İSTANBUL KANATLARIMIN ALTINDA

3.10.2.16.1. Filmin Yapım Bilgileri ve Özeti

Süresi: 107 dakika Türü: Dram Yapım yılı: 1995 Yönetmen: Mustafa Altıoklar Oyuncular: Ege Aydan, Beatriz Rico, Zuhal Olcay, Haluk Bilginer, Okan Bayülgen, Burak Sergen, Savaş Ay, Tuncel Kurtiz, Berke Hücran, Cüneyt Çalışkur,

Remzi Evren, Ali Düşenkalkar, Akasya Asiltürkmen, Giovanni Scognamillo, Selçuk Yöntem, Mustafa Avkıran, Serhat Nalbantoğlu, A. Mümtaz Taylan

Özeti:

17. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda, IV. Murat döneminde, Hezarfen Ahmet Çelebi (Ege Aydan), Lagari Hasan Çelebi (Okan Bayülgen), Evliya Çelebi (Haluk Bilginer) ve Bekri Mustafa (Savaş Ay) oldukça yakın dört arkadaştır. Hezarfen Ahmet Çelebi ile Lagari Hasan Çelebi’nin en büyük amaçları uçmaktır, bunun içinde iki arkadaş sürekli çalışmakta ve kuşların nasıl uçtuğunu anlamaya çalışmaktadırlar.

Sarayda ise, yeniçeriler Recep Paşa tarafından IV. Murat’ın (Burak Sergen) validesinin teşvikiyle ayaklanır ve Sultan’dan en yakın adamlarının ölümünü isterlerdir. Sultan bu durumu kabul etmez ve Recep Paşa’ya hepsinin öldürülmesini emreder; ancak paşa askerlerle konuşup onları dağıtabileceği konusunda Sultan’ı ikna eder ve söylediğini yaparak yeniçerileri dağıtır. Ardından Kösem Sultan’a (Zuhal Olcay) giderek olanları anlatır.

Bir gün Evliya Çelebi limana getirilen esirlerin sandıklarından birinde uçmayla ilgili notlar bulur ve bunları alarak Hezarfen’e götürür.

Kösem Sultan Recep Paşa’ya verdiği emirle IV. Murat’ın sağ kollarından Musa Çelebi, Hasan Halife ile Defterdar Mustafa Paşa’yı öldürtmüş ve bunun Osmanlı Devleti’nin faydasına olduğuna padişahı inandırmaya çalışmıştır. Padişah bu olaydan dolayı büyük bir üzüntü yaşamış; ancak duyduğu öfkeden dolayı kontrolü hemen eline almış ve Recep Paşa başta olmak üzere kendisine karşı gelen herkesi öldürmüştür.

IV. Murat ülke çapında tütün ve alkol tüketimi yasaklar ve sık sık halkın arasına karışarak kontrol yapar. İçki içenlerin hepsini İstanbul sokaklarına astırır. Bir gece yine Sultan Murat arama yaparken Hezarfen ve arkadaşlarının olduğu meyhaneye de gelir; ancak mahzende saklandıklarından kurtulurlar. Dışarı çıktıklarında pek çok insanın kendileri kadar şanslı olmadığını görürler; çünkü Sultan Murat yine içki içerken yakaladıklarını astırmıştır. Kendi aralarında konuşurlarken Padişah onları duyar ve yanlarına yaklaşarak onlarla konuşmaya başlar. Sultan bu dört arkadaşla yürümeye başlar. Hezarfen ve Lagari yürürlerken yine uçma fikirlerinden bahsederler. Ancak bunu gerçekleştirebilmek için bir insan üzerinde araştırma yapmaları gerektiğine karar verirler. Bunun içinde Sultan’ın astırdığı adamlardan birinin cesedini çalıp eve

getirirler. Sultan Murat’ta onlarla birlikte eve gelmiştir. Hezarfen ve Lagari ceset üzerinde çalışmaya başlarlar. Padişah bu durumu görür ve saraya döner dönmez Şeyh-ül İslam’a bu durumun bu durumun dine uygun olup olmadığını sorar. Şeyh-ül İslam’da bu durumun dine uygun olmadığını belirtir.

