MÜEZZÝN

276. Mes’ele: Zeyd binâ ettiði mescidin te'zînini hüsn-i savta kàdir kimseye þart eylese, hüsn-i savtý olmayan Amr müezzin iken hüsn-i savtý olan Bekr te'zîni almaða þer'an kàdir olur mu?

Elcevap: Zeyd'in hüsn-i savttan murâdý zemâne mu'tâd olan hilâf-i þer'-i þerif tegannî ve terennüm ise ol þart laðvdir, Amr'ýn savtý mekrûh ve menfûr ve münker olmayýp tamam edeb-i þer'-i þerif üzerine okursa ibkà olunur. (A. 10 b)

277. Mes’ele: Zeyd vakf eylediði mescidine Amr'ýn evine havâle minâre binâ ettikte, müezzin üç vakitte minâreye çýkýp ezan oku-mak kavl eylese, beþ altý yýldan sonra kavle muhâlefet eylemeðe kàdir olur mu?

Elcevap: Müezzin çýkacak vakit Amr'a tenbih edip, gizlenecekler gizlenip, müezzin dahi sünnet üzerine tizcek ezan okuyup zamâne müezzinleri gibi nâ-meþrû' ve nâ-ma'kûl lahnler etmeyip, tizcek inmek lâzým olur. (A. 10 b)

278. Mes’ele: Ezan okunurken tilâvet-i Kur'ân-ý azîm þer'an câiz olur mu?

Elcevap: Zamâne müezzinleri ezaný vaktinde câizdir, sünnet üze-rine okunursa istimâ' evlâdýr. (A. 10 a)

279. Mes’ele: Zeyd salât-i iþâyý câmi'-i þerifte cemâ'atle kýldýktan son-ra, müezzin tesbih okurken namaz kýlmak mý evlâdýr, yoksa tes-bih istimâ' etmek mi evlâdýr?

Elcevap: Zamâne tesbihi ise nâfile evlâdýr. ^{(A. 31 a)}

280. Mes’ele: Zeyd-i müezzin merkeb üzerinden ezan okuyup, namaza tevakkuf etmeyip maslahatýna gitse, Zeyd'e ne lâzým olur?

Elcevap: Ta'zîr ve azil lâzýmdýr. (A. 9 b)

281. Mes’ele: Zeyd-i müezzin ezan okurken kilâb cem' olup ürüseler, sâir müezzinler ezanýnda ürümeseler, Zeyd'in mahallesi halký Zeyd'e "bize gerekmezsin" deyu azl ettirmeðe þer'an kàdir olurlar mý?

Elcevap: Fitne müeddî olucak; hâkim âhara tevcîh edip anýn da-hi hâline münâsip bir cihet tevcîh eylemek ile kalbini tatyîb et-mek gerektir. (A. 11 a)

DÝNÎ MÜESSESELER

I. CÂMÝ', MESCÝD ve MUSALLÂ

282. Mes’ele: Ba'zý müslümanlar karyelerinde aslâ mescid olmayýp, ahâlisi cemâ'atle namaz dahi kýlmasalar, hâkim-i þerî'at-i þerîfe mezbûrlara cebr ile mescid yaptýrýp, namaz kýlmaktan ihmâl edenleri ta'zîr lâzým olur mu?

Elcevap: Olur, öyle olan kurânýn ehline cebr ile mescid binâ et-tirip salâta müdâvemet ettirmek için, vülât-i memâlik-i mahmi-yeye sene (erba'a ve erba'in ve tis'amie) târihinde müekked ahkâm-ý þerîfe vârid olmuþtur, mûcebi ile amel olunmak lâzým-dýr. (A. 26 b)

283. Mes’ele: Bir þehrin taþrasýnda, otuz yýldan ziyâde bayram namazý kýlýný gelen musallâda hâlen bayram namazý izn-i sultan ile kýlý-ný geldiði ma'lûm olmayýcak, yine kýlýnmak câiz olur mu?

Elcevap: Câizdir sene (erba'a ve erba'in ve tis'amie) tarihinden umûmen musallâsý olan bilâdýn musallâlarýnda, câmi'lerinin kebîrinin hatibi, kýlývermeðe izn-i sultânî vâki' olmuþtur, amma sonra ihdâs olunan musallâ izne muhtaçtýr. (A .15 b)

284. Mes’ele: Sultan Mehmed (tâbe serâhu) rûhu için binâ olunan musallâda on yýl namaz kýlýndýktan sonra, Zeyd zarûret yoð iken cedîd musallâ binâ eylese, namaz kangýda evlâdýr?

