Avalin Yeri

1.2.2.1.1 Poliçe veya Alonj Üzerinde Bulunma Zorunluluğu

TTK m. 701, f. 1 uyarınca, aval şerhi, ancak poliçe veya alonj üzerine yazılabilir. Aval şerhinin, poliçe üzerine yazılabilmesinden kasıt, poliçenin ön ve arka yüzü üzerine yazılabilmesidir. Bu husus, aval bakımından bir geçerlilik şartıdır133.Dolayısıyla, avalin, kambiyo senedinden doğan borcun temini amacıyla, temin edilen kambiyo senedi dışında başka bir senet üzerinde verilmesi mümkün değildir134

; ancak, senet dışı avale cevaz veren hukuklar bulunmaktadır135

. Bu durumda, senet dışı avalin geçerli olduğu ülkelerden birinde verilen aval, Türk hukukunda geçerli olacaktır136

. Zira, TTK m. 770, f. 2 uyarınca, aval verenin borçlanmasından doğan sonuçlar, bu borçlanmaya ilişkin taahhüt hangi ülkede imza edilmiş ise o ülke hukukuna tâbidir.

1.2.2.1.1.1 Avalin Nüsha veya Suret Üzerinde Bulunması 1.2.2.1.1.1.1 Nüsha Üzerinde Aval

Nüsha137

, TTK m. 743, f. 1 uyarınca, poliçenin138 aynı nitelikte olmak üzere birden fazla sayıda düzenlenmesidir139_{. Her bir nüsha, aynı poliçe borcunu birbirinden bağımsız}

132_{Domaniç, s. 192; Poroy/Tekinalp, aval miktarını, aval şerhine dahil etmemektedir. Bkz. Poroy/Tekinalp,}

s. 209.

133_{Öztan, 1997, s. 799; Karayalçın, s. 115; Sengir, s. 10-11; Ülgen/Helvacı/Kendigelen/Kaya, s. 170;}

Poroy/Tekinalp, s. 209; Kınacıoğlu, s. 247; İmregün, s. 79; Kendigelen, s. 129; Bozer/Göle, s. 124; Demirkapı, s. 47; Ertekin/Karataş, s. 487; Karahan/Arı/Bozgeyik/Saraç/Ünal, s. 255; Can,Mertol,

Kıymetli Evrak Hukuku, İmaj, Ankara 2012, s. 96; Pulaşlı, avalin poliçe veya alonj üzerine yazılan bir kambiyo taahhüdü olduğunu TTK m. 789, f. 1’e atıf yaparak belirtmektedir (Bkz. Pulaşlı, s. 173); ancak, ilgili hüküm, cironun kayıtsız şartsız olması gerektiğini düzenlemektedir.

134_{Öztan, 1997, s. 800; Ertekin/Karataş, s. 488; Kınacıoğlu, s. 247; Arslanlı, s. 100; İpekçi/İlbuldu, s. 13.} 135

Cenevre Metni’nde, âkit devletlere avalin ayrı bir vesika üzerine yazılmak suretiyle verilebileceğini kabul edip etmemek hususunda serbesti tanındığı; bu serbestiden yararlanan, Fransız, Belçika, Hollanda, İspanya, Lüksemburg, Portekiz vs hukuklarında senet dışı avale cevaz verildiği; ancak Alman, İsviçre, İtalyan, Macaristan, Bulgaristan vs hukuklarında ise, senet dışı avale yer verilmediği hususunda bkz. Öztan, 1997, s. 800.

136_{Öztan, 2012, s. 176; Arslanlı, s. 100; Sengir, s. 13; Güral, s. 449; Demirkapı, s. 53; Can, s. 97; Bu}

konuda ayrıntılı bilgi için bkz. Şanlı, Cemal/Esen, Emre/Ataman-Figanmeşe, İnci, Milletlerarası Özel Hukuk, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2014, s. 100-101.

137

Bonoda nüsha olmaz. Zira, poliçeye ilişkin düzenlemelerden bonoya uygulanacak olanları düzenleyen, TTK m. 778’de, poliçedeki nüsha hükmüne yer verilmemektedir.; Öztan, bonolarda nüsha düzenlenmesinin mümkün olmadığını, zira, poliçede olduğu gibi senet bir taraftan tanzime gönderilirken, öte yandan ciro

olarak ihtiva ettiğinden140, düzenleyen tarafından141, TTK m. 743, f. 2 uyarınca, bu nüshalara teselsül eden sıra numaraları konulması ve numaraların metne yazılması gerekmektedir. Aksi takdirde, nüshaların her biri ayrı bir poliçe kabul edilir142

.

Avalin nüsha üzerine yazılması mümkündür. Zira, nüsha poliçe ile aynı niteliktedir143 . Poliçenin birden fazla nüshası varsa, muhatap lehine verilen avalin, muhatabın kabul şerhini yazdığı nüshadan başka bir nüsha üzerine yazılması da mümkündür144

.

TTK m. 743, f. 3 c. 3’te, cirantaların, yeni nüshalar üzerine kendi cirolarını yeniden yazmaları gerektiği düzenlenmektedir. Kanımca, hüküm uyarınca, birden fazla nüshası bulunan poliçenin hamilinin talebi üzerine, aval verenin de beyanını ve imzasını bütün nüshalara yazması gerekmektedir145

.

