Sürükleme türlerinin evrimi

GGB’de öğretimsel işler tanıtıldıktan sonra öğrenciler şekillerin üzerindeki bir noktayı, şeklin tamamını veya şeklin doğru parçalarını serbest olarak değişik biçimlerde hareket ettirip (Şekil 4.26a, 4.26b, 4.26c) şekilleri inceleyerek burada yapılan dönüşüm hareketini keşfetmeye çalıştılar.

4.2.2.1 Rastgele sürükleme

Rastgele sürüklemelerle genellikle ekranda şekilleri sürükleyerek, yapılan dönüşüm hareketini keşfetmeye çalıştılar. Bu süreçte jestleri kullanmadıkları görüldü.

Ardından zihnindeki dönüşüm hareketlerinden hangisinin burada yapılmış olacağını bulmaya çalıştılar ve (Şekil 4.22a, 4.22b, 4.22c) bu durumu sözel olarak ifade etmeye çalıştılar. İlerleyen öğretimsel işlerde daha hızlı olarak dönüşüm hareketini tahmin ederek daha az rastgele sürükleme hareketini kullandılar.

4.2.2.2 Kısıtlı sürükleme

Yapılan dönüşüm hareketlerini inceleyerek ve zihinlerindeki dönüşüm hareketlerinin de özelliklerini düşünerek hangisinin buradaki şekle uyduğunu bulmak için kısıtlı sürükleme yaptılar (Şekil 4.20c, 4.24b, 4.25c). Şeklin daha önceden keşfedilen özelliğini bozmadan şekil üzerindeki bir doğru parçasını veya bir noktayı sürükleyerek çıkarımlarını sözel olarak ifade etmeye çalıştılar. Öğretimsel işte kısıtlı sürüklemenin hemen ardından öğrencilerin varsayımlar oluşturmaya başladığı görülmüştür. Kısmen de olsa ekrandaki şekilleri parmağı ile göstererek el hareketlerini kullandılar (Şekil 4.29b, 4.29c ).

4.2.2.3 Amaçlı sürükleme

Amaçlı sürükleme ile genel olarak şekilleri sürükleyerek belli bir noktaya getirip, el hareketlerini kullanarak (Şekil 4.24a, 4.36a, 4.37b) yaptığı sürüklemeleri canlandırmaya çalışarak aynı zamanda bunu sözel olarak ifade ettiler. Burada zihnindeki düşüncelere paralel olarak sürüklemeler yapıp, varsayımlar oluşturmaya başladılar. Süreçte, genellikle keşif aşamasında kullanılan bir sürükleme olmuştur.

4.2.2.4 Bağımlı sürükleme

Bağımlı sürükleme ile şekilleri birbirine ve simetri doğrusuna bağlı olarak sürükleyip (Şekil 4.41a, 4.41b, 4.41c) varsayımlarda bulunarak bunları sözel olarak ifade etmeye çalıştılar. Aynı zamanda oluşturdukları varsayımların doğruluğunu kontrol etmek için ellerini kullanarak (Şekil 4.48a, 4.48b, 4.96a) zihninde oluşan düşünceleri değerlendirmek istediler. Özellikle yansıma öğretimsel işlerinde sıklıkla kullanılan bir sürükleme türü olmuştur.

4.2.2.5 Gizli geometrik yer sürükleme

Yaptığı sürüklemelerden yola çıkarak ve zihnindeki oluşan süreçleri birleştirerek şeklin keşfettiği özelliğini bozmadan gizli bir yol üzerinde hareket ettirerek (Şekil 4.73b, 4.73c) yaptıkları sürüklemedir. Böylece öğrenciler artık şekilleri zihinlerinde canlandırarak üzerinde yapılan dönüşüm hareketlerine dair varsayımlarını test etmeye başlayarak bunu sözel olarak ifade etmeye çalıştılar.

4.2.2.6 Özelliklerini koruyarak sürükleme

Öğrencilerden birkaçı yansıma öğretimsel işlerinde şekilleri sürüklediklerinde zihinlerinde oluşturdukları süreçlerin özelliklerini bozmadan temel bir noktasından hareket ettirerek özelliklerini koruyarak sürükleme yaptılar (Şekil 4.76a, 4.76b, 4.76c).

Buradan çıkardıkları sonuçları el hareketleri (Şekil 4.27a, 4.80b) ile ifade etmeye çalıştılar.

4.2.2.7 Sürükleme testi

Zihinlerinde oluşturdukları varsayımların doğruluğunu test etmek amacıyla şekilleri sürüklediler (Şekil 4.64b, 4.68a, 4.101c). Ardından çıkardıkları sonuçları tekrar el hareketleri ile göstererek sözel olarak ifade ettiler. Sonrasında, geri çıkarımlarda bulunarak günlük hayattan örneklerle buldukları sonuçları pekiştirmek istediler.

