Birinci İnönü Muharebesi’nin İç Kamuoyuna Yansımaları

I. İnönü Muharebesi’nde Yunan Ordusu 10/11 Ocak 1921 gecesinden itibaren çekilmeye başlamış fakat Batı Cephesi Komutanı İsmet Bey, 11 Ocak akşamında Yunan Ordusu’nun geri çekildiğine dair resmi bilgiyi Genelkurmay Başkanlığı ile paylaşmıştır.⁷⁴³ Yunan Ordusu’nun geri çekildiğinin öğrenilmesi cephe hattında bu-lunan askerler arasında büyük sevinç ve mutlulukla karşılanmıştır.⁷⁴⁴ İsmet Bey’in muharebenin sonucunu bildiren raporu üzerine Genelkurmay Başkan Vekili Fevzi Paşa, I. İnönü Muharebesi’nin kesin sonucunu resmi makamlara gönderdiği bir rapor ile ilan etmiştir. Söz konusu rapor şöyledir: “6 Ocak 1921’de Yenişehir ve İnegöl istikametlerinden başlayarak çeşitli şiddet ve aşamalarla İnönü mevzilerimize kadar uzanan düşman taarruzu, 9 ve 10 Ocak 1921‘de Savcıbey-Akpınar-Karaağaç genel hattında meydana gelen çok şiddetli ve devamlı meydan muharebesinden sonra bir-liklerimizin kahramanca karşı koymaları ve müdafaaları karşısında durmuş ve 10/11

739 Peyam-ı Sabah, 18 Ocak 1921.

740 Peyam-ı Sabah, 19 Ocak 1921.

741 Peyam-ı Sabah, 20Ocak 1921.

742 Peyam-ı Sabah, 23 Ocak 1921.

743 ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:591; Gömlek No:102;Belge No:1; ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:569 Gömlek No:10;Belge No:1.

744 İdikut, a.g.e., s. 71.

Ocak 1921 gecesi düşman, taarruzdan vazgeçerek hızla geri çekilmeye başlamış-tır.”⁷⁴⁵

Fevzi Paşa durum raporunda, İnönü çarpışmasının bir “meydan muharebesi”

olduğunu vurgulamış, şiddetli muharebeler karşısında Türk Ordusu’nun Yunan Or-dusu’na “kahramanca” karşı koyduğunu bildirmiş, bu mücadele karşısında Yunanla-rın “taarruzdan vazgeçerek hızla geri çekilmeye” başladığını ilan etmiştir. Resmi ilanın ardından Fevzi Paşa, Batı Cephesi Komutanı İsmet Bey’e şu tebrik telgrafını göndermiştir: “Genelkurmay Başkanı Batı Cephesi Komutanı ismet Bey’e,

Büyük komutanlarının şerefli komutası altında tam bir kahramanlıkla harp eden Batı Ordusu’nun, İnönü Meydan Muharebesi’yle kazanılan son başarılarından dolayı sizi ve Batı Ordusu subay ve erlerini tebrik eder, başarılarının devamını Allah’tan dile-rim.”⁷⁴⁶

İsmet Bey, Fevzi Paşa’nın bu tebriki üzerine Fevzi Paşa’ya teşekkür mahiye-tinde şu telgrafla karşılık vermiştir:

“Milli Savunma Bakanı Fevzi Paşa’ya, İltifat ve tebriklerinizin Batı Cephesi birlikle-ri için kuvvet ve iftihar kaynağı olduğunu şükranla bildibirlikle-rir, sevk ve idareniz altında memleketimizin kesin kurtuluşunu sağlamamızı Allah’tan dilerim”.⁷⁴⁷

TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa da Batı Cephesi Komutanı İsmet Bey’i ilk kutlayanlar arasında olmuştur. Mustafa Kemal Paşa İsmet Bey’e şu tebrik telgra-fını göndermiştir: “Genelkurmay Başkanı ve Batı Cephesi Kumandanı İsmet Beye-fendi,

İnönü Meydan Savaşı’nda⁷⁴⁸ Batı Cephesi kıtalarının uğurlu ve ezici kumandanız altında elde ettikleri kesin galebeden dolayı, zat-ı devletlerine ve kahraman ordumu-zun bütün kumandanları ile subay ve erlerine Büyük Millet Meclisi’nin kalpten teb-riklerini sunar ve bu başarının mukaddes topraklarımızı düşman istilasından

tama-745 ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:604; Gömlek No:11;Belge No:11A.; ATASE Arşivi İSH K:

Kutu No:569 Gömlek No:11;Belge No:1;Yenigün, 12 Ocak 1921.

