UMUDA YOLCULUK

3.10.2.11.1. Filmin Yapım Bilgileri ve Özeti

Süresi: 109 dakika Türü: Dram Yapım yılı: 1990 Yönetmen: Xavıer Köller Oyuncular: Nur Sürer, Necmettin Çobanoğlu, Emin Sivas, Yaman Okay, Mathias Gnadinger, Dietmar Schönherr

Özeti:

Haydar (Necmettin Çobanoğlu) karısı Meryem (Nur Sürer) ve çocuklarıyla beraber köyde yaşamaktadır. Kardeşi Cemal ise yurt dışına gitmiştir ve ona oraların çok güzel olduğunu anlatan kartlar atmaktadır. Köydeki yaşam şartlarının oldukça güç olmasından dolayı Haydar’da yurt dışına gitmek istemekte; fakat babası buna karşı çıkmaktadır. Buna rağmen Haydar hayvanlarını satar ve elde ettiği paranın bir kısmıyla

karısına ve çocuklarına hediye alır, paranın kalanını da eşi ve kendinin yurt dışına gidebilmesi için ayırır. Haydar ilk etapta çocukları götürmeyecektir, çünkü karısının ve kendisinin rahatça çalışabilmesi için çocukların olmaması gerekmektedir.

Haydar kalan parayı yanına alarak onları yurt dışına götürecek olan adamın yanına gider, parayı ona verir. Fakat daha çok paraya ihtiyacı vardır, bunun için tarlasını da satar. Artık her şey hazırdır; ama karısı Meryem çocuklarını bırakmak istememektedir. Haydar’la kavga ederler. Ardından Haydar babasıyla da konuşur ve çocuklardan birini yanlarında götürmeye karar verir. Oğulları Mehmet Ali’yi (Emin Sivas) alırlar ve yola çıkarlar. Ancak yol boyunca bir adam onları izler.

İstanbul’a vardıklarında kendilerine pasaportları ayarlayacak olan adama gelirler. Kendi pasaportları hazırdır; ancak çocuğun yanlarında gelmesine sonradan karar verdikleri için onun hiçbir belgesi yoktur. Bunun için gemiye kaçak binerler ve saklanırlar. Gemide çalışanlardan biri onlara yardım eder, onları saklandıkları yerden alır ve kendi kamarasına götürür. Gemiyle Napoli’ye kadar gelirler, gemide kendilerine yardım eden görevli onların bir tıra binip yola devam etmelerine de yardımcı olur. Haydar ve ailesi yola artık tırla devam etmektedirler. Kısa sürede tır şoförüyle (Mathias Gnadinger) arkadaş olurlar, birlikte fotoğraf çektirip, yemek yerler. İsviçre sınırına kadar gelirler; ancak sınırdaki polisler ülkeye giriş izinleri olmadığı için Haydar ve ailesini arabadan indirip yanlarında götürür, tır şoförü yoluna devam ederler.

Polis Haydar, Meryem ve Mehmet Ali’yi en yakın tren garına bırakır. Haydar, Türkiye’den ayrılmadan önce İstanbul’da kendilerine pasaportları veren adamdan neler yapmaları gerektiğini anlatan bir kağıt almıştır. O kağıtta yazan adamın ismini okur ve onu bulmaya karar verir. Adamın (Yaman Okay) yanına giderler; fakat adam yanlarındaki paranın yeterli olmadığını ve daha fazla paranın gerektiğini söyler. Ertesi gün tekrar gelmek üzere adamın yanından ayrılırlar. Geceyi istasyonda geçirirler. Bu sırada İstanbul’a giderlerken otobüste onları izleyen adamı görürler. Adam yanlarına gelir ve konuşmaya başlarlar. O da kuzeye doğru gitmektedir. Ertesi sabah bir kuyumcuya giderler ve Meryem’in altınlarını bozdururlar. Onları İsviçre’ye götürecek olan adamın yanına gelirler; fakat adam paranın hala yeterli olmadığını söyler. Bunun üzerine bir gece önce istasyonda tanıştıkları adam kendi parasından vererek gerekli olan

parayı tamamlar. Para da tamamlanınca, adam hepsini İsviçre’ye gitmek isteyen diğer insanların yanına götürür. Hep beraber yolculuk yapacaklardır artık.

