Lisans Öncesi Dersleri ile Karşılaştırma Alt Kategorisi

Öğretmen adaylarının lisans öncesi gördükleri eğitimle, izlemiş oldukları VK arasında ne gibi benzerlik ya da farklılıkları olduğunu inceleyebilmek amacıyla

“Lisanstan önceki öğrencilik hayatınızı düşünürseniz grafik çizimini siz nasıl öğrenmiştiniz? Bu bağlamda sizin dersiniz ile izlemiş olduğunuz VK arasında farklılıklar var mı? Nasıl? Açıklayınız.”

sorusu sorulmuştur. ÖA’ların geçmiş dersleri ile izledikleri dersler arasındaki farklara dair farkındalıklarının artması amaçlanmıştır. Yaşanmışlıklarından yola çıkarak, kendilerine ait bir yöntem geliştirebilecekleri düşünülmüştür. Derslerinin sadece içerik yönünden benzer olduğu tespit edilmiştir. Onun dışındaki farklılıklardan bahseden

ÖA’ların ifadeleri aşağıda sunulmuştur. Alınan yanıtlar ışığında lisans öncesi dersleri ile karşılaştırma alt kategorisini oluşturulmuştur.

4.3.2.1. Lisans Öncesi Dersleri ile Karşılaştırma Alt Kategorisi Benzerlik Boyutu

Katılımcıların lisans öncesi derslerinin konu olarak içeriğinin, izledikleri VK’nın konu içeriğinin benzer olduğunu sonucuna varılmıştır. Lineer fonksiyonların grafik çizimi konusunda, katılımcıların ders içeriği olarak aynı şeylerden bahsettiği görülmüştür. Ancak bunların farklı yollarla kendilerine sunulduğu üzerinde durmuşlardır. Ders içeriğinin aynı olması hususunu net olarak ifade eden ÖA4 olmuştur. Benzerlik ve ders içeriği alt boyutlarının oluşturulmasını sağlayan ÖA4’ün ifadesi aşağıdadır:

ÖA4: İzlediğim videodaki ders içeriği ile öğrencilik hayatımda grafik çizimine yönelik verilen dersin içeriği aynıydı.

4.3.2.2. Lisans Öncesi Dersleri ile Karşılaştırma Alt Kategorisi Farklılık Boyutu

Tüm katılımcılar, izlenilen VK ile lisans öncesi eğitimlerindeki derslerin arasındaki farklılıklardan bahsederken genelde öğretmenlerinin kullandığı yöntemden söz etmişlerdir. Katılımcıların hepsi lisans öncesi aldıkları eğitimde öğretmenlerinin tek bir yöntem olarak anlatım yaptığını söylemişlerdir. İzledikleri VK’dan çok farklı bir öğretim ortamında bulunduklarından bahsetmişlerdir. Lineer fonksiyonların grafik çizimlerini öğrenirken, öğretmenin kurallar veya formüller vererek, grafikleri sorgulatmadan veya öğrenciye keşfettirmeden ziyade doğrudan tahtaya çizerek geçtiklerini ifade etmişlerdir. Bu nedenle farklılık boyutunun yöntem ve geçmiş düşünceler alt boyutu oluşturulmuştur.

ÖA1, öğretmenin sadece düz anlatım yaparak belli sorular çözdüğünden bahsetmiştir. VK’da izlediği gibi kendilerine soru soran bir öğretmen olmadığını söylemiştir. Verilen örneklerin kurallarının yazdırılarak çözüme geçildiğini söyleyen ÖA1, hatırladığı kadarıyla soruları çözerek kurala ulaşma yapmadıklarını ifade etmiştir. Sunuş yolu alt boyutunun oluşturulmasına katkıda bulunan ÖA’larının ifadeleri aşağıda sunulmuştur:

ÖA1: Öğretmen soru sormak ve öğrenciyi yönlendirmekten ziyade, düz anlatım yöntemi ile belli soruları çözer konumundaydı. Denklem sistemini çözerken x'e ve y'ye uygun değerler verip bu değerleri düzlemde yazarak doğru denklemlerini oluştururduk. Mesela hocamın bana anlatışını hatırlıyorum. Yani diyorum ya hani hoca hiç yani örnek çözdürmeden bile direkt kuralı veriyordu. Mesela diyor ki, hani bir önce örnek çözdürürsün sonra kuralı verirsin ya. Biz de o yok işte. Önce kural, sonra örnek oluyordu yani ben öyle hatırlıyorum.