746 ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:696; Gömlek No:7;Belge No:7AH.

747 ATBD, Y.60, S.127, s. 185.

748 Fevzi Paşa, İsmet Bey’e çektiği tebrik telgrafında İnönü’de verilen mücadele için “İnönü Meydan Muharebeleri” ifadesini kullanırken, Mustafa Kemal Paşa, İsmet Bey’e gönderdiği tebrik telgrafında

“İnönü Meydan Savaşı” ifadesini kullanmıştır. İsmet Bey ise hatıralarında I. İnönü’yü de II. İnönü’yü de “Muharebe” olarak tanımlamıştır. Mustafa Kemal Paşa daha sonraları Nutuk’unda ise I. İnönü hakkında “Muharebe” ya da “Savaş” ifadelerini kullanmadan “I. İnönü Zaferi” ifadesini kullanmıştır.

Atatürk,a.g.e.,C.II,s.547.

men kurtaracak olan kesin zafere hayırlı bir başlangıç olmasını Allah’tan dilerim.

Bu tebriklerin umum Batı ordusu subaylarına bildirilmesini rica ederim”. ⁷⁴⁹

İsmet Bey, Mustafa Kemal Paşa’nın tebrik telgrafına şu cevabi telgraf ile te-şekkür etmiştir: “Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine, Allah’ın yardımı ile İnönü Meydan Savaşı⁷⁵⁰’nın kazanılmasından dolayı, Büyük Mil-let Meclisi’nin kalpten gelen tebrikleri ve iyi dilekleri ordunun bütün er ve subayla-rını övündürmüş ve sevindirmiştir. Kaderimizi tam istiklale getirme şartı ile sorumlu-luğu altına almış olan Büyük Millet Meclisi’ne kayıtsız şartsız bağlılık ve itaatten aldığı manevi ve kutsal iç güveni ile mübarek topraklarımızın kurtarılışı görevini yapabileceğine, ordunun kesin bir kanaatle inandığını yüksek başkanlığınız katına arz ve temin eylerim”. ⁷⁵¹

I. İnönü Muharebesi’nde elde edilen başarı 12. Kolordu Komutan Fahrettin Bey tarafından da kutlanmıştır. Fahrettin Bey, tebriklerini “ İnönü Muharebesi’nde düşmanın geri çekilmesinden dolayı bütün kolordum adına tebriklerimi sunarım”

ifadeleri ile Genelkurmay Başkanlığına iletmiştir.⁷⁵²

I. İnönü’den sonra orduyu takdir ve tebrik bağlamında birçok telgraf çekil-miştir. Hemen bütün tebriklerde elde edilen başarının büyüklüğü ve önemi vurgu-lanmış, duyulan sevinç milli orduya ve kurtuluşa dair artan inanç güçlü bir şekilde ifade edilmiştir.

I. İnönü Muharebesi’nin sonucu Ankara’da büyük bir coşku ve heyecan uyandırmış; sevinçle karşılanmıştır. TBMM, 13 Ocak 1921’de I. İnönü Muharebesi gündemiyle toplanmıştır. Meclis Başkanı sıfatıyla Mustafa Kemal Paşa, 13 Ocak 1921’de I. İnönü Muharebesi’ne ilişkin uzunca bir beyanat vermiş muharebenin se-rencamını anlatmıştır. Mustafa Kemal Paşa, zor zamanlarda türlü tahrik ve kışkırtma-lara rağmen meclis üyelerinin ümitsizliğe kapılmadan, inançla mukavemet

göstere-749 ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:693; Gömlek No:26;Belge No:26AC; TİTE Arşivi: Kutu No:159 Gömlek No:7;Belge No:7-66; Yenigün, 12 Ocak 1921; İkdam, 17 Ocak1921; Peyam-ı Sabah,18 Ocak 1921.

750 Yukarıda da ifade edildiği üzere İsmet Bey anılarında, I. ve II. İnönü’yü “Muharebe” olarak tanım-lamış olmasına rağmen Mustafa Kemal Paşa’nın kendisine çektiği tebrik telgrafında kullandığı “İnönü Meydan Savaşı” tanımlamasına İsmet Bey’de aynı şekilde “İnönü Meydan Savaşı” ifadesini kullana-rak cevap vermiştir.