İsviçre’ye doğru yola çıkacaklarken adam Haydar’ı yanına çağırır. Hizmetlerinin karşılığında kazandıklarının yarısını onlara vermesi gerektiğini söyler ve bir kağıt imzalatır. Sonra yola çıkarlar. Büyük bir dağın eteğine kadar gelirler. O dağı yürüyerek geçecekler ve yolda kendilerine biri rehberlik edecektir. Ancak adam hava koşulları çok kötü olduğu için bunu yapmak istemez, bunun üzerine diğer adamlarla tartışır. Ancak mecbur kalır. Grubu ikiye ayırırlar, tepedeki düzlükten sonra iki grup farklı yönlere gidecek ve ayrı ayrı İsviçre’ye gireceklerdir. Gruplar yukarı doğru çıkmaya başlar, bu sırada diğerleri aşağıda kendileriyle tartışan ve grupları dağdan geçirmek istemeyen adamı döverler. Adam baygın şekilde yere düşer ve diğer iki adam arabaya binip gider. Bunu gören Mehmet Ali babasının elinden kurtulup yeniden aşağı iner ve adamın yanına gelir. Haydar da peşinden koşar. Ama adam hiç kıpırdamadan yatmaktadır. Artık tek başınadırlar.

Grup düzlüğe kadar çıkar; ama ayrılmaktan vazgeçip, yola beraber devam etmeye karar verirler. Gece gündüz yola devam ederler; ancak hava çok soğuktur ve fırtına vardır. Artık grup grup yola devam etmeye karar verirler. İlk grup yola çıkar, ardından da diğer gruplar. Sınırdaki karakolun yakınına kadar gelirler; fakat karakoldaki köpek onların kokusunu alır ve arkalarından koşmaya başlar. Hepsi kaçmaya başlar, bu sırada Meryem ayağından yaralanır ve koşturmaca sırasında Haydar ve Mehmet Ali’yi kaybeder. İçlerinden birini polis yakalar, ancak adam konuşmaz ve tek başına geldiğini söyleyerek arkadaşları hakkında bilgi vermez. Bu sırada onları İsviçre’ye götüreceğini söyleyen ve paralarını alan adam da dışardan onları izlemektedir.

Hava koşulları gitgide kötüleşmektedir. Haydar bir yandan oğlunu ısıtmaya çalışır, bir yandan da karısı Meryem’i arar. Meryem ise gruptaki diğer arkadaşlarıyla beraber sınır yakınlarında yer alan bir kapalı yüzme havuzuna kadar gelmiştir. Havuzdaki görevli onları içeri alır ve polise haber verir. Polis hemen gelir, Meryem ve arkadaşları polise başka arkadaşlarının da olduğunu söyler ve onları kurtarmalarını isterler. Haydar oğluyla beraber dağda yoluna devam etmektedir.

Polis dağda kalanları aramaya başlar ve sürekli anons yaparlar. Sese doğru gelmelerini, kendilerine yardım edeceklerini, hava koşullarından dolayı dağın çok

tehlikeli olduğunu söylerler. Ama gece kimseyi bulamazlar, Haydar da anonsları duymuş; fakat hangi yöne gideceğini bilememiştir.

Polisin havuzda bulduğu grup doktorlar tarafından tedavi edilir. Sabah olunca dağda kalanlar arasından iki kişi polise gitmeye karar verir ve yoldan geçen bir iş makinesini durdurarak arabaya binerler. Araç bir süre gittikten sonra yoldan iki kişiyi daha alır. Haydar’da aracı görür ve koşar ama yetişemez. Kucağında çocuğuyla karların arasında kalır, Mehmet Ali soğuktan donmak üzeredir. Bir süre sonra bir araba gelir, onların yanında durur ve hemen onları arabaya alarak doktora götürür. Doktor çocuğu içeri alırken polisler gelir ve Haydar’a sorular sormak ister. Fakat Haydar oğlunu almadan hiçbir yere gitmeyeceğini söyler ve bağırmaya başlar. Bu sırada doktor gelir ve oğlunun öldüğünü söyler.

Polis daha sonra Haydar’a sorular sormaya başlar, onları buraya kimin getirdiğini öğrenmeye çalışmaktadır. Haydar’ı karısı ve diğerlerinin yanına getirirler. Karısı oğlunu arar; ama bulamaz. Haydar Meryem’e oğlunun öldüğünü söyler. Birbirlerine sarılıp ağlamaya başlarlar. Sonra polis Haydar’ı alıp götürür. Tutuklanmıştır. Kendilerini getiren tır şoförü Haydar’ı ziyarete gelir. Bu sırada bir tercüman onların konuşmalarına yardımcı olur. Şoför yardıma ihtiyacı olup olmadığını sorar ve ona yardım etmek istediğini söyler. Bunun üzerine Haydar oğlu Mehmet Ali’nin köye gömülmesini ve ondan istediği tek şeyin de arkadaşı olması olduğunu söyler.

