Yıllık Ücretli İzinde İspat

İş Kanunu’nun 59.maddesine göre iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde, işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Kanunkoyucu, yukarıda değinildiği üzere, vazgeçilmez bir hak olarak nitelendirdiği ve ücret olarak ödenmesi kararlaştırılamayacak olan yıllık ücretli izin hakkının, iş sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte artık kullanılamayacak olması karşısında, kullanılmayan izin günlerinin ücrete dönüşeceğini öngörmüştür. Buna karşılık, iş sözleşmesinin devamı sırasında, işçinin kullanılmayan yıllık ücretli izinlerinin karşılığı ücret alacağı talebinde bulunması mümkün değildir³⁶⁷.

İş sözleşmesinin devamı süresince kullanılmayan yıllık ücretli izinlerin ücret alacağına dönüşmesinde, iş sözleşmesinin hangi tarafça ne sebeple sona erdirildiğinin bir önemi yoktur; sözleşmenin işçinin ölümü sebebiyle sona ermesinde de

366 Y22HD., 2016/5916 E., 2019/3084 K., 12.02.2019 T.: “Somut olayda dosya kapsamında davacı imzalı yıllık izin talep formlarında genellikle birer günlük izin talep edildiği, birinde iki gün, bir diğerinde de ise yarım gün şeklinde izin taleplerinin olduğu görülmektedir. Öte yandan davacının yıllık ücretli izinlerinin işverence kullandırılmadığı da açıktır. Bu durunda yıllık izin mahiyetinde olmayıp mazeret izni niteliğinde olan izin sürelerinin yıllık izin süresinden mahsubu hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” Sözkonusu içtihadına uygun olarak özel daire, bir kısmı 10 gün olarak kullanılan yıllık izinden kalan 4 günlük kısmın 10 günden aşağı olması nedeniyle geçerli kabul etmeyen ilk derece mahkemesi kararının bozulmasına hükmetmiştir (Y22HD., 2017/13483 E., 2018/13215 K., 28.05.2018 T.).

367 Tuncay, Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi, 96; Günay, 37.

kullanılmayan yıllık ücretli izinlerin karşılığı olan ücret, ölen işçinin mirasçıları tarafından talep edilebilecektir³⁶⁸.

İşçinin, iş sözleşmesinin sona ermesinin ardından, kullanmadığını iddia ettiği yıllık izinleri karşılığında ücret alacağı talebinde bulunması halinde, yıllık ücretli izinlerin kullandırıldığını ispat yükü işverene aittir³⁶⁹. İşçinin bu talebi hakkında herhangi bir delil ibraz etmesine gerek yoktur³⁷⁰.

İşveren, yıllık ücretli izinlerin kullandırıldığını işçinin imzasını taşıyan izin defterleri veya izin belgeleri ispat edebilecek; izinlerin kullandırıldığı iddiasında tanık beyanlarına itibar edilemeyecektir³⁷¹. Nitekim İş Kanunu’nun 56.maddesinin 6.fıkrasının son cümlesi uyarınca işverenin, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutması zorunludur. İspat yükü üzerinde bulunan işverence yazılı delil sunulmaması halinde yıllık ücretli izinlerin kullandırılmadığı kabul edilerek işçinin çalışma süresine göre gün karşılığı ücrete hükmedilecektir³⁷².

Yıllık ücretli izinlerin kullandırıldığı iddiasını işveren, imzalı ücret bordroları ile de ispatlayabilir. İşçinin imzasını taşıyan ücret bordrolarında yıllık izin ücreti tahakkuku bulunmakta ise, ücret tahakkuk ettirilen günlerin yıllık izin hesaplamasında dikkate alınması gerekir³⁷³.

368 Süzek, 867; Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, 594.

369 Keser, 700; Bozkurt, 356.

370 Günay, 38; Çil, Yargıtay Uygulamaları, 195; Kar, İş Yargılaması, 586.

371 Keser, 700; Kar, İş Yargılaması, 586; Y9HD., 2016/4479 E., 2019/13052 K., 11.06.2019 T.

372 Y9HD., 2016/10709 E., 2019/21387 K., 02.12.2019 T.: “Somut uyuşmazlıkta, davacı işyerinde hak ettiği yıllık izinlerin kullandırılmadığını iddia ederek alacak talebinde bulunmuş, davalı işveren tarafından davacının yıllık izinlerini kullandığına dair yazılı belge sunulmamıştır. Buna göre davacının talep ettiği yıllık izin ücretinin hüküm altına alınması gerekirken, gerekçesi de açıklanmadan talebin reddine karar verilmesi hatalıdır.”