Katılımcılar, VK’da izledikleri ortamdan çok daha farklı bir ortamda derslerin işlendiğinden söz etmişlerdir. Öğretmenlerinin sözlerini sadece yazarak derslerin geçtiğini söylemişlerdir. ÖA2 ve ÖA4, ÖA1’e benzer olarak konu ile ilgili formüllerin verilerek konunun anlatıldığını söylemiştir. Grafik çiziminde verilen denklem için, öğretmenlerinin söylediği sayı değerleri ile işlem yaptıklarını, farklı sayılar deneme

şanslarının olmadığını belirtmiştir. ÖA3 de grafik çizimlerini kendileri oluşturmak yerine, öğretmenlerinin oluşturduğunu söylemiştir. ÖA2 ve ÖA3, izledikleri VK’da öğrencilerin kendilerinden farklı olarak aktif olduklarından bahsetmişlerdir.

ÖA2: Lise öğrenciliğim döneminde grafik çizimiyle ilgili bir derste ya da herhangi bir konunun işlendiği hiçbir matematik dersinde videodakine yakın bir ders ortamında bulunmadım. Her zaman öğretmen anlattı, biz yazdık. Öğrenci gibi değil de sekreter gibi tek yaptığımız öğretmenin ağzından çıkan her şeyi not almak oldu. Valla hocam ben grafik çizimlerini orada hatırlıyorum oturdum sırada. Hoca tahtaya çizdi, bu böyledir dedi geçti. Formül verdi. İşte şuraya 1 koyacaksın, 2 koyacaksın, 3 koyacaksın… 4 koyamaz mıyız? sorusu yoktu bizde. Yani yöntem zaten farklı. Orada lisans öncesinde sunuş yoluylaydı. Sürekli hoca anlatıyordu. Burada öğrenciler kendileri bir şeyler yapmak istiyor, aktifler.

ÖA3: Lisans öncesi verilen bir doğru denkleminin grafik adımlarını öğretmenlerimiz madde madde yazdırdılar ve ardından örnekleri, alıştırmaları vererek uygulama yaptırdılar. Benim aldığım eğitimle tabi ki de çok farklıydı. Çünkü biz lise ortamında müfredatı yetiştirme çabası olduğu için direk bu tabloları biz oluşturmak yerine öğretmen oluştururdu. Biz sadece deftere alırdık. Yani bizim aktif olduğumuz bir öğrenme yoktu. Öğretmen merkezli bir öğrenmeydi.

ÖA4: Dersi anlatım, sunum şekline gelince tamamen farklıydı. Bizde öğretmen tahtada değerleri kendisi vermiş ve kendisi çizmişti. Arkadaştan defterlerimize geçirmiştik. Ya da birkaç kişinin etkin olduğu yine tahtada öğretmen tarafından yapılan bir sınıf vardı. Yani tahtada anlatıyorlardı, anlatırdı sadece ya. Sadece tahtaya geçip anlatma vardı.

Benzer ifadelerde bulunan ÖA5 ve ÖA6 da lisans öncesi öğrencilik yaşantılarında grafik çizimi konusunda, öğretmenlerinin sadece tanım veya kural verdiklerini söylemişlerdir. Bu nedenle de izledikleri VK ile geçmiş yaşantılarının birçok yönden farklı olduğunu ifade etmişlerdir. ÖA5, kendilerine düz anlatımdan farklı olarak hiç bir yöntem uygulanmadığını belirtmişlerdir. ÖA6 ise öğretmen veya sınıftaki arkadaşları ile hiçbir şekilde iletişime geçmediğini vurgulayarak, öğretmenin sadece düz anlatım yaptığını söylemiştir.

ÖA5: Yani sadece tanım verilmişti herhalde yani. Onu dışında başka da bir şey hatırlamıyorum. Hiçbir benzerlik yok galiba. Ha öğretmenimiz çok iyi sunuş yolu yapardı gerçekten. Onun dışında bu şekilde farklı bir öğrenme stratejisi uygulanmadı üzerimizde. Yani o yüzden benim derslerimle pek bir alakası yok, yani benzerliği yok.

ÖA6: Saymakla bitmeyecek farklılıklar var hatta benzerliklerini fark etmedim. Benim gördüğüm derste öğretmen grafik çizmeyle ilgili kuralları söylerdi, biz de onu uygulardık. Arkadaşlarla çalışmak, öğretmenle etkileşime girmek yok. O zaman öğretmen düz anlatım yapıyordu.

