Av ve Eti Yenen Hayvanlar ile Ġlgili Hadisler

Muhammed b. Müsenna – Muhammed b. Cafer – ġu‟be – Tevbetu‟l-Anberî: ġa‟bi, Tevbetu‟l Anberî‟ye Ģöyle diyor: Hasan Basrî‟nin Peygamber‟den rivayet ettiği hadise ne dersin? Ben Ġbn Ömer‟le iki yahut bir buçuk seneye yakın beraber oturdum.196

Hadisin devamında ġa‟bi, Ġbn Ömer‟den Peygamber‟in bu hadisinden baĢka bir rivayeti duymadığını söylemiĢtir.197

194

Müslim, Ġmârat, 176 (1924).

195 _{Mizzî, a.g.e., I, 387-391; Zehebî, el-KâĢif, I, 198; Ġbn Hacer, Takrîbu‟t-Tehzîb, I, 82.}

196 _{Müslim, Sayd ve‟z-Zebâih, 42 (1944); Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 48; Buhârî, Temennî, 15.}

197 _{ġa‟bî, Hasan Basrî‟nin mürsel olarak Hz. Peygamber‟den çokça hadis rivayet etmesini doğru}

bulmamaktadır. Ġbn Ömer‟in hadis rivayeti hususundaki tarz-ı hareketini kendine bir destekçi yaparak Ġbn Ömer‟le bir buçuk iki sene beraber kaldığını ancak ondan yalnızca Hz. Peygamber‟in “Aralarında

Sa‟d‟ın da olduğu ashabıyla birlikte iken keler eti getirildi. Hz. Peygamber (s.a.v.)‟in hanımlarından birisi: “Bu, keler etidir” diye seslendi. Rasûlullah da: “Siz yiyiniz, biliniz ki bu helaldir ama benim yiyeceğim değildir” hadisini iĢittiğini ifade etmektedir. ġa‟bî, bu ifadesiyle Ġbn Ömer‟in bir sahabi

olmasına karĢın az rivayette bulunduğunu ve Hasan Basrî‟nin ise bir tabiî olmasına karĢın çokça mürsel rivayette bulunduğunu belirterek Hasan Basrî‟nin davranıĢının doğru olmadığını ortaya koymaya çalıĢmıĢtır. (Bkz. Ġbn Hacer, Fethu‟l-Bâri, Riyad, 2001, XIII, 257).

136

Maktu olan hadisin senedi muttasıl, ravileri sikadır. Hadis sahihtir.

Ġbn Hacer, Kitâbu‟s-Sayd ve‟z-Zebâihte‟ki 48. (1949.) hadis içerisinde sahabe sözü yer almadığı halde el-Vukûf kitabına almıĢtır. Ancak merfû olduğu için hadise burada yer vermedik.

…

Seleme b. ġebîb – Hasan b. A‟yan – Ma‟kil – Ebû‟z-Zübeyr (Muhammed b. Müslim) Ebû‟z-Zübeyr anlatıyor: Câbir‟e kelerin hükmünü sordum. ġöyle dedi: “Ömer b. Hattâb dedi ki: …”198

Ġbn Hacer, hadis içerisinde Cabir b. Abdullah‟a ait olan “onu yemeyin” sözünü ve Cabir‟in onu yemeyi iğrenç bulmasını el-Vukuf kitabına almamıĢ. Yalnızca “Ömer b. Hattab dedi ki: …” cümlesini yarım bir Ģekilde almıĢ ve mevkuf hadis olarak değerlendirmiĢtir. Ancak Hz. Ömer sözüne Ģöyle devam eder: “ġüphesiz Nebi (s.a.v.), onu (keleri) haram kılmadı. Allah onunla birçok kimseleri faydalandırır. Umumiyetle çobanların yiyeceği ondandır. Yanımda olsa idi onu bende yerdim.”

Hadis merfudur ve muttasıl bir senedle rivayet edilmiĢtir. Hadis hasendir. Zira senette yer alan ravilerden Ma‟kıl b. Ubeydullah‟ı, Ahmed b. Hanbel “salihu‟l-hadis, Yahya b. Main ve Nesâî “leyse bihi be‟s”, Zehebî ve Ġbn Hacer “saduk” olarak değerlendirir.199

Hasan b. A‟yan için Ebû Hâtim “ondan bir Ģey yazmadım” derken, Zehebî “sika”, Ġbn Hacer “saduk” olarak değerlendirmiĢtir.200

Ġbn Mâce‟de rivayet Cabir b. Abdullah‟ın iğrenç bulması olarak değil Rasulullah‟ın iğrenç bulması olarak geçmekte, Hz. Ömer‟in aktardığı rivayet ise Cabir b. Abdullah tarafından aktarılmaktadır. Ahmed b. Hanbel‟de ise rivayet Cabir b. Abdullah‟ın Müslim‟de geçen “onu yemeyin dedi ve iğrenç buldu” sözü Rasulullah‟ın sözü olarak geçmektedir.201

198

Müslim, Sayd ve‟z-Zebâih, 48 (1949), 49 (1950), 50 (1951).

