Komünist Harekete Girişi Dönemi

Enver Hoca’nın komünist harekete girmesine büyük etki eden Fransa’nın başkentinde Fransız komünistlerle irtibata geçmesi ve yürüyüş eylemlerinin organizasyonunda yer alması ile orada, Karl Marx, Engels hakkında okuması

17

Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), s. 21.

18 _{Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), s. 24; Bernd J. Fisher, Balkan Strongmen –Dictators and}

Authoritarian Rulers of South Eastern Europe, s. 241.

19 _{Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), s. 25.} 20

Edwin E Jacques, a.g.e., s. 429-430; Robert Elsie, Historical Dictionary of Albania”, European

Historical Dictionaries, No:42, Lanham, Maryland and Oxford, 2004, s. 187.

21 _{Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), a.g.e., s. 26-27.}

olmuştur.23

Böylece Enver Hoca komünist düşünceyi Fransa’da olduğu süre içinde benimsemiştir. 24

Enver Hoca ’nın Fransa’da bulunduğu dönemde iki husus onda kalıcı etki yaratmıştır. Bunlardan ilkini radikal kararlar vermeye alt yapı oluşacak bir ortamı görmesi, ikincisini ise Batı kültürünü sevmesi şeklinde saymak mümkün görülmüştür.25

Enver Hoca’nın Fransa’da bulunduğu dönemde; Arnavutluk oldukça zor şartlar içinde bulunmaktaydı. Yaşam standartı komşu ülkelere göre oldukça düşük, halkın büyük bir bölümü geçimini sağlayacak kadar bir gelire ve hayat seviyesine sahipti. Arnavutluk ülke olarak İtalya’ya bağlandı.

Enver Hoca Fransa’daki koşullardan çok etkilendi. Böyle modern bir ülkede bulunmaktan adeta bir şok yaşadı. Enver Hoca Fransa’da öğrenim görürken Fransız komünistleri ile dost olmuş ve Arnavutluk’a gelince de orada öğrendiklerinin tohumunu ülkesinde ekmiştir.26

Çok ilginçtir ki, yıllarca Fransa’da okumasına rağmen bir diploma alamamıştır.27

Fakat bazı Arnavut arkadaşlarının yardımı ve kendi gayretiyle 1934 yılında; Belçika’da Arnavutluk Konsolosluğu’nda kâtip olarak görev almıştır. Söz konusu görevi sırasında Brüksel’de; Belçika Serbest Üniversitesi’nin Hukuk Fakültesi’nde eğitime başlamıştır. Burada da Marksist-Leninist düşünce konusunda çalışmalar yapmıştır.28

Enver Hoca; Fransa ve Belçika’da gerek okurken gerekse çalışırken memleketine dönüşlerde İtalya’nın Bari şehrinde Zogu yönetiminden kaçan ve orada yaşayan Arnavutlarla görüşmüştür. Burada elde ettiği tecrübeleri daha sonra toplumları yönetmede ve İtalyanlara karşı savaşta kullanmıştır.29

Enver Hoca, 1936 yılında; Zogu’nun Arnavutluk konsolosluğunu Marksist düşünce ile meşgul ettiği gerekçesiyle Belçika’da ki işinden çıkartılmıştır.30

Bu

23 _{Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), s. 29-30; Wolfgans Saxon, ”Enver Hoxha, Mastermind of}

Albania Isolation”, New York Times, 4/12/1985, s. 10.

24

Elez Biberaj, Albania-A Socialist Maverick, s.16

25

Bernd J. Fisher, Balkan Strongmen –Dictators and Authoritarian Rulers of South Eastern Europe, s. 242.

26 _{Ernest O. Hauser,” The Red Rape of Albania”, The Saturday Evening Post, Bari, İtaly, Nowember 26,}

1949, s. 26.

27

Elez Biberaj, Albania-A Socialist Maverick, s. 17.

