3. BÖLÜM
4.1 Zamanı Planlama ve Yönetme Stratejileri Uygulamalarına (ZPYSU) İlişkin Bulgular
4.1.1 Katılımcılarda Zamanı Planlama ve Yönetme Stratejileriyle İlgili Belirlenen
“Zamanı planlama ve yönetme stratejileri” ile ilgili uygulamaların nasıl yürütüldüğü “Yöntem” bölümünde açıklanmıştı (bkz. Bölüm 3.3.2). Bu bölümde zamanı planlama ve yönetme stratejilerinin uygulanması süresince katılımcılarda meydana gelen değişiklikleri gösteren açıklamalara yer verildi. Şekil 10, Şekil 11, Şekil 12, Şekil 13’te bazı katılımcıların “özizleme için çalışma zamanı formlarından”(bkz Yöntem, Şekil 5) kesitler verilirken; bu şekillerin hemen altında o katılımcının değişim sürecini gösteren Tablo 19, Tablo 20, Tablo 21, Tablo 22’e yer verildi.
Öz-izleme formu daha önce yöntem bölümünde anlatılan katılımcıların kendi gelişim sürecini kaydetmelerini sağlayan araçlardır. Katılımcıların “Yöntem” bölümünde anlatılan sürece uygun olarak bu öz-izleme formlarını doldurmaları sağlandı (bkz Yöntem, Tablo 6) ve bu bölüme katılımcılara ait özizleme formları arasında en anlaşılır olan, gelişim süreci net bir şekilde görülen örnekler konuldu. Bu öz-izleme formlarının tamamının yerine kesitler konulmasının nedeni ise formun alt kısımlarının boş olmasıdır.
Şekil 10 Fatmanur’un öz-izleme formundan bir kesit Tablo 19 Fatmanur’un Değişim Süreci
Hafta Ödev/İzleme Süreci/Özyeterlik/Quiz/Stratejiler
Uygulama öncesindeki
hafta
Ödev: Madde konusu
1.hafta İzleme süreci: 20 dk. kütüphanede çalışma, ertesi gün 20 dk. sınıfta çalışma, aynı gün 30 dk. sınıfta çalışma, aynı gün yarım saat kütüphanede çalışma.
Özyeterlik puanı: 80 (80 alacağımdan eminim) Quiz notu: 81
Kullanılan stratejiler: Özet çıkararak, sesli okuyarak kendi kendine konuyu anlatarak çalışma
Ödev: Enerji konusu
2.hafta İzleme süreci: 1,5 saat evde tek çalışma, aynı gün 20dk. evde tek çalışma, ertesi gün 20dk. evde tek çalışma
Özyeterlik puanı: 85 (85 alacağımdan eminim) Quiz notu: 75
Kullanılan stratejiler: Özet çıkararak, sesli okuyarak kendi kendine konuyu anlatarak çalışma
Ödev: Maddedeki değişmeler
3.hafta İzleme süreci: 1 saat evde tek çalışma, ertesi gün 15 dk. evde tek çalışma. Özyeterlik puanı: 85 (85 alacağımdan eminim)
{Yandaki öz-izleme formunda katılımcı her
hafta hangi konuya çalıştığını (Ör: Madde),
çalışma saatlerini, çalışma durumunu ve
özyeterlik puanını kaydetti}.
Quiz notu: 71
Kullanılan stratejiler: Özet çıkarma, sesli okuma, kendini ödüllendirme, zamanı iyi kullanma
Araştırmacının tespiti
Fatmanur’un her hafta kendisine verdiği özyeterlik puanlarının birbirine yakın olduğu (80, 85, 85) ve bu notları alacağından emin olduğunu belirttiği görüldü. Quizlerden aldığı notlar ise sırayla 81, 75, 71 şeklindedir. Özet çıkarıp, sesli okuyarak çalıştığını ifade eden Fatmanur’un zamanı iyi ayarlama, kendini ödüllendirme gibi stratejilerden faydalandığı da belirtildi. Quizlere yeterince çalıştığını ifade eden Fatmanur’un notlarındaki düşmeyi üniversitedeki ilk yılı ve ilk dönemi oluşuna, ayrıca yoğun bir ev yaşantısına bağladığı görüldü. (“Normalde kendimi ödüllendirme, zamanı ayarlama yapıyorum. Bu döneme ayak uyduramadığımdan galiba. Evde de tempo yoğun oluyor. Onun da etkisi olabilir”).
