Testlerle İlgili Genel İstekler

7.3 Mekanik özellikler

Çekme mukavemeti, akma sınırı veya uzama sınırı, uzama ve gerektiğinde yüksek sıcaklıklardaki %0,2 ve

%1 uzama sınırının ve darbe enerjisinin bu bölümdeki tablolarda ve uygulanan hallerde, ilgili standartlarda belirtilenlere uygun olmalıdır. Düşük sıcaklık ortamına dayanıklı çeliklerden yapılmış boruların, standartlarda

belirtilen isteklere bakılmaksızın, belirtilen test sıcaklığındaki darbe enerjileri en az D'deki değerleri sağlayacaktır.

7.4 Teknolojik özellikler

Borular 8.5'de belirtilen halka testlerine ait istekleri sağlamalıdır.

8. Testlerle İlgili Genel İstekler

8.1 Kimyasal bileşim testi

Boru üreticisi ve kaynaklı (dikişli) borularda başlangıç malzeme üreticisi, her eriyik için kimyasal bileşimi belirleyecek ve ilgili sertifikayı sörveyöre verecektir.

İstenilen karakteristiklere uygunluğu sağlayan tüm elementler sertifikada belirtilecektir.

Test edilecek boruların bileşimi hakkında herhangi bir tereddüt oluştuğunda ürün analizi yapılacaktır.

8.2 Mekanik özelliklerin testi

8.2.1 Test için borular çelik çeşitleri ve boyutlarına göre, alaşımlı çelik borular mümkün olduğu takdirde eriyiklerine göre, dış çapı ≤ 500 mm. olanlar 100'er boruluk test demetleri ve dış çapı >500 mm. olanlar 50'şer boruluk test demetleri halinde gruplandırılır. 50 boruya kadar olan artık miktarlar çeşitli test demetlerine eşit olarak dağıtılır. Kaynaklı borularda, boruların 30 m.

den daha kısa boylar halinde kesileceği kabul edilecektir.

8.2.2 Çekme testlerinin yapılması için ilk iki test demetinden ikişer, diğer her test demetinden birer boru alınır. Teslimat grubu 10 veya daha az miktarda boruyu içeriyorsa, sadece bir boru almak yeterlidir. Normal olarak, örnek borudan boyuna test numunesi alınacaktır. Boru çapının 200 mm. veya daha fazla olduğu durumlarda, test numuneleri boru eksenine dik doğrultuda (enine) da alınabilir. Kaynaklı borularda kaynak dikişine dik ilave test numuneleri alınır. Ölçü boyundaki kaynak dikişi yükseklikleri işlenerek giderilecektir.

8.3 Yüksek sıcaklıklarda %0,2 uzamadaki gerilmenin (uzama sınırının) belirlenmesi

Yüksek sıcaklık mukavemet özelliklerine dayanarak, yüksek sıcaklık ortamında kullanımı amaçlanan boruların, her boyut ve her eriyik için bir test numunesine uygulanacak sıcak çekme testleri ile %0,2 ve %1 uzamadaki gerilmeleri tespit edilecektir. Bu testler, çalışma sıcaklığına en yakın olan tam 50°C lik kademelere yuvarlatılmış sıcaklıklarda yapılır.

Tanınmış standartlara göre yüksek sıcaklıktaki mekanik özellikleri kanıtlanmış olan borulara testler uygulanmayabilir.

8.4 Çentik darbe testi

Bu test özel tip borular için yapılıyorsa, 8.2'de çekme test numunesi için istenilenlerle aynı tarzda, test numunesi setinin sayısı ve durumu belirlenecektir. Testler, Charpy V-çentik test numunesiyle yapılır. Et kalınlığı 30 mm.nin üzerinde olan borularda, test numunesi nın boyuna ekseni, boru dış yüzeyinden et kalınlığının 1/4’ü kadar olan mesafede veya bu konuma mümkün olduğunca yakın bir yerde bulunacaktır.

8.5 Teknolojik testler

8.5.1 Test için seçilen borulara, et kalınlığı 40 mm. yi

aşmamak şartıyla, Tablo 4.1'de belirtilen halka testlerinden biri uygulanır.

