BULGULAR
Bulgu-1 Bulgu-2 Bulgu-3 Bulgu-4 Bulgu-5 Bulgu-6 Öneri-1 Öneri-2 Öneri-3 Öneri-4 Öneri-5 ÖNER İLER Öneri-6 7.2. Genel Sonuç
Çevre sorunları, insanın doğayla temas kurduğu ilk andan itibaren varolagelmiştir. Yapılan çalışmalar ve elde edilen bulgular, yoğun enerji ve hammadde girdisinin kullanılmadığı Sanayi Devrimi öncesi dönemde, yerleşik hayata geçişin bir sonucu olarak toprağın amaç dışı kullanımı ve ormansızlaşmanın neden olduğu erozyonun en önemli çevre sorunu olarak devam edip geldiği yönündedir. Ancak yaşam alanlarının genişliğine rağmen nüfusun azlığı, üretim sürecinde kullanılan enerjinin kas gücüne dayalı olması gibi nedenlerden ötürü bu sorunlar doğanın taşıma kapasitesini aşmamaktaydı.
Sanayi Devrimi üretim sürecinde kullanılan girdiler gibi çıktıların da nitelik ve niceliğinde önemli dönüşümlere neden olmuştur. Kitlesel üretime geçişle birlikte doğal varlık tabanına daha fazla yüklenilmiş ve bu süreçte küresel ölçekte çevre sorunları ortaya çıkmıştır.
Sanayileşmiş ülkelerde hava ve su kirliliğine bağlı ölüm ve hastalanma olayları sonucunda çevre korumaya yönelik bir dizi önlemler hayata geçirilmeye başlanmıştır. Ancak tercihlerin ekonomiden yana yapılması çevre sorunlarını daha derinleştirmiştir. Özellikle 1980 sonrası tüm dünyada yayılmaya başlayan neoliberalizmle birlikte batılı sermayenin daha fazla genişlemesi uğruna uluslararası kuruluşlar ve ÇUŞ’ler yardımıyla azgelişmiş ülkelerin doğal varlık tabanına yönelmiştir. Kendi ülkelerindeki bilinçlenme düzeyinin yüksek oluşu, maliyetlerin yüksekliği, yasak ve standartların sermaye birikiminin önünde engel olması nedeniyle üretim süreçlerini bölüp, kirli sanayileri azgelişmiş ülkelere taşımışlardır.
Böylece bu ülkelerde de azgelişmişliğe özgü olan çevre sorunlarının yapısını dönüştürmüşlerdir.
Çevre sorunları yerel veya bölgesel ölçekten çıkıp küresel ölçeğe yükselmiştir. Bugün ozon tabakasının delinmesi, sera etkisi, iklim değişimi, asit yağmurları, biyolojik çeşitlilikte azalma, tropik ormanların yok olması gibi küresel pek çok sorun çözüm beklemektedir.
Türkiye’de de 1960 öncesi dönemde tarım toplumuna özgü olan erozyon, ormansızlaşma gibi çevre sorunları yaşanmaktayken, 1960’lı yıllarla birlikte ve belli kentlerde sanayi toplumuna özgü çevre sorunlarıyla karşı karşıya kalmıştır. Sanayileşme hamleleri yoğunlaştıkça çevrede meydana gelen bozulmalar artmış ve çevre sorunları önemli boyutlara ulaşmıştır.
Çevre sorunlarında meydana gelen artış ve uluslararası ortamda gündeme alınan çevre sorunlarına yönelik çözüm önerileriyle birlikte çevre konusu önemli hale gelmiştir. Çevre sorunları konusunda bilimsel incelemeler yapılarak yayımlanmış ve çevre sorunlarına dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Önemli yankı uyandıran ve insanlığın dikkatlerini çevre sorunlarına çekmeye yönelik önemli yapıtlar ortaya konulmuştur. Çevre sorunlarının ve bu önemli yapıtların da etkisiyle çevre alanyazını oluşmaya ve geçen zamanla birlikte gelişmeye başlamıştır.
Bu çalışmada bir yandan çevre sorunlarının dünyada ve Türkiye’de gelişim aşamaları ortaya konulurken öbür yandan da Türkiye’de ortaya konulan çevreye yönelik yayınların oluşturduğu çevre alanyazını ortaya konularak belli dönemler halinde konulara, yayın türlerine ve çeviri yayın durumuna göre çözümlenmiştir.
