Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karara İtiraz – Kovuşturma Davası

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itiraz CMK.m.173 hükmünde düzenlenmiştir185_{. Cumhuriyet savcısı tarafından kamu davasının açılmaması hususunda}

183_{Y. 4.CD.’nin 18.01.2012 t. ve 27469/1074 sayılı kararı: “ … Devlet Hastanesinde sözleşmeli ebe olarak görev}

yapan sanık F... A...'ın aynı hastanede Başhekim olan temyiz davasına konu iftira suçunun katılanı T... Ç... hakkında zorla ırzına geçtiği iddiasıyla şikayetçi olması, yapılan soruşturmada T... Ç...'ın tutuklanmasına karar verilmesi üzerine de tutuklamadan 14 gün sonra el yazılı dilekçesiyle şikayetinden vazgeçerek, zorla ırzına geçildiği iddiasının doğru olmadığını belirtmesi karşısında ; F... A...'ın hangi beyanının diğerine üstün tutulduğunu dosyadaki kanıtlarla birlikte değerlendirip taktir etme yetkisi mahkemeye ait olup, dosyada tanık anlatımları da bulunmasına ve dava açılması için yeterli şüphe nedeninin oluşmasına karşın soruşturmayı yapan Cumhuriyet Savcısının kamu davası açmak yerine delil taktiri yaparak mağdure F...'in sonraki beyanını önceki beyanına üstün tutmak suretiyle T... Ç... hakkında ırza geçme suçundan kovuşturmaya yer olmadığına karar vermesi kanuna aykırıdır…vd.” ; Ünver/Hakeri, 2.C. , s.28

184 _{Parlar Ali/Hatipoğlu Muzaffer, 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Yorumu ve İlgili Mevzuat, 1.C. ,}

Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, Ankara 2008, s.822

185_{5271 sayılı CMK.m.173 hükmü “(1) Suçtan zarar gören, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kendisine}

tebliğ edildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine itiraz edebilir.

takdir yetkisini kullanarak vermiş olduğu kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar dışındaki kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar, yargısal olarak denetlenmektedir. Yani cumhuriyet savcısının kamu davasının açılmaması hususunda takdir yetkisini kullandığı hallerde yargısal denetim yolu yoktur186.

CMUK.’ta olduğu gibi CMK.’nın da bu yol için “itiraz” terimini kullanması yerinde olmamıştır. İtiraz, hakim kararlarına yönelik kabul edilen kanun yoludur. Halbuki burada uyuşmazlık hakkında dava açılması söz konusudur. Bu nedenle “kovuşturma davası” terimi daha uygundur187.

Kovuşturma davasını açma yetkisi suçtan zarar gören kişidedir. Suçtan zarar gören birden fazla ise her bir zarar gören hakkını diğerinden bağımsız olarak kullanabilir. Suçtan zarar görenlerden birisinin yapmış olduğu itiraz neticesinde itirazın kabulüne karar verilmişse diğer suçtan zarar görenler de bu davaya katılabileceklerdir188

.

Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın suç mağduruna bildirilmemesi nedeniyle itiraz süresinin geçirilmesi veya itirazın haksız olarak reddedilmesi durumunda, ilgili kişinin mahkemeye başvurma hakkı elinden alınmış olmaktadır. Bu durum, AİHS.’nin 6. maddesinin 1. fıkrasını189

ihlal eder. Bunun dışında, şüpheli hakkında verilen kovuşturmaya yer olmadığı kararının kesinleşmesinden sonra, yeniden soruşturmaya başlanılması ve kamu davası açılıp sanık hakkında mahkûmiyet kararı verilmesi halinde de, 6. maddenin ihlâli söz konusudur190

. Nihayetinde 5271 sayılı CMK. kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itirazda şikayetçi

(3) (Değişik fıkra: 18/06/2014-6545 S.K./71. md) Sulh ceza hâkimliği, kararını vermek için soruşturmanın genişletilmesine gerek görür ise bu hususu açıkça belirtmek suretiyle, o yer Cumhuriyet başsavcılığından talepte bulunabilir; kamu davasının açılması için yeterli nedenler bulunmazsa, istemi gerekçeli olarak reddeder; itiraz edeni giderlere mahkûm eder ve dosyayı Cumhuriyet savcısına gönderir. Cumhuriyet savcısı, kararı itiraz edene ve şüpheliye bildirir.