Test numunelerinin sayısı boruların uygulama alanlarına bağlı olup B ÷ E bölümlerinde belirtilmiştir.

8.5.2 Halka yasılaştırma testinde, test makinasının baskıları arasındaki uzaklık H aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanır.

Burada:

H = Baskılar arasındaki uzaklık, [mm]

a = Nominal et kalınlığı, [mm]

D = Boru dış çapı, [mm]

C = Çelik kalitesine bağlı katsayı (B ÷ E bölümlerinde belirtilen teknolojik testlerle ilgili isteklere bakınız).

Kaynaklı boruların halka testlerinde, test numunesi kaynak dikişi basınç yükü doğrultusuna 90° olacak şekilde yerleştirilecektir.

8.5.3 Halka genişletme testinde, genişleyen test numunesinin kırılma noktasındaki çap değişimi ölçülecektir. Malzemeye bağlı olarak, çaptaki değişim, en az Tablo 4.2'de gösterilen yüzdelere eşit olacaktır.

Tablo 4.1 Halka testi tipleri

Borunun dış çapı [mm]

Nominal et kalınlığı t [mm]

t < 2 2 ≤ t ≤16 16 < t ≤ 40

≤ 21,3 Halka yassılaştırma testi (1) (2) Halka yassılaştırma testi (1) (2) -

>21,3 ≤ 146 Halka yassılaştırma testi (1) (2) Halka genişletme testi (1) (2) Halka yassılaştırma testi

>146 - Halka çekme testi (3) Halka çekme testi (3)

(1) Kaynaklı borulara ağız genişletme testi de uygulanabilir.

(2) EN 10305-1 ve -2’ye göre dikişsiz ve kaynaklı borulara ağız genişletme testi uygulanacaktır.

(3) Halka çekme testi yerine, iç çapı 100 mm. olan borulara yassılaştırma testi uygulanacaktır.

D / a C

a ) c 1 H (



 

Tablo 4.2 Halka genişletme testinde çap değişimi

Boru malzemesi

İç çap/dış çap oranları için minimum genişleme [%]

8.5.4 Kaynaklı borulara halka çekme testi uygulandığında, test numunesi kaynak dikişi çekme yükü doğrultusuna 90° olacak tarzda yerleştirilecektir.

8.5.5 Östenitik çelik borulara ağız genişletme testi uygulandığında %20'lik bir genişleme sağlanacaktır.

Diğer çeliklerden üretilen borularda, istekler anlaşmaya bağlıdır.

8.6 Yüzey düzgünlüğü ve boyutların kontrolü

Her borunun iç ve dış yüzeylerinin düzgünlüğü üretici tarafından kontrol edilecektir. Çap ve et kalınlıkları da ölçülecektir. Daha sonra borular son kontrol için sörveyöre sunulacaktır.

8.7 Tahribatsız muayeneler

8.7.1 Borular, kapsamı B ÷ E bölümlerinde belirtilen tahribatsız muayenelere tabi tutulacaktır. Siparişlerde veya ilgili standart veya spesifikasyonlarda daha geniş kapsamlı muayeneler istendiğinden, bu isteklere uyulacaktır.

8.7.2 Diğer test spesifikasyonlarının TL tarafından onaylanması gereklidir.

8.7.3 Boruların sürekli testlerinde kullanılan donanım, yapay hatalı borular kullanılarak düzenli olarak kalibre edilecektir. Donanımın yeterliliği TL'na kanıtlanacaktır.

8.8 Sızdırmazlık testi

8.8.1 Tüm borularda, üretici tarafından, iç basınç testi veya TL'nun onayı ile uygun tahribatsız muayene yöntemi (örneğin; girdap akımı veya dağınık akım teknikleri gibi) sızdırmazlık testi yapılacaktır.

