Akademik araştırmalar, ilgili alanlardaki düşünce sistemlerinin ileri götürülmesinin yanı sıra iş hayatındaki problemlerin aşılması ve sürekli gelişimin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Yapılan araştırmalarda başarılı ve amaca yönelik sonuçlar alınabilmesi için araştırma ile uygun yöntemin kullanılması temel unsurdur. Bu sebeple yapılan araştırmalarda bulunan sonuç kadar kullanılan yönteme de dikkat edilmelidir (Koşan, 2007:106).
Bu bölümde, araştırma yöntemi türleri genel olarak tanımlanarak bu araştırma yöntemi türlerinden birisi olan ve araştırmada kullanılan olay çalışması yöntemi detaylı olarak incelenecektir. Bu çerçevede öncelikle olay çalışması yöntemi tanımlanacak, türleri açıklanacak ve daha sonra avantaj ve dezavantajları ortaya konulacaktır. Ardından, araştırma yöntemi olarak neden olay çalışması yönteminin seçildiği açıklanacaktır.
4.2.1. Sosyal Bilimlerde Kullanılan Araştırma Yöntemleri
Araştırma yöntemi türleri beş başlık altında toplanabilir (Yin, 1992:4-9; Spicer, 1994:10):
1. Laboratuar ve saha deneyleri: “Nasıl” ve “Niçin” sorularının sorulduğu ve güncel olayların araştırıldığı, araştırma yöntemidir
2. Anketler: “Kim”, “Ne”, “Nerede” ve “Ne Kadar” sorularının sorulduğu ve güncel olayların araştırıldığı araştırma yöntemidir.
3. Arşiv Bilgilerinin İstatistiksel Analizi: “Kim”, “Ne”, “Nerede” ve “Ne kadar” sorularının sorulduğu ve güncel ve tarihi olayların araştırıldığı araştırma yöntemidir.
4. Tarihi analizler: “Nasıl” ve “Niçin” sorularının sorulduğu ve tarihi
olayların araştırıldığı araştırma yöntemidir.
5. Olay çalışması: “Nasıl” ve “Niçin” sorularının sorulduğu ve güncel olayların araştırıldığı araştırma yöntemidir
Bu yöntemler arasında sadece “Laboratuvar ve saha deneyleri” araştırma yönteminde araştırmacının olaylar üzerinde kontrolü bulunmaktadır.
4.2.2.Olay Çalışması Yöntemi
Sosyal bilimler alanındaki çalışmalarda yaygın olarak kullanılmakta olan araştırma yöntemlerinden birisi de Olay Çalışması yöntemidir.
Olay çalışması yöntemini, belirli bir olay veya durumun derinlemesine incelendiği bir araştırma yöntemidir. Temel olarak ”nasıl” veya “niçin” sorularına cevap aramaktadır. Araştırmacının olaylar üzerinde kontrolünün olmadığı bir yöntemidir. Genel olarak güncel olayların incelendiği durumlara uygundur (Macpherson, 2000:52).
Olay çalışmasının temelini bir olayın uygun bir yöntemle derinlemesine incelenmesi oluşturmaktadır. Benzer başka olaylarında olduğu göz önünde bulundurularak sadece tek bir olayı araştırmak yeterli olmaktadır. Benzer çalışmalar ile sonuçların desteklenmesi sonuçların güvenirliğini arttırmaktadır.
Örnek olay çalışması; bir metot olmasının yanı sıra bir araştırma stratejisini de ifade eder. Bu yöntemde hem nitel hem de nicel çalışmalar yer alabilir. Olay çalışmasında gözlem, görüşme, doküman incelemesi ve arşiv kayıtları veri toplama yöntemi olarak kullanılabilir. Bu yöntemler problemin türüne göre tek başlarına veya birlikte olarak kullanılabilirler (www.sakarya.edu.tr, 2005)
4.2.2.1.Olay Çalışması Türleri
Olay çalışması türleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilmektedir (Koşan, 2007; Ünal, 2006):
a) Keşifsel olay çalışmaları; belirli uygulamaların nedenleri belirlemek
amacıyla kullanılabilmektedir. Bu olay çalışmalarında araştırmacı belirli hipotezler geliştirerek bunların testlerini gerçekleştirmektedir.
b) Örnek gösterici olay çalışmaları; kurumlar veya işletmeler tarafından
geliştirilen yeni uygulamaları detaylı olarak inceleyen ve başarılı alanlarını örnek göstermeyi amaçlayan çalışmalardır.
c) Açıklayıcı olay çalışmaları; uygulamalardaki belirli alanların
nedenlerini açıklamayı hedeflemektedir. Bu çalışmalarda belirli bir olay seçilerek odak noktası olarak belirlenir ve bu noktanın özel olarak açıklanması hedeflenir.