28 _{Elez Biberaj, Albania-A Socialist Maverick, s. 16.} 29 _{Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), s. 32.} 30 _{Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), s. 31.}

durumda işsiz ve üniversiteyi tamamlayamadan Belçika’dan ayrılan Enver Hoca 1936 yılının yazında memleketine geri dönmüştür.31

Anavatanına dönüşünden sonra Enver Hoca’nın ilk yaptığı şey Arnavutluk komünist hareketi ile yeniden irtibat kurmak olmuştur. Temmuz 1936’da komünizmin Arnavutluk’ta yayılmasında önemli rol oynayan komünist militan Ali Kelmendi ile tanıştırılmıştır. Zogu hükümeti Ali Kelmendi’yi ülkeden göndermeden önce, Enver Hoca onunla birkaç kez görüşmüş komünizmin yayılması ve işçi hareketleri hususunda görüş alışverişinde bulunmuştur.

Enver Hoca Bürüksel’den Arnavutluk’a dönünce okuduğu lise Korça’da Fransızca dersleri vermek için görevlendirilmiştir. Ancak 1939’da İtalya’nın Arnavutluk’u işgal etmesi ile birlikte, öğrencilerine Marksizm’e ait fikirleri kafalarına soktuğu için işten atılmış ve katıldığı Korça’da ki küçük bir komünist grubun yardımıyla Tiran’a gönderilmiştir.32

1939 yılında Arnavutluk ciddi bir tehditle karşı karşıya gelmiştir. Nitekim İtalya Arnavutluk’u yarı koloni haline getirmek maksadıyla işgal hazırlıklarına başlamıştır. Kral Zogu ve onun taraftarları ülkeyi İtalya’ya vermemek için gereken tedbirleri almaktan çok uzak kalmışlardır. Bu durumda vatanın bağımsızlığını ve özgürlüğünü kurtarmak için karşı gelmeye yönelten yegâne örgüt komünist örgütü olmuştur.

Enver Hoca’nın özellikle okul gençliği arasında bu karşı koymayı organize eden Korça komünist grubu arasında ayırt edici bir yeri olmuştur. Tiran ve başka şehirlerde İtalya’ya karşı savaşmak maksadıyla gönüllülerin toplanacağı acemi kayıt yerleri açılmıştır. Enver Hoca Korça’da; halka silahlanmaları çağırısı yapmış savaşmaya ve vatanı korumaya, özgürlük ve bağımsızlığa kavuşmak için gerekirse kan dökmeye davet etmiştir.

İkinci Dünya Savaşı döneminde; 07 Nisan 1939’de; Arnavutluk’un zapt edilmesinden sonra İtalyan hükümeti ülkeye yeni bir idare şekli getirmiştir. Arnavut ordusu ve diplomatik müfrezeler hiç vakit kaybedilmeden İtalyan birlikleri ile birleştirilmiştir. Geçmişte iki ülke arasındaki yakın ilişkiler nedeniyle İtalyan memurları kendilerine işbirlikçiler bulmakta hiç zorlanmamış, ülkenin en geniş toprak sahibi olan Şevket Verlaçi, İtalyanlar ile yakın işbirliği içerisinde olmuş, ancak kısa zaman

31 _{Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), s. 33.}

içerisinde sürtüşmeler baş göstermiştir.33

Kral Zogu ve hükümeti dıştan hiç yardım almamış ve çok kötü bir organizasyon içinde bulunmuştur.34

İkinci Dünya Savaşı’nın önemli bir kısmını İtalyan işgali altında geçiren Arnavutluk’ta kurulan kukla hükümet, çoğu İtalya’da eğitim almış ve faşist ideolojilerden etkilenmiş Arnavut aydınların desteği ile hareket etmiştir. 35

Enver Hoca’nın iktidara gelmesi İkinci Dünya Savaşı’nda ülkenin Alman ve İtalyan işgali altında olduğu dönemde gerçekleşmiştir. Bu dönemde birçok Arnavut işgal kuvvetlerine karşı direniş göstermek istemiş ancak söz konusu direnişler çoğunlukla gerilla hareketi şeklinde İtalyan birliklerine pusular düzenlenerek yapılmıştır. (Bkz. Ek-2 Resimler, Resim-9,10.)