751 Hâkimiyet-i Milliye,15 Ocak 1921; Açıksöz, 13 Ocak 1921; Mustafa Kemal Atatürk, “Atatürk’ün Söylev Demeçleri: Birinci İnönü Savaşı Üzerine”, Hatıralar, Vesikalar, Resimlerle Yakın Tarihi-miz, C.1, S.10, s. 319; ATTB, s. 388.

752 ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:591; Gömlek No:96;Belge No:1; TİTE Arşivi: Kutu No:159 Gömlek No:7;Belge No:7-66.

rek, sükûnet ve soğukkanlılıkla, azim göstermiş olmaları ve orduya karşı inancını muhafaza ederek sebat göstermeleri nedeniyle milletvekillerine teşekkür etmiş, mec-lisin takındığı bu tavrın tesir ve neticesi olarak İnönü Meydan Muharebesi’nin kaza-nıldığını ifade etmiştir.⁷⁵³

Bu sırada söz alan milletvekillerinden Muhiddin Baha Bey, I. İnönü galibiye-tinin Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan daha büyük bir iş olduğunu söylemiş ve bu durumu Namık Kemal’in bir şiirinin veciz mısraları ile anlatmıştır: Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini, bulunur kurtaracak bahtı siyah mâderini”.⁷⁵⁴

Muhiddin Baha Bey’den sonra Mustafa Kemal Paşa kürsüye gelerek: “Arka-daşalar!... Milletimiz bugün mazisinde olduğundan daha çok ümit vardır, ecdadın-dan daha çok ümit vardır. Kendilerinin tabiri veçhile, cennetten vatanımıza nigeran olan merhum Kemal demiştir ki :“Vatanın bağrına düşman dayadı hançerini, yok imiş kurtaracak bahtı siyah maderini, işte bu kürsüden ve Meclis-i Ali’nin reisi sıfa-tıyla diyorum ki; “vatanın bağrına düşman dayasın hançerini, bulunur kurtaracak bahtı siyah maderini.” vecizeleri ile duyduğu memnuniyeti dile getirmiştir.⁷⁵⁵

Mustafa Kemal Paşa’dan sonra söz alan Milli Müdafaa Vekili Fevzi Paşa’nın meclis kürsüsünden I. İnönü Muharebesi’ne ilişkin “(…)Efendiler, emin olunuz ki, umumi harpte gösterilen kahramanlık bu defa da gösterilmiştir… I. İnönü Muhare-besi düşmanın felaketi ile neticelenmiş, Büyük Millet Meclisi’nin genç ordusu, daha

753 Mustafa Kemal Paşa’nın I. İnönü Muharebesi’ne dair konuşması şöyledir: “(…) Yüksek malumu-nuzdur ki kuvvetlerimizi İnönü bölgesinde toplamaya başladık, düşman oraya kadar geldi. Fakat Nazifpaşa ve sonra Pazaryeri mevkilerinde daima birer taburdan ibaret olan küçük kuvvetler bütün bu düşman ordusuna iki üç gün kadar zaman kaybettirdi. Düşmana nazaran az olan kuvvetlerimiz İnönü’nde toplanmıştı. Burada olan meydan savaşında düşman, büyük kayıplarla yenilgisini duydu ve idrak etti ve hemen geri çekilmeğe başladı. Dün (12 Ocak 1921) tekmil ordu düşmanın peşinden ileri-ye hareket etti ve dün akşam aldıkları durum 20-30 km kadar ilerde olmak üzere, Gündüzbey, Metris, Akpınar ve Karaağaç hattına kadar ilerledi ki, bu hat büyük piyade kuvvetlerinin bulunduğu hattır.