Şekil 11 Selma’nın öz-izleme formundan bir kesit
Tablo 20 Selma’nın Değişim Süreci
Hafta Ödev/İzleme Süreci/Özyeterlik/Quiz/Stratejiler Uygulama
öncesindeki hafta
Ödev: Madde konusu
1.hafta Ödev: Enerji konusu
İzleme süreci: Otobüste 40dklık bir çalışma, tek başına odasında 1 saatlik bir çalışma Özyeterlik puanı: 80 (90 alacağımdan emin değilim)
Quiz notu: 90
2.hafta Ödev: Maddedeki değişmeler
İzleme süreci: Tek başına kütüphanede 40dklık bir çalışma, tek başına 30dklık bir çalışma, tek başına odasında 1saatlik bir çalışma
Özyeterlik puanı: 70 (80 alacağımdan emin değilim) Quiz notu: 64
Kullanılan stratejiler: Önemli yerlerin altını renkli kalemle çizmek, soru çıkarmak
3.hafta İzleme süreci: Tek başına kütüphanede 10 dklık bir çalışma, tek başına odasında 40 dklık bir çalışma, hastanede 1 saatlik bir çalışma
Özyeterlik puanı: 75 (65 alacağımdan kesinlikle eminim) Quiz notu: 89
Kullanılan stratejiler: Önemli yerlerin altını renkli kalemle çizmek, yanına küçük notlar almak, soru çıkarmak, özetlemek.
Araştırmacının tespiti
Selma’nın quiz notları sırasıyla 90, 64, 89 olduğu görüldü. Yani önce bir düşüş sonra sonra bir artış gözlendi. İlk hafta sadece önemli yerlerin altını çizerek çalışıp, ikinci haftadan itibaren soru çıkarıp, özetleme yaptığı görülmesine rağmen notlarındaki bu düşmeyi konunun zorluğuna bağladığı görüldü. Genelde kendisine verdiği özyeterlik puanından yüksek aldığı görülen Selma’nın özgüven problemi yaşadığı belirlendi (“İlkinde beklediğim notu değil daha yüksek aldım sonra özgüvenim yerine geldi. Sonra yüksek yazdım daha düşük not aldım. Öyle karışıktı yani. Özgüvenim düşük olduğu için düşük yazdım ama hep beklediğimin üstünde aldım. Yüksek beklediklerimden de düşük aldım”). İlk hafta sadece önemli gördüğü yerlerin altını çizerek çalışan Fatmanur’un, sonraki haftalarda soru çıkardığı ve özet yazdığı da görüldü. Soru çıkarmanın ise genel çalışma stratejisi olduğu ifade edildi. Hastanede, otobüste, odasında ve kütüphanede çalıştığını ifade eden Selma’nın düzenli bir çalışma ortamı tercih etmediği görüldü.
Tablo 21 Aydan’ın Değişim Süreci
Hafta Ödev/İzleme Süreci/Özyeterlik/Quiz/Stratejiler
Uygulama öncesindeki hafta
Ödev: Madde konusu
1.hafta Ödev: Enerji konusu
İzleme süreci: Evde arkadaş ortamında 1,5 saatlik bir çalışma. Özyeterlik puanı: 90 (90 alacağımdan eminim)
Quiz notu: 90
Kullanılan stratejiler: Sadece okuma 2.hafta Ödev: Maddedeki değişmeler
İzleme süreci: Evde tek başına 1,5 saatlik bir çalışma, ertesi gün evde tek başına 1,5 saatlik bir çalışma
Özyeterlik puanı: 90 (90 alacağımdan eminim) Quiz notu: 64
Kullanılan stratejiler: Önemli yerleri çizme, bunları ayrı kağıda çıkarma, anlayarak okuma, tekrar yapma.
3.hafta İzleme süreci: evde tek başına 1 saatlik bir çalışma, ertesi gün evde tek başına 1,5 saatlik bir çalışma, ertesi gün 1 saatlik evde tek başına bir çalışma, aynı gün evde tek 1 saatlik bir çalışma.
Özyeterlik puanı: 85 (85 alacağımdan eminim) Quiz notu: 89
Kullanılan stratejiler: Önemli yerleri çizme, bunları ayrı kağıda çıkarma, anlayarak okuma, tekrar yapma, kendini ödüllendirme.
Araştırmacının tespiti
Aydan’ın üç hafta boyunca yapılan quizlerden aldığı notların sırasıyla 90, 64, 89 olduğu görüldü. İkinci hafta net bir şekilde gözlenen bu düşmeyi, yeterli vakit ayırmadığına ve enerji konusunun zorluğuna bağladığı görüldü. İlk hafta çalışmaya çok vakti olmamasına rağmen quizden yüksek not alan Aydan, ikinci hafta da aynı durumun mümkün olabileceğini düşünerek o hafta da az çalıştığı fakat quiz notunu çok fazla düşürdüğü gözlendi. (“Son hafta zaten daha çok vakit ayırdığım burada da görülüyor. Enerji konusu zordu ama. Ben ayrıntılara da çok takılıyorum da, onlardan da kaybediyorum galiba. Deneyler oluyor mesela öyle yerlere de çok takılıyorum”).