Padişahın emriyle Hezarfen ve Lagari askerler tarafından saraya getirilir. Şeyh- ül İslam önce bir daha bu tür çalışmalar yapmamalarına söz verirlerse bırakılacaklarını söyler, bunu kabul etmemeleri üzerine muhakeme edilinceye kadar zindana atılırlar. Ertesi gün tekrar Şeyh-ül İslam’ın huzuruna çıkarak bu işi neden yaptıklarını anlatmaya çalışırlar. Ardından padişahın huzuruna çıkarılan iki arkadaş padişahın bir gece önce evlerine götürdükleri Murat olduğunu görürler. Sultan iki arkadaşın ölü üzerinde çalışmasını yasaklar; ama uçmayla ilgili çalışmalar yapmalarına izin verir. Hatta bunun için bir şeye ihtiyaçları olup olmadığını sorar. Bunun üzerine Hazerfen Sultan’a ellerinde bir esire ait bir takım kağıtlar olduğunu ancak bunları okuyamadıklarını söyler. Bunun içinde esiri bulmalarına yardımcı olmasını ister. Padişahı esiri derhal buldurmuş ve iki arkadaşı kızın (Beatriz Rico) kaldığı zindana göndermiştir. Ancak esir kızın her yeri yanmıştır ve vücudu yaralar içindedir. Hezarfen ve Lagari kızı eve götürerek tedavi etmeye başlarlar. Bu sırada Şeyh-ül İslam’da sürekli onları izletmektedir. Çünkü durumdan pek hoşlanmamıştır.

Hezarfen kızı yavaş yavaş iyileştirmeye başlamış ve İtalyan bir arkadaşlarını getirerek kızla konuşmaya çalışmışlardır. Fakat kız onlarla konuşmamış ve dilsiz olduğunu söylemiştir. Kızdan sadece bir kağıda yazdığı kadarıyla isminin Franceska olduğunu ve o notlarında Leonardo da Vinci adlı bir kişiye ait olduğunu öğrenebilmişlerdir. Kız kendisinin de yazıyı okuyamadığını; çünkü Leonardo’nun notlarını şifreli bir yazıyla yazdığını anlatmaya çalışmıştır.

Bir gece havai fişek gösterisini izlerken Lagari’nin aklına uçmayla ilgili yeni fikirler gelir. Tıpkı havai fişek gibi içinde barutun olduğu bir mekanizma kuracak ve bununla uçacaktır.

Bu sırada Hezarfen kızı tamamen iyileştirmiş artık kendisine yardım etmesini beklemektedir; ama çok fazla içtiği bir gece kızın eline bir hazinname vererek onu özgür bıraktığını söyler ve sızar. Kız gitmek için evden ayrılır, sabah kalktığında Hezarfen yaptıklarını hatırlar ve pişman olur; ancak Franceska ve Hezarfen arasındaki

yakınlaşma kızın gitmesine engel olmuştur. Franceska eve geri döner ve hazinnameyi yırtarak Hezarfen’ e yardım etmeye başlar.

Bu sırada Lagari bulduğu yöntemi azda olsa geliştirir ve padişahın huzuruna çıkarak uçmak için izin ister. Padişahında onayını alan Lagari halkında önünde uçmak için girişimde bulunur; ancak gökyüzünde kısa bir süre kalabilir; çünkü barutu biter. Bunu gören halk çok etkilenmiştir. Şeyh-ül İslam bu durumdan rahatsız olarak bu durumun ne kadar zararlı olduğunu Padişaha anlatmaya başlar. Ancak girişim başarısız olduğu için Sultan pek üzerinde durmaz.

Lagari yere düşerken vücudunun pek çok yerini kırmıştır. Hezarfen onu tedavi ederken bir tesadüf sonucu Franceska yazılardaki şifreyi çözmüş ve notları okumaya başlamıştır. Böylece Hezarfen ve Franceska hemen çalışmaya başlarlar. Hezarfen yapılan çeviriler ve çalışmalar sonucunda kendisi için bir kanat yapmış ve uçmaya hazır hale gelmiştir. Ertesi gün Padişahında izniyle İstanbul halkının önünde bir yakadan diğerine uçacaktır. Ancak Şeyh-ül İslam padişahın kafasını karıştırmaya devam eder ve padişaha Lagari kısa sürede olsa uçtuğu zaman halkın nasıl secdeye geldiğini, eğer Hezarfen gerçekten uçarda Padişah uçamazsa otoritesinin sarsılacağını anlatır ve sonunda IV. Murat’ı ikna eder. Sultan Hezarfen’in yakalanması ve uçmanın yasaklanması için emir verir. Askerler Hezarfen’in evine giderler; ama Hezarfen ve Franceska kaçarlar. Ertesi güne kadar saklanırlar. Sabah kalktıklarına Hezarfen en büyük hayalini gerçekleştirir ve uçar; ancak iner inmez yakalanır, arkadaşları ve ailesi de yakalanmıştır. Padişahın karşısına çıkarılır.

Hezarfen Ahmet Çelebi Cezayir’e sürülür, bazıları onun Cezayir’e gidemeden öldürüldüğüne inanmaktadır.

Lagari Hasan Çelebi, hayatını Kırım’da sürdürmüştür.

Evliya Çelebi gözlemci kişiliği ile ilk ve en önemli kalem üstadı olarak tanınır. IV. Murat, 27 yaşında sirozdan ölmüştür.

