Yargıtay, hafta tatilinin toplu olarak kullandırılamayacağı gibi, kullandırılmayan hafta tatili karşılığı işçiye serbest zaman verilmesinin hafta tatili kullandırılması niteliğinde olmadığını, bunun ancak mazeret izni olarak kabul edilebileceğini, bu gibi hallerde hafta tatilinin kullandırılmadığı kabul edilerek hafta tatili hesaplamasına dahil edilmesi gerektiğini belirtmektedir316. Bununla birlikte öğretide, işçinin hafta tatilinde çalışması karşılığında ücret yerine serbest zaman da talep edebileceği savunulmaktadır317.
Yargıtay, 12 saat çalışma ve 24 saat dinlenme318 ile 24 saat çalışma ve 24 saat dinlenme319 esasına göre çalışanların, 24 saat kesintisiz dinlenme koşulunu sağlaması nedeniyle ayrıca bir hafta tatiline hak kazanamayacaklarını belirterek, bu çalışma usulüne göre çalışanların hafta tatili ücreti taleplerinin reddi gerektiğine hükmetmektedir.
Hafta tatilinde işçi çalışmaksızın o günün tam ücretine hak kazanmaktadır.
Nitekim İş Kanunu’nun 49.maddesinde de, işçinin tatil ücretinin, çalıştığı günlere göre bir güne düşen ücreti olduğu düzenlenmiştir. İşçinin hafta tatilinde çalıştırılması halinde, bunun karşılığında, çalışmaksızın hak kazandığı günlük ücretinin yanında, hafta tatilindeki çalışması fazla çalışma kabul edilerek ücretinin 1,5 katı ücret daha
kullandırıldığını açıklamış olup hafta tatili işçinin haftalık dinlenme hakkı olup toplu olarak kullandırılması yasaya aykırıdır. Ancak her ayın son haftası için dinlenme hakkını kullandığı kabul edilmeli ve haftalık diğer 3 gün izni işverence kullandırılan diğer izinler olarak işlem görmelidir.
Böyle olunca hafta tatili ücreti her ay için 3 gün olarak hesaplanmalı ve indirim hususu da düşünülerek istekle ilgili karar verilmelidir.”
316 Kar, İş Yargılaması, 566; Y22HD., 2016/8447 E., 2019/6866 K., 28.03.2019 T.
317 Süzek, 858.
318 Y22HD., 2017/11835 E., 2018/8925 K., 18.04.2018 T.: “dava dilekçesi ile tanık beyanları dikkate alındığında çalışma şeklinin oniki saat çalışıp yirmidört saat dinlenme olduğu, buna göre davacının haftada kesintisiz olarak yirmidört saat istirahat ederek hafta tatilini kullandığı anlaşıldığından talebin reddine karar verilmeli iken, yazılı gerekçe ile kabulü hatalı olmuştur.”
319 Y9HD., 2017/6910 E., 2018/9727 K., 03.05.2018 T.; Y22HD., 2015/21944 E., 2017/25163 K., 20.11.2017 T.; Y22HD., 2017/9938 E., 2018/4015 K., 20.02.2018 T.: “Somut uyuşmazlıkta, dosya kapsamına göre davacının 24 saat çalışma 24 saat dinlenme sisteminde çalıştığı anlaşılmakla , bu çalışma sistemine göre davacı hafta tatilini kullandığından, hafta tatili ücreti talebinin reddi gerekirken kabulü isabetsizdir.”
ödenecek, böylelikle işçinin hafta tatilinde çalıştırılması halinde kendisine 2,5 günlük ücreti tutarında ödeme yapılacaktır320.
Yargıtay, fazla çalışma ücretinin aksine, hafta tatili ücretinin işçinin temel ücreti içinde kararlaştırılamayacağına, buna ilişkin iş sözleşmesi hükümlerinin geçersiz olduğuna hükmetmektedir321.