Çözümleme bu çalışma kapsamında oluşturulan ve “Türkiye Çevre Alanyazını Kaynakçası: 1945-2006” olarak adlandırılan kaynakça üzerinden yapılmıştır. Alanyazını kaynakçası kapsamında 5260 yapıt saptanmıştır.
Türkiye’de ekolojik bilinçten uzak olmakla birlikte çevre alanyazını içerisine alabileceğimiz ve daha çok toprağa ilişkin sorunların konu edildiği ilk yazılı yapıtlar 1945 yılından itibaren ortaya konulmaya başlanmıştır. İlk dönem alanyazında ele alınan konu sayısı dört ve bu konulara yönelik ortaya konulan yapıt sayısı genelin %1.21 iken, ilerleyen zamanla birlikte çevre sorunlarının yapısında meydana gelen dönüşümlerin ve uluslararası gelişmelerin de etkisiyle konu ve yapıt sayısı her geçen dönem bir önceki döneme göre artarak gelişmiştir. 1980 sonrası dönemde konu ve
yapıt olarak en yüksek seviyeye (%85.70) ulaşmıştır. Aynı şekilde çevre sorunlarındaki artışa ve çevre alanındaki gelişmelere koşut olarak çevre alanyazınında işlenen konuların, 1960 öncesi dönemden 1980 sonrası döneme kadar sürekli artış gösterdiği saptanmıştır. Alanyazında ele alınan konuların dönemlere göre artışı sayısal olarak ifade edilirse. 1960 öncesi dönemde alanyazında işlenen konu sayısı dört, 1960-1969 döneminde on sekiz, 1970-1979 döneminde otuz bir ve 1980 sonrası dönemde ise kırk bir olarak gerçekleşmiştir. Bu anlamda tezin ilk denencesi olan “Türkiye’deki çevre sorunlarındaki artış ile çevre alanyazınındaki yapıtların artışı ve konuları arasında doğrusal bir ilişki vardır” ifadesi doğrulanmaktadır.
Çalışmada hangi konu veya kavramın hangi dönemde ve hangi etkiler sonucu yazına girdiği ortaya konulduğu gibi konuların alanyazında kapladığı alan da ortaya konulmuştur. Türkiye’de yaşanan sorunların daha çok çevre alanyazınının gelişimini yönlendirdiği buna rağmen çevre alanındaki uluslararası gelişmelerin de alanyazında yer bulduğu ortaya çıkmıştır. Ancak alanyazında yer alan yapıtların başlıkları üzerinden yapılan değerlendirmelerde, Türkiye çevre alanyazınında, diğer ülkelerde yaşanan önemli çevre sorunlarına yönelik önemli çalışma ve incelemelerin yer almadığı görülmüştür.
Türkiye çevre alanyazınında en fazla işlenen konuyu 1980 sonrası dönemde uluslararası gelişmelerin de etkisiyle önem kazanan çevre politika ve yönetimi oluşturmuştur. Ancak 1960 öncesi dönem hariç tüm dönemlerde en fazla yapıt verilen sorun türünü ise hava kirliliğinin oluşturduğu, hava kirliliği konusunda da en fazla Ankara’nın hava kirliliğinin işlendiği ortaya çıkmıştır.
Yayın türleri incelemesine göre Türkiye çevre alanyazınında en fazla ortaya konulan yayın türünü makalelerin oluşturduğu görülmüştür. Bunun dışında 1980 öncesi döneme kadar alanyazında çok düşük düzeyde kalan lisansüstü tezlerin 1980 sonrası dönemde makalelerden sonra en fazla ortaya konulan yapıt türü olduğu ortaya çıkmıştır. Bu da çevreye yönelik bilimsel ilgi yanında çevrenin bir disiplin olarak gelişmesine bağlanmıştır.
Çeviri yayınların, Türkiye çevre alanyazını içerisinde kapladığı alanın, ilk inceleme dönemi olan 1960 öncesi dönemde %27’lik oranla en yüksek seviyede olduğu ve çeviri yayınların alanyazın içerisinde giderek azalarak, 1980 sonrası
dönemde %3.32’ye düştüğü ortaya çıkmıştır. Çeviri yapılan yayın türleri içerisinde makale türü yayınların çok olduğu ve yine dönemsel olarak alanyazında hakim olan konularda da çeviri yayınların hakim olduğu ortaya çıkmıştır. Bunların dışında dünyada önemli etki yaratan rapor ve kitapların Türkçe’ye kazandırılması konusunda gecikildiği ortaya konulmuştur.