373 Tuncay, Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi, 98; Y22HD., 2016/24005 E., 2019/21515 K., 26.11.2019 T.; Y22HD., 2016/20166 E., 2019/18276 K., 07.10.2019 T.: “Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacının kıdemine göre 130 gün izne hak kazandığı ve davalı tarafça 40 güne ilişkin belge sunulduğundan bu sürenin mahsubu ile bakiye 90 gün için hesaplama yapılmıştır. Ancak dosya içerisinde yer alan ve davacı tarafça imza itirazına uğramayan 2013 3. ay bordrosunda 20 gün, 2014 12. ve 3. ay bordrolarında da 20'şer günden toplam 60 günlük yıllık izin ücreti tahakkuku bulunduğu görülmüştür. Bu nedenle, bordrolarda tahakkuk eden toplam 60 gün yerine 40 günlük yıllık izin ücretinin yapılan hesaplamadan mahsup edilmesi hatalı olmuştur.”

İmzalı ücret bordroları gibi imzalı puantaj kayıtlarından³⁷⁴, yıllık izin formu³⁷⁵, personel izin belgesi³⁷⁶ gibi belgelerden davacı işçinin yıllık ücretli izin kullandığı anlaşılıyorsa, söz konusu günlerin yıllık ücretli izin hesabında düşülmesi gerekmektedir.

İşverence yıllık ücretli izinlerin kullandırıldığına delil olarak sunulan belgelere itibar edilebilmesi için işçinin imzasını taşıması gerekir. İşverence sunulan belgelerde yer alan imzalara işçinin itiraz etmesi halinde, söz konusu belgeler üzerinde imza incelemesi yapılmalıdır³⁷⁷. İşverence delil olarak dayanılan ve imzasına itiraz edilmiş belgelerin aslının sunulması gerekli olup, böyle bir durumda belgelerin aslının sunulmaması halinde yıllık ücretli izin kullandırıldığının ispat edilemediği kabul edilecektir. İşverence belge asıllarının sunulması halinde ise mahkemece gerekli imza incelemesi yaptırılacak; imzanın işçiye ait olduğunun anlaşılması halinde ilgili belgelere itibar edilerek yıllık ücretli izinlerin kullandırıldığı iddiasının ispatlandığı kabul edilecektir. Buna karşılık, imzaların işçiye ait olmadığı anlaşılıyorsa veya imzanın işçiye ait olup olmadığı bilirkişilerce tespit edilememişse bu durumda işverenin iddiasını ispatlayamadığının kabulü gerekir³⁷⁸.

374 Y22HD., 2016/30136 E., 2019/16436 K., 17.09.2019 T.; Y22HD., 2017/11601 E., 2018/7081 K., 19.03.2018 T.: “Davacının, sekiz yıl hizmet süresince hiç yıllık izin kullanmadığı kabul edilerek hüküm kurulmuştur. Davalı tarafça mavi klasörde ibraz edilen imzalı puantaj kayıtlarında davacının 2011/9 ayda 10 gün, 2011/4 ayında 3 gün, 2010/9. ayda 9 gün, 2010/10. ayda 2 gün, 2012/2 ayında 4 gün olmak üzere toplamda 28 gün yıllık izin kullandığı tespit edilmiştir. Toplam izin süresinden kullanılan 28 gün yıllık izin düşülerek 82 gün üzerinden hesaplama yapılması gerekirken, eksik inceleme ile verilmiş olan karar usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.”

375 Y22HD., 2016/25288 E., 2019/22776 K., 10.12.2019 T.; Y22HD., 2017/12248 E., 2018/7661 K., 26.03.2018 T.: “…Ancak bu hesaplamada dosya içeriğinde yer alan davacı işçi ile birim sorumlusu ve başhemşire vekili imzalı yıllık izin formlarının nazara alınmadığı görülmektedir. Bu itibarla söz konusu belgeler dikkate alınarak bakiye yıllık izin ücretinin hesaplanması ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak hüküm kurulması isabetsizdir.”

376 Y9HD., 2019/7262 E., 2019/20160 K., 18.11.2019 T.: “davalı tarafından davacının yıllık izin kullandığı sürelere ilişkin imzalı bir kısım personel izin belgeleri ibraz edildiği görülmüştür. Buna rağmen Mahkemece, davacının çalışma süresi içinde hiç yıllık izin kullanmadığı kabul edilerek alacağın hüküm altına alınması isabetsizdir.”