Açıklayıcı olay çalışmaları, olaylar arasında ortaya çıkan neden sonuç ilişkisini de açıklamaktadır.
d) Tanımlayıcı olay çalışmaları; değişik uygulamalarda kullanılan
sistem, model, süreç ve prosedürleri tanımlamayı amaçlayan olay çalışmalarıdır.
e) Deneysel olay çalışmaları; Uygulamalara faydalı olacak prosedür ve
teknikleri geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmalar deneye dayalı olduğu için bazı durumlarda önerilerin uygulanması da güçlüklerle karşılanabilinir. Deneysel olay çalışmaları yeni önerilerin uygulama güçlüklerini araştırmak ve elde edilen faydaları değerlendirmek amacıyla da kullanılabilmektedir.
4.2.2.2. Olay Çalışmasının Aşamaları
Olay çalışması yapılırken temel olarak bazı aşamaların izlenmesinin gerektiği belirtilmektedir. Bu aşamalar aşağıdaki gibi ifade edilebilir (Şimsek ve Yıldırım, 2003; Koşan, 2007):
1. Araştırma Sorularının Geliştirilmesi: Birçok soru türü arasından olay çalışmasında kullanılan en uygun sorular “nasıl” ve “neden” olduğu belirtilmektedir. Bu sebeple araştırmacının “nasıl” ve/veya “neden” ve bu soruların çevresindeki sorulara odaklanarak çalışmayı yürütmesi gerekmektedir.
2. Araştırmanın Alt Problemlerinin Geliştirilmesi: Araştırmacının detaylı inceleme yaparak sonuçlara ulaşabilmesi amacıyla alt problem oluşturularak ilginin belirli alanlara odaklaştırması gerekmektedir. 3. Analiz Biriminin Saptanması: Bu aşamada olayın detaylı analizi
yapılarak tanımlanması yapılmaya çalışılır. Analiz sırasında belirlenen alt problemlerle ilgili olarak toplanacak bilgilerin tanımlanması da gerekmektedir.
4. Çalışılacak Durumun Belirlenmesi: Araştırmacının bu aşamada en iyi çalışabileceği, genel durumu yansıtacak durum veya durumları saptaması gerekmektedir. Bu durumların belirlenmesinde bütçe, zaman planı, yeterli kaynak ayrılması gibi etkenler de göz önüne alınmalıdır. 5. Araştırmaya Katılacak Bireylerin Seçilmesi: Bu aşamada konu ile en
6. Verinin Toplanması ve Toplanan Verinin Alt Problemlerle İlişkilendirilmesi: Bu aşamada alt problemler de dikkate alınarak veri toplama yöntem ve yöntemleri belirlenir.
7. Verinin Analiz Edilmesi ve Yorumlanması: Elde edilen veriler alt problemlerin çözümlenmesini sağlamak amacıyla analiz edilir. Bu aşamada verilerin alt problemle ne kadar ilgili olduğu önem kazanmaktadır. Aksi takdirde hedeflenen ilişkiler kurulamayarak neden sonuç bağlantısı kurulamayabilir. Ayrıca bu aşamada literatüre ve yapılmış diğer çalışmalara da uyumlu sonuçların ortaya çıkıp çıkmadığına da dikkat etmek gerekmektedir.
8. Olay Çalışmasının Raporlaştırılması: Olay çalışmalarında verilerin analizinden sonra çalışmanın raporlaştırılması gerekmektedir. Bu noktada geniş açıklamalar ve betimlemeler kullanılarak problem ve problemlere doyurucu yanıtlar verilmeye çalışılmaktadır.
4.2.2.3. Araştırma Yöntemi Olarak Olay Çalışması
Bu çalışmada bir işletmenin (ABC işletmesi)tedarik zincir alanındaki yeni
modelinin oluşturulması ve bu modelin faydalarının detaylı incelenmesi hedeflendiği için örnek olay çalışması yönteminin uygulanmasına karar verilmiştir. Olay çalışmalarının belirtilen eksik yönlerini aşabilmek amacıyla ise aşağıda belirtilen aksiyonlar alınmıştır:
Risk Önleyici Aksiyon
1- Sonuçların Genellenebilmesi Benzer alanda yapılmış çalışmalarının
sonuçları ile karşılaştırma
2- Veri toplanması İşletmeye Gizlilik Güvencesi verilmesi
3- Objektifliğin Sağlanabilmesi Somut verilerden yararlanılması
Bu çalışmada örnek olay çalışması ile hızlı tüketim malları üreten küresel bir işletmenin, gözlem görüşme ve data analizlerinden faydalanarak tedarik zincirinin detaylı analizi yapılacaktır. Daha sonra bu alanda yeni bir model oluşturulacak, bu modelin sistem üzerinde uygulaması yapılacak ve sonuçlar veri
alanında yapılan iyileştirmelerin işletmenin finansal performansına olan etkileri incelenecektir. Bu çalışmada, sonuçları aynı veya benzer sektörde (hızlı tüketim malları) benzer koşullara sahip İşletmeler için genellenebilmesinin yanında, bundan sonra yapılacak çalışmalar için temel oluşturabilmesi hedeflenmektedir.