İnternetten İndirilen Eserler Bakımından

şekilde erişebileceğine kendisi karar veremez²⁷³. Ancak, erişim sağlama yoluyla umuma iletim durumunda kişiler herhangi bir program kataloğuna bağlı olmaksızın eserden, tamamen kendi seçtikleri yer ve zamanda faydalanabilmektedirler²⁷⁴. Dolayısıyla indirme şeklinde edinilen eserlerin FSEK m. 25/1’de düzenlenen yayın hakkından ziyade FSEK m. 25/2’de düzenlenen erişim sağlama yoluyla iletim hakkı ile ilgili görülmesi mümkündür. Bu nedenle bu noktadan sonra yapılacak açıklamalar FSEK m. 25/2 çerçevesinde yapılacak açıklamalardır.

kapsamında değerlendirilmiştir²⁷⁶. Ancak, azınlıkta da olsa doktrinde, internetten indirme şeklinde eser sunumunun eser sahibinin yayma hakkı kapsamında değerlendirilmesine yönelik görüşler de yer almaktadır²⁷⁷.

Eserlerin gayrimaddi kopyalarını umuma iletim hakkı kapsamında değerlendiren bazı yazarlara göre, bir eserin maddi kopyalarının satışı FSEK m. 23, dijital kopyalarının internet üzerinden satışı ise FSEK m. 25/2’nin ilk cümlesinde ifade edilen “telli veya telsiz araçlarla satışı veya diğer biçimlerde umuma dağıtılması” kapsamında yer almaktadır²⁷⁸. Bu bağlamda örneğin, bir müzik parçasının maddi bir kopyaya dönüştürülmeksizin internet ortamında ücret karşılığı ile herhangi bir sunucuya iletimi FSEK m. 25/2 kapsamındadır²⁷⁹. Bununla birlikte, FSEK m. 25/2’de yer alan bu düzenlemenin esasen eserlerin fiziksel kopyaları ile ilgili olduğu söylenebilir. Nitekim, 4630 sayılı Kanun’un²⁸⁰ FSEK m. 25’te değişiklik öngören 15. maddesinin gerekçesinde²⁸¹ düzenlemenin amacının, eserlerin internet ve benzeri ortamlarda elektronik ticarete konu edilmesi yetkisinin eser sahibine ait olduğunu vurgulamak

276 Yavuz/Alıca/Merdivan, s. 1108; Bayamlıoğlu, s. 160; Başpınar/Kocabey, s. 130; Memiş, Müzik Sunumu, s. 116; Öztan, Fikir ve Sanat Eserleri s. 364; Bozbel, Umuma Erişilebilir Kılınma, s. 197;

Kendigelen/Bozbel, s. 506; Bozbel, Fikrî Mülkiyet, s. 82; Ateş, E-Haklar, s. 34; Ateş, Hakların Kapsamı, s. 172-173; Erel, s. 171; Şahin, s. 119-120; Genç Arıdemir, s. 93 vd.; Ayiter, s. 128; Özkan, s. 99-100. Suluk ve Nal ise internetten indirme durumunda yayma hakkından söz edilemeyeceği ve bu durumda çoğaltmanın söz konusu olduğunu ifade etmişlerdir. Bkz. Suluk/Karasu/Nal, s. 94. Akipek ve Dardağan’ın ise dijital ortamda eser sunumu bakımından ikili bir ayrım yaptığı söylenebilir. Yazarlara göre eserin ilk kez internetten sunumu yayma hakkı olarak değerlendirilebilse bile bu eserlerin kullanıcıları tarafından internet üzerinden yeniden sunumu yayma hakkı olarak değerlendirilemez. Şöyle ki, yazarlar eserin ilk kez hak sahibi tarafından değil de üçüncü bir kişi tarafından, hak sahibinin izni olmaksızın internete konulmasının hak sahibinin yayma hakkını ihlal ettiğini ifade etmişlerdir. “Şu hâlde, eser sahibi yarattığı ürünü bilgi ağına koymaz, buna karşılık izinsiz olarak bir üçüncü kişi bu eseri bilgi ağına koyarsa, yayma hakkı ihlal edilmiş olacaktır.” Bkz. Akipek/Dardağan, Telif Hakları, s. 59’dan naklen. Bununla birlikte eseri internetten edinen kişinin bu eseri internet üzerinden başkalarına göndermesi yayma eylemini oluşturmayacak ve dolayısıyla yayma hakkının ihlalinden de söz edilemeyecektir. Bkz. Akipek/Dardağan, Telif Hakları, s. 59.

277 Kaplan, s. 133; Dalyan, s. 144; Erel, s. 200. Bilgisayar programlarına yönelik bazı değerlendirmeler için bkz. Eroğlu, Sevilay: Rekabet Hukukunda Bilgisayar Programlarının Korunması, Beta Yayınları, İstanbul 2000, s. 105 vd.; Yıldırım, Mustafa Fadıl: “Bilgisayar Programlarında Akdi ve Teknik Kullanım Sınırlamaları ve Kullanıcının Hukuki Konumu”, AÜEHFD 2003, C. 7, S. 1-2, s. 572 vd. Bu konuda daha detaylı açıklamalar için bkz. aşa. s. 125 vd.