Aynı zamanda katılımcılar geçmiş yaşantılarında o andaki konuyu öğrenme üzerine olan duygu ve düşüncelerinin farklılığından söz etmişlerdir. Katılımcıların ifadelerinden yola çıkılarak farklılık boyutunun o anki düşünce alt boyutu oluşturulmuştur. İzledikleri videodan farklı olarak kendilerinde sınav kaygısından

dolayı yaşadıkları psikolojik durumu açıklamışlardır. VK’da öğrencilerin çeşitli yöntemlerle öğrenme yaptıklarını, ancak ülkemizde bu öğrenmenin sınav sonuç odaklı olduğunu söylemişlerdir. Yani o anki öğrencilik hayatındaki düşüncelerinin izledikleri öğrencilerden farklı olduğunu belirtmişlerdir. Türkiye’de üniversiteye giriş sınavlarında, belirli konulardan soru çıktığını bunun da kendilerinde konuyu öğrenmek yerine ezberleme düşüncesini oluşturduğunu söylemişlerdir. Yani sınav sisteminin o anki öğrenci düşüncelerinde etkili olduğunu ifade etmişlerdir. Bu ifadelerden sonra sınav kaygısı ve ezber yapmak alt boyutları oluşturulmuştur.

ÖA1: Bizim öğrencilerimiz de öğrenmek istemiyor bence. Ben gerçekten öyle olduğunu düşünüyorum. Şey var mesela benim kuzenim işte bu sınava hazırlanıyor, diyorum ki; mesela limit işte, limitin türevle bir yorumu var ya. “Bu ne?” diyorum, tamam mı? “Sence bu ne?” diyorum, hiç merak bile etmiyor. Diyor ki: “Evet bu ÖSS’de çıkmıyor.” falan diyor. Ya hani liselerde de böyle. Ben de öyleydim. Bence konu, bizim gerçekten bu sınav sistemi..

ÖA3: Ayrıca sadece ÖSS için gerekli olduğu kanısındaydık yani. O zaman zaten şu düşünce vardı. Hani bu benim ne işime yarayacak ki ezberleyeyim geçeyim. Zaten eğim konusu daha çok diğer matematik konularına göre şeydi, daha ezberdi. Mesela koordinat sistemi konusu. O sınavın, sınavdan bir ay önceye kalsın nasılsa ezber.. Ezberleyip geçelim diye bir düşünce vardı.

ÖA’ların izlemiş oldukları 1. VK’nın öğretmeni olduklarını düşünerek bir ders tasarımı ortaya koymaları istenmiştir. VK’da kullanılan yöntemi benimseyerek grup çalışması ve işbirliğine dayalı öğrenmeyi uygulayacağını söyleyen ÖA’lar olduğu gibi; bunlara ek olarak problem çözmenin önemine dikkat çekerek derste daha fazla problem çözeceğini ifade eden ÖA’lar da olmuştur. Ayrıca farklı gruplar arasında iletişim kopukluğundan söz eden ÖA6, bu duruma çözüm olarak beyin fırtınası yöntemini önermiştir. Genel itibariyle grup çalışması yaptırmanın faydalı olduğunun düşünüldüğü ortaya çıkmıştır.

Ders esnasında günlük hayattan örnekler vererek öğrencilerin ilgisinin çekilmeyi amaçlandığı görülmüştür. Lineer fonksiyonların kullanım alanlarına ilişkin öğrencilere bilgi vererek konunun anlaşılabilirliğinin artırılması hedeflenmiştir. Ders tasarımında görselliğin de önemine vurgu yapan ÖA’lar için materyal ve teknoloji kullanımının bir derste bulunması gerektiği ortaya çıkmıştır. Sağlanabilecek bu çeşitliliklerle dersin verimli şekilde geçmesinin amaçlandığı belirlenmiştir.

ÖA’ların söz konusu dersi tasarlamalarında hangi faktörlerin etkili olduğu da ortaya çıkmıştır. Staj için gittikleri okuldan sonra öğrencileri daha iyi anlayabildiğini söyleyen ÖA1, artık derse ilişkin hazırlık ve tasarımlarda ne yapması gerektiğini bildiğini ifade etmiştir. Yani elde edilen deneyimin, ders tasarımına ait düşüncelerinde büyük rol oynadığını belirlenmiştir. Etkili olan bir diğer önemli faktörün de almış oldukları lisans eğitimi olduğu tespit edilmiştir. Eğitim dersleri ile birlikte farklı bir bakış açısı yakaladıklarını söylemişlerdir. Artık eleştirel bir gözle bakabildiklerini ve öğrenci psikolojisini daha iyi anlayabildiklerini fark etmişlerdir.

