Malzeme Özellikleri İle İlgili İstekler

3.1 Kimyasal bileşim

Boru çeliklerinin kimyasal bileşimi Tablo 4.13'deki verilere veya uygulanabilen hallerde, ilgili standartlara veya spesifikasyonlara uygun olacaktır.

3.2 Östenitik boruların kristaller arası korozyona direnci

Östenitik çelik borular, kristallerarası korozyona dirençli olacaktır. Kaynağın ardından yeni bir ısıl işlemin (su verme) uygulanmadığı hallerde, sadece kaynaklı durumda korozyona dirençli boru kaliteleri kullanılabilir.

Örneğin; Ti veya Nb ile stabilize edilmiş veya karbon miktarı C ≤ %0,03 (Tablo 4.13'e bakınız) olan çelikler.

Tablo 4.12 Soğuğa dayanıklı çelik boruların ısıl işlemleri

Mukavemet sınıfı veya boru kalitesi

Isıl işlem tipi

TL-R 360 T TL-R 390 T TL-R 490 T

Normalize edilmiş veya su verilmiş ve temperlenmiş

TL-R 0,5 Ni Normalize edilmiş

TL-R 3,5 Ni

Normalize edilmiş ve temperlenmiş veya su verilmiş ve temperlenmiş

TL-R 9 Ni

Çift normalize edilmiş ve temperlenmiş veya su verilmiş ve temperlenmiş

Dikişsiz östenitik borular Çözeltide tavlanmış ve su verilmiş

Kaynaklı östenitik borular Çözeltide tavlanmış ve su verilmiş veya kaynaklı halde

3.3 Mekanik özellikler

Tablo 4.14'de veya uygulanan hallerde ilgili standartlar veya spesifikasyonlarda istenilen çekme mukavemeti, akma sınırı veya %0,2 veya %1 uzama sınırı ve kopma uzaması değerleri oda sıcaklığındaki testler sonucunda sağlanacaktır.

3.4 Teknolojik özellikler

Borular, halka testinde, şekil değiştirme özelliklerine ait A.8.5'de belirtilen istekleri sağlayacaktır.

3.5 Düşük sıcaklık darbe enerjisi

Tablo 4.14'de ilgili borular için belirtilen gerekli darbe enerjisi değerleri, yine aynı tabloda gösterilen test sıcaklığında yapılan testler sonucunda sağlanacaktır. Bu istekler, ilgili standartlar veya spesifikasyonlardaki eşdeğer boru kalitesine de, belirtilen değerlere bakılmaksızın uygulanır.

4. Testler ve Testlerin Kapsamı

Aşağıda belirtilen testler yapılacaktır.

4.1 Kimyasal bileşim testi

Her eriyiğin kimyasal bileşimi boru üreticisi tarafından veya kaynaklı borularda malzeme üreticisi tarafından A.8.1'e göre belirlenecektir.

4.2 Kristaller arası korozyona direnç testi

4.2.1 Kristaller arası korozyona direnç; östenitik borularda siparişte belirtildiği takdirde veya karbon sınır değeri veya titanyum ve niyobyum ile yeterli dengeleme hususlarında istekleri sağlamayan malzemelerden yapılan borularda test edilecektir (3.2'ye bakınız).

4.2.2 Kristaller arası korozyona direnç testi, her eriyik için en az iki örnekte, ISO 3651-2’ye göre yapılır. Test numuneleri aşağıdaki şekilde işlem görmelidirler:

- Karbon miktarı C ≤ %0,03 olan çelikler ile stabilize edilmiş çeliklere, hassaslaştırıcı ısıl işlem (700°C'da, 30 dakika, suda su verme) uygulanır;

- Diğer tüm çelik kaliteleri teslim şartlarında olmalıdır.

Tablo 4.13 Düşük sıcaklıklı servislere ait çelik boruların kimyasal bileşimi

Mukavemet sınıfı veya

boru kalitesi

Kimyasal bileşim %

Cmaks Si Mn Pmaks. Smaks Cr Ni Mo Diğer elementler

TL-R 360 T 0,16 ≤ 0,40 0,40-1,20

0,025 0,020 ≤ 0,3 ≤ 0,3 ≤ 0,08 Almet ≥ 0,015 (1) (2) TL-R 390 T 0,16 ≤ 0,40 0,50-1,50

TL-R 490 T 0,18 0,10-0,50 ≥ 0,90

TL-R 0,5 Ni 0,16 ≤ 0,50 0,85-1,70 0,025 0,015 ≤ 0,15 0,30-0,85 ≤ 0,10 Almet ≥ 0,015 (1) (3) TL-R 3,5 Ni 0,15

0,15-0,35 0,30-0,85 0,025

0,010 - 3,25-3,75 -

V ≤ 0,05

TL-R 9 Ni 0,13 0,020 8,5-9,5 ≤ 0,10

1.4306 0,030

≤ 1,00 ≤ 2,00 0,040 0,030

17,0-19,0 9,0-12,0 -

1.4404 0,030 16,5-18,5 11,0-14,0 2,0-2,5 -

1.4541 0,08 17,0-19,0 9,0-12,0 - Ti ≥ 5x%C ≤ 0,70

1.4550 0,08 17,0-19,0 9,0-12,0 - Nb ≥ 10x%C ≤ 1,00

1.4571 0,08 16,5-18,5 11,0-14,0 2,0-2,5 Ti ≥ 5x%C ≤ 0,80

(1) Al’nin bir kısmı veya tamamı yerine diğer ince taneli elementler kullanılabilir.