Çevre alanyazını sadece Türkiye’de meydana gelen çevre sorunlarından değil, takipçisi ve katılımcısı olduğu uluslararası gelişmelerin de etkisiyle gelişmiştir. Bu durum özellikle 1970’li yıllardan itibaren dünyada geniş kitleleri de etkisi altına alarak yayılmaya başlayan çevre duyarlılığının bir sonucu olarak belirgin hale gelmiştir. Uluslararası çevre etkinlikleri ve bunların gündem konuları Türkiye çevre yazınında işlenmiştir. Türkiye çevre alanyazını değişik kavram ve konuları tartışmaya açmış ve gelişme süreci de işte bu dönemde hız kazanmaya başlamıştır. Örneğin 1970’li yıllara kadar Türkiye çevre alanyazınında ele alınmayan ve 1972 Stockholm Konferansı’nın ana konularından olan ekonomik kalkınma ve çevre arasındaki ilişki bu Konferans’la birlikte Türkiye çevre alanyazınına dahil edilen konulardan olmuştur. 1980 sonrası dönemde meydana gelen iktisadi ve siyasi gelişmelerin çevrede meydana getirdiği yıkımla birlikte artan uluslararası faaliyetler çerçevesinde Türkiye çevre alanyazınının, bu etkinliklerde öne çıkan konu ve kavramlara yer verdiği ortaya konulmuştur. Sürdürülebilir kalkınma, Yerel Gündem 21, kirlilik ihracı, çevre felsefesi, sera etkisi, küresel ısınma, çevresel risk, ekolojik ayak izi gibi konulara yönelik yapıtlar da yine uluslararası gelişmelerin etkisiyle Türkiye çevre alanyazınında işlenen konulardan olmuştur. Bu anlamda tezin ikinci denencesi olan “Türkiye Çevre Alanyazınının gelişmesinde Türkiye’de yaşanan sorunların yanında dünyadaki gelişmeler de etkili olmuştur” ifadesi doğrulanmıştır.
Yukarıda belirtilen iki denence kapsamında ortaya konulan bu tezin alana katkısı olarak, bugüne kadar hazırlanan çevre kaynakçalarından çok daha kapsamlı bir çevre alanyazını kaynakçasının hazırlanmış olması gösterilebilir. Diğer bir katkı ise, son yıllarda dikkat çekerek çalışılmaya başlanan ve iki çalışma dışında (Eraydın, 2002; Köroğlu, 2006) incelemenin yapılmadığı çevre alanyazınının gelişme sürecinin ortaya konulmuş olmasıdır.
Çevre alanyazın incelemeleri bakımından bu boyutta ortaya konulan ilk çalışma olması, çalışmanın ortaya çıkmasında belli zorlukları da beraberinde
getirmiştir. Geçmişten günümüze kadar olan süreyi kapsayan tam bir çevre alanyazını kaynakçasının bulunmayışı, kaynakların toplanması aşamasında büyük çaba gerektirdiği gibi, çalışmanın yazılmasını gerektiren önemli bir zamanı da bu kaynakçanın oluşturulmasına yönlendirmiştir.
Bu çalışmada çevre alanyazınındaki değişik konuların, alanyazınına dönemlerle birlikte nasıl yansıdığı, başlık düzeyindeki çözümlemelerle ortaya konulmaktadır. Bu bakımdan, çevre alanyazınının içerik boyutuyla da çalışılması gerekmektedir. Ancak çevre alanyazınının içerik boyutuyla çalışılması bu çalışmanın kapsamını aşmaktadır. Ayrıca böyle bir çalışma, çevre alanyazınındaki kaynak birikimine koşut olarak çok uzun dönemi kapsayacak niteliktedir. Bunun için belli sınırlarla ve ölçütlerle alanyazınına yönelik içerik çözümlemeleri yapılabilir. Örneğin alanyazınının belirlenen konulara göre içerik çözümlemesi çevre politikalarıyla ilişkilendirilerek yapılabilir. Çevre alanyazınında yer alan konuların yazın incelemeleri ayrı ayrı yapılarak, çevre alanyazınının gelişim süreci daha derinlemesine ortaya konulabilir. Örneğin hava kirliliği yazını, su kirliliği yazını, sürdürülebilir kalkınma yazını, çevre hukuku ve benzeri pek çok konuda yapılacak incelemelerle bu konuların çevre yazını içerisindeki gelişim süreci de ortaya konulabilir.