Fakat süvari kolları daha ileri gitmiştir. Bir kısmı Bozüyük ve bir kısmı da Mezit vadisine doğru ve daha ileride Söğüt ve Pazaryeri istikametinde keşif kıtaları sevk edilmiştir. Bugün ordu kumandanlı-ğından gelen bir raporda, düşmanın iki alay piyade iki bölük süvari ve bir batarya topundan ibaret kuvvetinin, Söğüt, Bilecik ve Yenişehir istikametinde çekilmekte olduğu bildirilmiştir. Asıl kuvvetleri-nin de Pazaryeri, Nazifpaşa, İnegöl, Bursa istikametlerine doğru çekildikleri bildirilmiştir. Düşman gayet çabuk bir çekilme yapıyor, birçok eşya ve malzeme bırakarak çekiliyor. Yalnız çekilme yolların-da İslam ahalisine tecavüz ve zulüm etmekten geri durmuyor. Buna karşılık ordu kumanyolların-danı doğru-dan doğruya Mezit vadisinde düşmanın çekilme yolunu kesmek üzere mühim bir süvari kuvveti sevk etmiştir. Kuzeyde de piyade ve süvari kuvvetinden birleşik bir kuvvet, doğrudan doğruya Yenişehir istikametinde düşmanın çekilme yolu kesmek emrini almış bulunmaktadır. Şimdi bunun sonuçlarını bekleyeceğiz”. TBMM Z.C., Devre I, C.7, s. 278-280; Atatürk’ün Söylev Demeçleri: Birinci İnönü Savaşı Üzerine, s. 318.

754 TBMM Z.C., Devre I, C.7, s. 283-285; Hakimiyet-i Milliye, 17 Ocak 1921.

755 TBMM Z.C., Devre I, C.7, s. 285; Hakimiyet-i Milliye, 17 Ocak 1921.

henüz ikmal olunmamış ordusu ilk rüştünü bu suretle ispat etmiştir” değerlendirme-sini yapmıştır.⁷⁵⁶

Fevzi Paşa’nın etkili konuşmasının ardından söz alan Hakkâri Mebusu Maz-har Müfit Bey İnönü’de elde edilen sonucun manevi kaynakları üzerine bir değerlen-dirme yapmıştır: “İnönü Meydan Muharebesi’nde cihanda ölümden daha müthiş, daha saldırıcı bir şey olduğunu gösterdik. Ölümden daha müthiş, ölümden daha be-ter bir şey gösbe-terdik. O gösbe-terdiğimiz şey ise İslam ruhu, Osmanlı kabiliyet ve Os-manlı vatanseverliğidir.” ifadeleri ile “din uğrunda harp ve şehit olmak hissi” ile verilen mücadelenin vatanseverlikle hareket eden ordunun sayıca üstün olan Yunan Ordusu’nu mağlup ettiğini ifade etmiştir.⁷⁵⁷

I. İnönü Muharebesi’nde elde edilen başarı orduyu ve meclisi mutlu ettiği ka-dar halka da büyük bir sevinç yaşatmış, Ankara dışında da coşku uyandırmıştır. Bu muharebenin neticesi, İstanbul’da da pek ziyade sevinçle karşılanmıştır.⁷⁵⁸ Anado-lu’nun her tarafında ise sevinç gösterileri yapılmıştır. Antalya’da eski şeyhülislam Sabri Efendi tarafından paşa camiinde orduya dualar edilmiştir.⁷⁵⁹ Afyonkarahisar’da ise asker, öğretmen, öğrenci ve halkın katılımı ile merasim yapılmış, orduya dualar edilmiştir.⁷⁶⁰ Yozgat, Mudurnu, Akyazı, Zile, Niksar, Tokat gibi yerlerde İnönü başa-rısı milli bir bayram gibi kutlanmış, ordu tebrik edilmiştir. Halk, takdir mahiyetinde orduya bağış yapmış ve hediyeler göndermiştir.⁷⁶¹

Bafra ve Alaçam halkı bir araya gelerek İnönü’de elde edilen başarıdan dolayı cansiperane mücadele veren Türk askerine hediye olarak 4.000 kilo tütün göndermiş-tir.⁷⁶² Bafra ve Alaçam halkının bu hediyesi kabul edilmiş ve tütün orduya dağıtılmış-tır.⁷⁶³ Geyveliler ise orduya 6.000 paket içinde 2.000 kilo tütün hediye etmişlerdir.⁷⁶⁴ Tütün hediyesinin yanı sıra Bolu’dan getirilen paralar ile de ordu ayrıca mükâfatlan-dırılmıştır.⁷⁶⁵

756 TBMM Z.C., Devre I, C.7, s. 280-282.

757 TBMM Z.C., Devre I, C.7, s. 282-283.

758 Yenigün, 16 Ocak 1921.

759 Yenigün, 18 Ocak 1921.

760 Yenigün, 19 Ocak 1921.

761 Yücel Özkaya, “I. ve II. İnönü Başarılarının Türk ve Dünya Kamuoyu ve Basını Tarafından Yo-rumlanışı”, Prof. Dr. Şükrü Esmer Armağanı, Ankara,1981, s. 232.

