C. Metnin Neþri Hakkýnda
XI. AÝLE HAYATI
137. Mes’ele: Altý yaþýndaki Hind-i yetîme, Zeyd'in menkûhasý olup, Zeyd "nafakasýn ben veririm, malýndan nafaka takdîr olunmasýn"
dedikte, Hind anasý, yevmî iki akça takdîr ettirip, malýndan al-maða kàdire olur mu?
Elcevap: Zeyd verir ise olmaz. (A. 53 b)
138. Mes’ele: Zeyd'in menkûhasý Hind-i bâkire, dahi ana evinde iken Zeyd'in üzerine nafaka takdîr ettirse, ba'dehu ecr-i misil üzre takdîr olunan nafakayý Zeyd'den almaða kàdire olur mu?
Elcevap: Evinde kalýp Zeyd'in yanýna varmamasý, Zeyd'in ihmâli için olup, Hind tarafýndan olmayýp, hâkim istidâne emr etti ise dahi olur. (A. 51 b)
139. Mes’ele: Zeyd zevcesi Hind ile, Hind'in anasý Zeyneb'in evinde bile olurlarken, Zeyd, Zeyneb ile zindegâne edemeyip çekiþseler, Zeyd Hind'i evinden çýkarýp, mahalle aþýrý kendi mülk evine alýp gitmeðe kàdir olur mu?
Elcevap: Olur. (A. 46 b)
140. Mes’ele: Zeyd, mülk câriyesi Hind'i bey' eylemek istedikte, zevce-si Hatice "elimde sagîrim var, ben tenhâ evin cümle hizmetin edâ etmeðe kàdir deðilim" deyu câriyeyi sattýrmamaða kàdire olur mu?
Elcevap: Olmaz, amma hizmet etmemeðe kàdire olur. (A. 47 a) 141. Mes’ele: Zeyd câriyesiyle cem' olup, avreti havfýndan sabah
ab-dest alýp, namaza öykünse, rükû'un ve sücûdun sahih eylemese, Zeyd'e ne lâzým olur?
Elcevap: Tevbe ve istiðfar lâzým olur. (A. 6 b)
142. Mes’ele: Zeyd, zevcesi Hind ile sâkin olduklarý þehirden Hind'in rýzâsý yok iken, Zeyd Hind'i âhar þehre alýp gitmeðe kàdir olur mu?
Elcevap: Hilâf vardýr,eðer Zeyd sâlih kimse ise, Hind'i diyâr-ý gurbete iledip bî-huzûr eylemek ihtimâli yok ise, hâkim izin ve-rir ise olur ve illâ olmaz. (B. 38 b)
143. Mes’ele: Zeyd zevcesi Hind'i, Galata'dan mülk evinden, hazret-i Ebî Eyyûb Ensârî'ye alýp gitmek istedikte, nafaka vermemeðe þer'an kàdir olur mu?
Elcevap: Eðerçi kàdir olur, amma bahane ile ta'cîz etmek meþrû' deðildir, bir tarîk ile irzâ etmek lâzýmdýr. (A. 46 b)
144. Mes’ele: Zeyd zevcesi Hind'e envâ'-i îzâ' edip kâdînin ma'lûmu olsa, Zeyd'den tefrîka kàdir olur mu?
Elcevap: Ezâdan ne tarîk ile mümkin ise men' eylemeðe kâdirdir.
(B. 38 b)
145. Mes’ele: Zeyd'e cebr ile "eðer zevcen Hind'i bir dahi döðersen, sancak subaþýna bin akça nezrin olsun mu " deyip "olsun" dese, ba'dehu döðse bin akçayý vermek lâzým olur mu?
Elcevap: Kefâret-i yemîn ile halâs olur. (B. 87 b)
Mes’ele: Seâdetlû sultâným "ehl-i urfe nezir laðvdir" deyu buyu-rulmuþ idi.