8.8.2 İç basınç testi normal olarak 80 bar hidrolik test basıncı kullanılarak yapılır. Çalışma basınçları ≤ 25 bar olan borularda, test basıncı 50 bar standart değerine düşürülebilir. Büyük çaplı, ince et kalınlıklı borularda test basıncı, oda sıcaklığında boru malzemesinin akma sınırı veya %0,2 uzama sınırını aşmayacak şekilde sınırlandırılabilir. Su ile testin mümkün olmadığı özel hallerde, sörveyörün özel onayı alınarak diğer akışkanlar kullanılabilir.

8.8.3 İç hidrolik basınç testi yerine tahribatsız muayene yöntemi kullanıldığı hallerde, bu test borunun tüm çevresini kapsayacaktır. Ayrıca, test yöntemi bilinen standartlara (örneğin; EN 10893) veya onaylı test spesifikasyonlarına uygun olacaktır. Yöntemin etkinliği önceden TL'na kanıtlanacaktır.

8.9 Test numunesi nın istekleri sağlayamaması durumunda testlerin yenilenmesi

Eğer çekme, halka ve çentik darbe testi uygulanan test numuneleri istekleri karşılamıyor ise veya eğer çentik darbe testinde, bir tekil değer istenilen ortalama değerin

%70'inden az olursa, birim test miktarının reddedilmesinden önce, Bölüm 2'de belirtilen testlerin yenilenmesi prosedürü uygulanabilir.

9. Markalama

9.1 Üretici her boruyu, aşağıdaki şekilde boru ucundan yaklaşık 300 mm. mesafede ve en az bir yerinden markalayacaktır:

- Çelik kalitesinin kısa işareti veya malzeme numarası;

- Üretici işareti;

- Ek olarak, eriyik numarası veya kodu.

9.2 Markalama normal şartlarda zımba ile yapılır.

Hassas yüzeyli ürünler ile zımbanın zarar verebileceği ince et kalınlıklı borularda; boyalı markalama, elektrikli oyma veya lastik damga gibi diğer yöntemler kullanılabilir.

10. Sertifikalandırma

10.1 Üretici her teslimat için, aşağıdaki ayrıntıları içeren sertifikayı sörveyöre verecektir:

- Müşteri ve sipariş numarası;

- Biliniyorsa, gemi yapım ve proje numarası;

- Boruların sayısı, boyut ve ağırlığı;

- Mukavemet kategorisi veya boru kalitesi;

- Çelik kalitesi veya malzeme spesifikasyonu;

- Boru üretim yöntemi;

- Eriyik numaraları;

- Eriyiğin kimyasal bileşimi;

- Teslim şartları veya uygulanan ısıl işlem;

- İşaretleme;

- Malzeme testi sonuçları.

10.2 Üretici ayrıca, tüm boruların sızdırmazlık testlerinden ve uygulanabilen hallerde, tahribatsız muayeneler ve kristallerarası korozyona direnç testlerinden olumlu sonuç alındığını belgeleyecektir.

10.3 Çelikler, boruların üretildikleri yerde üretilmemişlerse, çelik üreticisi eriyiklerin numarasını ve analizini gösteren sertifikayı sörveyöre verecektir.

Kullanılan çelik kaliteleri için çelik üreticisinin onaylanmış olması gerekir. Tereddüt halinde, sörveyöre gerekli kontrolleri yapma olanağı verilecektir.

10.4 Özel hallerde, testler stok mahallerinde yapılacaksa, stok sorumluları, 9'da belirtilenlerin markalanmış olduğu boru orijin kayıtları ile kazan borularında da fabrika kontrol damgasının da bulunduğu kayıtları korumalıdır. Ayrıca, aşağıdaki ayrıntıları içeren ve boru üreticisi tarafından düzenlenen sertifika sörveyöre verilecektir:

- Teslim edilen boruların adet, boyut ve ağırlıkları;

- Boru kalitesi veya malzeme spesifikasyonu;

- Boru üretim yöntemi ve teslim şartları;

- Eriyik numaraları ve analizleri;

- Sızdırmazlık testi ile istenilen hallerde tahribatsız muayenelerin ve kristallerarası korozyona direnç testinin yapıldığının kanıtlanması;

- Markalama.