İlk hafta sadece okuyarak çalışan Aydan’ın sonraki haftalarda önemli yerleri çizme, bunları ayrı bir kâğıda çıkarma, anlayarak okuma, tekrar yapma gibi stratejiler de kullandığı görüldü. Ayrıca zamanı planlama ve yönetme stratejilerinden kendini ödüllendirme stratejisini de kullandığı belirlendi (“ Evet, kendimi ödüllendirdim. Kendime çikolata aldım”).
Şekil 13 Ayşegül’ün öz-izleme formundan bir kesit
Tablo 22 Ayşegül’ün Değişim Süreci
Hafta Ödev/İzleme Süreci/Özyeterlik/Quiz/Stratejiler
Uygulama öncesindeki hafta
Ödev: Madde konusu 1.hafta Ödev: Enerji konusu
İzleme süreci: tüm ailesiyle aynı odada 1,5 saatlik bir çalışma, sınıfta 1 saatlik bir çalışma.
Özyeterlik puanı: 80 (80 alacağımdan eminim) Quiz notu: 55
Kullanılan stratejiler: Tek sefer okumak 2.hafta Ödev: Maddedeki değişmeler
İzleme süreci: sınıfta 0,5 saatlik bir çalışma, odasında 0,5 saatlik bir çalışma, odasında 1 saatlik bir çalışma.
Özyeterlik puanı: 80 (80 alacağımdan emin değilim) Quiz notu: 100
Kullanılan stratejiler: Önemli yerlerin altını çizme, altını çizdiği yerleri kenarlara not alma, tekrar okuma, fazla zaman ayırma
3.hafta İzleme süreci: odasında 0,5 saatlik bir çalışma, odasında 45 dk lık bir çalışma, odasında 45 dk lık bir çalışma.
Özyeterlik puanı: 80 (65 alacağımdan kesinlikle eminim) Quiz notu: 94
Kullanılan stratejiler: Önemli yerlerin altını çizme, altını çizdiği yerleri kenarlara not alma, tekrar okuma, fazla zaman ayırma
Araştırmacının tespiti
Yapılan üç quizden Ayşegül’ün sırasıyla 55, 100, 94 aldığı görüldü. Sınıfta ikinci hafta genel bir düşme olmasına rağmen, Ayşegül’ün o haftaki quiz notundaki artışın nedeni sorulduğunda, Ayşegül ilk hafta tek seferde 1 saat üstünkörü çalıştığını ikinci kez üstünden tekrar geçemediğini, bu yüzden de ilk hafta düşük aldığını ifade etti. İkinci haftadan itibarense altını çizme, not alma, tekrar okuma stratejilerini kullandığı belirlendi (“Öncesinde öylesine okumuştum o yüzden de düşük aldım. Diğer konularda ise önemli yerlerin altını çizdim bitirdim. Sonrasında geriye dönüp altını çizdiğim yerleri kenarlara not alarak aldım. Son kez de o yazdıklarımı tekrar ettim. 3. Hafta da yine benzer şeyler yaptım”). Ayrıca Ayşegül’ün öz-izleme formu incelendiğinde ilk hafta dikkatini dağıtan unsurları sonraki haftalarda azalttığı da görüldü.
4.1.2 Katılımcıların “Zamanı Planlama ve Yönetme Stratejileri” İle İlgili Uygulamalar Süresince Kullandıkları Stratejilere İlişkin Bulgular
Bu bölümde katılımcıların her hafta kendilerine verilen kimya metinlerine çalışırken, hangi hafta, hangi stratejileri kullandıklarına ilişkin bulgulara yer verildi. Bu bulgulara katılımcılara ait öz-izleme formları incelenerek ve sınıf içi tartışmalar göz önünde bulundurularak ulaşıldı. Bu bulgulara göre; “zamanı planlama ve yönetme stratejileri” ile ilgili uygulamaların en başında katılımcıların en çok kullandıkları çalışma stratejisinin “önemli yerlerin altını çizmek” olduğu belirlendi (katılımcıların 11’i). Ayrıca “sadece okumak” stratejisinin de çok kullanıldığı tespit edildi (katılımcıların 6’sı). “Konu başlıklarına göz gezdirmek” (katılımcıların 3’ü) ve “önceki konuyla bağlantısını çıkarmak” (katılımcıların 1’i) stratejilerinin de diğer stratejiler arasında yer aldığı belirlendi. İkinci haftadan itibaren, katılımcılar tarafından gerek araştırmacının önerdiği farklı olan zamanı planlama ve yönetme stratejileri (Tablo 7), gerekse katılımcıların önerdiği farklı stratejiler ele alınarak, katılımcıların ilk hafta belirlenen stratejilerini kullandıkları ayrıca bunlara yeni stratejiler de ilave ettikleri