Terör Olayları Sonrasında Yapılan Haberler

Terör eylemleri bittikten sonra medyada yapılan haberler bir takım olumsuzlukları içerisinde barındırmaktadır. BaĢta teröristlerin tanınma ve propaganda amaçlarına hizmet eden bu anlayıĢ, teröristlerin önemsenme duygularını arttırmakta ve kendilerini kahraman olarak görmelerine sebep olmaktadır. Bu doğrultuda terör haberlerinde eylemi gerçekleĢtiren örgüt ve teröristin kimliğinin paylaĢılması baĢlıca bir tartıĢma konusudur (Süllü, 2016, s.99). Çünkü ulusal ve uluslararası kamuoyunda dikkat çekmek ve politik nedenlerinin tartıĢılması için örgütün isminin mutlaka duyurulması beklenmektedir. Buna ek olarak, terör eylemlerinin medyada uzun süre yer alması, teröristlere ülke gündemine hâkim olma duygusu ve inancı vermektedir (Korkmaz, 1999, s.169). Medyanın olaylara gösterdiği aĢırı ilgi ise benzer çizgide hareket eden terör örgütleri arasında “geride kalmama” adına bir rekabeti doğururken, karĢıt görüĢlü örgütleri ise “misilleme” eylemlerine yöneltmektedir (AvĢar, 2009, s.71).

Günümüzde terör olayları sonrasında televizyon programlarında eylemler, her yönüyle güvenlik ve terör uzmanları tarafından yoğun Ģekilde tartıĢılmaktadır. Ancak bu tür programlar teröristlere bir takım teknik, taktik ve stratejik avantajlar sağlayabilmektedir. Bu noktada eylemlerin detaylıca anlatılması, diğer terör

112

örgütlerinin saldırı yöntemlerini öğrenmelerine ve uygulamalarına zemin hazırlamaktadır (AvĢar, 2002, s.31-32). Benzer Ģekilde teröristlerin taktik hatalarının yorumlanması, teröristlere yeni stratejiler kazandırmakta ve onlara hatalarını gözden geçirme fırsatı sunarak, daha baĢarılı eylemler için hamle Ģansı tanımaktadır. Ayrıca terör örgütlerine karĢı yürütülen operasyonlara iliĢkin yapılan haberlerde, güvenlik güçlerinin olası hamlelerinin yorumlanması, operasyonlar hakkında haritalar üzerinden analizler yapılması ve güvenlik güçlerinin konuĢlandığı bölgelerin açıkça gösterilmesi teröristlerin kaçmalarına veya yeni bir eylem düzenlenmelerine yardımcı olabilmektedir (IĢık, 2013, s.104; Kazan, 2016, s.128).

Konuyla ilgili bir örnekte, 1994 yılında Takvim gazetesinde yer alan “Apo‟nun

öldürülmesi için tim hazırlandı” baĢlıklı haberden sonra, PKK terör örgütünün elebaĢı

olan Abdullah Öcalan‟a yapılacak operasyondan vazgeçildiği bilinmektedir (Öztürk, 2003, s.82-83). BaĢka bir örnekte ise 1999 yılında DHKP-C‟li teröristler tarafından gerçekleĢtirilen Özdemir Sabancı Suikasti‟yle ilgili olarak, medya organlarında güvenlik koridorunun nasıl aĢıldığı, binanın güvenlik sistemindeki zayıf noktaların neler olduğu ve silahların binaya nasıl sokulmuĢ olabileceği noktasında bir takım değerlendirmeler yapılmıĢtır. AvĢar (2002, s.32) saldırı detaylarının bu Ģekilde aktarılmasıyla “iyi bir suikast nasıl iĢlenebilir” sorusuna cevap verildiğini vurgulamaktadır.

Terör haberleri, terörle mücadele açısından da önemli sorunlar doğurabilmektedir. Özellikle güvenlik güçlerinin eksikliklerinin, zayiatlarının ve operasyonel hatalarının tartıĢılması, terörle mücadele eden birimlerin moral ve motivasyonlarını olumsuz etkilerken, halk nezdinde de güçlülük ve saygınlıklarının azalmasına sebep olabilmektedir. Ayrıca terör eylemi sonucunda insan ve mal kaybının abartılarak verilmesi, teröristlere güçlü oldukları imajını kazandırarak, terör örgütüne sempati duyan kiĢilerin örgüte katılmasına neden olabilmektedir (Kazan, 2016, s.128-130).

Bunlara ek olarak, medyanın terör haberlerini sürekli gündemde tutması, terörün toplum nezdinde olağanlaĢmasına ve vatandaĢların tepkisizleĢmesine yol açabilmektedir. Bu durum terörle mücadele açısından gerekli olan halk desteğinin zaman içerisinde zayıflamasına sebebiyet vermektedir. Nitekim toplumun terör karĢısında sessiz kalması, teröristlerin en önemli hedeflerinden biri olarak bilinmektedir (Korkmaz, 1999, s.167-168).

113

Terör haberciliğinde önemli sorunlardan bir diğeri Ģehit haberlerinin sunumudur. Özellikle taziye evlerinde Ģehit ailelerinin ve yakınlarının özel anlarının paylaĢılması, acılı ve öfkeli olduklarına dair abartılı haberler yapılması toplumsal bir karamsarlığı doğurmaktadır. Nitekim bu tür yayınlar, terörle mücadele eden birimlerin psikolojisini olumsuz etkilerken, teröristlerin ise motivasyonunu arttırmaktadır (Demir, 2018, s.79). Ayrıca terör eylemleriyle ilgili televizyonlar, gazeteler ve internet sitelerinde paylaĢılan fotoğraflar ve bunlara yüklenen anlamlar da terör mağdurlarını ve Ģehit ailelerini olumsuz etkileyebilmektedir (EĢidir ve Bak, 2018, s.20-21).