(2) Kalan elementler : Cu ≤ 0,20 ; Cr + Cu + Mo ≤ 0,45

(3) Kalan elementler : Nb ≤ 0,05 ; Cu ≤ 0,15 ; V ≤ 0,05; toplam ≤ 0,30

Tablo 4.14 Düşük sıcaklıklı servislere ait çelik boruların mekanik ve teknolojik özellikleri

Mukavemet sınıfı veya

boru kalitesi

Çekme mukavemeti

Rm

[N/mm²]

Akma mukavemeti veya uzama sınırı ReH or RP0,2, RP0,1 (1)

[N/mm²] min.

Kopma uzaması A %

min.

Darbe enerjisi KV (2)

J min.

Boyuna Enine Test sıcaklığıC Boyuna Enine

TL-R 360 T 360-490 255 25 23 Dizayn sıcaklığının

5K altında, min. -20C

41 (29) 27 (19)

TL-R 390 T 390-510 275 24 22

TL-R 490 T 490-630 355 22 20

TL-R 0,5 Ni 490-610 355 22 20 -60

TL-R 3,5 Ni 440-620 345 22 20 -95

TL-R 9 Ni 690-840 510 20 18 -196

1.4306 480-680 215 40 35

-196

1.4404 490-690 225 40 35

1.4541 510-710 235 35 30

1.4550 510-740 240 35 30

1.4571 510-710 245 35 30

(1) RP0,2 ve ReH ferritik çeliklere, RP0,1 östenitik çeliklere uygulanır.

(2) 3 test numunesinin ortalama değeri, parantez içi değerler minimum tekil değerlerdir.

4.3 Çekme testi

Çekme testi, A.8.2'ye göre seçilmiş örnek borulardan alınan test numunelerine uygulanacaktır.

4.4 Teknolojik testler

4.4.1 Borulara, Tablo 4.1'de belirtilen halka testlerinden biri uygulanır. Testlerin yapılması için, test grubunun 2 borusunun bir ucundan test numuneleri alınacaktır.

4.4.2 Halka yassılaştırma testinde kullanılacak baskılar arasındaki mesafenin hesaplanması için, A.8.5.2'de verilen formülde C katsayısı olarak Tablo 4.15’deki değerler kullanılacaktır.

Tablo 4.15

Mukavemet sınıfı veya

boru kalitesi C katsayısı

TL-R 360 T 0,09

Östenitik borular 0,10

4.5 Çentik darbe testi

4.5.1 Et kalınlığı ≥6 mm. olan borularda çentik darbe testi, A.8.2'ye göre seçilen her örnek borudan alınan Charpy V-çentik test numunesi ile yapılır.

Eğer borunun boyutları, test numunelerinın doğrultma yapılmadan alınmasına uygunsa, bunlar boru eksenine dik (enine) alınacaktır. Bu durumda, eritme kaynaklı borularda; çentik, kaynak metalinin ortasında olacak tarzda ek (enine) test numunesi seti alınacaktır.

Tüm diğer hallerde test numunesi, boru eksenine paralel olacak tarzda alınacaktır.

4.5.2 Eğer boru et kalınlığı, standart boyutlarda (10x10 mm.) test numunesinin hazırlanmasına olanak vermiyorsa, 7,5x10 mm. veya 5x10 mm. boyutlarında

test numuneleri kullanılır. Bu parçalara, standart test numuneleri ile karşılaştırmalı olarak Tablo 4.16'daki istekler uygulanır.

4.6 Yüzey düzgünlüğü ve boyutların kontrolü

Kontroller A.8.6'ya göre yapılacaktır.

4.7 Tahribatsız muayeneler

Tüm borular üretici tarafından, tüm uzunlukları boyunca 10893’e göre tahribatsız muayeneye tabi tutulacaktır.

4.7.1 Dikişsiz ve basınç-kaynaklı boruların tahribatsız muayenesi

Borular, boyuna hataların algılanması amacıyla, EN 10893-10, kabul sınıfı U2, alt sınıf C’ye veya EN 10893-3 (sadece ferromanyetik boru kaliteleri için), kabul sınıfı F2’ye göre tahribatsız teste tabi tutulacaktır.

Otomatik olarak test edilmemiş olan boru uçları civarındaki alanlar, EN 10893-10, kabul sınıfı U2, alt sınıf C’ye göre elle veya yarı-otomatik ultrasonik teste tabi tutulacak veya kesilecektir.

4.7.2 Eritme kaynaklı boruların tahribatsız muayenesi

Boruların kaynak dikişleri, EN 10246-9, kabul kategorisi U2 veya EN 10246-10, görüntü kalitesi sınıfı R2’ye göre tüm uzunlukları boyunca test edilecektir.

Otomatik olarak test edilmemiş olan boru uçları civarındaki alanlar, yukarıda belirtilen prosedürlere göre elle veya yarı-otomatik ultrasonik testlere tabi tutulacak veya radyografik olarak test edilecek ya da kesilecektir.

Ana malzeme, EN 10246-15, kabul sınıfı U2’ye göre test edilecektir.

Boru uçları EN 10246-17’ye göre test edilmelidir. Boru boyunun her iki ucundaki son 25 mm.de, çevresel doğrultuda 6 mm.den daha büyük laminasyonlara izin verilmez.

Kaynak dikişine bitişik levha veya şerit kenarları, kaynak dikişi boyunca 15 mm. genişliğindeki bölge içinde EN

10246-15 veya EN 10246-16, kabul sınıfı U2’ye göre, her durumda test edilecektir.

4.8 Sızdırmazlık testi

Tüm boruların üretici tarafından A8.8’ e göre sızdırmazlık testi yapılacaktır.

Belgede Kısım 2 Malzeme Kuralları 2015 (sayfa 123-126)