Birden fazla nüsha düzenlenmiş olmasına rağmen, bütün bu nüshalar aynı ve tek borcu ihtiva ettiğinden, TTK m. 744, f. 1 uyarınca, nüshalardan biri üzerine yapılacak ödeme diğer nüshaları da hükümsüz kılar; ancak, kabul kaydını içerip de kendisine geri verilmemiş olan her nüshadan dolayı muhatabın sorumluluğu devam eder.

1.2.2.1.1.1.2 Suret Üzerinde Aval

TTK m. 746, f. 1 uyarınca, hamil tarafından düzenlenen suret, poliçenin146 aslının kopyasıdır147

; ancak, surete, nüshanın aksine kabul şerhi konulamaz. Zira, TTK m. 746, f. 3

yoluyla tedavüle çıkarılmasını temin amacının bonoda bulunmadığını belirtmektedir. Bkz. Öztan, 1997, s. 847-848.

138 _{TTK m. 813 uyarınca, hamiline yazılı çekler hariç olmak üzere çekin nüshaları düzenlenebilir; ancak,}

nüshası düzenlenmek istenilen çekin keşide ve ödeme yeri birbirinden farklı olmalıdır. Bu hususta bkz.

Kendigelen, s. 145.

139_{Ülgen/Helvacı/Kendigelen/Kaya, s. 117; Poroy/Tekinalp, s. 275.} 140_{Öztan, 1997, s. 848; Poroy/Tekinalp, s. 276.}

141_{Ülgen/Helvacı/Kendigelen/Kaya, s. 117; Poroy/Tekinalp, s. 276.} 142_{Kendigelen, s. 145.}

143_{Demirkapı, kanunda nüsha üzerine aval verilebileceğine dair bir hüküm bulunmamakla birlikte, her}

nüshanın poliçe gibi hakkı temsil ettiği düşünülerek, nüsha üzerine avalin mümkün olduğunu belirtmektedir. Bkz. Demirkapı, s. 47.

144_{Öztan, 1997, s. 799.} 145_{Öztan, 1997, s. 799-780.}

146 _{TTK m. 778 uyarınca, hüküm bonoya da uygulanacaktır; ancak, çekin suretinin düzenlenmesi mümkün}

değildir. Bkz. Kendigelen, s. 145.

147

Poroy/Tekinalp, s. 277; Demirkapı, suretin nüshadan farkının nüshaların düzenleyen tarafından

oluşturulup, kayıtların asıllarını içermesine karşılık, suretin hamil tarafından oluşturulup poliçe üzerindeki kayıtların kopyalarını içermesi olduğunu belirtmektedir. Bkz. Demirkapı, s. 48; Kanımca, yazarın nüsha ile suretin farkına yönelik açıklaması yanlıştır. Zira, sureti düzenlemeye yetkili hamil kavramıyla kastedilen, yaptığı ciroyla poliçenin suretini bir başkasına devreden cirantadır. Bu sebeple, düzenleyen kendi emrine çektiği bir poliçenin hamili olabileceğine göre, onun da hamil sıfatıyla suret tanzimine hakkı vardır. Dolayısıyla, yazarın, nüshanın “sadece” düzenleyen tarafından düzenlenebileceğini belirtmesi gerekirdi. Bu hususta bkz. Öztan, 1997, s. 855.

uyarınca, suret ancak ciro edilebilir ve aval taahhüdüne konu olabilir148_{. Bu, senedin aslı bir} yerde kalmasına rağmen tedavülünü sağlamaya yarar149

.

TTK m. 746, f. 2 uyarınca, suretin, cirolar ve poliçede bulunan diğer bütün kayıtlarla birlikte senedin aslını aynen içermesi ve nerede son bulduğunun suretin üzerinde gösterilmesi gerekmektedir. Bu düzenleme, surete ilişkin şekil şartı koyan emredici bir hükümdür150

. TTK m. 746, f. 3 uyarınca, suret aval taahhüdüne konu olabilir. Suret üzerine konulan bir aval kaydı, poliçenin aslının üzerine konulan aval kaydının sonuçlarını yaratır151

. Suret üzerine yazılan aval şerhi ile asıl üzerinde imzası bulunanlar lehine aval verilebilir.

Sureti düzenlenmiş olan bir poliçede, hamil, poliçenin aslının kendisine teslim edilmesini isteme hakkını haizdir. Zira, hamilin ödeme talep edebilmesi ve buna bağlı olarak başvurma hakkını kullanabilmesi için poliçenin aslı şarttır. Bu bağlamda, TTK m. 747, suretin, poliçenin aslının kimin elinde bulunduğunu göstermesi gerektiğini ve senedin aslını elinde tutan kişinin, bunu, suretin yetkili hamiline teslim ile yükümlü olduğunu düzenlemektedir. Şayet, hamile poliçenin aslının tesliminden kaçınılırsa, hamilin, istemine rağmen senet aslının kendisine teslim edilmediğini bir protesto ile tespit ettirmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, hamil, suretin cirantalarına ve suret üzerine aval veren kişilere başvurma haklarını kaybeder.

TTK m. 747, f. 3 uyarınca, poliçenin aslına, suretin düzenlenmesinden önce, poliçenin aslına yazılmış son cirodan sonra “buradan itibaren ancak suret üzerine yazılacak cirolar geçerlidir” kaydı veya buna benzer bir kayıt konulabilir. Bu kayda rağmen senedin aslı ciro edilirse, bu ciro geçersizdir. Bu bağlamda, herhangi bir ciranta lehine verilecek avalin de poliçenin sureti üzerine yazılması gerekir152

.

1.2.2.2 Aval Beyanı