Elcevap: Avretin döðmeðe izin verilmiþ olmasýn. (B. 87 b)
146. Mes’ele: Zeyd Hind'e "göçüp ev ile vâliden yanýna varýrsan, üç talâk boþ ol" dedikte, mezbûr þartý "unutma" deyu bir kâðýda ya-zýp, evinin duvarýna, yapýþtýrdýktan sonra, ba'de zamânin hacca gider oldukta, Hind-i mezbûreyi hamama ve düðüne varmaktan ve nâ-mahreme görünmekten men' edip, tenbîhan, "unutma"
deyu bunlarý dahi mezbûr kâðýda yazýp gittikte, Hind Zeyd'in kendini men'en yazdýðý nesneleri iþlemekle, Zeyd "mezburlarý þart etmedim" deyu yemin ederken, þer'an Hind'e talâk vâki' olur mu?
Elcevap: Olmaz, þart ettiði sâbit olmayýcak. (A. 68 a)
147. Mes'ele: Zeyd hacca gider oldukta, zevcesi Hind'e "eðer ben ge-lince, hamama, düðüne varýrsan ve nâ-mahreme görünürsen üç
talâk benden boþ ol" dese ve zikr olunan þürûtu bir kaðýda yazýp evinin duvarýna yapýþtýrýp gitse, Zeyd hacda iken Hind þürût-i mezkûreyi iþlese, talâk-i mezkûr vâki' olur mu?
Elcevap: Olur. (A. 68 b)
Bu sûrette: Þürût-i mezkûreyi kâðýda yazýp yapýþtýrdýðýn ikrâr edip, kavlen dediðin inkâr eyleyip, yalnýz Amr kavlen dediðine þehâdet eylese Hind Zeyd'den tefrîk olunur mu?
Elcevap: Telâffuz etmeden yazdýðýna bir sebeb-i þer'î beyân etme-yicek, inkârýna i'tibar yoktur. Eðer "Hind'i tahvîf için ettim" der ise, zâhirdir ki "yazýlana muhâlefet edersen boþ olursun" demiþtir.
Tefrîk olunur. (A. 68 b)
148. Mes’ele: Hind zevci Zeyd'den izinsiz, babasý evine vardýðý için, Zeyd Hind'i darb eylese ne lâzým olur?
Elcevap: Çok nesne lâzým olmaz. (B. 90 a)
149. Mes’ele: Zeyd, zevcesi Hind'i döðüp evinden koðsa, Hind-i mezbûre anasý evine varsa, Zeyd üzerine nafaka takdîr ettirmeðe kàdire olur mu?
Elcevap: Olmaz, eðer Zeyd taleb edip gelmezse. Amma Hind Zeyd'in evine gelmek isteyip, Zeyd râzý deðil ise, hâkim takdîr-i nafakaya kàdirdir. (B. 57 a)
150. Mes’ele: Hind zevci Zeyd'e "yine gelirim" deyu kardeþlerin gör-meðe izin alýp, nice zaman gelmeyip, kardeþleri katýnda sâkin olup, Zeyd'den bu kadar zamânýn nafakasýn almaða kàdire olur mu?
Elcevap: "Gel" deyip gelmedi ise nafaka lâzým olmaz, ve illâ otuz günden ziyade oturdu ise yine sâkýt olur. (B. 56 b)
151. Mes’ele: Zeyd, zevcesi Hind'i yevmî yirmiþer akça nafaka takdîr edip, ol diyardan beþ yýl sefer edip, gâh yýlda gâh iki yýlda bin ve-ya iki bin akça gönderse, Zeyd zikr olunan nafakave-ya kudreti ye-ter kimse olsa, Hind takdîr olunan nafakanýn bâkîsin dahi alma-ða þer'an kàdire olur mu?
Elcevap: Mâdem ki hayatta olalar ve nikâh kàim ola, kàdire olur.
Zeyd fevt olsa ya talâk verse istidâne emr olunduysa yine kàdire olur. (B. 57 b)
152. Mes’ele: Zeyd-i gâibin mevti haberi gelmeden, zevci Hind âhara varmaða kàdire olur mu?
Elcevap: Olmaz. (A. 47 b)
Bu sûrette: Hind Amr'a varýp, Amr'ýn Hind'den veledi olsa, ve-led-i zinâ olur mu?
Elcevap: Olmaz, Zeyd gelir ise dahi nesebi Amr'dan sâbittir.