EKLER
Ek.1: Türkiye Çevre Alanyazını Konu Başlıkları ve İçerik Tanımlamaları
Konular İçerik Tanımlamaları
Genel Olarak Çevre ve Ekoloji Çevre ve ekolojiyi tanımlayıcı, gelişimini açıklayıcı ve benzer yapıtlar.
Genel Olarak Çevre Kirliliği Belli bir çevre kirliliği (hava, su, toprak, kimyasal, ve benzer) konusunda yazılmayıp, genel olarak kirlilik veya çevre kirliliği konusuna yönelik başlıklardan oluşan yapıtlar.
Çevre Sorunları Çevre veya ekolojik sorunlar, çevre bozulması gibi başlıklardan oluşan yapıtlar.
Toprak Kirliliği ve Toprağa
İlişkin Sorunlar Toprak kirliliği, erozyon, sel taşkınları, kuraklık, çölleşme, toprak koruma, bitki örtüsü tahribi, toprağın amaç dışı kullanımı, toprağa ilişkin sorunlar ve benzer yapıtlar.
Hava Kirliliği Hava kirliliği, kaynakları, etkileri, çözüme yönelik önlemler gibi yapıtlar.
Su Kirliliği Yeraltı ve yerüstü su kirlenmesi, kaynakları, etkileri ve benzer yapıtlar.
Kimyasal Kirlilik Kimyasal maddelerin (zirai ilaç, gübre ve deterjan gibi) kullanımının çevrede oluşturduğu sorunlar ve etkileri gibi yapıtlar.
Gürültü Kirliliği Gürültü kirliliğine yönelik yapıtlar.
Nükleer ve Radyoaktif Kirlilik Radyasyon, radyoaktif yağışlar ve kalıntılar, nükleer serpintilerin etkileri, sonuçları ve önlemler gibi yapıtlar.
Görüntü Kirliliği Görüntü kirliliğine ilişkin yapıtlar.
Işık ve Manyetik Alan Kirliliği Işık kirliliği, manyetik ve eloktromanyetik kirlilikler gibi yapıtlar.
Küresel Isınma ve İklim Değişikliği-Ozon Tabakasındaki İncelme-Asit Yağmurları
Ozon tabakasındaki incelme, iklim değişikliği, sera etkisi, küresel ısınma ve asit yağmurları, etkileri, çözüme yönelik oluşumlar ve benzer yapıtlar.
Atıklar, Atık Yönetimi ve
Ticareti Atıkların oluşturduğu çevre sorunları, atık yönetimi, geri kazanım ve atık ticaretine yönelik yapıtlar. Sanayi, Sanayileşme ve Çevre Sanayileşme faaliyetlerinin, sanayi kuruluşlarının neden
olduğu çevre sorunları, sanayi kuruluşlarının çevreye yönelik faaliyetleri gibi yapıtlar.
Tarım-Hayvancılık ve Çevre Tarımın, tarımsal kalkınma projelerinin ve hayvancılığın çevreye olan etkileri, tarım ve hayvancılıkta çevre koruma faaliyetleri, politikalar, organik-ekolojik tarım gibi yapıtlar. Biyolojik Çeşitlilik ve
Biyogüvenlik Biyolojik çeşitlilik ve bu çeşitliliği oluşturan kaynaklar, karşı karşıya olduğu sorunlar, koruma gerekçeleri gibi yapıtlar. Ormanlar, Ağaçlandırma ve
Çevre Ormanların ve ağaçlandırmanın çevre açısından önemi, ormansızlaşmanın doğurduğu sorunlar ve ormanları olumsuz etkileyen çevre kirlilikleri, konuya yönelik önlemler ve düzenlemeler gibi yapıtlar.
Milli Parklar, Özel Çevre Koruma Alanları ve Yaban Hayatı
Milli park, özel çevre koruma alanları ve yaban hayatını korumanın önemi, koruma nedenleri, alına önlemlere yönelik yapıtlar.
Çevre, Çevre Varlıkları, Korunması ve Geliştirilmesi
Çevre ve çevre değerlerinin önemi ve korunmasına yönelik yapıtlar.
