ARAŞTIRMA: ERZURUM YAZILI BASINI ÖRNEĞİNDE

Arş. Gör. Aslı KÖSEOĞLU

Atatürk Üniversitesi

Özet

Yerel gazeteler yayın yaptıkları bölgenin sorunlarını, ihtiyaçlarını, eksikliklerini yöneticilere duyuran, halk ile idareciler arasında adeta bir köprü görevi üstlenen kuruluşlardır. Gazetelerde yer alan haber kategorileri sayesinde bölge okurları, ilgilerini çeken sayfalara yönelebilmekte ve diledikleri alanda bilgi sahibi olmaktadır. Bu çalışmada yerel gazetelerin sağlık kategorisinde bulunan haberlerinini içeriğinin açığa çıkarılması amaçlandığından, yerel gazetecilik bağlamında köklü bir tarihe sahip Erzurum yerel gazeteleri örneklem olarak belirlenmiştir. Erzurum’da günlük olarak yayınlanan Güne Bakış, Milletin Sesi, Pusula ve Yeni Gün araştırmanın yapıldığı gazetelerdir. Çalışmanın tarihi özel bir güne denk getirilmemiş, böylece rutin bir dönemde gazetelerde yayınlanan sağlık haberlerinin gözlemlenmesi sağlanmıştır. Bu kapsamda 6-17 Kasım 2017 tarihinde Erzurum’da günlük olarak yayınlanan ve Basın İlan Kurumu tarafından vasıflı kabul edilen dört yerel gazetede sağlık kategorisi altında yer alan haberler incelenmiştir. 11-12 Kasım 2017 tarihlerinde gazetelerin sayılarına bayilerde ulaşılamadığından bu tarihler çalışmaya dahil edilmemiştir. Araştırma esnasında içerik analizi yönteminden yararlanılmış, çalışma yerel gazetelerin sağlık haberleri başlığında hangi haberlere yer verildiğinin tespit edilebilmesi bakımından önemli bulunmuştur.

Çalışmanın varsayımları arasında: Erzurum’da yayınlanan yerel gazetelerin sağlık kategorisinde genellikle hastalıklar ve bu hastalıklara ilişkin önlemlere dair haberlerin yer aldığı, gazetelerde ülke genelini ilgilendiren sağlık haberlerine de sıkça yer verildiği, gazetelerin bu kategoriye ilişkin haberleri üretirken çoğu zaman ulusal basından yararlandığı yani özgün haber sayısının az olduğu, gazetelerin sağlık haberleri hazırlanırken konuyla ilgili uzman kişilerden bilgi aldığı düşünceleri yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler: Yerel Basın, Yerel Basında Sağlık Haberleri, Erzurum Yerel Gazeteleri,

KONGRE ÖZET KİTABI www.iksadkongre.org www.iksadkongre.com Sayfa 160 NAMIK KEMAL’İN GAZETECİLİĞİ

Arş. Gör. Aslı KÖSEOĞLU

Atatürk Üniversitesi

Özet

Namık Kemal, edebiyat ve düşünce tarihimiz açısından son derece önemli bir şahsiyettir. ‘Vatan ve Hürriyet’ şairi olarak tanınan bu isim; tiyatro, tenkit, roman ve şiirleriyle sadece dönemin insanlarına seslenmemiş, bugün bile günümüz insanının düşünce dünyasına ışık tutabilecek nitelikte çalışmalar bırakmıştır. Namık Kemal kaleme aldığı eserleriyle; vatan, özgürlük, adalet, eşitlik, hürriyet gibi kavramların gündelik yaşamda karşılık bulmasının önünü açmıştır. Namık Kemal’in kalemini sadece sanat icra etmek için kullanmamış aynı zamanda toplumsal ve sosyal mücadelede yol gösterici olmuş; bunu da gazetecilik yönü ile gerçekleştirmiştir. Bu çalışmada literatür taraması yapılarak, Namık Kemal’in edebi kişiliğinden ziyade gazetecilik yönünün ele alınmasıyla, şahsın gazetecilik bağlamında fikir dünyasının açığa çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışmanın Namık Kemal’in gazetecilik kimliğine yönelik yapılacak araştırmalara ışık tutabileceği öngörüldüğünden çalışma önemli bulunmuştur.

Meşrutiyetin ilan edilmesi uğrunda çaba sarf eden Namık Kemal, çıkardığı gazetelerle düşüncelerini daha fazla kişiye iletme imkanı bulmuş, toplumu yönlendirici fikirleri savunmuştur. Dünyada ve Osmanlı Devleti’nde meydana gelen yenilikleri yakından takip eden Namık Kemal, siyasi görüşlerini ifade ederken toplumsal gelişmelerin önünü açıcı söylemlere sıkça yer vermiştir. Namık Kemal’in kaleme aldığı yazılarında; insanın hür bir varlık olduğu, engellenmemesi gerektiği vurgulanmaktadır. Ona göre insan aklını ve kendisine doğal bir hak olarak verilen özgürlüğünü kullanarak kendisi için en doğruya ulaşabilecek bir varlıktır. Gazeteci olarak Batıdaki değişim ve dönüşümü idrak eden Namık Kemal, Osmanlı Devleti’nin o dönem içerisinde eksikliklerini, ihtiyaçlarını ve içinde bulunulan gerçekleri görerek kamuoyu oluşturmayı arzulamıştır. Namık Kemal’in yazılarında; insanların içinde bulundukları zorlu koşullarda dahi mücadeleci ruhlarını terketmemeleri gerektiği aşılanmış aynı zamanda vatan ve millet sevgisinin ilelebet sürdürülmesinin bir toplum için zaruret olduğu vurgulanmıştır.