Öte yandan televizyonlarda teröristlerin Ģova dönüĢtürülen cenaze törenlerinden kesitler sunulması, teröristlerin iĢine yarayabilmektedir. Bu bağlamda olumsuzlama amacı taĢımasına rağmen ulusal kanalların bu görüntüleri haberleĢtirmesi, hem terör propagandasına hem de terör sempatizanlarının örgüte katılmasına sebep olabilmektedir (Kazan, 2016, s.131).

Terör eylemleri sonrasında yapılan haberler, sosyo-psikolojik anlamda da bir takım olumsuzluklara yol açmaktadır. Özellikle Ģiddetin yığılımcı etkisi, bireylerin Ģiddete eğilimini arttırırken, kamuoyunda da huzursuzluk ve güvensizlik hali baĢ göstermektedir (AvĢar, 1992, s.62). Nitekim devlet ve araĢtırma kurumlarının yaptıkları terör çalıĢmalarında, bireylerin terörizmi algılama biçimlerinde ve terör korkularının artmasında, medyanın etkili olduğu savunulmaktadır (Süllü, 2016, s.107). Bu konuda Dilber (2017, s.242) yaptığı bir çalıĢmada, terör ve Ģiddet içerikli haberlerin bireylerin günlük yaĢamlarını ve davranıĢlarını nasıl etkilediğini ortaya koymuĢ ve Ģu sonuçlara varmıĢtır;

i. Bireyler günlük yaĢamlarında can güvenlikleri için kaygı duymakta, korkarak yaĢamakta ve sosyal hayattan uzaklaĢmaktadır.

ii. Terör mağduru olan ve olmayan bazı kesimler, teröre ve Ģiddete karĢı intikam almak istemektedir.

iii. Bazı bireyler terör ve Ģiddet haberlerini takipten kaçınarak duyarsız hale gelirken, belirli bir kesim ise bu haberler neticesinde terörün normalleĢtiğini düĢünmektedir.

iv. Medyada yayınlanan terör ve Ģiddet haberleri, dünyanın her yerindeki insanları etkilemekte ve küresel bir etki oluĢturmaktadır.

114

Terör olayları sonrasında medya kaynaklı ortaya çıkan bir diğer sorun, söylem ve üslup konusudur. Bu doğrultuda terör eylemleriyle ilgili olarak televizyonlarda ve gazete sayfalarında nefret içerikli bir dil kullanılması, katı ve ayrıĢtırıcı ifadelere yer verilmesi, dehĢet uyandıracak manĢetler atılması gibi birçok olumsuz yaklaĢım, kitleler üzerinde kutuplaĢtırıcı etki yaratmaktadır. Bu bağlamda ırkçı ve düĢmanlaĢtırıcı yorumların yapılması, örgüte sempati duyan kiĢilerin duygularının harekete geçmesine, toplumsal kıĢkırtmacılığı desteklemelerine ve örgüte katılmalarına sebebiyet verebilmektedir (Kazan, 2016, s.130).

Terör olaylarının gazetelerdeki sunumuyla ilgili olumsuzlukları inceleyen önemli bir araĢtırma Aksoy ve Nisan (2017, s.156-157) tarafından kaleme alınmıĢtır. ÇalıĢmada 10 Ekim 2015 Ankara Gar Saldırısı, 17 ġubat 2016 Ankara Genelkurmay Saldırısı ve 13 Mart 2016 Ankara Güvenpark Saldırıları örnek olarak seçilmiĢ ve 17 farklı gazetenin bir haftalık haberleri analiz edilmiĢtir. ÇalıĢma sonucunda gazetelerde öznel bir dil kullanıldığı, korkuya yol açan ifadelere sıklıkla yer verildiği ve kanlı fotoğraflar paylaĢılarak, olayların duygusal boyutunun ön plana çıkarılmaya çalıĢıldığı saptanmıĢtır. Bu bağlamda gazete manĢetlerinde; “Kalbimize bomba”, “Türkiye ağlıyor”, “Hain kana doymuyor”, “Alçaklar”, “Lanetliyoruz”, “BaĢkent‟te alçak saldırı”, “BarıĢa terör bombası”, “Ankara‟da birleĢik terör”, “Katliamın son kurbanı”, “Ankara yine terörle sarsıldı”, “Kanlı Pazar”, “Kanlı senaryo” ve “Acımız da öfkemiz de çok büyük” Ģeklinde, toplum ve bireyler üzerinde korku ve nefret uyandıracak söylemlere ağırlık verilmiĢtir. Sonuç olarak yazarlara göre, ulusal basın terör haberlerini yansıtırken nesnellikten uzaklaĢarak, duygusal hareket etmiĢ ve öznel bir davranıĢ sergilemiĢtir. Bu tür yaklaĢımların terörizm propagandasına katkı sağladığı belirtilmelidir. Çünkü teröristler yaptıkları eylemlerin sonucunda toplumun kendilerinden korkmasını arzulamaktadır. Ayrıca teröristler için baĢkent veya diğer büyük Ģehirlerde ses getirici bir eylemin yapılması, üyelerine güçlü oldukları mesajını vermesi açısından önemlidir. Nitekim bu durum örgüte mensup diğer teröristleri motive ederek, yeni saldırılar düzenlemeye de itebilmektedir.