Anasýný Zeyd alýr. Sübût-i neseb sýhhat-i nikâha mevkuf deðil-dir. (A. 48 a)
153. Mes’ele: Karye ehlinden maslahatýn kendi görüp, pýnardan su ge-tiren Hind, muhaddere olur mu?
Elcevap: Olmaz. (A. 158 a)
154. Mes’ele: Hamama ve kurâya giden Hind, muhaddere olur mu?
Elcevap: Olur, ýrz ü vakarla ve hadem ü haþem ile giderse. (B. 197 b)
155. Mes’ele: Hamama ve düðüne ve âhar mahalleye seyrâna varan Hind, muhaddere olur mu?
Elcevap: Olur, eðer haþmetle varýr ise. (A. 158 a)
156 Mes’ele: Babasý 'utekâsýna ve evlâd-i 'utekâ ve hemþîreleri zevci-ne görüzevci-nen Hind, muhaddere olur mu?
Elcevap: Muhadderelikte mu'teber olan, hudûd-i þerîat-i þerifeyi ri'âyet deðildir. Onunçün kâfirlerde dahi muhaddere bulunur.
Ele görünüp mesâlihine bizzat mübâþeret eder deðil ise, muhad-deredir. (B. 197 a)
157. Mes’ele: Zeyd'in Hind-i muhaddere ile husûmeti olup, Hind'in zevci, Hind'i meclis-i kâdîye ihzâra mâni' olup, "ben vekil olma-zým ve âhar kimse tevkîl etmeðe râzý deðilim" demeðe þer'an kàdir olur mu?
Elcevap: Hind muhaddere ise vekil nasb etmemeðe kàdir olmaz.
Zira hukûk zâyi' olmak câiz deðildir. Bi-nefsihâ gelmese, ehl-i þer' vekil nasb etmek ile emr edip, bir kimseyi vekil ettireler. (B. 197 a)
158. Mes’ele: Hind'in zevci, Hind'in taþra çýkdýðýn istemeyip, Hind'in vâlidesi olup, vâlidesini görmek istese, vâlidesi Hind'in evine varmaða râzý olmasa, þer'an Hind'e vâlidesin görmeðe, ne zaman-da bir kere görmeðe izin verilir?
Elcevap: Hind'in atasý anasý, Cum'a'dan Cum'a'ya gelip kýzlarýn ziyaret için görüp yine gitmeðe icâzet-i þer'iye vardýr. (B. 38 b)
159. Mes’ele: Zeyd, zevcesi Hind'in vâlideynin, Cum'a'dan Cum'a'ya gelip Hind'i ziyaret eylemekten men'e kàdir olur mu?
Elcevap: Olmaz.(B. 39 b)
160. Mes’ele: Avretler, yüzüne üstüpeç ve kýzýlca gibiden sürmek helâl midir?
Elcevap: Ziyneti eri için ederse haram deðildir. -Ahmed. (A. 195 b)
161. Mes’ele: Zeyd, zevcesi Hind'e "câriye bahasýndan sende þu kadar akçam vardýr ver" dedikte, Hind Zeyd'e "sana deynim yoktur.
Gel meclis-i þer'a varalým, bende akçan var ise al" dese, Zeyd
"ben meclis-i þer'a varmazým" dese, Hind boþ olur mu?
Elcevap: Murâdý "mutî' deðilim" demek ise bâindir, "haktan ge-çerim, varmazým" demek ise deðildir. (B. 181 b)
162. Mes’ele: Zeyd'in zevci Hind'e olan deyni için, Hind Zeyd'i hab-setmek diledikte, Zeyd dahi "sen beni habs ettirmekten murâdýn, hýlâf-i þer' iþe sâlik olmaktýr. Bu takdirce seni dahi avretler zin-danýna habs etsinler, nafakaný vereyim" demeðe kàdir olur mu?
Elcevap: Hýfz eder kimsesi olmayýcak, re'y-i hâkimle, kendi ile, bir müstakil mahbes var ise habs ettirmeðe kâdirdir. (B. 183 b)
163. Mes’ele: Hind'in zevci Zeyd, Hind'i hacca alý gitmek râzý olma-yýnca, Hind anasýnýn kardeþi oðlu ile hacca gideyim dese gitme-ðe kàdire olur mu?