KONGRE ÖZET KİTABI www.iksadkongre.org www.iksadkongre.com Sayfa 161 TAKOZ DİLİMLEME YÖNTEMİ İLE GELENEKSEL LAKERDA YAPIMI

MAKING TRADITIONAL LAKERDA WITH WEDGE-SLICING METHOD

Dr. Müjdat ERTÜRK

Eskişehir Tepebaşı Ali Güven Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

Özet

Dengeli ve sağlıklı beslenmeye önemli katkı sağlayan besim maddelerinin başında deniz ürünleri gelmektedir. İnsanoğlu çağlar boyunca besinlerin lezzet ve besin değerini koruyan işleme ve pişirme tekniklerini keşfetmiş ve kullanmıştır. Keşfedilen işleme ve pişirme teknikleri özellikle her mevsim avlanamayan balıkların muhafazası için de kullanılmış, bu yöntemler çok eski zamanlardan bugüne kültürel miras olarak aktarılmıştır. Tuzlama bilinen en eski balık saklama yöntemlerinden biridir. Yapılan arkeolojik çalışmalarda antik çağlardan beri tuzlama tekniğinin kullanıldığına dair bulgulara rastlanmıştır (Seyirci ve Çağ, 2018). Lakerda, kuru tuzlama ve salamura yönteminin birlikte kullanıldığı uskumrugiller familyasından olan torik ya da palamut balığından yapılan bir tuzlama balık türüdür. İsminin kaynağı ve ilk nerede yapıldığına dair çeşitli görüşler bulunmaktadır. Anadolu’nun Karadeniz ve Marmara sahil şeridinde her yerleşim yerinde yüzyıllardır yapılmaktadır. Poyrazda avlanan balıktan yapılması tercih edilir, çünkü poyraz deniz sularını soğutarak balıklara dirilik ve lezzet vermektedir. Bu nedenle rüzgârın genelde poyrazdan estiği Karadeniz’den avlanan torik ya da palamuttan yapılan lakerda daha makbuldür. Lakerda yapılırken kaya, deniz tuzu gibi iri ve kimyasal işlem görmemiş tuzlar tercih edilmelidir. Lakerda yapım aşamaları kafa ve kuyruk kesimi, iç organlarının temizlenmesi, yıkama, takoz dilimleme, ilik ve kan kanallarının temizlenmesi, tuzlu ve buzlu suda bekletme, süzme ve kurulama, kuru tuzlama ve olgunlaşma, fazla tuzu silkeleme, salamura, ambalajlama veya tekrar salamura ve servis aşamalarından oluşmaktadır. Lakerda yapımında en önemli püf noktası takozlarda çok az miktarda olsa dahi ilik ve kan kalmamasıdır, ilik ve kan kalması halinde üreyecek bakteriler nedeni ile lakerda bozulacaktır. Diğer önemli bir nokta ise salamurada saklanmak isteniyorsa 15-20 günde bir salamura suyunun değiştirilmesi gerekmektedir. Bu topraklarda yüzyıllardır yapılan bir lezzet olan lakerda, gelecek kuşaklara aktarılması gereken kültürel miraslardan biridir.

Anahtar Kelimeler: Kuru Tuzlama, Torik, Palamut, Takoz Dilim, Lakerda

Abstract

Seafood is one of the most important nutrients for healthy and balanced nutrition. Humankind has discovered and used processing and cooking techniques to preserve the flavor and nutritional value of foods throughout the ages. Discovered processing and cooking

KONGRE ÖZET KİTABI www.iksadkongre.org www.iksadkongre.com Sayfa 162

techniques have been used especially for the preservation of fish that cannot be caught in all seasons and these methods have reached today as cultural heritage since ancient times. Salting is one of the oldest methods for preserving fish. The archaeological studies have demonstrated that the technique of salting has been used since ancient times (Seyirci and Cag, 2018). Lakerda is a type of salted fish made of bonito or large bonito which belongs to the mackerel family where dry salting and brining are used together. There are several opinions as to the origin of its name and where it was made first. Lakerda has been made for centuries in every settlement in the Black Sea and Marmara coastline of Anatolia. It is preferable to be made of fish caught in the northeaster, because northeaster gives the fish freshness and flavor by cooling the sea water. Therefore, it is more preferable to make lakerda from bonito or large bonito caught in the Back Sea where the wind usually blows from the northeaster. While making lakerda, coarse and unprocessed salt such as rock salt and sea salt should be preferred. The making of lakerda consists of the following phases: Chopping head and tail, cleaning of the guts, washing, wedge- slicing (slicing the fish in the shape of a wedge), cleaning the blood and blood channels, keeping it in a salted and icy water, filtering and drying, dry salting and ripening, excess salt-shaking, brining, packaging or extra brining and service. The most important tip for making lakerda is that there is no marrow and blood left in sliced wedges, not even the smallest amount to prevent spoilage from bacteria growth due to the remaining marrow and blood. The other crucial tip is to change the brining water every 15-20 days if the aim is to preserve the fish with brining. A taste being made in this land for centuries, lakerda is one of the cultural heritages to be passed on to the following generations.

KONGRE ÖZET KİTABI www.iksadkongre.org www.iksadkongre.com Sayfa 163 HARİTA MÜHENDİSLİĞİ ÖĞRENCİLERİNİN VAKIF VE MÜLKİYET İLİŞKİSİ