Katılımcılarla Yapılan Görüşmelerden ve Sesli Düşünme Protokollerinden Elde

Katılımcılarla yapılan “Soru sorma stratejileri” konulu yarı yapılandırılmış görüşmeler ve örnek bir soru sorma etkinliği içeren sesli düşünme protokolü, daha önce “yöntem” bölümündeki veri toplama araçları başlığı altında detaylı bir şekilde açıklanmıştı. Bu bölümde ise bu görüşmeler ve sesli düşünme protokollerinden elde edilen bir metni okurken ve o metinle ilgili soru oluştururken katılımcıların kullandıkları stratejilere ilişkin bulgular verildi.

4.4.1.1 Katılımcıların Herhangi Bir Metni Okuma Sırasında Kullandığı Stratejilere İlişkin Bulgular

Tablo 33’te katılımcıların herhangi bir metni okuma sırasında kullandığı stratejiler özetlenmektedir.

Tablo 33 Katılımcıların Okurken Kullandıkları Stratejiler

Okurken kullan

ılan stratejiler

Okuyup altını çizme

Kullan

ım S

ıkl

ığ

ı

Konu başlıklarını gözden geçirme Önemli noktaları not alma

Birkaç kez okuma

Önceki konularla bağlantı kurmaya çalışma Bilmediği kelimelere işaret koyup araştırma

Genel olarak okuyup ilginç gelen yerlere odaklanma Özet çıkarma

Detaylı okuma Soru işareti koyma Yuvarlak içine alma Sesli okuma

Yazarak çalışma

Tablo 33’e göre katılımcıların herhangi bir metni okurken ve anlamaya çalışırken en sık kullandıkları strateji okuyup altını çizme stratejisidir. Daha sonra konu başlıklarını gözden geçirme, önemli notları not alma, birkaç kez okuma, önceki konularla bağlantı kurmaya çalışma stratejileri gelirken, detaylı okuma ve yazarak çalışma gibi stratejiler ise en az kullanılan stratejilerdir.

En sık kullanılan okuma stratejisinin “okuyup altını çizme” olarak belirlenmesini sağlayan bulgulara örnek olarak şunlar verilebilir:

Katılımcılardan Ceyda ile yapılan “soru sorma stratejileri” konulu sesli düşünme protokolünde Ceyda’ nın metni okumaya başlar başlamaz ilk yaptığının, bazı yerlerin altını çizmek olduğu görüldü. Altını çizdiği yerlerin ise ilgisini çeken, kendisine farklı gelen ve anlamak istediği yerler olduğunu belirtti.

Katılımcılardan Sedef ile yapılan “soru sorma stratejileri” konulu sesli düşünme protokolünde Sedef okumaya başlar başlamaz ilk iki kelimenin altını çizip soru işareti koydu. Belli yerleri çizerken cümlenin tamamını çizmek yerine ona o cümleyi hatırlatmaya yetecek kadarını ya da ana fikri verecek kısmı çizdiğini belirtti. Son cümle çok uzun olduğu için tam olarak anlayamadığını göstermek amacıyla soru işareti koydu. O cümleyi tekrar tekrar okuyup sonunda anladığını ifade etti.

Katılımcı Didem ile yapılan sesli düşünme protokolünde Didem ilk başta anlamak için okuyacağını, soru çıkarmak içinse ikinci kez okuyacağını ifade etti. Okumaya başlar başlamaz ilk kelimenin altını çizdiği görüldü. Kendisine ilginç gelen anlamadığı yerleri de çizerek bunları ayrıca dile getirdi. Okurken bazı yerleri sesli bir şekilde tekrarladı.

Katılımcı Emre ile yapılan sesli düşünme protokolünde Emre metni okumaya başladıktan sonra okurken aklına takılanları, aklından geçenleri metnin üzerine yazarak buralara soru işareti koyduğu görüldü.

