.Dinî Karakterler

Derviş: Kûs şehrinin dışında zaviyeler vardır. Ramazan ayında dünyadan elini eteğini çekmiş dervişler burada toplanır. (s.59)

Ermiş: Kınâ şehrinde ermiş Abdurrahîm Kınâvî’nin kabri vardır. (s.59)

38

Abdurrahîm Kınavî: Aslı, Kuzey Afrika’dandır. Hicrî 521’de doğdu; babası vefat edince dayıları onu alıp Şam’a gönderdiler. Çeşitli ilimlerde derinleşti. Kur’an tefsiri, tasavvuf ve ermişlerin hayat hikâyeleriyle ilgili kitapları vardır. Kendine özgü bir ahlâk düşüncesi geliştiren Kınâî, eylemin özde sahip olan huydan değil; huyun ve tüm alışkanlıkların eylemden türediğini savunurdu. Kitaplarında en çok vurguladığı şey alın teridir.

43 1.5.7.Ulaşım Araçları

1.5.7.1.Gemi

Gemi ulaşım aracı olarak kullanılmaktadır. (s.55-60) 1.5.7.2.Deve

Devenin yolculuk esnasında kullanıldığından bahsedilmektedir. (s.60) 1.6.Gazze

1.6.1.Adlar

1.6.1.1.Kişi Adları

İzzedîn Üstâdü’d-dâr Akmârî. (s.61) Abdülcelîl Mağribi. (s.62)

Ulu Emir Câvelî. (s.62)

Bedreddîn Silhatî Hûrânî. (s.62) Alemüddîn b. Sâlim. (s.62) 1.6.1.2.Yer Adları

Gazze: Nüfusu kalabalık, caddeleri bakımlı bir şehirdir. (s.62) 1.6.2.Kutsal Mekânlar

Gazze’de çevre duvarları yıkılmış fakat mimarî açıdan hâlâ güzelliğini koruyan bir câmi var. Şimdi bile içinde Cuma namazı kılınan bu büyük câmii Ulu Emir Câvelî tarafından yaptırılmıştır.³⁹ (s.62)

1.6.3.Renkler

Beyaz: Gazze’de bulunan câmii’nin minberi beyazdır. (s.62)

39

Sencer b. Abdullah Ebû Said Câvlî ya da Câvelî (ö: 745 h./1344 m.) Melik Nâsır’ın başkumandanlarından, dindar bir şahsiyettir. Filistin yöresine vali olduğunda pek çok bina ve hayrat yaptırmıştır. Zehebî, bu şahsı Sencer Cavlı olarak kaydetmiştir.

44 1.7.Kudüs 1.7.1.Adlar 1.7.1.1.Kişi Adları Cafer b. Ali Râzî. (s.63) Burhâneddîn Ca’berî. (s.64) Muhammed Ebû Sehl. (s.65) Sultan Salâhaddîn b. Eyyûb. (s.65) Melik Zâhir Baybars. (s.65) Seyfeddîn Tinkîz. (s.65)

Şemseddîn Muhammed b. Sâlim Gazzî. (s.67) İmâmeddîn Nâbulusî. (s.67)

Şihâbeddîn Taberî. (s.67)

Ebû Abdullah Muhammed b. Müsbit Garnâtî (Mahcûb). (s.67) Ebû Ali Hasan. (s.67)

Merâgalı Ermiş Kemaleddîn. (s.67)

Erzurumlu Ebû Abdurrahman b. Mustafa. (s.67) 1.7.1.2.Yer Adları

Halil İbrahim: Manevi yönden kıymetli bir kasabadır.⁴⁰ (s.63) Kudüs: Büyük ve güzel bir şehir. (s.65)

1.7.1.3.Coğrafi Yer Adları

Lût Gölü (Ölü Deniz): Suyu tuzlu olan bu deniz Kudüs civarındadır. (s.64) 1.7.2.Halk Edebiyatı

40

45 1.7.2.1.Rivayetler

Halîl İbrahim kasabasında bulunan mescidin, Hz. Süleyman tarafından cinlere yaptırıldığı anlatılır. (s.63)

1.7.2.2.Şiir

Mısır’ın meşhur taş yontucusu Muhammed b. Ebû Sehl’in eseri olan levhanın üzerinde yedi dizeden oluşan bir şiir yazmaktadır. (s.65)

1.7.3.İnanışlar

Kubbetü’s-Sahra (Kaya Kubbesi) nın etrafını çepeçevre saran iki kafes bulunuyor. Kubbenin üzerinde asılı bir kalkan vardır. Halk bu kalkanın cengâver Hamza b. Abdülmuttalib’e ait olduğuna inanır. (s.66)

Cehennem vadisinin tam ortasında bulunan bir kiliseye Hıristiyanlar “ Hz. Meryem’in kabridir” diyerek çok hürmet gösterirler. Yine orada Hıristiyanlarca kutsal kabul edilen başka bir kilise mevcut. Onlar burayı ziyaret eder, Hz. İsa’nın kabri olduğuna inanırlar. Fakat bu gerçek değil! Orada İsa Peygamber’in beşiğinin konulduğun yer var. İnsanlar uğur ve bereket için oraya giderler. (s.66-67)

1.7.4.Sanat ve Zanaat