Elcevap: Mahrem olmayýnca olmaz, mahrem olucak Zeyd'in icâzetine hâcet yoktur. (B. 34 a)
164. Mes’ele: Ýki avretli olan Zeyd'in zevceleri, bir evde sâkine olmak-tan imtina' eyleseler, her birine müstakil ev lâzým olur mu?
Elcevap: Lâzýmdýr, avlularý dahi ayrý olmak lâzýmdýr. (B.38 b) 165. Mes’ele: Zeyd üç avretli olup, dâimâ Hind'e varýp gayrilere
var-masa, þer'an ne lâzým olur?
Elcevap: Cümlesin ri'âyet etmek lâzýmdýr, her birinde bir gece ol-mak gerektir. (B. 38 a)
166. Mes’ele: Zeyd zevcesi Hind'e, tenbih ve te'kîd ve gâh darb ile na-maz kýldýrmaða kàdir olurun, olmadýðý takdirce âsim olur mu?
Elcevap: Kýldýrý görmek gerek. (A. 31 a)
167. Mes’ele: Zeyd, ümm-i veledi Hind'i, þurb-i hamr etmekten men'e kàdir olmayýcak, Hind'den olan sagîre kýzýný alýp Hind'i red ey-lemeðe kàdir olur mu?
Elcevap: Men' ede görmek gerektir. (B. 70 b)
168. Mes’ele: Zeyd, avreti Hind'e "ben seni nikâhlanmazdan evvel sen fâhiþe imiþsin" deyip talâk verse, mehrini vermemeðe kàdir olur mu?
Elcevap: Olmaz. (A. 51 a)
169. Mes’ele: Zeyd zevci Hind'e "kaþýn kýblem, yüzün nûr-i Ýlâhî, eþi-ðin dil-rübâlar secdegâhý" dese þer'an ne lâzým olur?
Elcevap: Darb-i þedîd ile ta'zîr lâzýmdýr. (B. 90 a)
170. Mes’ele: Zeyd zevci yanýna, evine bazý yârânýný getirip, þurb-i hamr eylese, Zeyd'e ve Hind'e ne lâzým olur?
Elcevap: Had ve ta'zîr ve hapis lâzýmdýr. (B. 90 a)
171. Mes’ele: Zeyd zevcesi Hind'i, nâ-mahremden kaçýrmayýp, bir yer-de þurb-i hamr eylese, Zeyd'e ve Hind'e ne lâzým olur?
Elcevap: Had ve ta'zîr-i habs lâzýmdýr. (A. 87 a)
172. Mes’ele: Zeyd evine nâ-mahrem getirip, avreti yanýnda þurb-i hamr edip, fýsk u fücûru zâhir olsa, ehl-i mahalle Zeyd'i mahalle-den gidertmeðe kàdir olurlar mý?
Elcevap: Mübâþeret ettiði kabâyihi giderirler. (B. 285 b)
173. Mes’ele: Zeyd cimâ' lâfzý ile, zevcesi Hind'in aðzýna ve dînine þetm eylese, þer'an ne lâzým olur?
Elcevap: Ta'zîr-i þedîd ve tecdîd-i îman lâzýmdýr. Hind dilediði kimseye varýr. (A. 89 b)
174. Mes’ele: Zeyd, zevci Hind'in cimâ' lâfzý ile aðzýna söðse, kâfir olup avreti boþ olur mu?
Elcevap: Olmaz, ta'zîr lâzýmdýr. (A. 85 b)
175. Mes’ele: Zeyd zevcesi Hind’e "eðer senin gömleðin giyersem Kelâm-ý Kadîm bana garîm olsun" dese, giydiði takdirce ne lâzým olur?
Elcevap: Ýstiðfâr lâzýmdýr. (B. 89 a)
176. Mes’ele: Zeyd, zevci Hind'den olan oðlancýklarýna "haramzâde-lerdir, benden deðildir" deyip nefy-i neseb etse, Zeyd'e ne lâzým olur?