3.10.2.16.2. Filmin Konusu:

1. Filmde dönemin ekonomik şartlarına değinilmemektedir. 2. Filmde, dönemin siyasi şartlarından söz edilmektedir.

3. Filmde dönemin toplumsal şartlarından söz edilmektedir.

4. Filmde, bu dönemde yaşanan bireysel değişimlerden söz edilmektedir.

3.10.2.16.3. Dönemin Ekonomik Şartlarını Ortaya Koyan Filmlerde İşlenen Konular:

1. Filmde bankerlikten bahsedilmemektedir. 2. Filmde köşe dönmecilikten bahsedilmemektedir. 3. Filmde rüşvet konusuna değinilmemektedir.

4. Filmde yolsuzluk (hortumculuk) olaylarından söz edilmemektedir.

5. Filmde kaçakçılık (uyuşturucu, silah vb.) olaylarından söz edilmemektedir. 6. Ülkenin içinde bulunduğu kriz ortamından bahsedilmemektedir.

3.10.2.16.4. Dönemin Siyasi Şartlarını Ortaya Koyan Filmlerde İşlenen Konular:

1. Filmde, 1980 askeri müdahalesiyle ilgili konulara değinilmemektedir.

2. Filmde, özgürlüklerin kısıtlanmasından söz edilmektedir. IV. Murat tütün ve içki tüketimi başta olmak üzere pek çok şeyi yasaklamış ve karşı gelenleri ölümle cezalandırmıştır.

3. Filmde, işkence konusuna değinilmektedir. Zindana atılan Franceska’nın her tarafı yanmış ve tanınmaz hale gelmiştir.

4. Filmde, mafya-siyaset ilişkisinden söz edilmemektedir.

5. Filmde, terör olaylarından ya da terör örgütlerinden bahsedilmemektedir. 6. Filmde derin devlet kavramına değinilmemektedir.

7. Filmde, bölgesel-yerel siyasal sorunlardan (Kimlik sorunları, yasa dışı faaliyetler vb.) söz edilmemektedir.

3.10.2.16.5. Dönemin Toplumsal Şartlarını Ortaya Koyan Filmlerde İşlenen Konular:

1. Filmde, göç konusuna değinilmemektedir. 1.1. İç göç yoktur.

1.2. Dış göç yoktur.

3. Filmde, bireyin içinde yaşadığı topluma yabancılaşmasından söz edilmektedir. Hezarfen ve arkadaşları IV. Murat’ın yasaklarına, bilimin ilerlemesi için yaptıkları çalışmaların engellenmesine anlam verememekte ve yavaş yavaş içinde yaşadıkları topluma yabancılaşmaktadırlar.

4. Filmde gecekondulaşmadan bahsedilmemektedir.

5. Filmde sınıf tanımları (sınıflar arası ilişki) vardır. Toplumun en üst tabakasında yer alan padişahla en alt tabakadan olan insanlar arasındaki ilişkilere de filmde yer verilmiştir.

3.10.2.16.6. Bu Dönemde Yaşanan Bireysel Değişimleri Ortaya Koyan Filmlerde İşlenen Konular:

1. Filmde bireyin kendisine yabancılaşmasından söz edilmemektedir. 2. Kadının aktif olarak çalışma hayatına girmesi filmde yer almaktadır.

3. Mutlak iyi ya da mutlak kötü karakterlerin ortadan kalkarak bireyin eksisi ve artısıyla gerçekçi bir biçimde ele alınmasına filmde yer verilmektir. Filmdeki her birey olumlu ve olumsuz taraflarıyla bir bütün olarak verilmiştir.

4. Cinselliğin tabu olmaktan çıkması filmde yer almaktadır. Hezarfen ve Franceska arasındaki ilişki bir süre sonra aşka dönüşmüş ve filmde sevişme sahnelerine yer verilmiştir.

3.10.2.16.7. Filmde Kullanılan Dil:

1. Filmde İstanbul Türkçe’si kullanılmıştır. Filmdeki ana karakterlerin hepsi İstanbul Türkçesi konuşmaktadırlar. Çünkü doğma büyüme hepsi İstanbulludur ve çoğu eğitimli insanlardır. Bu dilin kullanımı uygundur.

2. Filmde yerel ağızlara yer verilmemiştir. 3. Filmde yerel dillere yer verilmemiştir.

4. Filmde yabancı dile yer verilmiştir. Franceska ve Agop Efendi İtalyanca konuşmaktadırlar. İtalyan olmalarından dolayı bu dilin kullanımı uygundur.

3.10.2.16.8. Filmin Geçtiği Yer:

2. Film Anadolu’da geçmemektedir. 3. Film yurt dışında geçmemektedir.