görüldü. Örneğin, “önemli yerleri boşluklara not almak” (katılımcıların 6’sı) ve “tekrar yapma” (katılımcıların 4’ü) ve “özetleme”(katılımcıların 4’ü) stratejisinin en sık kullanılan yeni stratejiler olduğu belirlendi. Bu haftadan itibaren, çalışmaya daha fazla vakit ayırarak zamanı planlama ve yönetme stratejilerinden “zamanı iyi kullanma” (katılımcıların 2’si) stratejisini de kullanmaya başladıkları tespit edildi. Ayrıca “kendini ödüllendirme” (katılımcıların 2’si) ve “dikkat dağıtan unsurları azaltma” (katılımcıların 2’si) stratejilerinin de başvurulan diğer stratejilerden olduğu görüldü. Bunun yanı sıra, “önceki konuyla ilişkilendirmek” (katılımcıların 1’i) “sesli okumak (katılımcıların 1’i)”, “kendi kendine konuyu anlatmak” (katılımcıların 1’i) gibi stratejilerin de katılımcıların kullandıkları çalışma stratejilerinin arasında yer aldığı belirlendi. Uygulamanın son haftasında ise yeni eklenen bir strateji gözlenmemekle birlikte katılımcıların ilk hafta kullandıkları stratejileri ve ikinci hafta kullanmaya başladıkları stratejileri kullanmaya devam ettikleri görüldü. Bunlardan en çok kullanılan stratejilerin “zamanı iyi kullanma”, özetleme”, “not çıkarma” gibi stratejiler olduğu belirlendi. Bu açıklamalardan da anlaşıldığı gibi “zamanı planlama ve yönetme stratejileri” ile yapılan uygulamalarda katılımcıların bu süreçte ne tür stratejiler kullandıkları belirlenmeye çalışılırken, katılımcıların kullandıkları stratejilerin daha çok genel çalışma stratejileri
görüldü. Bunun nedeni olarak katılımcılarla yürütülen bu araştırmanın henüz başlarında olunması ve katılımcıların bu sürece daha alışamamış olmaları olabilir. Bu nedenle de kendilerinin alışık oldukları çalışma stratejilerine yeni stratejiler ilave etmeleri bu aşamada zor gelmiş olabilir.
Tablo 23’te ise katılımcıların kendilerine verilen metinlere çalışırken diğer bir deyişle quizlere hazırlanırken kullandıkları stratejilerin neler olduğu ile ilgili bulgular katılımcı sayısı (frekans) verilerek genel bir tablo halinde sunuldu. Bu bulgulara katılımcılarla yapılan görüşmeler analiz edilerek ulaşıldı.
Tablo 23 Quizlere Hazırlanırken Kullandıkları Stratejilerin Frekansı(Katılımcı Sayısı) Frekans
Stratejiler
Kalemle önemli yerleri çizmek 13
Önemli yerleri boşluklara not almak 5
Özetlemek 4
Önceki konuyla bağlantısını çıkarmak 3
Tekrar yapmak 3
Her hafta daha fazla vakit ayırmak 3
Sesli okumak 2
Sadece okumak 2
Kendi kendine konuyu anlatmak 2
Not çıkarmak 2
Zamanı iyi kullanmak 2
Kendini ödüllendirmek 2
Dikkat dağıtan unsurları azaltmak 2
Parçalara ayırmak 1
Kaçırılan yerleri kontrol etmek 1
Soru çıkarmak 1
İnanarak okumak 1
Konu başlıklarına göz gezdirmek sonra en baştan önemli
Tablo 23 incelendiğinde katılımcıların bu üç haftalık bu süreçte en çok kullandığı çalışma stratejilerinin “kalemle önemli yerleri çizmek” stratejisi olduğu görüldü. Bu çalışma stratejisini “önemli yerleri boşluklara not alma”, “özetleme” stratejileri takip ederken, “önceki konuyla bağlantı kurma”, “tekrar yapma”, “daha fazla vakit ayırma” gibi stratejilerin daha az kullanılan stratejiler olduğu belirlendi. “Parçalara ayırma”, “kaçırılan yerleri kontrol etme” stratejilerinin ise en az sıklıkla başvurulan stratejiler olduğu görüldü. “Zamanı planlama ve yönetme stratejileri” açısından incelendiğinde ise “kendini ödüllendirme”, “dikkat dağıtan unsurları azaltma”, “zamanı iyi kullanma” stratejilerinin kullanıldığı belirlendi fakat genel çalışma stratejilerine daha çok başvurulduğu görüldü.
4.1.3 Zamanı Planlama ve Yönetme Stratejileri Uygulamalarıyla Katılımcılara