Manyetik Parçacık Testi

4.1 Test edilecek yüzeyler; pas, yağ, kir, koruyucu boya ve hataların algılanmasına etki edebilecek diğer maddelerden arınmış olacaktır.

4.2 İşlenmiş test alanlarının pürüzlüğü, ön işlenmiş yüzeylerde Ra = 12,5 µm ve nihai işlenmiş yüzeylerde Ra = 6,3 µm ortalama pürüzlülüğü aşmayacaktır.

4.3 Yüzeyde görülen temas noktaları taşlanacak ve daha sonraki işleme ile giderilemeyecekse, boyunduruk manyetizasyonu ile yeniden test edilecektir.

Nihai olarak işlenmiş yüzeylerde zımba kullanımına izin verilmez.

Nihai işlenmiş dövme bileşenlerin testi, tercihen sabit test donanımları ile yapılmalıdır.

4.4 2.1’den sapma olan hallerde, testler nihai işlemeden önce (örneğin; delikler açılmadan veya yağ kanalları açılmadan önce) yapılmalıdır. Bu durum test talimatlarında belirtilmelidir. Kabul testi, bileşenin nihai işlemesinden sonra sörveyör tarafından yapılacaktır.

4.5 Manyetik parçacık testinin verileri, Tablo 5.13’e göre boyutları ve adetleri yönlerinden I ÷ IV muayene bölgelerine bağlı olarak değerlendirilecektir. Bununla

ilgili referans alanı 148 mm. x 105 mm. (DIN A6 ölçüsü) boyutlarında bir dikdörtgen olacak ve her durum için en olumsuz alana yerleştirilecektir (en fazla sayıda veri olan alan).

4.6 Değerlendirme ile ilgili olarak, ayrılmış ve sıralanmış veriler birbirinden ayrılmalıdır. Bu terimler Şekil 5.9’da açıklanmıştır.

4.7 Tablo 5.13’de gösterilen kayıt düzeylerini aşan tüm veriler raporlanacaktır.

İlgili muayene bölgeleri (veya EN 10228-1’e göre ilgili kalite sınıfları) için, boyutları ve adetleri yönünden belirtilen değerleri aşan veriler, çatlaklar, açık dövme izleri ve devamsızlıklar hata olarak kabul edilmeli ve giderilmelidir.

4.8 Krankşaftların yağ delikleri ve oyukluklarının çevresel yüzeylerinde, 1 no.lu bölgede hiçbir tipte veriye izin verilmez.

4.9 Verinin bir çatlak nedeniyle oluştuğu şüphesi varsa, ilave girici sıvı testi yapılacaktır.

4.10 Hataların onarımı

Hatalar uygun önlemlerle giderilecektir. Burada, dövme bileşenin ölçülerinin izin verilen sınırlar dışına çıkmaması sağlanmalıdır. Hataların taşlama ile giderilmesi, oyukluğun ucu boyuna doğrultuda yer alacak ve bitişik yüzeye yumuşak geçiş sağlanacak şekilde, hataya dik yönde yapılmalıdır. Geçiş yarıçapı, oyukluk derinliğinin en az 3 katı olacaktır.

4.11 Hataların taşlama ile giderilmesinden sonra, taşlanan alanlar yeniden parçacık testine tabi tutulacaktır.

4.12 Belirli muayene bölgelerindeki oyulmuş alanların boyut ve konum bakımından değerlendirilmesi, üretici ve/veya sipariş sahibinin spesifikasyonlarına göre yapılacaktır. Eğer ölçüler eksi toleransların altına düşerse, sörveyörün izni alınacaktır.

5. Girici Sıvı Testi

5.1 Test edilecek yüzeyler; pas, yağ, kir, koruyucu boya ve hataların algılanmasına etki edecek diğer

maddelerden arınmış olmalıdır.

5.2 Girici sıvı testi, östenitik veya östenitik-ferritik çelik kalitelerinden yapılmış dövme parçalarda yapılacaktır. Ferritik çeliklerden yapılan dövme parçalarda bu test, manyetik parçacık testine ilave olarak yapılabilir; bununla birlikte manyetik parçacık test sonuçları kabul kriterleri açısından belirleyicidir.

5.3 Üretici, asgari olarak aşağıdaki bilgileri içeren bir test talimatı hazırlayacaktır:

- Malzeme kalitesi dahil, dövme bileşenin ayrıntıları,

- Uygulanacak standartlar ve spesifikasyonlar,

- Test yönteminin tanımı,

- Kullanılan test maddesi sistemi,

- Muayene personelinin vasıfları,

- Test edilecek yüzey alanları,

- Gerekli yüzey durumu,

- Test kriterleri,

- Test raporu tipi.

5.4 Aksine anlaşma yapılmadıkça testler, nihai işlenmiş dövme parçalar üzerinde ve sörveyör gözetiminde yapılacaktır.

6. Ultrasonik Testler

6.1 Test edilecek alanlarda, prob’un hatasız işlevini sağlayan uygun bir yüzey koşulu sağlanacaktır. Dövme çapakları, pas, boya, kir, düzgün olmayan ve mekanik hasarlar giderilecek / düzeltilecektir.

6.2 Ön işlenmiş yüzeylerde, Ra ≤ 25 µm’luk ortalama pürüzlük değeri sağlanacaktır. Tablo 5.14’e göre yüzey pürüzlüğü için uygun kalite sınıfı üzerinde anlaşmaya varılması önerilir.

6.3 Testler, ISO 16810, EN 10228-3, SEP 1923 ve/veya diğer eşdeğer ve tanınmış standartlara, üretici veya sipariş sahibinin spesifikasyonlarına göre de yapılabilir.

