Erteleme Kararının Zorunlu Olduğu Hal

Daha önce CMK.m.253/19 hükmü gereği uzlaşmada edimin ileriki tarihe bağlanması halinde kamu davasının açılmasının ertelenmesine şart aranmaksızın karar verileceğini belirtmiştik. 5237 sayılı TCK.m.191 hükmü, 6545 sayılı kanunun 68.maddesi523

ile

522

http://www.adlisicil.adalet.gov.tr/istatistik_2014/24.pdf; Erişim Tarihi: 04.12.2015

523 _{6545 sayılı kanunun 68.maddesi “5237 sayılı Kanunun 191 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde}

değiştirilmiş ve cumhuriyet savcısına kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verileceğine dair emredici hüküm hukukumuza girmiş bulunmaktadır.

5237 sayılı kanunun 191.maddesi bu kanun ile yeniden düzenlenmiş, uyuşturucu madde kullanan, bulunduran, satın alan veya kabul eden şüpheli hakkında zorunlu olarak kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmesi gereği getirilmiştir.

Maddenin ilk fıkrasında kullanmak için uyuşturucu madde bulunduran, kabul eden, satın alan veya uyuşturucu madde kullanan şüpheli hakkında verilecek olan ceza miktarı belirtilmiş, maddenin değişiklikten önceki haline524

göre ceza miktarında artırım yoluna gidilmiştir. Kanun koyucu uyuşturucu maddenin kullanılmasının yaygınlaşmış olmasını göz önüne alarak ceza miktarında artırım yoluna gitmiştir. Ayrıca kanun maddesinin madde başlığına açıkça ‘uyuşturucu kullanan’ ibaresi eklenerek uyuşturucu madde kullanan şüphelinin cezalandırılması gerektiği açıklığa kavuşturulmuştur.

“Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak

Madde 191- (1) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Bu suçtan dolayı başlatılan soruşturmada şüpheli hakkında 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesindeki şartlar aranmaksızın, beş yıl süreyle kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilir. Cumhuriyet savcısı, bu durumda şüpheliyi, erteleme süresi zarfında kendisine yüklenen yükümlülüklere uygun davranmadığı veya yasakları ihlal ettiği takdirde kendisi bakımından ortaya çıkabilecek sonuçlar konusunda uyarır.

(3) Erteleme süresi zarfında şüpheli hakkında asgari bir yıl süreyle denetimli serbestlik tedbiri uygulanır. Bu süre Cumhuriyet savcısının kararı ile üçer aylık sürelerle en fazla bir yıl daha uzatılabilir. Hakkında denetimli serbestlik tedbiri verilen kişi, gerek görülmesi hâlinde denetimli serbestlik süresi içinde tedaviye tabi tutulabilir. (4) Kişinin, erteleme süresi zarfında;

a) Kendisine yüklenen yükümlülüklere veya uygulanan tedavinin gereklerine uygun davranmamakta ısrar etmesi, b) Tekrar kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alması, kabul etmesi veya bulundurması,

c) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması, hâlinde, hakkında kamu davası açılır.

(5) Erteleme süresi zarfında kişinin kullanmak için tekrar uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alması, kabul etmesi veya bulundurması ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması, dördüncü fıkra uyarınca ihlal nedeni sayılır ve ayrı bir soruşturma ve kovuşturma konusu yapılmaz.

(6) Dördüncü fıkraya göre kamu davasının açılmasından sonra, birinci fıkrada tanımlanan suçun tekrar işlendiği iddiasıyla açılan soruşturmalarda ikinci fıkra uyarınca kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilemez.

(7) Şüpheli erteleme süresi zarfında dördüncü fıkrada belirtilen yükümlülüklere aykırı davranmadığı ve yasakları ihlal etmediği takdirde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.

(8) Bu Kanunun;

a) 188 inci maddesinde tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti,

b) 190 ıncı maddesinde tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma,

suçundan dolayı yapılan kovuşturma evresinde, suçun münhasıran bu madde kapsamına girdiğinin anlaşılması hâlinde, sanık hakkında bu madde hükümleri çerçevesinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilir.

(9) Bu maddede aksine düzenleme bulunmayan hâllerde, Ceza Muhakemesi Kanununun kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin 171 inci maddesi veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin 231 inci maddesi hükümleri uygulanır” şeklinde düzenlenmiştir.

524 _{6545 Sayılı Yasa Değişikliği Öncesi TCK.191.maddenin 1.fıkrası : “Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı}

madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, bir yıldan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” ; Albayrak Mustafa, Türk Ceza Kanunu Öz Kitap, Adalet Yayınevi,7.Bası,Ankara 2010, s.576 ; Yalvaç Gürsel, Ceza ve Ceza Yargılama Hukuku Yasaları, Adalet Yayınevi, 10.Bası, Ankara 2010, s.322

5237 sayılı TCK.m.191/2 hükmü, cumhuriyet savcısının şüpheli hakkında CMK.m.171 hükmünde yer alan şartlar aranmaksızın kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar vereceğini düzenlemiştir. Hatırlanacağı üzere kamu davasının açılmasının ertelenebilmesi için, CMK.m.171/2 hükmü gereği şüphelinin işlediği suçun soruşturulması ve kovuşturulmasının şikayete bağlı olup, üst sınırı bir yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan olması gerekiyordu. TCK.m.191 hükmünde değişiklikle düzenlenen suç ise, 2 yıldan 5 yıla kadar hapsi cezasını gerektirmekte olup şikayete bağlı bir suç değildir.