Eğitim ve Çevre/Çevre İçin
Eğitim Eğitim-çevre ilişkisi, eğitim yoluyla çevre koruma, çevre için eğitimin gerekliliği, etkinliği ve karşılaşılan sorunlar, politikalar gibi yapıtlar.
Turizm ve Çevre Turizm-çevre ilişkileri,politikalar, ekoturizm gibi yapıtlar. Çevre Hukuku/Hukuk ve Çevre Hukuk-çevre ilişkisi, çevre hukuku, çevre hakkı, çevre
çevre olayları ve benzer yapıtlar.
Çevre Politikaları ve Yönetimi Çevre yönetimi, politikaları, yaşanan sorunlar, karşılaştırmalı çevre politikaları ve yönetimi ile çevre yönetimini uygulama araç ve yöntemlerine yönelik yapıtlar.
Çevre Duyarlılığı, Çevre
Sorumluluğu ve Çevrecilik Çevre bilinci, duyarlılığı, kaygısı ve psikolojisi, çevrecilik, kişisel, kurumsal, toplumsal sorumluluklar gibi yapıtlar. STK’lar ve Çevre STK’ların çevreye yönelik faaliyetleri, sorumlulukları gibi
yapıtlar. Kentleşme, Kent Yönetimi ve
Çevre Kentleşmenin çevre sorunlarına olan etkileri, kent yönetimi ve planlamada çevre faktörü, kentsel çevre sorunları gibi yapıtlar. Nüfus, Göç, Yoksulluk ve Çevre Nüfus artışının, nüfus hareketlerinin ve yoksulluğun çevrede meydana getirdiği sorunlar ve baskılar, alınan önlemler gibi yapıtlar.
Çevre Sağlığı, İnsan ve Toplum
Sağlığı Çevre-sağlık ilişkileri, çevre kirliliklerinin sağlık üzerine etkileri, çevre sağlığı ve mevzuatı gibi yapıtlar. Yerel Yönetimler ve Çevre Çevre yönetiminde yerel yönetimlerin görevleri,
sorumlulukları, uygulamaları gibi yapıtlar. Siyaset ve Çevre, Çevre Siyasi
Hareketleri
Çevreci hareketler, siyasi partilerin çevre yaklaşımları, çevre- siyaset ilişkisi gibi yapıtlar.
Uluslararası Boyutları Bakımından Çevre ve Çevre Sorunları
Çevre konusunda gerçekleştirilen uluslararası konferanslar, yapılan sözleşme, anlaşma vb. metinler, çevrenin ve çevre sorunlarının küresel boyutları gibi yapıtlar.
Çevre Disiplini Çevrebilim kavramı, öteki bilimlerle olan ilişkileri, ilkeleri, çevre kaynakçaları, çevre yazın incelemeleri ve benzer yapıtlar.
Enerji-Enerji Yönetimi ve Çevre Enerji üretimi ve tüketimi ile çevre arasındaki ilişki, enerji üretim tesislerinden kaynaklanan çevre sorunları, alternatif - temiz enerji çevre ilişkisi.
Ekonomi-Kalkınma-Ticaret ve
Çevre/Çevre Ekonomisi Ekonomi, kalkınma ve ticari faaliyetlerin çevre üzerindeki etkileri, sorunlar ve önlemler ile çevre ekonomisi gibi yapıtlar. Sürdürülebilir Kalkınma ve Yerel
Gündem 21
Sürdürülebilir kalkınmada amaçlar, politikalar ve uygulamalar ile yerel Gündem 21’in uygulanması ve etkinliği ve benzer yapıtlar.
Çevre Teknolojisi, Teknoloji ve
Çevre Teknoloji-çevre ilişkisi, politikalar, çevre koruma teknolojileri ve biyoteknoloji ve benzer yapıtlar. Çevre Etiği - Çevre Felsefesi Çevre etiği, çevre etiği yaklaşımları, çevre felsefesi ve benzer
yapıtlar. Çevre Güvenliği, Çevresel Risk
ve Tehlikeler
Çevre ve güvenlik, çevre güvenliği, riskler, tehlikeler ve benzer yapıtlar.
Çevre Sosyolojisi Toplumda çevre kültürü, toplum ve çevre, din ve çevre gibi yapıtlar.
Çevresel-Ekolojik Kriz Çevresel-ekolojik kriz, nedenleri ve benzer yapıtlar.
