Propaganda Teknikleri

Literatürde propaganda teknikleri, ABD‟nin 1937 yılında kurduğu Propaganda Analiz Enstitüsü tarafından yayınlanan The Fine Art of Propaganda isimli kitapta yer aldığı Ģekliyle “yedi” ayrı yöntemle12

(ad takma, gösterişli genelleme, transfer,

tanıklık, halktan biri, kağıt derme, herkes yapıyor) kaleme alınmaktadır (BektaĢ, 2000,

s.165-167). Dolasıyla çalıĢmanın bu bölümü, enstitünün propaganda tekniklerinden ilham alınarak, günümüzde terör örgütlerinin benimsedikleri örnek propaganda

12 _{Teknikler hakkında detaylı bilgi için bkz. Geçikli, 1999, s.273-274; BektaĢ, 2000, s.165-167; Strateji}

55

tekniklerine uyarlanarak oluĢturulacaktır. Ayrıca bazı teknikler isimleri düzenlenerek ve eklemeler yapılarak incelenecektir.13

(i) İsim Takma: Teröristler, destekçilerinin sempatisini toplamak, dost-düĢman

algısı oluĢturmak, hedef toplumun veya kurumların bazı terimlerden çekinmesini ve rahatsızlık duymasını sağlamak için isim takma tekniğini kullanmaktadır. Örnek olarak PKK terör örgütü ve yandaĢları, faaliyette bulundukları bölgenin Türkçe karĢılıklarının yerine yerel dilden isimler seçerek, “Amed”, “Botan”, “Dersim”, “Serhad” vb. etnik özel kavramları tercih etmekte ve bu yerleri “eyalet” olarak dile getirmektedir. Böylelikle yöre halkı ve kendilerini destekleyen diğer kesimlerle duygusal bir bağ kurmak istenmektedir. Ayrıca terör örgütü, devleti ve güvenlik görevlilerini itici göstermek adına “TC (Türkiye Cumhuriyeti) askeri”, “TC devleti” ve “ĠĢgalci Türk ordusu” gibi söylemleri de benimsemektedir. Bunlara ilave olarak PKK, hedef toplum üzerinde korku oluĢturmak ve sözde davasını meĢru göstermek için kendisini “gerilla” olarak yansıtmaktadır. Örgütün bu noktadaki temel stratejisi ise devletin otoritesine karĢı çıkıldığını göstermek ve bölücü nitelikte bir psikolojik savaĢ yürütmektir (Eker, 2006, s.175-176). Terör örgütünün düĢman nitelemesi yapmak için faĢist, sömürgeci, iĢ birlikçi, emperyalist devletler gibi ifadeler kullandığı da gözlemlenmektedir (Demir, 2018, s.71). Ġsim takma tekniğini dost-düĢman algısı yaratmak için en çok tercih eden örgütlerden biri DEAġ‟tır. Özellikle Müslüman olmayan Batı toplumlarını hedef göstermek için örgütün yazılı propaganda araçlarında kâfir, münafık, müĢrik, mürted, putperest vb. terimlere ağırlık verilmektedir (Korkmaz, 2016, s.16).

(ii) Gösterişli Kalıplar Kullanma: Teröristler kendi ideolojilerine veya dini

görüĢlerine olumlu bir izlenim kazandırabilecek bir takım slogan, söylem ve örgütle özdeĢleĢmiĢ politik jargonları sürekli bir biçimde tekrarlayarak, propaganda yapmaktadır. Örnek olarak PKK, marksist terimler çerçevesinde sosyalizm, devrim, iĢçi sınıfı, emekçi, halkların kardeĢliği, direniĢ vb. ifadeleri tercih etmektedir (Demir, 2018, s.71). DEAġ ise dergilerinde hilafetin dönüĢü, hicrete çağrı, ümmet, cihat, Ģehadet, biat, Ģeriat gibi dini içerikli kavramları ve söylemleri kaleme almaktadır (Göksun ve Salihi, 2018, s.43).

13 _{Bu kısımda “Kağıt Derme” tekniğine konu kapsamında değerlendirilmediği için yer verilmemiĢtir.}

56

(iii) Sembol Kullanma: Terör örgütlerinin birçoğu örgütsel yapılarını

resmetmesi için belirli renkleri ve sembolleri içeren bayrak ve flamalar oluĢturmaktadır. Teröristler bu teknikle, tüm toplumlara resmi bir oluĢum imajı vermeyi amaçlamaktadır. Örnek olarak PKK terör örgütü sempatizanlarının Avrupa‟nın çeĢitli ülkelerinde yaptıkları toplantı, miting, yürüyüĢ, konser vb. organizasyonlarda, bu sembolleri propaganda maksadıyla taĢıdıkları gözlemlenmektedir.

