Müteselsil Borçlular Durumunda

Müteselsil borçlulardan birine karşı borcun tamamı için dava açan alacaklı, fazlaya ilişkin haklarını saklı tutmamışsa, alacağının dava dışı bıraktığı kesiminden, diğer müteselsil borçlulara karşı da zımnen feragat etmiş sayılır. Nitekim idari yargı kararlarının uygulanmaması nedeniyle açılan bir tazminat davasında Yargıtay’ın bu hususa ilişkin kararı mevcuttur158.

doğurabilmesi karşı tarafın kabulüne bağlı tutulmamış olmasına karşın, ceza hukukunda sanığın kabul etmemesi halinde müştekinin vazgeçmesi bir hüküm ifade etmemektedir. Ortada açılmış bir kamu davası, suçtan zarar görenin vazgeçmesi ile düşmüş olmadığından burada TCK 111. maddesi hükmü uygulanamaz …’. Y4HD, 4739/6646, KT. 30.09.1986, YHD, 1986/10, s. 1431-1432, no, 598, Kuru, c. IV, s. 3601.

155

‘... mahkemece davacının ceza mahkemesinde alınan ifadesinde şikayetçi ve davacı olmadığı ve davalı şirketten hukuki ve cezai yönden davacı bulunmadığına ilişkin sözleri feragat kabul edilerek davanın reddine karar verilmiştir. Davacının ceza mahkemesindeki beyanı, uğradığı zararın tazmini için dava açmaktan kesin feragat olarak nitelendirilemez ve bağlayıcı değildir. Bu nedenle daha sonra açılan bu davanın esası incelenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir ...’. Y9HD, 6079/11172, KT. 14.07.1994, Kuru, c. IV, s. 3602. Aynı yönde bkz. YHGK, 9/824-133, KT. 01.03.1995, İKİD, 1995, sy. 417, s. 1324.

156

‘... davacı polise verdiği ifadede ‘bana vuranın kim olduğunu bilmiyorum. Kimseden davacı değilim’ sözlerini ... ortada böyle bir dava yokken yapılan açıklama geçerli olsa bile davacıyı bağlamaz. Davacının açıklaması zararını istemekten vazgeçme olarak nitelendirilemeyeceğinden tazminat davasının incelenmesi gerekir …’. Y4HD, 546/1494, KT. 13.02.1976, YKD, 1977/7, s. 919-920, İKİD, 1978, sy. 207, s. 5991, Kuru, c. IV, s. 3602. Aynı yönde bkz. ‘... mahkeme davacının hazırlık kovuşturması sırasında ‘kimseden şikayetçi değilim’ şeklindeki beyanını dava hakkından vazgeçme olarak nitelendirmiş ve bu nedenle kararında direnmiştir ... görülüyor ki zarar görenin hukuk davası dışında vazgeçmesinin hukuki sonuç doğurabilmesi için hem ‘vazgeçme kamu davası açıldıktan sonra hakim önünde gerçekleşmeli’ ve hem de bu vazgeçme ile kamu davası düşmelidir ...’.YHGK, 4/782- 992, KT. 07.12.1988, ABD, 1989/2, s. 367-368, Kuru, c. IV, s. 3602. Aynı yönde bkz. Y19HD, 2402/1596, KT. 23.02.1994, Kuru, c. IV, s. 3602.

157 _{Karar örnekleri için bkz. Kuru, c. IV, s. 3604-3606.} 158

‘... davalının Danıştay’ın gerek iptal, gerekse yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarını yerine getirmemek suretiyle davacıyı zarara uğrattığı dosyadaki delillerden anlaşılmaktadır. Bu durumda davacıyı çalıştıran kamu kurumu hizmet kusuru ve o kamu kurumunun başında bulunan davalı genel müdür de kişisel kusur sebebiyle davacıya karşı müteselsilen sorumludurlar. Bu durumda davacı, dilerse sadece idare aleyhine idari yargı yerlerinde bir dava açmak suretiyle maddi ve manevi zararının ödetilmesini isteyebileceği gibi, kişisel kusura dayanarak davalı aleyhine adliye mahkemelerinde ayrı bir dava açıp maddi ve manevi tazminat isteyebilir ... manevi zararının 15.00 lira olduğunu Danıştay’da açtığı davasında müteselsilen borçlulardan biri olan idareye (TRT’ye) karşı ileri süren davacı diğer müteselsilen borçlu olan davalı genel müdür aleyhine genel mahkemelerde açtığı davada 15.000 lirayı aşan manevi tazminat dileğinde bulunamaz. Çünkü davacı, müteselsilen borçlulardan birine karşı ulaştırdığı bir irade beyanı ile zararının kapsamını bildirmek suretiyle kendisini bağlamış bulunmaktadır. O halde mahkemenin 15.000 lirayı aşan şekilde manevi tazminata hükmetmemesi gerekirken bu kural

İ. Feragatin Kısmi Olabilmesi

Feragat tam veya kısmi olabilir. Yani davacı talep sonucundan tamamen veya kısmen feragat edebilir. Bu durumda feragat edilen kısım için uyuşmazlık sona erecek, feragat edilmeyen kısım hakkında ise uyuşmazlık sona ermeyecek, bu kısım için yargılamaya devam edilecektir159.

Kısmi feragatin geçerli olması için, buraya kadar açıklamaya çalıştığımız tam feragatin özelliklerini de taşıması gerekir160.