377 Y22HD., 2016/19324 E., 2019/16941 K., 23.09.2019 T.

378 Belgelerdeki imzanın işçinin eli ürünü olup olmadığının bilirkişi raporları ile tespit edilememesi halinde işçi lehine yorum ilkesi gereği imzaların davacı işçiye ait olmadığının kabul edilmesi gerektiğine ilişkin Yargıtay kararı için bkz.: Y9HD., 2017/7586 E., 2019/19040 K., 04.11.2019 T.

Belirtilmelidir ki, yıllık ücretli izinlerin kullandırıldığını ispat yükü üzerinde olan davalı işverenin bu iddiasını yemin delili ile de kanıtlaması mümkündür³⁷⁹.

Yargıtay, uzun bir dönem için yıllık izin ücreti talep edilmesi ve işverence yıllık ücretli izinlerin kullandırıldığına dair yazılı delil sunulamaması halinde işçinin uzun yıllar boyunca hiç yıllık ücretli izin kullanmamasının veya çok az sayıda yıllık ücretli izin kullanmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu kabul ederek davacı işçinin bu husustaki beyanlarının alınmasını gerekli görmektedir³⁸⁰. Yargıtay, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 194.maddesinde düzenlenen somutlaştırma yükü ve 31.maddesinde düzenlenen hakimin davayı aydınlatma ödevi uyarınca davacı asilin isticvap edilmesi gerektiğine hükmetmektedir³⁸¹.

Yargıtay’ın sözü edilen yerleşik içtihadı doğrultusunda uzun süreli çalışmaya rağmen hiç yıllık izin kullanılmadığının iddia edilmesi durumunda mahkemece davacı asil HMK’nın 169 vd. maddeleri uyarınca isticvap edilmeli; davalıya ait işyerinde çalıştığı süre boyunca hiç yıllık ücretli izin kullanıp kullanmadığı, kullanmış ise ne kadar süre ile izin kullandığı sorulmalıdır. Ancak yıllık ücretli izinlerin kullandırıldığını ispat yükü her halükarda davalı işverende olduğundan, isticvap edilen davacının hiç yıllık ücretli izin kullanmadığını beyan etmesi halinde, davalı tarafça sunulan başkaca bir delil de bulunmuyor ise talep gibi karar verilecektir. Nitekim Yargıtay’ın da önüne gelen bir dosyada davacı işçinin uzun süre yıllık ücretli izin kullanmadan çalışmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu gerekçesiyle davacı asil isticvap edilmek üzere

379 Y22HD., 2018/4196 E., 2018/10363 K., 02.05.2018 T.: “Diğer taraftan davalının yıllık izin konusunda yemin deliline dayandığı görülmektedir. Davalının yemin teklifinin yerine getirilmemesi ve bu şekilde delillerin tam toplanmadan karar verilmesi hatalıdır.”

380 Y22HD., 2017/21184 E., 2019/9817 K., 06.05.2019 T.; Y22HD., 2017/24495 E., 2019/18990 K., 15.10.2019 T.: “Davacının 9 yıl boyunca sadece 15 gün yıllık ücretli izin kullanarak çalışması hayatın olağan akışına aykırı olduğundan, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 31. maddesi uyarınca hakimin davayı aydınlatma ödevi çerçevesinde; Mahkemece, davacı asil çağrılarak yıllık izinlerle ilgili beyanının alınmasından sonra sonucuna ve tüm dosya kapsamına göre karar verilmelidir.”

381 Y9HD., 2016/8238 E., 2019/19808 K., 13.11.2019 T.; Y22HD., 2017/14534 E., 2018/22902 K., 23.10.2018 T.: “Davacının 14 yıl boyunca hiç izin kullanmadan çalışması hayatın olağan akışına aykırı olup, davacı asil isticvap edilerek yıllık izin konusunda beyanlarının alınması ve davalının yemin deliline dayandığı gözetilerek bu hakkın kullanılmasının temini gerektiğinin değerlendirilmemesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.”

kararın bozulması üzerine yerel mahkemece davacı isticvap edilmiş, davacı asilin hiç yıllık ücretli izin kullanmadığını beyan etmesi üzerine talep gibi karar verilmiştir³⁸².

Son olarak belirtilmelidir ki, fazla çalışma ücreti alacağından, hafta tatili ücreti ve ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağından farklı olmak üzere, hesaplanan yıllık izin ücreti alacağından hakkaniyet indirimi yapılmamalıdır³⁸³.