Elcevap: Evvelkide kýlmak lâzýmdýr, izn-i sultansýz musallâda salât-ý ýyd kýlýnmak meþrû' deðildir, Sultan Mehmed musallâsý dururken gayrý musallâya izin verilmek mümkün deðildir. (A. 15 a)

285. Mes’ele: Bir kasabada vâki' olan câmi'-i atîk harâb olup, Zeyd mezkûr câmi'in yerine bir dahi binâ etmeðe istîzan edip, izin

ve-rildikten sonra kasabanýn ehli kesîr olmaðýn Zeyd vâsi' binâ et-mek murâd edip, lâkin eski câmi'in yerinde müsâ'ade olmayýp kurbunda bir âhar yere binâ eylese meþrû' olur mu?

Elcevap: Ýzn-i sultansýz olmaz, amma eski câmi' yerinin darlýðý, etrâfýnda evler olmak ile ise, ol evler bahasý verilip cebr ile alýn-mak meþrûdur. (A. 22 b)

286. Mes’ele: Aðaç ile binâ olunan câmi' kârgîr yapýp tevsî' olunmada izn-i sultan lâzým olur mu?

Elcevap: Çok tevsî' edicek olur. (A. 22 a)

287. Mes’ele: Bir kasabada vâki' olan câmi'de cemâ'at olmamaðýn va-kit namazý kýlýnmasa, Cum'a günlerinde etrâfýnda vâki' olan ahâlîsi cem' olup câmi-i mezburda Cum'a kýlsalar þer'an câiz olur mu?

Elcevap: Ýzn-i sultan olucak ba'zý meþâyýh tecvîz eylemiþler-dir. (A. 29 a)

288. Mes’ele: Bir karyenin kadîmî mescidi olup, ahâlî-i karyeye kifâyet eylerken, içlerinden Zeyd kurbunda bir mescid dahi ihdas etmek istedikte, mezburlar "kadîmî mescid battal olur" deyu Zeyd'i men'e kàdir olur mu?

Elcevap: Kifâyet edicek, bir dahi yapmak günahtýr. ^{(A. 31 b)} 289. Mes’ele: Bir kimse evin mescid eyleyip minâre binâ eylemek

iste-dikte, ehl-i mahalle "evimize havâledir" deyu binâ ettirmemeðe þer'an kàdir olur mu?

Elcevap: Cemâ'at ezaný iþitirlerse minâre lâzým deðildir, riyâ için ise aslâ câiz deðildir. (A. 10 b)

Bu sûrette: Ehl-i mahalleye ne lâzým olur?

Elcevap: Riyâdan men' ederlerse müsâb olurlar. (A. 10 b)

290. Mes’ele: Bir kasabada bir câmi'in taþrasýndaki sofanýn mihrâbý olup, yaz günlerinde sabah namazý ile akþam namazý altý yedi ay mikdarý taþrada kýlýp yatsý namazý dahi üç ay taþrada, bu mikdar zaman çýraðcý mum yaka gelmeyip, yirmi yýldan beri bunu âdet eyleseler namazlarýnda kerâhat olup men' vâcib olur mu?

Elcevap: Olur, sofa mihrâbý cemâ'at-i sâniye için vaz' olunmuþ-tur. (A. 20 a)

291. Mes’ele: Bir mahallenin halký kýþ günlerinde mescidlerinin için-de namazlarýný kýlýp, yaz günleriniçin-de mezbur mescidin kapýsýn ki-lidleyip avlusunda kýlsalar, namazlarý câiz olur mu?

Elcevap: Hayrý yoktur. ^{(A. 19 b)}

292. Mes’ele: Yaz günlerinde imam bir câmi'in taþrasýnda imam olup cemâ'atle namaz kýlmaða, ve Cum'a günlerinde Cum'a namazýný câmi'in içinde yer var iken taþradan iktidâ etmek câiz midir?

Elcevap: Etmemek evlâdýr. (A. 19 b)

293. Mes’ele: Taþlarý ve aðaçlarý zulümle alýnýp zulümle binâ olunan câmi'in içinde kýlýnan namazýn i'âdesi lâzým olur mu?