İtalyan işgali tüm ülkede terör ve güvensizlik yaratmış ve Arnavut halkını çok hassas bir duruma sürüklemiştir. Yapılan hareketin tarihi öneminin tamamıyla farkında olarak Enver Hoca, söz konusu işgale en fazla karşı çıkanlar arasında olmuştur.

Enver Hoca; 1939 yılının 28 Kasım’da yapılan gösterilerde oldukça aktif olmuş ve bunun sonucu olarak da öğretmenlik görevinden ihraç edilmiştir.36

Korça Komünist Grup Merkezinin 1940 yılının başında verdiği karar ile Enver Hoca Tiran’a gelmiş ve süratle devrimci hareketin içinde kendini bulmuştur. Komünist grupları birleştirmek ve Arnavutluk Komünist Partisinin kurulması için zemin yaratmak için çalışmıştır. Diğer komünistler arasında da köprü görevini üstlenen Enver Hoca, bu arada Qemal Stafa ve Vasil Shanto ile de birlikte çalışmıştır.37

Komünist grupları birleştirerek partiyi oluşturma gayretleri 1940 ile 1941 yılının ilk yarısında devam ederken, Enver Hoca 18 Ekim 1941’de; Tiran’da toplantı yapmıştır. Bu toplantı; komünist grupların birleştirilmesi yolunda yapılan çok önemli bir toplantı olmuştur. Gösterileri düzenlemesi nedeniyle yakalanma tehlikesi ile karşılaşan Enver Hoca, arkadaşlarının yardımı ile bu durumdan da kurtulmuştur.38

Enver Hoca gençliğe de çok önem vermiştir. Arnavutluk Komünist Partisi kurulduktan hemen sonra, gençler arasında bir komünist grup oluşturmaya yönelmiştir.39

Enver Hoca gençleri Arnavutluk Komünist Partisi’nin sağ kolu olarak

33

Barbara Jevavich, Balkan Tarihi 20. Yüzyıl, İstanbul, 2006, s. 299.

34 _{Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), s. 38.}

35 _{Nuray Bozbora, “Arnavut Milliyetçiliğinin Doğuşu, Gelişimi ve Günümüze Etkileri”, Avrasya Dosyası,}

Cilt 14, Sayı 1, s. 139.

36

Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), s. 41.

37 _{Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), s. 42-43.} 38 _{Ramiz Alia, Enver Hoxha(1908-1985), s. 44.} 39 _{Ramiz Alia, Our Enver, s. 102.}

görmüştür. Kurtuluştan sonra gençlerle birçok toplantılar yapmış ve onlar hakkında sayısız makale yazmıştır. Enver Hoca gençlerin eğitimi üzerinde de durmuştur.40

28 Kasım 1941’de; Arnavutluk’ta komünist gençliğin oluşumu toplantısını idare etmek üzere atanmıştır. O’nun liderliğinde komünist partinin toplantıları devam etmiştir. Enver Hoca’nın göstermiş olduğu gayret ve oynadığı rol Komünist Partisi’nin çalışmalarına bir ivme kazandırmıştır41_{. 1942 yılında Enver Hoca Komünist Partisi’nin}

esas üssü olan Elbasan’a gitmek üzere Tiran’dan ayrılmıştır. Enver Hoca, İkinci Dünya Savaşı’nda bir yandan partizanlarla İkinci Dünya Savaşı’nda işgalcilere karşı savaşmış bir yandan da politik çalışmalarını sürdürmüştür.42

(Bkz. Ek-2 Resimler, Resim-11, 12.) Bu arada Enver Hoca Nemciye Xhuglini43 ile tanışmış ve daha sonra da evlenmiştir. 1921 Manastır doğumlu olan Nemciye Xhuglini Ana Kraliçe Pedagogical Enstitusü’nü 1941’de bitirmiş ve 1941-1942 yılları arasında Tiran’da bir ilköğretim okulunda öğretmenlik yapmıştır.44