3.10.2.11.2. Filmin Konusu:

1. Filmde dönemin ekonomik şartlarına değinilmektedir. 2. Filmde, dönemin siyasi şartlarından söz edilmemektedir. 3. Filmde dönemin toplumsal şartlarından söz edilmektedir.

4. Filmde, bu dönemde yaşanan bireysel değişimlerden söz edilmemektedir.

3.10.2.11.3. Dönemin Ekonomik Şartlarını Ortaya Koyan Filmlerde İşlenen Konular:

1. Filmde bankerlikten bahsedilmemektedir. 2. Filmde köşe dönmecilikten bahsedilmemektedir. 3. Filmde rüşvet konusuna değinilmemektedir.

4. Filmde yolsuzluk (hortumculuk) olaylarından söz edilmemektedir.

5. Filmde kaçakçılık (uyuşturucu, silah vb.) olaylarından söz edilmemektedir. 6. Ülkenin içinde bulunduğu kriz ortamından direkt bahsedilmemektedir.

Ancak Haydar, köydeki yaşam koşullarının ve ekonomik şartların kötülüğünden dolayı ailesiyle birlikte yurt dışına göç etmeye uğraşmaktadır.

3.10.2.11.4. Dönemin Siyasi Şartlarını Ortaya Koyan Filmlerde İşlenen Konular:

1. Filmde, 1980 askeri müdahalesiyle ilgili konulara değinilmemektedir. 2. Filmde, özgürlüklerin kısıtlanmasından söz edilmemektedir.

3. Filmde, işkence konusuna yer verilmemektedir. 4. Filmde, mafya-siyaset ilişkisinden söz edilmemektedir.

5. Filmde, terör olaylarından ve terör örgütlerinden bahsedilmemektedir. 6. Filmde derin devlet kavramına değinilmemektedir.

7. Filmde, bölgesel-yerel siyasal sorunlardan (Kimlik sorunları, yasa dışı faaliyetler vb.) söz edilmemektedir.

3.10.2.11.5. Dönemin Toplumsal Şartlarını Ortaya Koyan Filmlerde İşlenen Konular:

1. Filmde, göç konusuna değinilmektedir. 1.1. İç göç yoktur.

1.2. Dış göç vardır. Haydar, karısı Meryem ve oğlu Mehmet Ali ile birlikte İsviçre’ye gitmeye çalışmaktadır.

2. Filmde, arabesk kültürden söz edilmemektedir.

3. Filmde, bireyin içinde yaşadığı topluma yabancılaşmasından söz edilmemektedir.

4. Filmde gecekondulaşmadan bahsedilmemektedir. 5. Filmde sınıf tanımları(sınıflar arası ilişki) yoktur.

3.10.2.11.6. Bu Dönemde Yaşanan Bireysel Değişimleri Ortaya Koyan Filmlerde İşlenen Konular:

1. Filmde bireyin kendisine yabancılaşmasından söz edilmemektedir.

2. Kadının aktif olarak çalışma hayatına girmesi filmde yer almaktadır. Haydar karısı Meryem’le birlikte İsviçre’ye gidip hem karısına ham de kendine uygun bir iş bulmak istemektedir.

3. Mutlak iyi ya da mutlak kötü karakterlerin ortadan kalkarak bireyin eksisi ve artısıyla gerçekçi bir biçimde ele alınmasına filmde yer verilmemektedir. 4. Cinselliğin tabu olmaktan çıkması filmde yer almamaktadır.

3.10.2.11.7. Filmde Kullanılan Dil:

1. Filmde İstanbul Türkçesi kullanılmamıştır.

2. Filmde yerel ağızlara yer verilmiştir. Haydar, Meryem ve tüm aile üyeleri yerel ağız kullanmaktadırlar. Tüm aile Doğu Anadolu’nun bir köyünde doğup büyüdüğü için bu dilin kullanımı uygundur. Ayrıca onlarla birlikte İsviçre’ye gitmek isteyen insanlarda yerel ağızlar kullanmaktadırlar. Çünkü hepsi Anadolu’nun dört bir tarafından gelen ekonomik seviyesi ve eğitim seviyesi düşük olan insanlardır.

3. Filmde yerel dillere yer verilmemiştir.

4. Filmde yabancı dile yer verilmiştir. Haydar’ın İsviçre’ye giderken yolda tanıştığı insanlar ve orada karşılaştığı kişiler kendi dillerini konuşmaktadırlar. O ülkelerin vatandaşları oldukları için bu kullanım da doğrudur.

3.10.2.11.8. Filmin Geçtiği Yer:

1. Film İstanbul’da geçmemektedir.

2. Filmin ilk bölümü Anadolu’da geçmektedir.

3. Filmin diğer bölümleri ise yurt dışında geçmektedir.