İsrail, Suriye krizinin başladığı tarihten itibaren yaklaşık üç yıla yakın bir süre boyunca bekle ve gör politikası izlemiştir. Batılı güçlerin ve bölgedeki diğer devletlerin aksine ne rejimden ne de Suriye'den yana tavır koymuştur. Bununla birlikte, İsrail'deki kimi diplomatik çevrelerde Esad rejiminin uzun yıllar boyunca kötünün iyisi olarak algılandığı bilinmektedir. Nitekim 40 yıla yakın bir süre boyunca İsrail ve Suriye sınırında sessizlik hakim olmuş, İsrail'in huzurunu bozucak bir gelişme yaşanmamıştır. Esad, İsrail'in kendisi için tehdit gördüğü İslamcı hareketlere karşı baraj görevi gördüğü için tercih edilebilir konumda olmuştur. Fakat Suriye krizinin geçirdiği evrim ile birlikte İsrail'in Suriye krizine bakışında bir takım değişiklikler meydana gelmiştir.344
Suriye krizine Hizbullah'ın müdahalesi ile birlikte İsrail'in Suriye ile ilgili temel kaygısı İran ve Hizbullah'ın Suriye'yi bir askeri üs haline getirerek nüfuz alanlarını genişletmesi olmuştur. Bu noktada İsrail, Hizbullah ve İran'ın bu bölgedeki etkinliğini tam olarak engelleme imkanına sahip olmasa da nokta operasyonlarla İran'ın bölgede bulunan Şii milislere ve Hizbullah'a silah transferini engellemek için önleyici saldırılar
344 Larry Hanauer, “Israel’s Interests and Options in Syria” (RAND Corporation, 2016), 1; Helle
Malmvig, “Israel’s Conflicting Interests in the Syrian War” (Danish Institute for International Studies, 2016), 1.
139
yapacaktır.345 Bu bağlamda, Netanyahu, İsrail'in kırmızı çizgisinin bölgede oyun
değiştirici güce sahip olan Rus hava savunma füzeleri ve kimyasal silahların Hizbullah'ın eline geçmemesi, Hizbullah ve İran'ın Güney Suriye'de kalıcı üslerle İsrail topraklarına güvenlik tehdidi teşkil etmemesi ve Esad Rejiminin yıkılmasından sonra ortaya çıkacak bir radikal islamcı yönetimin Suriye-İsrail sınırında yol açacağı tehditlerin ortaya çıkmaması olarak belirtmiştir.346 Bu üç durum ortaya çıktığında
müdahale etmekten kaçınılmayacağı vurgulanmıştır.
Diğer taraftan kimi uzmanlara göre ise İsrail, Hizbullah’ın Suriye’ye müdahalesini örgütün dikkatini dağıtacağı ve yıpranmasını beraberinde getireceği düşüncesiyle memnuniyetle karşılamıştı. Fakat Suriye rejiminin Hizbullah, İran, Şii milisler ve Rusya’nın yardımıyla iç savaşta muhaliflere karşı elde ettiği kazanımlar nedeniyle İsrail’in bakış açısında önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Özellikle, Eylül 2015'te Rusya'nın Suriye krizine müdahalesi dengeleri rejim lehine değiştirirken, İran ve Hizbullah bölgedeki etkinliğini sağlamlaştırarak daha rahat hareket etmesini tesis etmiştir. Suriye Krizinin ortaya çıkaracağı boşluktan yararlanarak Hizbullah’ın ve İran’ın Suriye’ye yerleşmesini ve kendisine tehdit oluşturma ihtimali yanında Hizbullah’ın Suriye savaşı ile birlikte yeni silahlar ve Rusya ile birlikte yapmış olduğu askeri operasyonlar neticesinde yeni askeri strateji ve taktikler kazanmasından endişe duyulmuştur. Her ne kadar İsrail Suriye iç savaşına direk olarak müdahale etmekten kaçınsa da, Hizbullah’ın Suriye’deki faaliyetleri hususunda 2013'ten itibaren kapsamı dar olan operasyonlar yapmaktan geri durmamış, Hizbullah’ın ve İran’ın Suriye krizi ile kazanmış olduğu askeri faaliyet alanını kendi çıkarlarına tehdit olarak görmüştür.347
Bu noktada, İsrail’in Hizbullah ve İran’ın Suriye’deki etkinliği için önemli olan hedeflere ağırlık olarak hava kuvvetlerini kullanarak askeri saldırılar düzenlediği görülmektedir. Bu saldırılardan en önemlileri 2015 Ocak ayında bir İsrail helikopterinin saldırısı sonucunda araçta bulunan Hizbullah komutanları, İran devrim muhafızları üyesi ve bir dönem Hizbullah’ın askeri kanadının liderliği yapan ve 2008’de İsrail tarafından suikast düzenlenen İmad Mugniye’nin oğlu Cihad Mugniye’nin suikaste