Elcevap: Ta'zîr lâzýmdýr. (A. 48 b)
Elcevap: Sübût-i nesebde þüphe-i nikâh kifâyet eder. (A. 48 b) 177. Mes’ele: Zeyd, oðlu Amr'a "tonguz oðlu tonguz" dese þer'an ne
lâzým olur?
Elcevap: Vâki' ise kendi tonguz olmak lâzým gelir. (B. 89 a)
178. Mes’ele: Zeyd, oðlu Amr'ý, ev kayýtmayýp, namaz kýlmayýp, þurb-i hamra musýr olduðu için döðüp, Amr ol darbdan fevt olsa, Zeyd'e nesne lâzým olur mu?
Elcevap: Mercûdur ki uhrevî dahi olmaya, dünyevî nesne lâzým deðildir. (B. 292 a)
179. Mes’ele: Zeyd, âkil ve dânâ olup, her vechile tedbîr ve tasarrufa mâlik olsa, Zeyd-i mezbûre kendine enfa' ba'zý tedbir istedikte, babasý Amr'a muhâlefet eylese þer'an ne lâzým olur?
Elcevap: Re'y-i âbâya hýlâf eyleyen ebnâ-i zaman, her ne dilerse olur, âkil ve dânâ olmaz. (B. 269 b)
180. Mes’ele: Zeyd, üvey oðlu Amr'a bir kýt'a bahçe hibe edip, Amr dahi ivaz bir destmâl verse, ba'dehu Zeyd rücû' edip, hâkim Zeyd'e hükm eylese hükmü nâfiz olur mu?
Elcevap: Amr, Zeyd'e "destmâl bahçeden ivazdýr, kabûl et" deyip, ol dahi kabûl etti ise, yeri mülk olduðu takdirce nâfiz olmaz, ve illâ olur. (A. 175 b)
181. Mes’ele: Zeyd, kýzý Hind'le çarþýya varýp, Hind Zeyd'e "bana bir kaftan alýver" dedikte Zeyd alýverip akçasýn verse. Sonra yine Hind'den taleb edip almaða kàdir olur mu?
Elcevap: Olmaz, "kaftan alýver, akçasýn ben sana vereyim" deme-di ise. (B. 229 a)
ÝBÂDETLER
I. NAMAZ
182. Mes’ele: Ba'zý müslümanlar "çýbanlarým vardýr" ba'zý dahi "yarala-rým vardýr" deyu i'tizâr edip namaz kýlmasalar, þer'an özür olur mu?
Elcevap: Namaza özür olmaz, kaný akarken dahi kýlýnmak lâzým-dýr. (A. 26 a)
183. Mes’ele: Bir mahallenin cemâ'atinden musallî olanlar bî-namazlarý mirâren cemâ'ate da'vet edip getiremeyicek, ehl-i hükme ta'zîr-i belîð ettirip, anýnla dahi getiremeyicek sükût etmekle -'indallah-musallî olan ahâlî-i mahalle-i mezbûre mes'ul olurlar mý?
Elcevap: Olmazlar. (A. 29 a)
184. Mes’ele: "Kýrk gün mikdarý namaz kýlmayan Zeyd kâfirden kötü-dür" diyen Amr'a þer'an ne lâzým olur?
Elcevap: Nesne lâzým olmaz. (B. 24 b)
185. Mes’ele: Bî-namazý konuk edip yemek yedirenlere sevap hâsýl olur mu?
Elcevap: Katý muztar ise hâlî deðildir. (A. 146 b)
186. Mes’ele: Bî-namaza ve 'âmile 'âdil denilir mi?
Elcevap: Ne'ûzübillâh, diyen kimselerden havf olunur. (B. 186 a)
187. Mes’ele: Zeyd-i müslim bî-namaz olsa, ana þer'an ne lâzým olur?
Elcevap: Ta'zîr-i þedîd lâzýmdýr. Ýstihlâlen terk ederse katil lâzým-dýr. (A. 12 b)
188. Mes’ele: Kâdî, târik-üs-salât olanlarý ta'zîr bil-mâl eyleyip ahz ey-lediði mal kâdîye helâl olur mu?
Elcevap: Helâl deðildir, ba'de zamânin yine sahibine vermek ge-rektir, salâta mülâzim olduktan sonra. (B. 89 a)
189. Mes’ele: "Münyet-ül Müftî" adlý kitapta
2
deyu vâki' olan nakil sahih midir?