Edebiyat ve Çevre Edebiyatta çevre, edebiyat ve çevre ilişkisine değinen yapıtlar. Diğer Yukarıda yapılan sınıflandırmaya girmeyen ancak çevreyle
bağlantılı, çevre kirliliklerini, sorunlarını, çevre durumunu veya çevre içerikli bir konuyu içeren yapıtlar.
Ek.2:Türkiye Çevre Alanyazını Kaynakçası: 1945-2006
Açıklama: Kaynakça kapsama giren yapıtlar yayımlandıkları yıllara göre ve her bir yıl için
kendi içinde alfabetik sıraya konularak sunulmuştur.
İngilizce olarak yayımlanmış yapıtlar orjinaline uygun olarak alanyazını kaynakçasında yer almıştır.
1946
IRMAK, A., (1946), “Toprak Taşınmaları, Memleketimizdeki Önemi ve Korunma Çareleri”, Orman
ve Av, Yıl:18, Sayı:10, ss.307-318.
IRMAK, A., (1946), “Toprak Taşınmaları, Sebepleri, Memleketimizdeki Önemi ve Koruma Çareleri”,
Yüksek Ziraat Enstitü Dergisi, Cilt:3, Sayı:12, ss.607-623.
KAYAALP, Talat, (1946), “Erozyon ve Zararları”, Pancar, Sayı:147, ss.12-13.
1948
İNAL, S., (1948), “Sel Felaketi Sebepleri ve Korunma Çareleri”, Orman ve Av, Yıl:20, Sayı: 233, ss.87-90.
SILCOX, F.A., (çev: O. Yamanlar), (1948), “Sel Kontrolünün İlmi Manzarası”, Orman ve Av, Yıl:20, Sayı:230, ss.22-24.
TAVŞANOĞLU, F., S. İnal, R. Alaçam, M. Defne, O. Yamanlar, (1948), Ormansızlaşma ve Bunun
Sel Felaketi Üzerine Tesirleri (Rapor), Ankara: Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü
Yayınlarından Özel Sayı:82
1950
TAVŞANOĞLU, F., (1950), “Türkiye'de Orman Son Devirlerini Yaşıyor”, Orman ve Av, Yıl:22, Sayı:12, ss.279-280.
1951
METİN, C., (1951), “Erozyon Kontrolü ve Restorasyon”, Orman ve Av, Yıl:23, Sayı:2, ss.31-34. IRMAK, A., (1951), “Türkiye'de Kuraklık Meselesi ve Kurak Sahalarımızda Yapılması Gereken Toprak Araştırmaları”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Sayı:2, ss.3-7. TAVŞANOĞLU, F., (1951), “Tükenen Ormanlarımız ve Kaybolan Topraklarımız”, Orman ve Av,
Yıl:23, Sayı:4, ss.89.
TUNÇDİLEK, N. (der.), (1951), “Türkiye'de Toprak Erozyonuna Ait Gözlemler ve Düşünceler”,
İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, ss.91-104.
1952
AKALAN, İ., (der.), (1952), “Toprak Erozyonu”, Çiftçi, Sayı:87, ss.57-59.
BURGSDOFF, F. V., (çev:A. H. Küçükkoca), (1952), “Yeni Zellanda'da Erozyon”, Orman ve Av, Yıl:24, Sayı:9, ss.222-223.
HESKE, F. L., (çev:B. Kasaplıgil), (1952), “Yarı Kurak Bölgelerde Kuraklıkla Savaş Tedbirleri, Milletlerarası Yapılmış Olan Büyük Projeler Neticesinde Elde Edilen Tecrübeler”, Orman
ve Av, Yıl:24, Sayı:3, ss.65-67.
HESKE, F. L., (1952), “Orman Tahribatının Önüne Geçilmelidir”, Orman ve Av, Yıl:24, Sayı:5, ss.105-106.
UZUNSOY, O., (1952), Karadeniz Boğazı Mıntıkasında Toprak Taşınmasının Sebepleri ve Bu
Taşımayı Önleyecek Teknik, İdari ve Kültürel Tedbirler Üzerine Araştırmalar,
İstanbul: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Doktora Tezi.
1953
KARAOĞLAN, H. G., (1953), “Bakır Fabrikası Dumanının Bitki ve Hayvan Sağlığına Tesiri”,
Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, Sayı:78-79, Ankara: Veteriner Hekimler Derneği
Yayını.