762 B.C.A.30.198.355/1.1.3.

763 B.C.A.30.198.355/1.1.2.

764 Yenigün, 19 Ocak 1921.

765 İdikut, a.g.e., s. 74.

Eskişehir halkı, I. İnönü Muharebesi’nde görev yapan 61. Tümen Komutanı İzzettin Bey ve 11. Tümen Komutanı Miralay Mehmet Arif Bey’e birer at hediye etmiştir.⁷⁶⁶ Ayrıca I. İnönü Muharebesi’nde şehit olan askerlerin ailelerine ve yaralı askerlere madden yardımda bulunmak için adeta bir biri ile yarışmıştır. Şehirde şehit ailelerine ve yaralı askerlere maddi yardım sağlamak amacıyla bir komisyon teşekkül edilmiş, bu komisyona Hancı Zakir Efendi tarafından 300 liralık bir kısrak, Eskişehir mebusu Emin Bey tarafından ise 550 lira bağış yapılmıştır.⁷⁶⁷

Eskişehir, Kütahya ve Bilecik’in bazı köylerinden de orduya ceket, pantolon, kışlık, don, gömlek, battaniye, şapka ve eldiven gibi ihtiyaç malzemeleri bağışlan-mıştır.⁷⁶⁸ Mudurnu halkı orduya 60 don, 66 gömlek ve 353 çift çorap göndermiştir.⁷⁶⁹ Ankara Haymana’dan da 63 beygir orduya hediye edilmiştir.⁷⁷⁰

İnönü zaferinin büyük sevinç ve heyecanla karşılandığı yerlerden biri de Muğla olmuştur. Muğla’da halk büyük bir sevinç içinde haberi karşılarken milli or-duya duydukları güven artmıştır.⁷⁷¹ İzmir’de ise Rumlar derin bir matem yaşarken⁷⁷² Türk halkı, Mustafa Kemal Paşa’nın fotoğraflarını alenen dolaştırmaya başlamıştır.

Bu durumdan rahatsız olan Yunan askerleri Mustafa Kemal’in resimlerinin toplattır-mış, resimleri satan kişiyi tutuklayarak gösterileri yasaklamıştır.⁷⁷³

I. İnönü galibiyeti, Karadeniz’de de coşku ile kutlanmıştır. Trabzonlular tara-fından İnönü zaferi dolayısıyla TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa’ya kutlama telgrafları gönderilmiş; zaferin anısına istinaden Kavak meydanın adı İnönü meydana olarak değiştirilmiştir.⁷⁷⁴

I. İnönü, doğuda da kutlanmıştır. Van’da çarşı merkezi bayraklarla donatıl-mış, şenlikler yapılmıştır.⁷⁷⁵

Galibiyet sadece Türk halkı tarafından değil Müslüman âlemi tarafından da sevinçle karşılanmıştır.⁷⁷⁶ Güney Cephesi İstihbarat Şubesi Müdür Vekili Kemalettin

766 ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:711 Gömlek No:137;Belge No:1; ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:711 Gömlek No:137;Belge No:137A.

767 Açıksöz, 24 Ocak 1921.

768 ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:711 Gömlek No:137;Belge No:137AA; ATASE Arşivi İSH K:

Kutu No:711 Gömlek No:137;Belge No:137AAA.

769 Öğüt, 22 Ocak 1921.

770 Öğüt, 3 Şubat 1921.

771 ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:889 Gömlek No:97 Belge No:1.

772 Peyam-ı Sabah, 28 Ocak 1921.

773 ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:740 Gömlek No:177AA.

774 Mesut Çapa, “Milli Mücadele’de Doğu Karadeniz”, Türkler, C.15, s.670.

775 Yenigün,19 Ocak 1921.

Bey’in 12. Kolordu Komutanlığı’na yazdığı raporda; “Yunanlıların İnönü Meydan Muharebesi’ndeki mağlubiyetlerinin bütün İslam âleminde fevkalade his-i tesir hâsıl ettiği” bildirilmiştir.⁷⁷⁷

İnönü galibiyeti, basında ve edebiyat dünyasında da kendine yer bulmuştur.

