Cuma Günü ve Namazı ile Ġlgili Hadisler

Harmele b Yahya – Ġbn Vehb – Yûnus – Ġbni ġihâb – Salim b. Abdullâh – babası (Abdullah b. Ömer) anlatıyor: Ömer b. Hattab cuma günü hutbe verirken Rasulullah‟ın ashabından biri içeri girdi. Ömer, bu kiĢiye “Bu vakit hangi vakit?” diye seslendi. O da “Bu gün meĢguliyetim vardı, evime gidemeden ezanı duydum, namaz abdestinden fazla bir Ģey yapamadım” dedi.82

81

Müslim, Salâtu‟l-Musâfirîn ve Kasruhâ, 302 (836). Muvatta‟, Kitâbu‟l-Kur‟ân, 10.

82 _{Müslim, Cum‟a, 3 (845); Muvatta‟, Kitâbu‟l-Cum‟a, 229. Ahmed b. Hanbel, Müsned, I, 15, 29, 45, 46,}

Buhârî, Cum‟a, 2, 4; Tirmizî, Ebvâbu‟l-Cum‟a, 355; Dârimî, Kitâbu‟s-Salât, 190; Ebû Dâvûd,

85

Hadisin devamında Ömer, o kiĢiye “Rasulullah‟ın boy abdesti almayı emrettiğini bildiğin halde sadece namaz abdestiyle geldin, öyle mi?” demiĢtir.

Müslim‟de; Ġshâk b. Ġbrahim – Velîd b. Müslim – Evzâî – Yahya b. Ebî Kesir – Ebû Seleme b. Abdurrahman – Ebu Hureyre tarikiyle gelen benzer rivayette geç kalan kiĢi Osman b. Affan olarak zikredilmekte ve Rasulullah‟ın “biriniz Cuma‟ya geleceği zaman, gusletsin” buyurduğu söylenmektedir.83

Merfû olarak rivayet edilen her iki hadisin senedi muttasıl, ravileri sikadır. Hadis sahihtir.

Muhammed b. Müsennâ ve Ġbn BeĢĢâr (birlikte) – Muhammed b. Cafer – ġu‟be – Mansûr – Amr b. Mürra – Ebû Ubeyde – Ka‟b b. Ucra‟dan rivayetle:

Ka‟b b. Ucra, Abdurrahman b. Ümmü Hakem oturarak hutbe verdiği sırada mescide girdi ve “ġu pis adama bakın, oturarak hutbe veriyor” dedi.84

Hadisin devamında Ka‟b b. Ucra, Cuma suresinden “Hâlbuki Yüce Allah “Onlar bir ticaret ve eğlence gördükleri zaman hemen dağılıp ona giderler ve seni ayakta bırakırlar”85

ayetini zikreder.

Ka‟b b. Ucra, Abdurrahman‟ın oturarak hutbe vermesine karĢı çıkmakta ve “Onlar bir ticaret ve eğlence gördükleri zaman hemen dağılıp ona giderler ve seni ayakta bırakırlar” ayetiyle Rasullah‟ın ayakta hutbe verdiğine iĢaret etmekte, sünnete muhalif davranmamasını istemektedir.86

Ka‟b b. Ucra biâtu‟r-rıdvan‟da bulunmuĢ bir sahâbîdir. Sahabeden ve tâbiundan bazıları ondan hadis rivayet etmiĢtir. Kûfe‟de yaĢamıĢ, Medine‟de h. 51 senesinde vefat etmiĢtir.87

Mevkuf olarak rivayet edilen hadisin ravileri sikadır, senedi muttasıl ve sahihtir.

83 _{Müslim, Cum‟a, 4 (845).}

84 _{Müslim, Cum‟a, 39(864). Nesâî, Cum‟a, 18.} 85

Cuma, 62/11.

86 _{Nevevî, a.g.e., VI, 152.}

87 _{Zehebî, Ebû Abdullah ġemsuddîn Muhammed b. Ahmed, Siyeru A‟lâmi‟n-Nübelâ, thk. ġuayb Arnavut,}

86

Süreyc b.Yunus – Abdurrahmân b. Abdulmelik b. Ebcer – babası (Abdulmelik b. Saîd) – Vâsıl b. Hayyân Ģöyle diyor:

Ebû Vâil anlatıyor: Ammâr bize kısa ve açık bir Ģekilde hutbe okudu. Minberden inince ona “Ey Ebul-Yekzân. Gerçekten kısa ve açık bir hutbe okudun” dedik.88

Hadisin devamında Ammar b. Yasir, Rasûlullah‟ın “ġüphesiz ki kiĢinin, namazı uzun hutbeyi kısa tutması, ince anlayıĢlı, kavrayıĢlı olduğunun alametidir. Dolayısıyla siz namazı uzun tutun, fakat hutbeyi kısa kesin. Doğrusu beyanda sihir vardır” buyurduğunu söylemiĢtir.