Elcevap: Kerâhet vardýr. ^{(A. 20 a)}

294. Mes’ele: Ýlm-i hendese bilen kimseler "ba'zý câmi'lerin ve mescid-lerin mehârîbleri inhirâf-ý fâhiþ ile münhariftir" dedikleri ol mihrâba kýlýnan salâtýn i'âdesi ve mihrablarý doðrultmak lâzým olur mu?

Elcevap: Mehârîb-i müstakîme muhâlif mehârîbe kýlan kimse, mehârîb-i müstakîmenin istikâmetine ve muhâlif olanýn muhâlefetine mu'tekid ise, muhâlif olan mihrâba kýldýðý salât i'âde olunmak lâzýmdýr. (A. 18 b)

295. Mes’ele: Bir kasabanýn câmi'inin ve mesâcidinin mihrablarý, zamâne müneccimleri ta'yîn ettikleri kýbleye muhâlif olup cânib-i garba mâil olsa, mesâcid-i mezbûrenin mihrablarýn zamâne mü-neccimleri ta'yîn ettikleri kýbleye tevkîf lâzým olur mu?

Elcevap: Âlât-ý sahîha ile istikàmeti muhakkak olan mehârîb-i sahîha muhâlefeti ma'lûm olucak, mehârîb-i sahîhanýn istikàme-tine mu'tekid musallînin o kasabada mihrablarýna doðru kýldýðý salât sahîha olmaz. (A. 18 b)

296. Mes’ele: Zeyd-i kâdî, kâdî olduðu beldede "benim ictihâdým üzre kýble filân semtedir" dedikten sonra yine cemâ'at ile namaz kýl-dýkta, halk kadîmden teveccüh edegeldikleri semte müteveccih olup, bile kýlsa, amma sahih semte eylediði ma'lûm olmasa, hâriçten Amr, Zeyd-i mezbûra "sen kýbleyi âhar semte hükm ey-ledikten sonra dönüp onlara tâbi' oldun, kâfirsin, hükmün nâfiz deðildir" dese Amr'a ne lâzým olur?

Elcevap: Vâký'a Zeyd'in i'tikâdý cemâ'at kýldýklarý semt kýble ol-mamak üzere ise hýlâf-i cihet-i kýbleye kasd ve secde etmek kü-fürdür, eðer Zeyd'in ictihâdý muhavvel olup kýldý ise ta'zîri lâzým-dýr. (A. 18 b)

297. Mes’ele: Sahrâda namaz kýlan kimse mücerreb kýblenümâlarýna ittibâ' etmeyip, teharrî ile kýlmalarý câiz olur mu?

Elcevap: Olmaz, teharrîye ittibâ' olunmak, daha akvâ delil olma-yýcak olur. Mücerreb kýblenümâ delîl-i akvâdýr. (A. 18 b)

298. Su'al: Ehl-i Ýslâm, Ýstanbul kiliselerinden birini fetihde mescid ittihâz edip, ezan okuyup namaz kýldýklarýndan sonra, yine nasâra elinde kalýp, hâliyâ cemî' cevânibi müslüman evleri olup, mescide kemâl-i ihtiyaçlarý ve civârýnda olan kâfir evleri mey-hâne ve envâ'-ý fücûra bamey-hâne olmakla müslümanlara kavî zarar-larý olup, ol kilisenin mescid olup ikàmet-i salât olduðun görüp ma'lûmlarý olan pîrler mürûr-i eyyâmla fevt olmuþlar bulunup, lâkin nice müslümanlarý bid-defe'at iþhâd edip, vakt-i ihtizârla-rýnda "lâzým olursa bizim aðzýmýzdan þehâdet edesüz" deyü vasiy-yet edip vefât etmiþ olsalar, hâlen þâhid aðzýndan þehâdet eden müslümanlarýn þehâdetleri mesmû'a olup, sâbýk-uz-zikr mescide ittihâz olunan ma'bed-i nasâranýn þer'an mescid-i müslimîn ol-masýna hükm olunur mu?

Cevap: Olunur. (B. 108 a)

Bu sûrette: Kefere "bizim milletimize vakf olmuþtur, elimizde vak-fiyemiz vardýr" deyu da'vâ eyleseler vakfiyeleri ma'mûlün bihâ olup, ol kilise ellerinde ibkà olunur mu?

Cevap: Hîn-i fetihde mescid ittihâz olunduðu þehâdet ale'þ-þehâde ile sâbit olucak olmaz. (B. 108 a)