Lisans öncesi eğitimlerinde lineer fonksiyonların grafik çizimine ait derslerinin hatırlanılması istenerek, izledikleri VK ile bir karşılaştırma yapmaları istenmiştir. Sadece ders içeriği yönünden benzer bir ders olduğu ortaya çıkmıştır. Farklı yönleri ise iki başlık altında ortaya çıkmıştır. Yöntem olarak tamamen farklı bir sınıf ortamında bulundukları görülmüştür. Tüm adayların sunuş yoluyla öğretim aldıkları belirlenmiştir. Onun dışında hatırladıkları bir metot tespit edilememiştir. Geçmişe dönen öğrenciler, kendilerini VK’da öğrencilerle karşılaştırmışlardır. O an için kendilerinin izledikleri öğrenciler gibi hiç rahat olmadıklarını belirtmişlerdir. Bunun altında yatan sebebin ise eğitim sistemindeki sınav kaygısı olduğu ortaya çıkmıştır. Yaşanan bu kaygıdan ötürü kendilerinin ezber yaparak dersleri geçtiği belirlenmiştir.

4.4. Matematik Öğretmeni Kategorisi

Japonya’da çekilmiş olan dersin konu başlığı “eşitsizliklerin çözümü” dür. Katılımcılara, dersin öğretmenin hangi öğretim yöntemlerini kullandığını ve bunların öğrenciler üzerindeki etkilerini inceleyebilmek amacıyla,

“Öğretmenin kullandığı yöntem, öğrencilerin problemi daha rahat çözmesine yardımcı oldu mu? Bu konuda neler söyleyebilirsiniz?”

sorusu sorulmuştur. Problem çözme sürecinde hangi yöntemleri kullanmalarının faydası olacağını düşünebilmeleri ve etkilerini görmeleri için tercih edilmiştir. Katılımcıların verdikleri cevaplarda, derste günlük hayat problemi ve materyal kullanımının ön planda olduğu görülmüştür. Büyük bir bölümün bunlara ayrıldığı tespit edilmiştir.

Ayrıca videoyla ilgili olan katılımcıların bir video analiz ederken nelere dikkat ettiklerini de göz önüne serebilmek amacıyla sorulan diğer bir soru da,

“Videoda en çok dikkatinizi çeken kısımlar hangileriydi? Niçin dikkatinizi çekti?”

olmuştur. Katılımcıların bu soruya vermiş oldukları yanıtların matematik öğretmeni kategorisinin oluşturulmasına katkısı olmuştur. Öğretmenin öne çıkan özellikleri olarak güler yüzlü ve samimi olması katılımcıların dikkatini çekmiştir. Ayrıca zaman yönetimi konusunda öğretmeni başarısız bulmuşlardır. Dersin öğretmenine ait düşüncelerinin bulunduğu matematik öğretmeni kategorisinde yöntemler ve eleştiriler alt kategorileri oluşturulmuştur.

Şekil 11’da, izlemiş oldukları matematik dersinin öğretmenine ilişkin elde edilen cevaplardan yola çıkılarak oluşturulan kategori yer almaktadır. Ana eksen üzerindeki oval kutucuklar içerisinde alt kategoriler görülmektedir. Alt kategoriler üzerinden geçen ana eksene göre daha ince olan eksenler üzerinde boyutlar oluşturulmuştur. Benzer olarak boyutların hizasından geçen eksenler üzerinde de alt boyutlar bulunmaktadır. Boyutlar ve alt boyutlar arasındaki ilişkileri daha rahat inceleyebilmek amacıyla farklı renkte kesikli çizgiler kullanılmıştır.

Şekil 12. İkinci VK Matematik Öğretmeni Kategorisi Yöntemler Eleştiriler Olumlu Olumsuz Güleryüzlü Olmak (Ö6) Sakin (Ö6) K en d in i S ev d ir m ek Öğrencileri Önemsememek (Ö1,Ö2,Ö4,Ö5) İletişime Kapalı (Ö1,Ö2,Ö3) Belirli Kişilerle İlgilenmek (Ö3,Ö5) Zaman Yönetimi (Ö1,Ö2,Ö6) Otoriter (Ö1,Ö5) Öğrencilerin Pasif Kalması (Ö1) Çekingen Olmak (Ö5) Günlük Hayat Problemi Materyal Somutlaştırmak (Ö1,Ö4,Ö5) Anlamlandırmak Çözüm Üretmek (Ö4) İlgi Çekmek Kalıcı Öğrenme (Ö1,Ö2) İşlevsiz (Ö6) Dikkati Dağıtmak Kültür