199 _{Ġbn Ebî Hâtim, a.g.e., VIII, 286; Zehebî, el-KâĢif, II, 281; Ġbn Hacer, Takrîbu‟t-Tehzîb, I, 540.} 200 _{Mizzî, a.g.e., VI, 306-308; Zehebî, el-KâĢif, I, 329; Ġbn Hacer, Takrîbu‟t-Tehzîb, I, 163.} 201 _{Ahmed b. Hanbel, Müsned, I, 29, III, 342; Ġbn Mâce, Sayd, 16.}

137

…

Muhammed b. Müsenna – Ġbn Ebi Adiyy – Dâvud – Ebû Nadra – Ebû Saîd: Ebû Said el-Hudrî anlatıyor: “Daha sonraları Ömer “Yüce Allah bununla (kelerle) birçok kimseyi faydalandırıyor. Bu, çobanların çoğunun yiyeceğidir. Eğer benim yanımda olsaydı ben de onu yerdim” dedi.202 Hz. Ömer bu sözünden hemen sonra Rasulullah‟ın ondan sadece iğrendiğini söylemektedir.

Ebû Said yukarıda geçen Hz. Ömer‟in söylediklerini anlatmadan önce Hz. Peygamber‟den rivayetle bir adamın Hz. Peygamber‟e gelerek “Ey Allah‟ın Rasûlü, biz, keleri bol olan bir yerde bulunuyoruz. Bize ne emredersin veya ne fetva verirsin?” dediğini, Rasulullah‟ın ise “Ġsrailoğullarından bir topluluğun Ģeklinin değiĢtirildiği bana anlatıldı” buyurduğunu, ancak onun yenilmesini ne emrettiğini ne de yasakladığını anlatmaktadır.

Merfû olan hadisin ravileri sika olup, muttasıl senedle rivayet edilmiĢtir. Hadis sahihtir.

…

Ebû Bekir b. Ebî ġeybe – Ġsmail b. Uleyye – Eyüb – Said b. Cübeyr anlatıyor: Abdullah b. Mugaffel‟in bir yakını taĢ attı o da kendisini bundan sakındırdı.203

Hadis Abdullah b. Muğaffel‟in Rasulullah‟tan iĢittiği “bu Ģekilde taĢ atmak ne bir av avlar, ne de düĢmana zarar verir. Ama bu taĢ ya bir diĢ kırar ya da bir göz çıkarır” rivayetiyle devam ederken, yakınının taĢ atmaya devam etmesine karĢın Abdullah b. Muğaffel‟in “ben sana Rasulullah‟ın bundan sakındırdığını anlatıyorum. Ama sen (yine) taĢ atıyorsun. “Seninle ebediyen konuĢmam” sözüyle bitmiĢtir.

Merfû olan hadisin ravileri sika, senedi muttasıl ve sahihtir.

202 _{Müslim, Sayd ve‟z-Zebâih, 50 (1951); Ahmed b. Hanbel, Müsned, III, 5.}

203 _{Müslim, Sayd ve‟z-Zebâih, 56 (1954); Ahmed b. Hanbel, Müsned, V, 55, 56; Buhârî, Zebâih, 5; Nesâî,}

138

ġeyban b. Ferruh ile Ebû Kâmil (birlikte) – Ebû Avâne – Ebû BiĢr – Said b. Cübeyr Ģöyle diyor:

Ġbn Ömer bir tavuğu (hedef) dikerek ona ok atan birkaç kiĢinin yanına uğradı. Onlar Ġbn Ömer‟i görünce oradan dağıldılar.204

Ġbn Ömer hadisin devamında böyle davranan kimselere Rasulullah‟ın lanet ettiğini söylemektedir.

Züheyr b. Harb – HuĢeym – Ebû BiĢr – Said b. Cübeyr tarikiyle Ġbn Ömer‟den gelen benzer rivayette; KureyĢ‟ten bazı gençlerin kuĢa ok attıkları, isabet etmeyen kuĢları sahiplerine geri verdikleri o sırada Ġbn Ömer‟i görünce dağıldıkları, Ġbn Ömer‟in bunu yapanlara lanet ettiği, Rasulullah‟ın “canlı bir varlığı herhangi bir Ģeye bağlayıp hedef yapmayı yasakladığı” anlatılmıĢtır.205

Merfû olan her iki hadisin, ġeyban b. Ferruh dıĢındaki ravileri sika, senedleri muttasıldır.