Yansıma ve öteleme süreçlerinin özellikleri ile ilgili genellemeler yaptılar. Bu

özelliklerin farklı öteleme ve yansıma süreçleri içinde geçerli olduğunu fark ettiler.

Sürükleme testi yaparken aynı zamanda bağımlı sürükleme, amaçlı sürükleme ve gizli geometrik yer sürüklemesi de yaptılar.

Öğrenciler öğretimsel işlerin keşif aşamasında rastgele, amaçlı ve kısıtlı sürüklemeler kullanırken; varsayımda bulunma sürecinde kısıtlı, amaçlı ve bağımlı sürükleme türlerini; sürükleme testini yaparken de aslında amaçlı, bağımlı ve gizli geometrik yer sürükleme türlerini kullanmışlardır. Keşif aşamasından varsayımlar oluşturup bunları test etme aşamasına kadar olan süreçte hem algısal düzeyden kuramsal düzeye hem de kuramsal düzeyden algısal düzeye geçiş görülmüştür. Dolayısıyla süreç Şekil 4.109'da gösterildiği gibi özetlenebilir.

Şekil 4.109. Öğrencilerin Keşif Sürecinde, Varsayımda Bulunurken ve Sürükleme Testi Yaparken Kullandıkları Sürükleme Türleri Rastgele sürükleme, gizli geometrik yer sürüklemesi, amaçlı, bağımlı, kısıtlı sürükleme ve sürükleme testinde ortak olarak ekranda sürükleme yaptıkları ve sözel ifadeleri kullandıkları ortaya çıkarken; jestler ise sadece bağımlı, amaçlı, kısıtlı (kısmen görülmüştür) ve sürükleme testinde ortaya çıkmıştır bu durum Şekil 4.110'da özetlenebilir.

Şekil 4.110. Öğrencilerin Kullandıkları Sürükleme Türlerinde Ortaya Çıkan Ortak Göstergeler

Öğrencilerin varsayımların test edilmesinde ve fikir alışverişi yardımıyla iletişim kurarken ortak olarak bağımlı sürükleme, gizli geometrik yer sürüklemesi ve sürükleme testi kullandıkları görülmüştür. Farklı olarak amaçlı sürüklemede ise varsayımları test etmedikleri sadece fikir alışverişi ve karşılıklı iletişimle süreci ilerlettikleri görülmüştür.

Şekil 4.111'de bu durum özetlenmiştir.

Şekil 4.111. Süreçteki Belirli Durumlarda ve Ortak Olarak Ortaya Çıkan Sürükleme Türleri

Öğretimsel işlerde yapılan sürüklemeler sonucunda Şekil 4.112'de ortaya çıkan sürükleme türleri ve bu sürükleme türlerinin ortak özellikleri belirtilerek sürükleme türlerine ataçlanan göstergeler özetlenmiştir.

Şekil 4.112. Sürükleme Türlerine Göre Ortaya Çıkan Göstergeler Sürükleme türlerinin zamanla her öğretimsel iş ile beraber evrimleştiği görülmüştür. İlk öğretimsel işlerde katılımcılar şekillerin biçimlerini değiştirip çoğunlukla rastgele sürüklemeler yaparken zamanla şekilleri belli amaçlar doğrultusunda hareket ettirerek sürükleme türlerini de çeşitlendirmişlerdir. Sürükleme türleri çoğaldıkça jestlerin de bunlara bağlı olarak çoğaldığı hatta varsayımlarını test ederken hem sürükleme yaptıkları hem de sürüklemelere bağlı olarak düşündüklerini jestleri ile canlandırarak ifade ettikleri görülmüştür. Şekil 4.112 incelendiğinde katılımcıların varsayımları oluştururken kısıtlı amaçlı, bağımlı sürüklemeler yaptıkları görülmüştür. Sürükleme testi ile varsayımları test ederken amaçlı, bağımlı ve gizli geometrik yer sürüklemesi yaptıkları görülmüştür. Rastgele ve gizli geometrik yer sürüklemesi hariç ortaya çıkan diğer sürükleme türlerinde jestlerin kullanıldığı görülmüştür. Araştırma da ortaya çıkan sürükleme türlerinin ortak özelliğinin ekranda sürükleme yapma ve sözel olarak ifadeler olduğu görülmüş ve ortaya çıkan diğer özellikler her bir sürükleme türüne göre şekil 4.112'de belirtilmiştir.

BEŞİNCİ BÖLÜM