1954
ROTHACHER, J. S., (çev:İ. Tezcan), (1954), “Cenupdoğu Tennesse Bakır Havzasında Toprak Erozyonu”, Orman ve Av, Sayı:5, ss.177-179.
1955
AKALAN, İ., (der.),(1955), “Erozyonun Önemi ve Kontrol Altına Alınması”, Ziraat Dergisi, Sayı:140, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayını, ss.21-34.
AKMAN, Şahin, (1955), “Murgul Bakır Fabrikası Bacalarından Çıkan Kükürt Dioksit Gazları ile Bulaşmış Otları Yiyen Hayvanlarda Sülfürik Asit ile Zehirlenme Olayları Üzerinde Araştırmalar”, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, Sayı:1-2, ss.3-31.
AŞK, K., (1955), “Ormancı ve Erozyon”, Orman ve Av, Sayı:6, ss.188-190.
WIDMANN, M., (1955), “Hidro- Elektrik Barajları ve Dağlık Arazi Erozyonları”,Orman ve Av, Sayı:7, ss.236.239.
1956
GÜLÇUR, M., (1956), En Büyük Tehlike Erozyon (Suların Aşındırıp Taşıdığı Topraklar) 2.
Rapor, Ankara: Türkiye Tabiatını Koruma Cemiyeti Yayını, Sayı:2
KANSU, Ş. A., (1956), En Büyük Tehlike Erozyon 4. Rapor, Türkiye Tabiatını Koruma Cemiyeti, Sayı:4.
NORCROSS, T. W., (çev.Y. Bener, H. Asmaz), (1956), Erozyon Kontrolü El Kitabı, Ziraat Vekaleti Orman Umum Müdürlüğü yayın No:196, Seri No:14.
OUDIN, A., (çev. F. Yaltırık), (1956), “Toprak Koruması”, Orman ve Av, Sayı:12, ss.2-4.
SARGINALP, N., (1956), En Büyük Tehlike Erozyon 1. Rapor, Ankara: Türkiye Tabiatını Koruma Cemiyeti Yayını, Sayı:1.
SCHMIDT, H., (1956), En Büyük Tehlike Erozyon, Ankara: Türkiye Tabiatını Koruma Cemiyeti
Yayını, Sayı:3.
UZUNSOY, O., 1956), Ankara Çevresinde Toprak Erozyonunun Şümulü ve Çıplak Yamaçların
Yeşillendirilmesi Üzerine Araştırmalar, İstanbul:İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi
Doçentlik Tezi.
VARDAR, Yusuf, (1956), “Çeşitli Gazların Nebat Üzerindeki Tesirleri”, Biology, Yıl:6, Temmuz Sayısı, ss.84-92.
WALTER, H., (çev. K. Bilger), (1956), “Türkiye İçin Çok Ciddi Bir Tehlike”, Orman ve Av, Sayı:3, ss.51-53
YAMANLAR, O., (1956), Gediz Nehri Havzasında Vuku Bulan Toprak Erozyonu ve
Demirköprü Barajının Siltasyondan Korunması İmkanlarına Dair Araştırmalar,
Ankara: Nafia Vekaleti, E.İ.E. Genel Direktörlüğü.
YAMANLAR, O., (1956), Marmara Havzası ve Bilhassa Yalova Mıntıkası İçin Arazi Tasnifinin
Erozyon Kontrolü Üzerine Yapacağı Tesirler, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi
1957
DUCHAUFOUR, (çev. F. Yaltırık), (1957), “Akdeniz Mıntıkasında Toprak Erozyonu”, Orman ve
Av, Sayı:4, ss.12,22.
KIRVALD, (çev. A. H. Küçükkoca), (1957), “Toprak Tahriplerine Karşı Mücadele ve Onların Islahı”,
Orman ve Av, Sayı:5, ss.18-20.
KARACA, İbrahim, (1957), “Zararlı Baca Gazları ve Bunlardan SO2'in Bitki Hastalıkları Bakımından Tevlid Ettiği Zarar”, Tomurcuk, Sayı:33, ss.8-10.
KARACA, İ., (1957), Murgul Bakır Fabrikası İzabehane Bacalarından İntişar Eden
Kükürtdioksit (SO2) Gazının Havai Yolla Bitki Tecessüm ve Sağlığına Tesiri Üzerine