(iv) Tanık Gösterme: Teröristler, ideolojilerine yakın buldukları, tarihte iz

bırakmıĢ ve sempatiyle bakılan siyasi liderleri, dini sembolleri ve örgütle özdeĢleĢmiĢ kiĢileri araçsallaĢtırarak, kullanma eğilimindedir. Örnek olarak PKK, terör örgütünün elebaĢı olan Abdullah Öcalan‟ın görüĢlerine atıf yaparken, DHKP-C (Devrimci Halk KurtuluĢ Partisi-Cephesi) ise Lenin, Stalin, Mao, Guavera gibi Marksist hareketin önemli temsilcilerinin faaliyetlerine yer vererek, destek toplama peĢindedir (IĢık, 2013, s.256-257). DEAġ ve El-Kaide gibi dini motivasyonlu terör örgütleri ise gerek Hz.Muhahmmed‟in hadislerini gerekse de Kur‟an-ı Kerim‟de yer alan ayetleri saptırarak14

eylemlerini meĢrulaĢtırmak istemektedir (Türkoğlu, 2017, s.177).

(v) Halktan Biri: Teröristler halkın desteğini almak ve ilgi uyandırmak adına

kendilerini halktan biriymiĢ gibi göstermeye çabalamaktadır. Bunun için görsel medya devreye sokularak, teröristlerin dağdaki günlük yaĢamlarından kareler paylaĢılmakta ve izleyenler nezdinde bir sevimlileĢtirme, sempati toplama ve hayranlık havası oluĢturma düĢüncesi planlanmaktadır. Örnek olarak PKK terör örgütü, hazırladığı belgesel ve videolar ile örgüt üyelerininin doğasever, hayvansever, halaysever, müziksever, yaĢlısever, çocuksever, eğitimsever ve barıĢsever olduklarını kanıtlamaya yönelik bir yöntem benimsemektedir (Demir, 2018, s.73).

(vi) Kahramanlaştırma: Terör örgütleri için mevcut veya ölen üyeleri

üzerinden bir kahramanlaĢtırma politikası yürütmek, örgüt mensuplarının motivasyonun artmasında ve yeni üyeler kazanılmasında önem arz etmektedir. Örnek olarak PKK terör örgütü üyelerini cesaretlik ve kahramanlıkla bağdaĢtırarak, “gerilla” ve “Ģehitlik” gibi kavramları ön plana çıkarmaktadır. Ayrıca örgüt mensupları dağlarda zor koĢullarda yaĢayan ancak davaları uğruna ölümü göze almıĢ “devrim Ģehitleri” olarak kutsallaĢtırılmaktadır (Demir, 2018, s.71). Bir baĢka örnekte ise Fransa‟da

14 _{DEAġ terör örgütünün yayınladığı Konstantiniyye Dergisi‟nde atıf yaptığı belirli ayet ve surelere}

57

mizah dergisi olarak bilinen Charlie Hebdo isimli dergiye, Hz. Muhammed‟e ait karikatürler yayınladığı gerekçesiyle, 2015 yılında El-Kaide tarafından yapılan terör saldırısından sonra DEAġ terör örgütü, resmi radyolarından saldırganları Peygamber‟in intikamını alan cihatçı kahramanlar olarak anmıĢ ve teröristleri yücelterek, isimlerini duyurmuĢtur (Awan, 2017, s.10).

(vii) Evrenselleştirme: Teröristler için Ģiddeti meĢrulaĢtırmanın en etkili

yöntemlerinden biri saldırılarını basitleĢtirmektir. Bunun için kendi mücadelelerine benzer biçimdeki tarihten olaylar referans gösterilerek “herkes yapıyor” algısı oluĢturmak ve Ģiddeti evrenselleĢtirmek, bu tekniğin temel stratejisidir. Örnek olarak PKK terör örgütü, geçmiĢte siyasi otoritelere baĢkaldırmıĢ silahlı sol örgütlerin ve devrimci grupların faaliyetlerine atıf yaparak, terörü normalleĢtirmeye çabalamaktadır (Alptekin, 2018, s.150). Ayrıca PKK eylemlerinin barıĢ, kardeĢlik, adalet, demokrasi, insan hakları ve özgürlük için gerekli olduğuna vurgu yaparak, baĢka çareleri olmadığı için Ģiddet kullandıklarını aĢılamaya çalıĢmaktadır (Demir, 2018).