Kanun koyucu istisnai bir düzenleme ile cumhuriyet savcısına şüpheli hakkında iddianame düzenleme yasağı getirmiş, öncelikli olarak şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmesini; şüphelinin erteleme kararı sonrası zaman diliminde kendisine yüklenen yükümlülüklere veya uygulanan tedavinin gereklerine uygun davranmamakta ısrar etmesi, tekrar kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alması, kabul etmesi veya bulundurması veya uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması hallerinden birinin gerçekleşmesi durumunda kamu davasının savcı tarafından açılmasını emretmiştir.

Kanunun üçüncü fıkrası uyarınca şüpheli hakkında en az bir yıl denetimli serbestlik tedbiri uygulanacağı belirtilmiştir. Kanun, cumhuriyet savcısına denetimli serbestlikte süreyi belirleme konusunda takdir yetkisi tanımış olmakla birlikte, savcının denetimli serbestlikte belirleyeceği azami süre 1 yıl olacaktır. Zira savcının 3’er aylık sürelerle 1 yıl daha denetimli serbestlik tedbirinin uygulanmasını uzatabileceği, maddenin devamında belirtilmiştir. Denetimli serbestlik tedbirinde gerekli görülmesi halinde şüphelinin tedaviye tabi tutulabileceği belirtilmiştir. Fakat uygulamada yaşanan sıkıntı, tedavi tedbirinin kimin tarafından karara bağlanacağı hususu noktasındadır. Madde, cumhuriyet savcısının tedavi tedbirinin uygulanmasına karar verip veremeyeceğini düzenlememiş olmakla birlikte, gerek görüldüğü takdirde tedaviye tabi tutulabileceğini belirtmektedir. Uygulamada kimi cumhuriyet savcısı tedavili denetimli serbestlik tedbirine hükmederken; kimi cumhuriyet savcıları da şüpheli hakkında tedavi uygulanıp uygulanmayacağına karar verecek olan makamın denetimli serbestlik şube müdürlüklerinin olduğunu düşünmektedirler. Kanımızca kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verildiği zaman denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması esnasında şüpheliye sağlık tedavisinin gerekip gerekmediğini ancak denetimi yapan şube müdürlükleri tespit edebileceğinden, savcı kararında bu hususu belirtmemelidir. Denetimli serbestlik şube müdürlüklerinde çalışan personel şüpheli hakkında gerekli takibi yapmalı, gerek görürse tedavi uygulaması yolunu tercih etmelidir. Cumhuriyet savcısı, hakkında denetimli serbestlik kararı uygulanan şüpheli açısından tedavi uygulanmasının gerekliliğini tespit edemeyeceği için sağlıklı bir karar veremeyecektir.

Maddenin 5.fıkrası gereği, hakkında erteleme kararı verilen şüphelinin erteleme süresi zarfında kullanmak için tekrar uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alması, kabul etmesi veya bulundurması ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması, dördüncü fıkra uyarınca ihlal nedeni sayılır ve ayrı bir soruşturma ve kovuşturma konusu yapılmayacaktır. Uygulamada cumhuriyet savcısı erteleme kararını verdiği zaman UYAP. sistemine şahsın kaydı yapılır. Şüpheli şahıs Türkiye’nin herhangi bir bölgesinde tekrar uyuşturucu madde kullanır, bulundurur, satın alır veya kabul ederse; suç yeri cumhuriyet savcısı diğer savcılıkça verilen karardan UYAP. ekranı sayesinde uyarılmış olacaktır. Bu uyarı sayesinde ve TCK.m.191/5 hükmü gereği Cumhuriyet savcısı kamu davasının açılmasının ertelenmesine veya şüpheli hakkında iddianame düzenlenmesine karar vermez. Savcı dosyayı bu fıkra uyarınca şüpheli hakkında ilk olarak erteleme kararı veren savcıya, kamu davasının açılması gerekçesiyle

‘yetkisizlik kararı’ ile gönderir. Şüpheli hakkında ilk olarak erteleme kararı veren savcı,

şüphelinin erteleme süresince yeniden aynı suçu işlediğine kanaat getirirse, erteleme kararını kaldırır ve şüpheli hakkında TCK.m.191/1 hükmü gereği cezalandırılması talebiyle iddianame düzenler.

TCK.m.191/6 hükmüne göre, erteleme kararının 4.fıkrada sayılan ihlal nedeniyle kaldırılması neticesinde iddianame düzenlenmişse şüpheli hakkında bir daha erteleme kararı verilemeyecektir. Bu hükme göre şüpheli hakkında artık erteleme kararı verilemeyecek, bu suçu her işlediğinde ayrıca cezalandırılması talebiyle hakkında iddianame düzenlenebilecektir.

Şüpheli, erteleme süresi boyunca uyuşturucu maddeden uzak kalır ve tekrar bu suçu işlemezse cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığına karar verecektir. Şüpheli, erteleme süresince uyuşturucuyla alakalı olmayan başka bir suçu kasten işlerse, kanımızca cumhuriyet savcısı, 4.fıkra gereği erteleme kararını kaldırmamalı ve iddianame düzenlememelidir. Zira 4.madde sınırlı sayma sistemi getirerek erteleme kararının kaldırılacağı halleri tek tek belirlemiştir. 9.fıkra gereği ‘aksine düzenleme’ bulunmayan hallerde CMK.m.171 hükmünün uygulanacağı belirtildiğinden, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı ancak 4.maddede sayılan hallerin varlığı halinde kaldırılabilecektir. Şüpheli kasıtlı olarak başka bir suç işlerse hakkında yine erteleme hükümleri şartlar oluştuysa uygulanabilecektir. Bu madde cumhuriyet savcısına takdir hakkı tanımadığı için savcı takdir hakkını kullanarak CMK.m.171 hükmü gereği şartların oluştuğu başka suç hakkında da erteleme kararı verebilir.