Yargıtay’ın hafta tatiline ilişkin olarak kabul ettiği ispat kuralları fazla çalışmanın ispatı ile paraleldir. O halde, hafta tatilinde çalışma yaptığı iddiasının ispat yükü işçiye, hafta tatilinde çalışma karşılığı ücretin ödendiğini ispat yükü ise işverene aittir322.
Hafta tatillerinde çalışma iddiası, işyeri kayıtları, bordro ve puantaj kayıtları, işyerine giriş-çıkış saatlerini gösteren belgeler gibi yazılı deliller vasıtasıyla ispatlanabileceği gibi, yazılı delil bulunmuyorsa tanık beyanları ile de ispatlanabilecektir323. Fazla çalışma iddiasında olduğu gibi, hafta tatilinde çalışma iddiasında da kural olarak yazılı delillere karşı tanık beyanlarına itibar edilmez324.
İşçinin hafta tatillerinde çalıştığını gösteren işe giriş çıkış kayıtları, imzalı puantaj kayıtları gibi belgelerin varlığı durumunda, ilgili dönemler için söz konusu yazılı delillere; diğer dönemler için ise tanık beyanlarına göre değerlendirme yapılmalıdır325.
320 Süzek, 858; Çil, Yargıtay Uygulamaları, 188; Y22HD., 2016/28518 E., 2020/650 K., 20.01.2020 T.
321 Y22HD., 2017/26263 E., 2019/23871 K., 19.12.2019 T.
322 Keser, 699; Bozkurt, 367; Y9HD., 2016/34832 E., 2019/13661 K., 18.06.2019 T.
323 Bozkurt, 367; Y22HD., 2017/972 E., 2020/2166 K., 11.02.2020 T.
324 Y22HD., 2017/20414 E., 2019/4238 K., 25.02.2019 T.; Y22HD., 2017/13057 E., 2018/10936 K., 07.05.2018 T.: “Dosyaya sunulan davacı tarafından açıkça inkar edilmeyen imzalı puantajların davacının ulusal bayram ve genel tatil ve hafta tatili çalışmalarının hesabına esas alınması gerekirken, yazılı belgenin aksinin tanık beyanlarıyla ispatlanamayacağı hususu gözardı edilerek tanık beyanlarına itibarla hesaplama yapan raporun hükme esas alınması hatalı olmuştur.”
325 Y22HD., 2017/22741 E., 2019/11446 K., 22.05.2019 T.; Y22HD., 2017/17013 E., 2019/19483 K., 21.10.2019 T.: “dosya içerisine bir kısım işe giriş çıkış kayıtları sunulmuş olup ilgili kayıtlar incelendiğinde davacının aralıksız yedi gün ve üzeri çalışmalarının olduğu görülmüştür. Bu itibarla bahsi geçen kayıt olan dönemler yönünden bu kayıtlara göre hafta tatili ücretine yönelik hesaplama yapılmalı, bunun dışında kalan dönemler bakımından, yazılı belge bulunmadığından, davacı tanığı beyanlarına göre hafta tatili çalışması yapılmadığı anlaşıldığından söz konusu dönemler için hafta tatili ücret alacağının ispatlanamadığının kabulü gerekir.”
İşverence sunulan bordrolar işçi tarafından imzalı olsun veya olmasın, hafta tatili ücreti tahakkuku bulunmuyorsa, işçi, hafta tatilinde çalışıldığını tanık dahil her türlü delille ispatlayabilecektir. İşçinin imzasını taşıyan ve hafta tatili ücreti tahakkuku bulunan bordrolara karşı işçinin iddiasını tanıkla ispatlaması mümkün olmayıp bordroda yazılı olan miktardan fazla hafta tatilinde çalışıldığını iddia eden işçinin bu iddiasını yazılı delille kanıtlaması gerekecektir; aksi halde bu nitelikteki bordrolara ilişkin ayların hafta tatili ücreti hesabından dışlanması gerekir. Bununla birlikte, imzalı ve hafta tatili ücreti tahakkuku bulunan bordroda hafta tatili yönünden ihtirazi kayıt konulmuş ise işçi iddiasını yine tanık delili ile ispatlayabilecektir326.