6.4 Başka bir kayıt seviyesi belirlenmedikçe, çapı 2 mm. olan disk biçimli reflektörü geçen tüm veriler kaydedilecek ve bunların konumu, boyutu, adedi ve kabul edilebilirliği değerlendirilecek ve raporlanacaktır.

6.5 Kaydedilmesi gereken veriler için, veri alanındaki arka cidar ekosunun genliği, veri bulunmayan bitişik alanlarla karşılaştırılacaktır.

Arka cidar ekosunun zayıflamasının ≥ 4 dB olduğu durumlar, test raporuna dB olarak kaydedilecektir.

6.6 Herhangi tip, boyut ve dağılımdaki çatlaklara izin verilmez.

6.7 Tablo 5.15 veya 5.16’da belirtilen sınır değerleri aşan veriler, hata olarak kabul edilecek ve sörveyör tarafından dövme parçanın, ilk aşamada reddine neden olacaktır. Eğer testler, TL onaylı üretici veya sipariş sahibi spesifikasyonuna göre yapılırsa, bu spesifikasyonda belirtilen sınır değerler esas alınır.

6.8 İlk aşamada reddedilmiş olan dövme parçanın kabulü, sipariş sahibi ve sörveyör tarafından yapılan ayrıntılı veri değerlendirmesinden sonra, boyutları, yeri ve dağılımı nedeniyle hataların, dövme parçanın kullanımı üzerinde önemli bir etki oluşturmadığı anlaşıldığı takdirde, mümkündür. Bu durumda, dövme parçanın kabulü, kabul testi sertifikası ile sipariş sahibi ve sörveyör tarafından onaylanacaktır.

Tablo 5.13 EN 10228-1’e göre manyetik parçacık testi için kabul kriterleri

Değerlendirme parametresi

Muayene bölgesi için kabul sınırları

IV III II I

EN 10228-1’e göre ilgili kalite sınıfı 1 2 3 (1) 4 (2) (3)

Kayıt düzeyi: verilerin uzunluğu mm ≥ 5 ≥ 2 ≥ 2 ≥ 1

Lg sıralanmış veya Ln ayrılmış verilerin izin verilen maksimum uzunluğu mm 20 8 4 2

Lg verilerin izin verilen maksimum kümülatif uzunluğu mm 75 36 24 5

Referans alanındaki verilerin izin verilen maksimum sayısı 15 10 7 5

(1) İşleme toleransı 3 mm.yi geçen yüzeylerin testine kalite sınıfı uygulanmaz.

(2) İşleme toleransı 1 mm.yi geçen yüzeylerin testine kalite sınıfı uygulanmaz.

(3) Krankşaftların köşe birleşimi ve yağ delikleri yüzeylerine kalite sınıfı uygulanmaz.

Tablo 5.14 Yüzey kalitesi ile ilgili öneriler

Yüzey kalitesi

Kalite ve pürüzlülük sınıfı Ra [m]

1 2 3 4

≤ 25 ≤ 12,5 ≤ 12,5 ≤ 6,3

İşlenmiş x x x x

İşlenmiş ve ısıl işleme tabi tutulmuş x x x

Dövme x

Not: “x” öngörülen pürüzlülükle ulaşılabilecek olan kalite sınıfını gösterir.

Referans alanı = 148mm × 105mm (A6-Formatı) d1 < 5 L1; d2 < 5 L2; d3 > 5 L3

L1, L2 ve L3 = sıralanmış verilerin tekil uzunlukları Lg = L1, L2 ve L3’ün toplam sıralanmış uzunlukları L4, L5 and L6 = Ayrılmış verilerin uzunlukları (Ln)

Lg + L4 + L5 + L6 = Referans alanındaki göstergelerin kümülatif uzunluğu (Lk) Referans alanındaki verilerin sayısı = 4 (Lg, L4, L5, L6 olarak tanımlanan)

Şekil 5.9 EN 10228-1’e göre manyetik parçacık testi (MT) için referans alanı ve veri tipleri

Tablo 5.15 Dövme bileşenlerin ultrasonik testleri için kabul kriterleri

Dövme bileşen Bölge

İzin verilen

İki veri arasındaki minimum mesafe

(3)

mm

“m” bileşen uzunluğu başına tüm veri

Dümen rodları ve

iğnecikler III (2) dış : 3 10 10 0,15  d

(2) Muayene bölgeleri olarak sınıflandırma Şekil 5.15 ÷5.20’de tanımlanmıştır.

(3) Kaydedilecek 2 veya daha fazla ayrılmış verinin toplanması için, bitişik 2 veri arasındaki minimum mesafe, en az büyük verinin uzunluğu kadar olmalıdır.

Bu husus, eksenel ve kalınlık doğrultusundaki mesafelere uygulanır.

Daha küçük mesafeli ayrılmış veriler, sıralanmış veri olarak kabul edilecektir.

(4) Şaft çapı 150 mm.den büyük piston rodları.

(5) Dikdörtgen kesitler için “d” en küçük yanal uzunluk “s”ye karşılık gelir.

Tablo 5.16 Krankşaftların ultrasonik testleri için kabul kriterleri

Bölge (2)

Pin veya jurnal başına ya da flenç başına tüm

(2) Muayene bölgeleri olarak sınıflandırma Şekil 5.21’de tanımlanmıştır.

(3) Kaydedilecek 2 veya daha fazla ayrılmış verinin toplanması için, bitişik 2 veri arasındaki minimum mesafe, en az büyük verinin uzunluğu kadar olmalıdır.

Bu husus, eksenel ve kalınlık doğrultusundaki mesafelere uygulanır.

Daha küçük mesafeli ayrılmış veriler, sıralanmış veri olarak kabul edilecektir.

(4) Krank pin çapı “d” veya ana jurnal çapı “D” ile ilgilidir.