278 Bozbel, Umuma Erişilebilir Kılınma, s. 197; Yavuz/Alıca/Merdivan, s. 1108.

279 Yavuz/Alıca/Merdivan, s. 1108.

280 RG. 03.03.2001, S. 24335 (Mükerrer).

281 Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun Tasarısı ve Millî Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu Raporu (1/538), TBMM Yasama Dönemi: 21, Yasama Yılı:

2, Sıra Sayı No: 402.

olduğu ifade edilmiştir²⁸². Bu bağlamda eserlerin maddi/fiziksel kopyalarının hangi ortamda olursa olsun satışı yayma hakkı kapsamında değerlendirilmelidir²⁸³. Bu nedenle Ateş’e göre ilgili maddede yer alan ifadenin FSEK m. 23 kapsamında düzenlenmesi kanun tekniğine daha uygun olurdu²⁸⁴. Yine, FSEK m. 25/2’nin esinlendiği düzenleme olan WCT m. 8’in düzenlenme amacının da eserin maddi nitelik taşımayan dijital formatının çevrim-içi ya da internet erişimi yoluyla toplumun yararına sunulması noktasında eser sahibine münhasır bir hak tanımak olduğu düşünüldüğünde²⁸⁵ FSEK m.

25/2, WCT m. 8’i aşacak şekilde kaleme alınmıştır²⁸⁶. Bu çerçevede FSEK m. 25/2’nin WCT m. 8 ışığında yorumlanması gerekmekte olup eserlerin “telli veya telsiz araçlarla satışı veya diğer biçimlerde umuma dağıtılması” ifadesi yayma hakkı kapsamında değerlendirilmelidir²⁸⁷.

Ateş tarafından sunulan ilgili bakış açısı çerçevesinde, eserlerin gayrimaddi kopyalarının internet üzerinden çevrim-içi sunumunu FSEK m. 25/2’de yer alan eser sahiplerinin, “gerçek kişilerin seçtikleri yer ve zamanda eserine erişimini sağlamak suretiyle umuma iletimine izin vermek” yetkisi kapsamında değerlendirmek uygun olacaktır²⁸⁸. Dolayısıyla aşağıda dijital tükenme ilkesi bakımından yayma ve umuma iletim hakkı tartışmaları, FSEK m. 23 ve FSEK m. 25/2’de düzenlenen eserin seçilen yer ve zamanda erişiminin sağlanmasına izin vermek yetkisi çerçevesinde yürütülecek tartışmalardır.

Umuma iletim hakkı kapsamında düzenlenen diğer durumlardan farklı olarak internetten indirme durumunda eserin kalıcı olarak devri ve indirme işleminin

282 4630 sayılı Kanun m. 15 Gerekçesi.

283 Ateş, E-Haklar, s. 34.

284 Ateş, Hakların Kapsamı, s. 190. Yazar ile aynı yönde bkz. Şahin, s. 121.

285 Bu konuda bkz. aşa. s. 94.

286 Ateş, E-Haklar, s. 33-34.

287 Ateş, Hakların Kapsamı, s. 190. Yazar ile aynı yönde bkz. Dalyan, s. 143. Ayrıca mehaza uygun yorum yapılması gerektiğine yönelik bkz. YİBGK, T. 20.09.1950, E. 1950/4, K. 1950/10 sayılı kararı (Kazancı İçtihat Bankası).

288 Ateş, Hakların Kapsamı, s. 192.

tamamlanması ile birlikte eserin, internetten bağımsız bir şekilde kullanılabilmesi söz konusudur. Bu nedenle, doktrinde yer alan farklı görüşlerden de anlaşılacağı üzere, esasen dijital eserlerin internetten indirilerek edinilmesinin hem yayma hakkı ile hem de gerçek kişilerin seçtikleri yer ve zamanda esere erişimini sağlamak suretiyle umuma iletim hakkı ile ilişkisinin kurulabilmesi mümkündür. İndirme yönteminin eser sahibinin yayma ve umuma iletim hakkı ile olan ilişkisinin tespiti ve doktrindeki farklı görüşler çerçevesinde yapılacak olan değerlendirmeler, bu eserlere tükenme ilkesinin uygulanması açısından oldukça önem taşımaktadır. Söz konusu tespit ve değerlendirmeler tükenme ilkesi çerçevesinde aşağıda detaylı olarak incelenecek olup dijital eserlere tükenme ilkesinin uygulanması bağlamında konu bütünlüğünün sağlanması için öncelikle eser sahibinin yayma hakkının tükenmesi ilkesinin incelenmesinde fayda vardır.