Etkinliğin mi Rolü Var?
Bu çalışma çerçevesinde ortaya koyduğumuz görüşlerde Hizbullah'ın bölgedeki stratejik çıkarlarının Suriye'ye ve Ortadoğudaki diğer ülkelere müdahale hususunda belirleyici bir karaktere sahip olduğunu söyleyebiliriz. Fakat Hizbullah'ın genişleyen faaliyet alanında İran'ın yönlendirme ve istekleri de önemli bir yer tutmaktadır. İran, Hizbullah'ın bölgede aktif desteği olamadan yaşanan güç mücadelesinde yetersiz kalacağının farkındadır. Bu noktada, Hizbullah'ın stratejik çıkarlarının müdahil olduğu bütün ülkelerde hayati öneme haiz olduğu söylenemez.411 Örgütün Suriye'ye
müdahalesinin Hizbullah için neden önemli olduğu çalışmanın diğer bölümlerinde belirtmiştik. Fakat bu önemin Hizbullah için Yemen ya da Bahreyn gibi ülkelere müdahale hususunda aynı yoğunluktaki stratejik çıkarları ihtiva etmediğinin altını
408 “Hizbollah’s Syria Conundrum”, 13–14.
409 “EU report details international web of Hezbollah terror funding”, Jerusalem Post, erişim 03 Kasım
2018, https://www.jpost.com/Arab-Israeli-Conflict/EU-report-details-international-web-of-Hezbollah- funding-564141.
410 Eldar Mamedov, “Will EU Blacklist All of Hezbollah?”, Lobelog, 09 Mart 2018,
https://lobelog.com/will-eu-blacklist-all-of-hezbollah/.
411 “The Beginning of the End for Hezbollah”, World Affairs Journal, erişim 13 Ekim 2018,
157
çizmemiz gerekir. Hatta kimi yönden Hizbullah'ın bu çatışma alanlarına müdahil olarak dikkatinin kendisi için hayati öneme sahip meselelere daha az yoğunluk göstermesini beraberinde getirmektedir. Örneğin, Hizbullah'ın İran silahlarını 2013'te gemi vasıtasıyla Yemen'deki Hûsîlere göndermesinde Hizbullah'ın çıkarlarından daha ziyade İran'ın çıkarları daha baskın olduğunu belirtmeliyiz.412 Bu noktada, Hizbullah'ın
Yemen'deki aktivitesi öncelikle Arap dünyasındaki imajına zarar vermektedir. Diğer taraftan Hizbullah kendisi için daha önemli olan meselelerle ilgilenmek yerine Yemen'e müdahil olması enerji kaybı ve kaynak israfını beraberinde getirmekte örgütün son dönemdeki ekonomik olarak yaşadığı sıkıntıları da göz önünde bulundurulduğunda örgütün aleyhine bir durum teşkil etmektedir. Ayrıca örgütün İsrail ile mücadelesinde de dikkatin başka tarafa dağılmasına yol açmaktadır.413
Bu noktada İran'ın Hem Yemen'de Hem Irak'ta yeni Hizbullah'lar yaratma projesini ortaya koyarak etki alanını genişletmek istemektedir. Bu bağlamda, dikkat çekici olan nokta İran Devrimi'nin ortaya çıkardığı şekliyle çift başlı bir ordu sisteminin diğer ülkelerde de uygulanması amaçlanmaktadır. Bilindiği üzere, İran'daki devrimden sonra İran ordusunun yanında aynı zamada Devrim Muhafızları ordusu kurularak İran'da çift başlı bir ordu yapısı tesis edilmişti. İran devrimcileri vakit kaybetmeden bu modeli Lübnan'a uygulayarak Lübnan'ın resmi ordusuna paralel olarak Hizbullah gibi güçlü bir askeri yapının inşasını tesis etmişlerdir. Diğer taraftan, Arap Baharı ve IŞİD ile mücadele süreçleri ile birlikte İran bölgede ikinci bir fırsat daha yakalayarak aynı modeli Irak'ta ve Yemen'de de gerçekleştirmiştir. Nitekim Irak'taki resmi ordunun yanında Haşdî Şabî militanlarından oluşan geniş kapsamlı bir paralel militer güç inşa edilmiştir.414 Yemen'deki örneğini de Hûsîler oluşturmaktadır. Bu bağlamda,
bakıldığında bu bölgelerde İran'ın etki alanın genişletmek için paralel ordu yaratma girişimlerindeki en önemli müttefiki Hizbullah olmuştur. Çünkü İran için Hizbullah,
412 “The Hezbollah Connection in Syria and Iran”.
413 Dor Cohen, “From Resistance to Regional Involvement: Hezbollah’s Changing Role Amid the Syrian
Civil War” (Yüksek Lisans Tezi, Brandeis University, 2016), 43–45.
414 “Hezbollah and the Popular Mobilization versus the Armies of Lebanon and Iraq”, Arab News, 09
158
başarılı bir model olarak bizatihi kendisinin bu bölgelere müdahil olması, militanlarını ve eğitmenlerini gönderek tecrübelerini aktarması önemlilik arz etmektedir.415
6.13 Sonuç
Çalışmanın yedinci bölümünde Hizbullah'ın Arap Baharı sürecindeki müdahaleci tutumu ele alınmıştır. Bu süreçte gerek Suriye'de gerekse Yemen, Irak, Bahreyn, Kuveyt bölge ülkelerindeki faaliyetlerinin bölgesel ve küresel yansımaları incelenmiştir. Hizbullah'ın Suriye'ye müdahil olmasında örgüt için Suriye ile ilişkilerinin mahiyetinin iç yüzünün hangi gerekçelere dayandığı ve Hizbullah için Suriye'nin neden önemli olduğu değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu süreçte Hizbullah’ın Suriye’deki askeri faaliyetleri analiz edilerek bütüncül bir şekilde verilmeye çalışılmıştır. Diğer taraftan, Hizbullah'ın bölgesel etkinliğinde İran-Suudi Arabistan arasındaki rekabetin etkileri ve Hizbullahın bölgede artan mezhepsel gerginliği ne şekilde etkilediği, Buna mukabil, Körfez ülkelerinin Hizbullah'ın bölgedeki yayılmacı politikalarına nasıl tepki verdikleri, Hizbullah'ın Suriye'ye müdahalesinin İsrail ile var olan hassas dengeyi nasıl etkilediği, Rusya'nın Suriye krizine müdahalesinin Hizbullah-İsrail arasındaki ilişkilere tesirinin sahada nasıl gerçekleştiği, Hizbullah'ın Suriye'ye müdahil olması sonucunda Rusya ile birlikte geliştirdiği askeri temelli işbirliğinin önemi ve örgütün Suriye savaşı ile birlikte kazandığı askeri tecrübelerin mahiyeti değerlendirilmeye çalışılmıştır. Hizbullah'ın artan bölgesel rolünde kendi stratejik çıkarları mı yoksa İran'ın bölge ile ilgili menfaatlerinin bir yansıması mı etkili olduğu sorgulanmıştır. Son olarak Arap Baharı sürecindeki yayılmacı politikalarına karşı ABD ve AB'nin tavrının nasıl gerçekleştiği
üzerinde durulmuştur.
415 “Sistani’den IŞİD’e karşı cihad emri”, Anadolu Ajansı, erişim 19 Ekim 2018,
159