DEĞERLER AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMAS

COMPARISON OF TEXTS IN TURKISH AND LIFE SCIENCE TEXTBOOKS IN TERMS OF VALUES

Dr. Öğr. Üyesi Zekiye ÇAĞIMLAR

Çukurova Üniversitesi

Mustafa TÜRKMENOĞLU Pınar AKYOL

Milli Eğitim Bakanlığı

Özet

Günümüzün bilimsel ve teknolojik ilerlemeleri hayatımızı kolaylaştırmasına rağmen modern çağ ile birlikte barış, adalet, dürüstlük gibi değerler yerine; ayrımcılık, şiddet, kin gibi insanlık dışı değerler öne çıkmıştır. Kavram olarak değer; felsefe, psikoloji, sosyoloji, yönetim ve eğitim gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Türk Dil Kurumu sözlüğünde değer “Ulusun sahip olduğu sosyal, kültürel, ekonomik ve bilimsel değerlerini kapsayan maddi ve manevi öğelerin bütünü” şeklinde tanımlanmıştır. Değerler eğitimi ise, bir yönüyle değerleri aktarma ve kazandırma işidir. Eğitim sadece değer yaratmakla kalmaz aynı zamanda bu değerleri bir yaşam biçimi haline getiren bireyler yetiştirir. 2018 yılında güncellenen öğretim programlarıyla değerler ve değerler eğitimi programların merkezini oluşturmuştur. Bundan hareketle 2018 yılında güncellenen öğretim programlarına göre ders kitapları hazırlanmıştır. Kültürün ve değerlerin aktarılmasını sağlayan okullarda, yetişen bireylerin algı ve anlam dünyasının oluşmasında, ders kitapları ve metinler önemli bir yer tutmaktadır. Öğrenme ve öğretme sürecini etkileyen en önemli eğitim materyali olduğu göz önüne alındığında ders kitaplarının incelenmesi gerekliliğinin önemi anlaşılmış olacaktır.

Bu çalışmada, ilkokul Türkçe ve Hayat Bilgisi ders kitaplarındaki metinlerde yer alan değerlerin incelenmesi ve karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda 2018’de yenilenen öğretim programlarında belirtilen 10 kök değere göre (adalet, dostluk, dürüstlük, özdenetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik) 2. ve 3. sınıf Türkçe ve Hayat Bilgisi ders kitaplarındaki metinler incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması desenine başvurulmuştur. Veri toplama yöntemi olarak nitel veri toplama yöntemlerinden olan doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada veriler, 2018- 2019 eğitim-öğretim yılı Adana ili devlet okullarında okutulan 2. sınıflara ait Koza Yayıncılık Türkçe ve İpekyolu Yayıncılık Hayat Bilgisi ders kitapları ile 3. sınıflara ait MEB Yayınları Türkçe ve MEB Yayınları Hayat Bilgisi ders kitaplarındaki metinlerden elde edilmiştir. Oluşturulan “Değerler İnceleme Formu” ders kitaplarındaki metinlere uygulanmış, bu yolla değerler tespit edilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz ve frekans (sıklık)

KONGRE ÖZET KİTABI www.iksadkongre.org www.iksadkongre.com Sayfa 114

analizi kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre Türkçe ve Hayat Bilgisi ders kitaplarındaki metinlerde yer alan kök değerler; temalara, ünitelere, sınıf düzeyine ve ders türüne göre karşılaştırılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, ilgili alanyazında tartışılmış ve elde edilen bulgulara dayanılarak önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Değerler Eğitimi, Türkçe Dersi, Hayat Bilgisi Dersi, Ders Kitapları

Abstract

Although today's scientific and technological advancements make our lives easier; to- gether with the modern age, instead of values such as peace, justice and honesty, inhuman val- ues such as discrimination, violence and hatred have come to the fore. Value as concept; it is used in various fields such as philosophy, psychology, sociology, management and education. In the dictionary of the Turkish Language Society, the value is defined as “the whole of the material and spiritual elements covering the social, cultural, economic and scientific values of a nation.” Values education is the job of transferring and gaining values in one aspect. Educa- tion not only creates value, but it also raises individuals who make these values a way of life. The values and values education programs, which were updated in 2018, were the center of the programs. Hence, according to the curricula updated in 2018, textbooks were prepared. Text- books and texts play an important role in the formation of the world of perception and meaning of the individuals who grow in the schools that provide the transfer of culture and values. Con- sidering that it is the most important educational material affecting the learning and teaching process, the importance of examining the textbooks will be understood.