İdari yargı açısından tam yargı ve iptal davalarından kısmen feragat mümkün olabilir. Dava konusu işlemin şu kısmının iptalinden veya tam yargı davasında dava konusu hakkın bir kısmından feragat edebilir. Örneğin maddi ve manevi zarar talebiyle açılan davada, maddi zarar talebinden veya maddi veya manevi zarar miktarının belli bir kısmından vazgeçilebilir161. AYİM’nde açılan bir davada, mahkeme davacının maddi tazminat isteminden feragatini kabul etmiş, manevi tazminat açısından ise davayı hükme bağlamıştır162.

Bilindiği üzere İYUK’nun 5/1. maddesinde aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık yada sebep sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile dava açılabilir. Böyle bir davada bu işlemlerden biri veya bir kaçının iptali talebinden vazgeçilerek davanın buna ilişkin kısmından feragat edilebilir. Bu durumda, davaya diğer işlem veya işlemler açısından devam edilir163.

aleyhine 30.000 lira tahsiline karar vermiş olmasında yasaya uyarlık yoktur ...’. Y4HD, 8988/9919, KT. 22.09.1980, İKİD, 1980, sy. 239, s. 8015-8016, Kuru, c. IV, s. 3604.

159 _{Yasin, s. 168; Aslan, s. 58; Karafakih, Usul, s. 234; Üstündağ, s. 573; Belgesay, Şerh, s. 193; Bilge, s.} 308; Önen, Feragat ve Kabul, s. 27, Postacıoğlu, s. 480; Karagözoğlu, s. 24; Candan, s. 765;

Turhanoğlu, s. 197; Bilge-Önen, s. 352; Yaman, s. 354; Erdoğan, Açıklamalı, s. 127.

160

‘... 26.2.2003 tarihinde verilen dilekçede, fazladan ödenen 2.954.670.000 liranın davalı idarece banka hesaplarına yatırılması nedeniyle davanın konusunun kalmadığı, esas hakkında karar verilmesine yer olmadığına hükmedilmesi gerektiği belirtilmişse de, bu dilekçede yasal faiz isteminden de feragat edildiği hususunda bir açıklama bulunmadığından ... tarihleri arasındaki dönem için hesaplanacak yasal faizin de yükümlüye ödenmesinin zorunlu olduğu gerekçesiyle atık su ücretinin iadesi ile Belediye Meclisi kararının iptali istemi hakkında karar verilmesine yer olmadığına hükmeden, yasal faiz istemini de kısmen kabul eden Edirne Vergi Mahkemesi'nin 18.3.2003 tarih ve 2003/46 sayılı kararının; davacı kurumun davadan feragat edilmesine ilişkin talebinin, aynı zamanda faizi de kapsadığı, davanın tümü hakkında karar verilmesine yer olmadığına hükmedilmesi gerektiği ileri sürülerek bozulması istenilmektedir ... Vergi Mahkemesi kararı, aynı gerekçe ve nedenlerle Dairemizce de uygun görülmüş olup... temyiz isteminin reddine ve kararın onanmasına ...’. D9D, E. 2003/2872, K. 2005/1696, KT. 30.06.2005, DD, 2006, sy. 111, s. 268-270.

161

Candan, s. 76; Yasin, s. 168.

162 _{AYİM2D, E. 2001/330, K. 2002/977, KT. 27.11.2002, AYİMD, 2003, sy. 18, c. 1, s. 141.} 163 _{Gözübüyük-Dinçer, s. 762; Yasin, s. 168.}

İYUK 5/2. maddeye göre de, davacıların hak ve menfaatlerinde iştirak bulunması ve davaya yol açan maddi veya hukuki sebeplerin aynı olması halinde birden fazla kişi müşterek dilekçe ile dava açabilirler. Bu şekilde açılmış bir davada, birlikte dava açan kişilerden bir veya birkaçının davasından feragat etmesi halinde kalan davacılar açısından dava aynen devam eder164.

Düzenleyici işlemler ile bu işlemlere dayalı uygulama işlemleri aleyhine İYUK’nun 7/4. maddesine göre birlikte dava açılması halinde, davacının sadece düzenleyici işlemin iptali talebinden vazgeçilebileceği belirtilmiştir165. Kanaatimizce bu görüş yerinde değildir. Tam aksine genel düzenleyici işlemin iptali talebinden feragat edilememeli diğer taraftan uygulama işleminin iptali talebinden feragat edilebilmelidir. Zira ileride ayrıntısıyla görüleceği üzere genel düzenleyici işlemlerin iptalinde bireysel yararı aşan kamu yararı vardır. Bu davalarda feragat beyanı kabul edilemez. Bu durumda davacı kendi bireysel menfaaitinin ihlaline yönelik olan ve bireysel yararı kamu yararından fazla olan uygulama işlemden feragat edebilir. Davacı her iki işlemin iptali isteminden de feragat ederse ise uygulama işleminde feragat beyanı kabul edilmeli, genel düzenleyici işlem bakımından feragat beyanı kabul edilmemeli ve yargılamaya sadece bu işlem üzerinden devam edilmelidir.

Tam yargı ve iptal davasının birlikte açılması durumunda, bu davalardan birinden feragat edilebileceği gibi, her davanın belli bir kısmından da feragat edilebilir.

III. DAVADAN FERAGATİN BENZER KAVRAMLARLA