Ücret bordrolarında işçinin imzası yer almamakla birlikte hafta tatili ücreti tahakkuku varsa ve bu tahakkuk miktarı banka kayıtları ile uyumlu ise işçi, tahakkuku aşan miktardaki hafta tatili çalışmasını tanık beyanları ile ispatlayabilecek; tanık beyanları ile işçinin hafta tatiline ilişkin iddiasının ispatlanması halinde banka aracılığıyla ödenen hafta tatili ücreti, hesaplanan hafta tatili ücretinden mahsup edilecektir. Diğer bir deyişle, hafta tatili ücreti tahakkuku içeren bordrolar, işçinin imzasını taşıyorsa, hafta tatili hesaplamasında bu bordroların ilgili olduğu dönemler dışlanacak; imzasız bordro, banka kayıtları ile örtüşüyorsa yapılan ödemeler hesaplamadan dışlanmak yerine mahsup edilecektir327. Ödendiği ispat olunan hafta tatili ücretinin mahsubu işlemi, fazla çalışma ücreti alacağında olduğu gibi, hesaplanacak hafta tatili ücretinden hakkaniyet indirimi yapıldıktan sonra uygulanacaktır328.
326 Y22HD., 2016/28423 E., 2020/676 K., 20.01.2020 T.
327 Y9HD., 2016/13980 E., 2020/2869 K., 24.02.2020 T.; Y22HD., 2016/27272 E., 2020/975 K., 22.01.2020 T.: “Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacının imzası bulunan bordrolarda fazla çalışma, hafta tatili ve ulusal bayram genel tatil ücreti ödemesi olan dönemlerin hesaplama dışı bırakılması isabetli ise de, davacının imzası bulunmayan bordrolarda fazla çalışma, hafta tatili ve ulusal bayram genel tatil ücreti ödemesi olan dönemlerin de dışlanarak hesaplama yapılması hatalı olmuştur. Mahkemece yapılacak iş, imzasız ücret bordroları ile banka kayıtlarının tarafların iddia ve savunmalarını karşılayacak şekilde yeniden bir değerlendirmeye tabi tutularak, imzasız ücret bordrolarında tahakkuk olup da banka kayıtları ile uyumlu olan ödemelerin ise mahsup edilerek fazla çalışma, hafta tatili ve ulusal bayram genel tatil ücreti alacaklarının hesaplanarak oluşacak sonuca göre bir karar verilmesinden ibarettir.”
328 Y9HD., 2016/12008 E., 2020/1047 K., 23.01.2020 T.
Fazla çalışma iddiasında olduğu gibi hafta tatillerinde çalışma iddiasının ispatında da; yan delillerle desteklenmediği sürece davalı işverenle husumetli olan tanıkların beyanlarına329, işçinin akrabası, arkadaşı, eşi gibi işyerindeki çalışma düzeni hakkında bilgi sahibi olmayan kişilerin tanıklıklarına330, davacı işçi ile aynı dönemde davalı işveren nezdinde çalışması bulunmayan tanık beyanlarına331 itibar edilemeyeceği kabul edilmektedir.
Yargıtay, fazla çalışma ücretinde olduğu gibi, hafta tatili ücretinde de iddianın tanık beyanları ile ispatlanması halinde işçinin sürekli aynı şekilde çalışmasını mümkün olmadığı, hastalık-mazeret-izin gibi nedenlerle çalışamadığı günlerin olmasının kaçınılmaz olduğu şeklindeki karineye dayalı olarak hesaplanacak hafta tatili ücretinden hakkaniyet indirimi yapılması gerektiğini belirtmektedir332. Hafta tatilinde çalışma iddiasının yazılı delillerle ispatlanması halinde ise hesaplanacak miktar üzerinden karineye dayalı söz konusu indirim uygulanmayacaktır.