(4) (Değişik fıkra: 25/05/2005-5353 S.K./26.mad) Sulh ceza hâkimliği istemi yerinde bulursa, Cumhuriyet savcısı iddianame düzenleyerek mahkemeye verir.

(5) Cumhuriyet savcısının kamu davasının açılmaması hususunda takdir yetkisini kullandığı hâllerde bu Madde hükmü uygulanmaz.

(6) İtirazın reddedilmesi halinde; Cumhuriyet savcısının, yeni delil varlığı nedeniyle kamu davasını açabilmesi, önceden verilen dilekçe hakkında karar vermiş olan sulh ceza hâkimliğinin bu hususta karar vermesine bağlıdır” şeklinde düzenlenmiştir.

186 _{Özbek/Kanbur/Doğan/Bacaksız/Tepe, s.525} 187

Kunter/Yenisey/Nuhoğlu, s.1176 ; Öztürk/Tezcan/Erdem/Sırma/Kırıt/Özaydın/Akcan/Erden, s.593 ; Özbek/Kanbur/Doğan/Bacaksız/Tepe, s.525

188 _{Özbek/Kanbur/Doğan/Bacaksız/Tepe, s.526}

189_{AİHS.’nin Adil Yargılanma Hakkı başlıklı 6.maddesi “Herkes kişisel hak ve yükümlülükleri ile hakkındaki bir}

suç isnadının karara bağlanmasında, hukuken kurulmuş bağımsız ve tarafsız bir yargı yeri tarafından, makul bir sürede, adil ve aleni olarak yargılanma hakkına sahiptir.Karar aleni olarak açıklanır.Ancak duruşmayı izleyenler ve basın mensupları,çocuk ve gençlerin menfaatlerini veya tarafların özel yaşamlarını korumanın gerektirmesi halinde ve adaletin zarar göreceği özel hallerde mahkemenin kesinlikle gerekli olduğuna inandığı ölçüde, demokratik bir toplumdaki genel ahlak,kamu düzeni veya ulusal güvenlik amacıyla duruşmanın tamamından veya bir bölümünden çıkarılabilir ” şeklinde düzenlenmiştir. Doğru Osman/Nalbant Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, 1.Baskı, Yargıtay Başkanlığı Yayınları, 2012 Ankara, s.609 ; İnceoğlu Sibel, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Avrupa Konseyi 2013, 1.Baskı, s.209

190

Cengiz Serkan/Demirağ Fahrettin/Ergül Teoman/McBride Jeremy/Tezcan Durmuş, Avrupa İnsan hakları Mahkemesi Kararları Işığında Ceza Yargılaması Kurum ve Kavramları, Türkiye Barolar Birliği, Ankara 2008, s.99 (http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/aihm_cezayargilamasi.pdf ; Erişim Tarihi: 10.08.2014)

olma koşulunu aramamış, şikayetçi olmayan suçtan zarar görenlerin de itiraz haklarının bulunduğunu kabul etmiştir191

.

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itiraz üzerine sulh ceza hakiminin önünde iki seçenek vardır. Sulh ceza hakimi başvuruyu reddederse kovuşturmaya yer olmadığına dair karar kesinleşir. CMK.m.173/6 hükmü gereği itirazın mahkemece reddedilmesi halinde; cumhuriyet savcısının, yeni delil varlığı nedeniyle kamu davasını açabilmesi önceden verilen dilekçe hakkında karar vermiş olan sulh ceza hâkimliğinin bu hususta karar vermesine bağlıdır. Burada hakkında takipsizlik kararı verilen şüpheliye CMK. yargısal güvence vermektedir. Savcı, yeni delil olsa bile kendiliğinden bir iddianame düzenleyemeyecek, kovuşturmaya yer olmadığına dair karara yapılan itirazı reddeden mahkemenin iddianame düzenlenmesi yönünde karar vermesine bağlı olacaktır192

.

191 _{Feyzioğlu, s.35}

İKİNCİ BÖLÜM

2 İLGİLİ KAVRAMLAR IŞIĞINDA CUMHURİYET SAVCISININ TAKDİR YETKİSİ

VE UYGULAMADA BU YETKİNİN KULLANILMASI

2.1 Takdirilik İlkesiyle Bağlantılı Kavramlar