Elcevap: Terk-i salât ile ma'rûf olup, sâir vücûh-i ta'zîrle ýslâhý mümkün olmayan kimseleri, hâkim bu vechile ta'zîr eylemek câizdir. (B. 25 a)
190. Mes’ele: Ehl-i hýreften bir hýrfete kedhudâ olan Zeyd salât-i vakt oldukta re'îs olduðu tâifeden târik-üs-salât ve cemâ'at olanlarýna
"geliniz, cemâ'atle salâtý edâ edip ba'dehu kesbe mürâca'at edi-niz, ve illâ bizim hýrfetimize dâhil olmanuz" demeðe þer'an kàdir olur mu?
Elcevap: Olur, berhurdâr olsun. (A. 26 b)
191. Mes’ele: Bir karye halký cemî'an târik-üs-salât olup, terk-i salât üzere musýr olsalar, mezburlara ne lâzým olur?
Elcevap: Tecdîd-i îman ve tecdîd-i nikâh lâzýmdýr. (A. 27 a) 192. Mes’ele: Zeyd, Amr'ýn tarlasý veya çayýrý üzerinde, Amr'ýn
icâze-ti yoðiken namaz kýlmak þer'an câiz olur mu?
Elcevap: Mülk ise mekruhtur, duyucak râzý olmadýðý mukarrer ise. (A. 24 b)
193. Mes’ele: Tarîk-i âm kurbunda, kefereye mahsus harâba müþrif ki-lisenin içinde, ebnâ-i sebîl namaz kýlmak câiz midir?
Elcevap: Deðildir, ashâbý râzîler olmayýcak. (A. 25 a)
194. Mes’ele: Zeyd, Amr'ýn sirka ettiði ferâceyi bilirken satýn alýp, bir-kaç gün aný giyip, anýnla namaz kýlmýþ olsa, kýldýðý namazý sahih olur mu?
Elcevap: Ýâde lâzým deðildir, amma gâyet münkerdir. (A. 27 a) 195. Mes’ele: Zeyd, mahallesinde câmi'-i þerif var iken, bilâ sebeb-i
þer'î Cum'a namazýn kýlmayýp, âhar câmi'de kýlsa âsim olur mu?
r܃oànj ≈sànM p¬p¡rL nh ≈n∏nY t¥n~oj nh nánæjp~nªrdG oQGn~oj nh pInRÉnænérdG ≈n∏nY oπnªrëoj r¿nG nƒog nh pInÓ s°üdG p∑pQÉnJ oôjpõr©nJ pásªpFnC’rG o¢ùrªn°T n∫Gnb
(2) Arapça ibâre, mânâsý, "Þemsü’l-Eimme (Serahsî), namazý terk eden kimsenin ceza-landýrýlmasý þöyle olur dedi: Tabut üzerinde taþýnarak þehirde dolaþtýrýlýr ve tövbe edin-ceye kadar dövülür."
Elcevap: Kýldýðý câmi'in hatîbinin yâhud devirhanlarýnýn elhânýn dinlemek için ise âsimdir. (A. 21 b)
196. Mes’ele: Ba'zý kasabalarda avretler câmi'e Cum'a namazýn kýlma-ða varsalar, þer'an men' lâzým olur mu?
Elcevap: Gençler olucak olur. (A. 29 a)
197. Mes’ele: Hamamda gusle muhtaç kimseler yanýnda çýplak, namaz kýlýp cehr ile Kur'ân okuyup Kur'ân'da ifratla Zeyd'in namazý câiz olur mu?
Elcevap: Ý'âde olunmaz. (A. 6 a)
198. Mes’ele: Hamamda ba'zý kimseler gusl ederler iken, ba'zý dahi cemâ'atle namaz kýlýp, cehrile Kur'ân-i azîm tilâvet eyleseler, na-mazlarý câiz olur mu?