Katılımcı Selin, sesli düşünme protokolünde metni okurken bazı cümleleri sesli bir şekilde söyleyerek okumaya devam etti. Okuması sırasında bazı yerlerin altını çizdiği, bazı yerleri ise yuvarlak içine aldığı görüldü.

Katılımcı C.E, “soru sorma stratejileri” konulu sesli düşünme protokolünde metni okudu ardından da metnin altını çizerek yeniden okumaya başladı.

4.4.1.2 Katılımcıların Soru Hazırlarken Kullandığı Stratejilere İlişkin Bulgular

Katılımcılarla yapılan örnek bir soru sorma etkinliği içeren sesli düşünme protokollerinin analizi sonucunda, katılımcıların soru hazırlarken kullandığı stratejilere ait bulgular, Tablo 34’te verilmektedir.

Tablo 34 Katılımcıların “nasıl soru hazırlarsın” Sorusuna Verdikleri Cevaplar

Soru Haz

ırlarken Kullan

ılan Str

ate

jile

r Anlamadığı yerden soru hazırlama/ kafasına takılan yerden soru hazırlama

Dersin hocasının üzerinde çok durduğu yerlerden soru hazırlama Kendini hoca gibi düşünerek soru hazırlama

Metni paragraf paragraf düşünme

Farklı kaynaklardan çalışıp sonra soru hazırlama Kendi kendine soru-cevap yapma

Metnin tamamını okuyup soru sorma Kilit noktalardan soru çıkarma Cevaba göre soru çıkarma

Tablo 34 incelendiğinde, öğrencilerin soru hazırlarken kullandığı stratejiler arasında “anlaşılmayan yerden soru sorma stratejisi” ve “dersin öğretim elemanının üzerinde çok durduğu yerlerden soru hazırlama stratejisi” nin öğrencilerin en çok kullandığı stratejiler olduğu belirlendi. “Kendini dersin öğretim elemanı gibi düşünerek soru hazırlama”, “metni paragraf paragraf düşünerek soru hazırlama”, “farklı kaynaklardan çalışıp sonra soru hazırlama” stratejilerinin öğrencilerin daha az sıklıkla kullandığı stratejiler olduğu belirlendi. “Kendi kendine soru-cevap yapma”, “metnin tamamını okuyup soru sorma”, “kilit noktalardan soru çıkarma” stratejilerinin çok daha az kullanılan stratejiler olduğu, “cevaba göre soru çıkarma” stratejisinin ise en az kullanılan strateji olduğu belirlendi. Tablo 35’te ise katılımcıların bir metinden soru çıkarırken kullandıkları stratejiler

Kullan

ım S

ıkl

ığ

Tablo 35 Katılımcıların Bir Metinden Soru Çıkarırken Kullandıkları Stratejiler Metinden Soru Ç ıkar ırk en Kulland ıkl ar ı Stra tejile

r Bilmediği yerlerden soru çıkarma

Kullan

ım S

ıkl

ığ

ı

Net olarak açıklanmamış yerlerden soru çıkarma İlginç gelen yerlerden soru hazırlama

Özel, dikkat çekici, sivrilen bir soru çıkarma Merak ettiği yerlerden soru çıkarma

Yoruma açık soru hazırlama

Neden sonuç ilişkisi olabilecek soru hazırlama

Tablo 35’teki bulgulara bakıldığında “bilmediği yerden soru çıkarma”, “net olarak açıklanmamış yerlerden soru çıkarma”, “ilginç gelen yerlerden soru hazırlama” stratejilerinin en çok kullanılan stratejiler olduğu görüldü. “Özel, dikkat çekici, sivrilen bir soru çıkarma”, “merak ettiği yerlerden soru çıkarma” stratejilerinin daha az kullanılan stratejiler olduğu, “yoruma açık soru hazırlama” ve “neden sonuç ilişkisi olabilecek soru hazırlama” stratejileri ise en az kullanılan stratejiler olarak belirlendi.

4.4.2 Katılımcılarda Soru Sorma Stratejileriyle İlgili Belirlenen Değişimler