345 Hanauer, “Israel’s Interests and Options in Syria”, 3. 346 Hanauer, 4.
140
kurban gitmesidir. İsrail, saldırının gerekçesi olarak arabada bulunan grubun Golan tepelerinde İsrail’e yönelik olarak terörist saldırı planladığını iddia etmiştir. Bu saldırı ile birlikte yeni bir İsrail-Hizbullah savaşı çıkacağı endişesi ve Hizbullah’ın misilleme saldırısı düzenlemesi ihtimali nedeniyle İsrail ordusu teyakkuza geçmiştir. İsrail’in diğer önemli bir saldırısı ise 2008’de iki İsrailli askere karşılık olarak takas edilen grupta yer alan ve serbest bırakıldıktan sonra hızla Hizbullah içerisinde yükselen Samir Kantar’a yönelik yapılan suikasttır. Hizbullah bu saldırı üzerine Golan tepelerinde devriye görevinde bulunan bir İsrail aracına misillemede bulunarak araçta bulunan askerlerin yaralanmasına neden olmuştur. Bu saldırı neticesinde İsrail Lübnan yönelik topçu atışlarıyla karşılık vermiş taraflar arasında yaşanan gerginlikler devam etmiştir.348
Suriye’nin Golan bölgesinde Hizbullah ile İran’ın 2014'ten itibaren askeri üs inşa etmeye başlaması İsrail’i Suriye’de kaygılandıran diğer etmendir. İsrail’li uzmanlara göre Hizbullah ve İran’ın bu bölgede üsleri inşa etmesinin üç temel nedeni bulunmaktadır; İsrail’e karşı yapılacak terörist saldırılarda bir üs olarak kullanmak, İsrail ile Lübnan’da yapılacak herhangi bir savaş esnasında İsrail’in dikkatini başka bölgeleri çekmek, son olarak da Şam’ın güvenliğini tesis etmek için Suriye’deki muhaliflerin saldırılarına karşı kalkan görevi görecek askeri bölge oluşturma amacı güdülmektedir.349
İsrail’in Suriye’deki Hizbullah’ın askeri hareketliğine yönelik kaygılarının Suriye rejiminin savaşı kazanma emarelerinin ortaya çıkması ile 2017'den itibaren daha da arttığı görülmektedir. Taraflar arasında topyekün sıcak bir çatışmaya neden olabilecek riskleri barındıran gelişme Şubat 2018’de yaşanacaktır. İsrail, İran’ın insansız istihbarat uçağını Golan tepesi üzerinden sınırlarını ihlal ettiği gerekçesiyle düşürmüş ve Suriye içerisinde İnsansız hava aracının kontrol edildiğini iddia ettiği askeri üsleri imha etmesi sırasında Suriye hava savunma bataryalarının açmış olduğu ateş sonucunda bir İsrail uçağı düşürülmüştür. Bu durum üzerine İsrail, Suriye’de tekrardan İran-Hizbullah ve Suriye hedeflerine yoğun askeri operasyonlar
348 “Hizbollah’s Syria Conundrum”, 17.
349 Eitan Azani ve Ely Karmon, “Hezbollah’s Role in the Present Israeli-Iranian Confrontation” (The
141
düzenlemiştir.350 İsrail’in 1982 Lübnan savaşından beri ilk defa askeri uçağı
düşürülmüştür. Görüldüğü üzere İsrail, İran ve Hizbullah’ın Suriye’deki artan etkinliğinden rahatsızdır. Bu iki gücün Suriye’deki etkinliğini sınırlandırmak için askeri saldırılardan kaçınmamaktadır.
6.9 Hizbullah’ın Arap Baharı Sonrası Yemen Irak, Kuveyt, Bahreyn Genişleyen