Elcevap: Olur, mekþûf-ül-avret kimse olmayýcak kerâhet yok-tur. (A. 24 b)
199. Mes’ele: Namazýn kesbi helâl olur mu, þer'an?
Elcevap: Ne'ûzü billâhi te'âlâ. (A. 12 b)
200. Mes’ele: Zeyd-i ganî fevt olup, imam dahi var iken, evliyâsý na-mazýn bir þeyhe kýldýrsalar, salât-ý mezbûre mekrûh olur mu, ol-maz mý?
Elcevap: Olmaz. (A. 33 a)
201. Mes’ele: Leyle-i Regâib'de ve Berat'ta ve Kadir'de salât-i 'iþâyla vitir arasýnda, imam cemâ'at on iki rek'at namaz, her rek'atta bir sûre-i Ýnnâenzelnâ ve üç Ýhlâs okuyup kýlmak câiz olur mu, yok-sa yok-salât-i tesbih mi kýlmak evlâdýr?
Elcevap: Cemâ'atle ol vech üzerine 'âmme-i nâsýn i'tibarlarý var-dýr, men' etmek olmaz. Vech-i sânîde meþakkat-i hârice vardýr.
Vallâhu a'lem. (A. 14 b)
202. Mes’ele: Receb'in evvel Cum'a gecesi salât-i Regâib, ve þehr-i Þa'bân'ýn onbeþinci gecesinde Berat namazýn ve Ramazan-ý þerîfin yirmi yedinci gecesinde Kadir namazýn veyâhud tesbih namazýn, imam cemâ'ate kýlývermek câiz olur mu?
Elcevap: Câizdir, mu'tad üzerine kýlýverip, secdede tesbih çok et-mek cemâ'ati tazyîktir aný etmeet-mek gerektir. (A. 14 b)
203. Mes’ele: Mahalle mescidlerinde, cemâ'at-i ûlâdan sonra cemâ'at-i sâniye ile namaz kýlmak câiz olur mu?
Elcevap: Cemâ'at-i sâniye mahalleden ise memnû'dur. (A. 30 a)
204. Mes’ele: Zeyd-i imama mahallesi halký "salât-i terâvîhi tez kýlýver ve illâ mescide gelmeziz" deyu müttefikan hücûm edip, vâcibât-i salâtý imâm-ý mezbûra ri'âyet etmeðe mâni' olduklarýnda, imâm-i mezbûr dahi her iki rek'atte salâtýn tekbîrinden sonra kabl-el-Fâtiha Subhâneke okumayýp ve rükû'a vardýkta üç kere "subhâne rabbiy-el-a'lâ" diyecek zaman geçmeden ve rükû'dan baþ kaldýrýp tekrar kýyâm etmeden ve sür'at üzere rükû'dan secdeye varýp ve sücudda dahi tekmîl-i tesbih etmeden kýyâma varýp, salât bu vech üzere olsa, kýlýnan salât nice olur, cemâ'at-i mezbûreye va-ranlarýn muktezâsýnca olan imama ne lâzým olur?
Elcevap: Mercûdur ki Hak te'âlâ hazreti settâr-ül-'uyûbdur kabul buyura, kâffe-i eimme bundan dahi Sübhâneke terkine müb-telâlardýr, amma rükû'dan sonra ve secdeteyn mâbeyninde is-tikàmet lâzýmdýr. Vallâhu a'lem. (A. 14 b)
205. Mes’ele: Iskàt-ý salât, kütüb-i mu'teberâtta mestûr olup, Zeyd "ne farz ne sünnettir" deyu inkâr eylese, þer'an Zeyd'e ne lâzým olur?
Elcevap: Kâfir olmaz, ýskàt-ý salât akçasýna mütehâlik olan müh-melâtýn hýrslarý mukàbelesinde söylemek anlanýr. Ne ol habîsler cîfe-i dünyâya hýrs göstersin, ne bir câhil böyle desin. (A. 35 b)
206. Mes’ele: Hünsâ-i müþkil cenâzesi namazýna "er kiþi niyetine" mi denilir ve erlere mahsus olan du'â mý okunur, yoksa hatunlara mahsus olan du'â mý okunur?
Elcevap: Cemâ'ate "insân-ý mü'min" deyu tenbih olunur, zamir-ler dahi ana göre tezkîr olunur. (A. 34 b)