Merfû olan hadisin senedi muttasıl, ravileri sikadır. Hadis sahihtir.

Ebû Bekir b. Ebî ġeybe – Abdullah b. Ġdris – Husayn – Umâre b. Rueybe89

: “Umare, BiĢr b. Mervân‟ı minberde ellerini kaldırırken görüp “Allah bu ellerin cezasını versin” dedi.90

Hadisin devamında Umare, Rasulullah‟ı dua ederken gördüğünü ve Ģehadet parmağıyla ne kadar kaldırdığına iĢaret ederek; “elini Ģu kadarcıktan fazla kaldırmıyordu” demektedir.

Merfû olarak rivayet edilen hadisin ravileri sikadır, senedi muttasıl ve sahihtir. Hadis, hutbede dua ederken el kaldırmamanın sünnet olduğuna iĢaret etmektedir. Ebu Dâvud, Tirmizî, Nesâî ve Dârimî‟de, hadis Husayn b. Abdurrahman isnadıyla91

rivayet edilir.

88 _{Müslim, Cum‟a, 47 (869). Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV, 263; Dârimî, Salât, 199.} 89

Umâre b. Rueybe es-Sekafî, sahâbîdir.

90 _{Müslim, Cum‟a, 53 (874). Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV, 261; Ebu Dâvud, Salât, 230; Tirmizî, Cuma,}

371; Nesâî, Cuma,24, 29. Dârimî, Salât, 201.

91

87

Abdullah b. Mesleme b. Ka‟neb – Süleyman (b. Bilal) – Cafer (b. Muhammed) – babası (Muhammed b. Ali b. Hüseyin) – Ġbn Ebi Râfi‟ anlatıyor:

Medine valisi olan Mervan, Ebu Hureyre‟yi kendi yerine bırakarak Mekke‟ye gitti.92

Hadisin devamında Ġbn Ebi Rafi‟, Ebu Hureyre‟nin Cuma namazını kıldırırken ilk rekâtta Cuma suresini, son rekâtta Munafîkun suresini okuduğunu, namazı bitirdikten sonra Ali b. Ebi Tâlib‟in Ebu Hureyre‟ye, “Kufe‟de iken okuduğu iki sureyi okudun” dediğini, Ebu Hureyre‟nin ise cevaben, “Rasûlullah‟ı cuma günü bu sureleri okurken iĢittim” dediğini anlatmaktadır.

Merfû olan hadisin senedi muttasıl, ravileri sikadır. Hadis sahihtir.

Ebû Bekir Ebî ġeybe – Gunder – Ġbn Cüreyc – Ömer b. Atâ‟ b. Ebi‟l-Huvâr anlatıyor:

Nafi b. Cübeyr, Sâib b. Yezid‟e haber gönderdi. Muaviye‟nin namaz hususunda Sâib‟de gördüğü Ģeyi soruyordu. O da Ģöyle demiĢtir:

“Evet, onunla (Muaviye ile) birlikte mescidde bulunan özel odada cuma namazı kılmıĢtım. Ġmam selâm verdiğinde bulunduğum yerimde ayağa kalktım ve namaz kıldım. Kendisi içeri girdiğinde bana haber gönderdi ve Ģöyle dedi: “Bu yaptığını bir daha yapma.93

Hadisin devamında Muaviye: “Cuma namazını kıldığında, konuĢmadıkça veya dıĢarı çıkmadıkça namazın arkasından (bulunduğun yerde) bir namaz daha kılma.

92 _{Müslim, Cum‟a, 61(877). Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 467; Ebu Dâvud, Salât, 242; Tirmizî,}

Ebvâbu‟l-Cuma, 374; Ġbn Mâce, Ġkameti‟s-Salât, 90.

88

Çünkü Rasûlullah bize böyle emretti. KonuĢmadıkça veya mescidden çıkmadıkça bir namazın arkasına bir baĢka namaz eklememeyi emretti” demektedir.

Farz namaz kılındıktan sonra, namazdan çıkıldığını belli edecek konuĢma veya bulunduğu yerden çıkma emri, baĢka birisine cemaatle namazın devam ettiği zannı uyandıracağından dolayıdır. Bu nedenle farzlardan sonra kılınan nafile namazların baĢka yerlerde kılınması istenmiĢtir. Allah‟ın Rasûlü genellikle bu namazları evinde kılmıĢtır.94

Merfû olarak rivayet edilen hadisin ravileri sikadır, senedi muttasıl ve sahihtir.