Bu muharebede elde edilen başarı nedeniyle gazetelerde şükran kasideleri yayım-lanmış,⁷⁷⁸ şiirler yazılmıştır. Hasan Tahsin “İnönü Kapılarında” adlı şiirinde I. İnönü Muharebesi’nde elde edilen başarıyı destansı bir dille anlatmıştır.⁷⁷⁹ Fazıl Hüsnü Dağlarca⁷⁸⁰ ve Nazım Hikmet de I. İnönü’yü şiirselleştirenler arasına girmiştir.⁷⁸¹

İnönü başarısı basın tarafından da ilgiyle takip edilmiş; Anadolu basınında İnönü başarısına geniş yer verilmiştir. Hâkimiyet-i Milliye gazetesinin 15 Ocak 1921 tarihli “iki zafer” adlı başyazısında I. İnönü Muharebesi’nin neticesinin çok büyük iki zafer olduğu belirtmiştir. Büyük zafer Yunanlara karşı kazanılan başarı olarak tanımlanırken bir başka zaferin ise Ethem’in hıyanetine karşı kazanıldığı ifade edil-miştir. Bu durum “şimdi bütün dünya görüyor ki, Türklerin yeni halk orduları karşı-sında bir hainin ihanetine ve ifşaatına rağmen Yunan’ın iskender-i kebir ordusu mağlup kalmış ve perişan olmuştur” sözleri ile ifade edilmiştir.⁷⁸²

TBMM tarafından yayımlanan resmi bildiri 17 Ocak 1921’de Açıksöz gazete-sinde yer almıştır. Heyet-i Vekiliye imzası ile Açıksöz gazetegazete-sinde yayınlanan bildi-ride: “ayın dokuzuncu ve onuncu günleri İnönü civarında Yunan Ordusu ile cereyan eden meydan muharebesinde düşmana büyük kayıplar verdirildiği 11 Ocak 1921 itibariyle düşman ordusu muharebeye devam edemeyerek geriye çekildiği, ordunun ise düşmanı takibe başladığı” bildirilmiştir.⁷⁸³

776 ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:865 Gömlek No:96;Belge No:1.

777 ATASE Arşivi İSH K: Kutu No:865 Gömlek No:96;Belge No:96AA.

778 Yenigün, 20 Ocak 1921.

779 Hasan Tahsin'in “İnönü Kapılarında” adlı şiiri şöyledir: “Tarihin ihtiyar iki yolcusu, mukaddes kapudan içeri girdik. Ey vatan bekçisi kahraman ordu, sana Ulu yurttan selâm getirdik. Yorgunuz, susuzuz fakat kalbimiz, ümitle çarpıyor bu cenk yerinde, yarınki doğacak nuru gördük biz, senin silâhının gölgelerinde Ey nöbet bekleyen tolğalı yiğit sen de o asil ateşli kan var, yurdumu çiğnetme diyorlar işit, Yetimler, öksüzler, hastalar, dullar. Yurdunu çiğnetme esir olursun, Yurdumu çiğnetme kahramansız sen. Dövülür, Kovulur, hakir olursun. Yurdunu çiğnetme Müslümansın sen.” Hasan Tahsin, “İnönü Kapılarında”, Sebilürreşad, C.IX, S.204, s.60.

780 Şair, şiirinde İnönü’nün bir “kurtuluş” olduğunu şu dizelerle vurgulamıştır “gece kim, aydınlık kim, de ki, gece in, aydınlık İnönü, Savaş ne, kurtuluş ne, De ki, savaş in, kurtuluş İnönü.” Dağlarca, a.g.e., s.29.

781 Nazım Hikmet, Kuvayı Milliye, YKY, İstanbul, 2002, s.59.

782 Hâkimiyet-i Milliye, 15 Ocak 1921.

783 Açıksöz, 17 Ocak 1921.

Hâkimiyet-i Milliye’de I. İnönü Muharebesi’nde Türk Ordusu’nun içinde bulunduğu yokluk ve zorluk “taşlarla gelen düşmana kundurasız ayaklarının kuvve-tiyle yetiştin, silahsız ellerinin tırnaklarıyla hücum ettin, susuzluktan kuruyan dudak-larına kan götürdün ve yine şikâyet etmedin” ifadeleriyle betimlenmiştir.⁷⁸⁴

O vakitler mecliste Trabzon Mebusu olarak görev yapan Hüsrev Gerede:

“İnönü Meydan Muharebesi’nde Yunanlıların kafasını ezen milli ordunun ruhunu, harbi umuminin kanlı tecrübeleriyle kesb-i kemal etmiş muhterem zabitandan, ku-mandanlardan, mayasını ise Çanakkale, Galiçya, Filistin ve Kafkasya’da şehametle-ri ile haşehametle-rikalar gösteren arslan yürekli Mehmetçiklerden aldığını, başarıyı getiren manevi ülkünün bu ülkü olduğunu” dile getirmiştir.⁷⁸⁵

Ruşen Eşref, İnönü galibiyetini bir milletin yeniden doğuşu, bitmiş sanılan yolun yeni bir başlangıcı olarak değerlendirerek: “bayrakları başlarının altında sak-layanlardan değiliz! Daima başlarımız bayrakların altında kalacaktır!” ifadeleri ile bayrak için bağımsızlık için ilelebet mücadele edileceğini ifade etmiştir.⁷⁸⁶

I. İnönü Muharebesi’ndeki Yunan mağlubiyeti, Servet-i Fûnün gazetesinde Yunan Başbakanı Rallis’in yüzü asık bir şekilde resmedilerek yer almıştır. Yunan Başbakanı Rallis, İnönü’de aldıkları mağlubiyetten ciddi derecede müteessir olarak çizilmiştir.⁷⁸⁷

İstanbul basının önemli gazetelerinden İkdam gazetesi ise I. İnönü galibiyeti-ni “Yunan Ordusu, İnönü Meydan Muharebesi’nde mağlup olmuş ve ricate mecbur olmuştur” başlığı okuyucularına duyurmuştur.⁷⁸⁸

I. İnönü Muharebesi Anadolu ve İstanbul basınında faaliyet gösteren bazı gazetelerin manşetlerine ise şöyle yansımıştır: Yenigün: “Yunanlar ricata mecbur edilmiştir” başlığını atarken⁷⁸⁹ Akşam “Durmayalım, çalışalım! Önümüzde bir safha

784 Müfide Ferid, “Türk Askeri”, Hâkimiyet-i Milliye, 15 Ocak 1921.

785 Hüsrev Gerede, “İstiklal Harbi ve Ordumuz”, Hâkimiyet-i Milliye, 22 Ocak 1921.

786 Ruşen Eşref, “Bayrağımız”, Hâkimiyet-i Milliye, 6 Şubat 1921.

787 Servet-i Fünun, 13 Ocak 1921, No:1466.

788 İstanbul basını ve ikdam gazetesi I. İnönü Muharebesi’nin sonucunu geç öğrenmiştir. 11 Ocak’tan itibaren Yunan Komutanlığı’nın resmi tebliğ yayınlamaması üzerine İstanbul basınında “Kuvayi Mil-liye Ordusu’nun” Eskişehir önlerinde başarılı olmuş olabileceği konuşulmaya başlanmıştır. İkdam, 14 Ocak 1921. 16 Ocak 1921 itibariyle İstanbul basınında Kuvayı Milliye Ordusu’nun Yunan’ı yendiğine dair haberler çıkmaya başlamıştır. İkdam, 16 Ocak 1921. I. İnönü Muharebesi’nin kesin sonucu İs-tanbul basınında 17 Ocak 1921’de öğrenilmiş, bu durum üzerine ikdam gazetesi “Kuvayı Milliye’nin mukabil taarruzu karşısında Yunan Ordusu İnönü Meydan Muharebesi’nde mağlup ve ricate mecbur olmuştur” başlığını atmıştır. İkdam,17 Ocak 1921.

789 Yenigün, 12 Ocak 1921.

daha açıldı. Avrupa Efkârını tamamıyla lehimize çevirebiliriz”, Hâkimiyet-i Milliye:

“Biri ihanete diğer düşmana karşı iki zafer kazandık”, Öğüt :“Şahıs yok, Millet ver,”

başlıklarını atarak İnönü zaferini manşetlere taşımışlardır.⁷⁹⁰

Milli mücadele karşıtı bir yayın politikasına sahip olan Alemdar gazetesi⁷⁹¹ geç de olsa⁷⁹² I. İnönü Muharebesi’nin sonucunu “Yunan Ordusu Eskişehir önlerinde

Milli mücadele karşıtı bir yayın politikasına sahip olan Alemdar gazetesi⁷⁹¹ geç de olsa⁷⁹² I. İnönü Muharebesi’nin sonucunu “Yunan Ordusu Eskişehir önlerinde