In this study, it is aimed to examine and compare the values in the texts in primary school Turkish and Life Science textbooks. In this context, according to 10 root values (justice, friendship, honesty, self-control, patience, respect, love, responsibility, patriotism, benevo- lence) which are mentioned in the renewed curriculum in 2018, texts in 2nd and 3rd class Turk- ish and Life Science textbooks are examined. In the study, a case study pattern of qualitative research methods was applied. As a method of data collection, document analysis method which is one of the qualitative data collection methods is used. In this study, the data were obtained from the textbooks of 2nd grade Koza Publishing Turkish and the İpekyolu Publishing Life Science textbooks and from the textbooks of 3rd grade MEB Publications Turkish textbooks and MEB Publications Life Science textbooks in the 2018-2019 academic year Adana province public schools. Values Analysis Form was applied to the texts in the textbooks and the values were determined in this way. Descriptive analysis and frequency analysis were used to analyze the data. According to the results of the study, the root values in the texts in Turkish and Life Science textbooks are compared by themes, units, class level and type of course. The results obtained from the study were discussed in the relevant literature and recommendations were made based on the findings.

KONGRE ÖZET KİTABI www.iksadkongre.org www.iksadkongre.com Sayfa 115 ÖĞRETİM ELEMANLARININ YAŞAM BOYU ÖĞRENME YETERLİKLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ: ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ

ÖRNEĞİ

Dr. Öğr. Üyesi Sinem TARHAN

Bartın Üniversitesi

Aşkın KARADUMAN

İçişleri Bakanlığı

Özet

Bu araştırmanın amacı öğretim elemanlarının yaşam boyu öğrenme yeterliklerine ilişkin görüşlerini belirlemek ve bu yeterliklerin çeşitli değişkenlere (cinsiyet, yaş, medeni durum, çocuk sahibi olma ve çocuk sayısı, akademik unvan, fakülte, mesleki kıdem, idari görev ve aylık geliri ) göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini incelemektir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde olup araştırmanın çalışma grubunu 2018-2019 akademik yılında Şırnak Üniversitesi’nde görev yapmakta olan 103 öğretim elemanı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Yavuz Konokman ve Yanpar Yelken (2014) tarafından geliştirilen “Yaşam Boyu Öğrenme Yeterlik Algısı Ölçeği” kullanılmıştır. Bu araştırmada Yaşam Boyu Öğrenme Yeterlik Algısı Ölçeğinin bütününe ilişkin Cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0,85 olarak bulunmuştur. Verilerin analizinde SPSS-22.0 paket programı kullanılmış olup aritmetik ortalama, standart sapma, t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Scheffe testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğretim elemanlarının yaşam boyu öğrenme yeterlikleri yüksek düzeydedir. Ayrıca öğretim elemanlarının yaşam boyu öğrenme yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelendiğinde sadece cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık olduğu ve bu farklılığında kadınların lehine olduğu görülmüştür. Araştırmada ölçeğin her bir alt boyutu açısından analiz yapıldığında ise elde edilen bulgulara göre, öğretim elemanların yabancı dilde iletişim alt boyutunda medeni durum değişkeninde; öğrenmeyi öğrenme yeterlik alt boyutunda fakülte değişkeninde; sanatsal bilinç ve ifade yeterlik alt boyutunda cinsiyet değişkeninde; kültürel bilinç alt boyutunda cinsiyet ve fakülte değişkenlerinde; vatandaş olma bilinci ve girişimcilik alt boyutunda aylık gelir değişkeninde anlamlı farklılıklar olduğu bulunmuştur. Bu anlamlı farklılıkların cinsiyete göre kadınların, medeni duruma göre bekarların, fakülteye göre ilahiyat ve ziraat fakültesinin, aylık gelire göre ise 10000 TL’den fazla aylık gelirine sahip olan öğretim elemanları lehine olduğu görülmüştür.

KONGRE ÖZET KİTABI www.iksadkongre.org www.iksadkongre.com Sayfa 116 SOSYOBİLİMSEL KONULARA DAYALI FEN EĞİTİMİNİN ORTAOKUL 7. SINIF